Het huis met de geesten

Het huis met de geesten
Geen afbeelding beschikbaar
Informatie
Alternatieve titel	La casa de los espíritus
Schrijver	Isabel Allende
Taal (origineel)	Spaans
Land	Chili
Genre	Magisch realisme Historische roman Autobiografische roman
Datum	1982
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Het huis met de geesten is de eerste roman van de Chileense schrijfster Isabel Allende. Het boek werd in 1982 voor het eerst uitgegeven en zorgde voor haar doorbraak als schrijfster. Het huis met de geesten wordt gezien als een voorbeeld van magisch realisme. Dit is een literaire stroming die erg populair is Latijns-Amerika. Historische en echte gebeurtenissen worden gemixt met fantasie en folklore. Het boek wordt vaak vergeleken met Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Márquez.

Het boek volgt verschillende leden van de familie Del Valle en later de familie Trueba. In het begin van het boek staan de rijke landeigenaar Esteban Trueba en de helderziende Clara del Valle centraal. Zij trouwen met elkaar en krijgen later kinderen en kleinkinderen. In totaal worden vier generaties over een periode van 50 jaar gevolgd. Daarnaast spelen verschillende gebeurtenissen uit de Chileense geschiedenis een rol, waarin de verkiezing van Salvador Allende en zijn dood tijdens de staatsgreep.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Hoofdstuk 1 t/m 3

Een voorbeeld van een hacienda. Vaak zit hier ook landbouwgrond aan vast voor het verbouwen van gewassen of veeteelt.

De familie Del Valle heeft twee dochters; de knappe Rosa en de helderziende Clara. Clara is helderziend, waardoor zij met geesten kan praten en de toekomst kan zien. Dit levert spanningen op in het gezin. De vader (een liberaal) wil namelijk de politiek in, terwijl de moeder feministe is. Op een dag worden zij uit de kerk gezet. Rosa heeft verschillende minnaars, maar toont geen interesse in mannen. Uiteindelijk verlooft zij zich met de arme mijnwerker Esteban Trueba. Esteban verblijft in de mijnregio, waar hij hoopt om een goudader te vinden om met Rosa te trouwen. Clara ziet in haar visioenen dat een familielid zal overlijden. De vader stelt zich verkiesbaar voor de Senaat en krijgt een wijnvat geschonken. De wijn is echter vergiftigd door politieke tegenstanders. Rosa drinkt van de wijn en overlijdt, waarna de vader zich uit de politiek terugtrekt.

Esteban is ontdaan van het verlies van Rosa. Hij gaat terug naar zijn huis, waar hij woont met zijn zieke moeder en klagelijke zus Férula. De familie heeft ook een hacienda (een soort van landgoed), Las Tres Marías. Het landgoed is echter vervallen, maar Esteban wil het landgoed een nieuw leven inbrengen om zijn verlies te verwerken. Na hardwerken is alles hersteld en weet hij het weer winstgevend te maken. Esteban heeft woedeproblemen en wordt vaak boos. Toch heeft hij ook respect gekregen, aangezien hij het leven van de landwerkers verbeterd heeft (weliswaar door angst en intimidatie). Las Tres Marías wordt als model gezien voor andere landgoederen. Esteban maakt Pedro Segundo zijn opzichter en de twee raken bevriend. Esteban heeft echter ook veel seksuele woede. Zo verkracht hij de 15-jarige Pancha García en zij krijgen een bastaardzoon Esteban García. Esteban Trueba pleegt meer verkrachtingen, maar weigert de bastaardkinderen te erkennen. Ook gaat hij vaak naar een bordeel, waar bevriend raakt met Transito Soto (een prostituee).

Estebans moeder ligt op sterven en hij keert terug naar de stad. Op haar sterfbed vertelt zij hem dat hij moet trouwen en kinderen moet krijgen. Esteban besluit daarom Clara del Valle te trouwen. Clara heeft sinds de dood van Rosa al jarenlang geen woord meer gesproken en spreekt pas weer voor het eerst als zij zijn verzoek aanvaart. Esteban en Clara verhuizen naar de stad, waar Esteban voor haar een groot huis op de hoek laat bouwen. De familie Trueba zal hier generatieslang blijven wonen en het wordt telkens verbouwd. Férula en Clara ontwikkelen een sterke band, maar Esteban is hierop tegen. Esteban probeert Clara steeds met dure cadeaus te verrassen, maar Clara is enkel geïnteresseerd in het helpen van anderen (vaak op een spirituele manier). Uiteindelijk krijgt Clara een dochter, Blanca, en twee zonen, Jaime en Nicolás.

Hoofdstuk 4 t/m 10

In het boek komt Salvador Allende voor als personage. Hij wordt echter steeds de President genoemd; zijn naam komt niet in het boek voor.

Tijdens een vakantie op Las Tres Marías raakt Blanca bevriend met Pedro Tercero, de zoon van opzichter Pedro Segundo. Zij komen echter uit verschillende sociale klassen; Blanca is rijk en Pedro is arm. Toch worden zij beste vrienden en worden zelfs verliefd. Tijdens een aardbeving raakt het huis beschadigd en Esteban gewond. De familie verhuist permanent naar Las Tres Marías, waar Clara haar man verzorgd en les aan de kinderen geeft. Clara wordt naar een klooster gestuurd en Jaime en Nicolás naar een internaat. Blanca haat het klooster en mist Pedro. Zij doet alsnog zij een ziekte heeft en wordt teruggestuurd naar Las Tres Marías. Esteban heeft Pedro Tercero echter verbannen van Las Tres Marías. Pedro has revolutionair socialistische ideeën, terwijl Esteban een conservatieve kapitalist is. Toch bezoekt Pedro Blanca steeds in het geheim en verspreid zijn ideeën onder de landwerkers.

Na het bezoek naar de Frans graaf Jean de Satigny vertelt Blanca over Pedro's bezoeken. Esteban wordt zo boos dat hij zijn dochter slaat. Clara gaat tegen haar man in, maar wordt zo hard door hem geslagen dat haar tanden uit haar mond vallen. Vanaf die dag besluit Clara nooit meer tegen Esteban te spreken en gebruikt haar meisjesnaam. Clara, Blanca en de twee zonen verhuizen terug naar de stad, waar zij opnieuw in het huis op de hoek gaan wonen. Esteban blijft achter op de hacienda en Pedro Segundo besloot hem te verlaten. Hierdoor besluit Esteban om zijn woede te richten op Pedro Tercero. Hij weet hem te vinden en besluit hem te vermoorden. Hoewel Esteban denkt dat Pedro Tercero dood is, heeft hij alleen drie vingers afgehakt. Toch wordt pas later bekend dat hij nog leeft.

Blanca is zwanger van Pedro Tercero's zoon. Om de eer van de familie te redden trouwt Blanca met de Franse graaf. Op de dag van de trouwerij krijgt Clara echter het visioen dat Pedro Tercero nog leeft. Blanca verlaat de Franse graaf als zij erachter komt dat hij vreemdgaat. Uiteindelijk bevalt Blanca van haar dochter, Alba. Jaime en Nicolás worden verliefd op de drugsverslaafde Amanda. Amanda is verliefd op Nicolás en wordt zwanger van hem. Hierdoor moet Jaime (die dokter is) een abortus uitvoeren, wat de band met zijn broer verwoest. Amanda en haar broertje Miguel mogen bij de familie Trueba blijven wonen. Uiteindelijk verhuist Esteban ook terug naar de stad, maar reist vaak naar Las Tres Marías. Niemand van de familie wil met hem praten, behalve zijn kleindochter Alba.

Esteban besluit om senator voor de Conservatieve Partij te worden. Deze partij is al jarenlang aan de macht in Chili en wint verkiezing na verkiezing. Desondanks waarschuwt Clara hem dat dit binnenkort niet meer zal zijn. Clara besluit weer tegen Esteban te praten, maar sterft enkele jaren later. Estebans hart breekt hierdoor opnieuw. Ondertussen krijgen Pedro Tercero (nu een zanger van revolutionaire liederen) en Blanca (een pottenbakker) een relatie. Alba is echter de enige van het gezin die het met alle leden goed kan vinden. Alba groeit op en gaat naar de universiteit. Hier ontmoet zij de volwassen Miguel en wordt verliefd op hem. Miguel introduceert haar het socialisme.

Hoofdstuk 11 t/m 14

Het bombardement van het Chileense presidentiële paleis tijdens de staatsgreep van 1973.

De Socialistische Partij wint steeds meer stemmen en uiteindelijk winnen zij de verkiezingen. Hierdoor wordt de socialist Salvador Allende president, wat tot angst bij Esteban Trueba lijkt. Alba en Miguel vieren dit echter als een overwinning, net als het gewone volk in het land. De regering weet veel veranderingen door te voeren en het leven van de gewone man verbeterd. Esteban (en zijn rijke vrienden) vrezen echter voor een communistische dictatuur. Met de hulp van het Chileense leger en buitenlandse investeerders en politici proberen zij Allende te saboteren. Zij zorgen voor tekorten door voedsel en andere producten tegen te houden. Alba en Jaime komen achter deze plannen, aangezien Esteban wapens opslaat. Zij stelen de wapens en begraven ze in het bos. Volgens Jaime moet Alba zowel oppassen voor haar oom Esteban als haar vader Pedro. Pedro wil namelijk de Conservatieven uitschakelen door middel van geweld.

Uiteindelijk weten Esteban en zijn rijke vrienden een staatsgreep te organiseren. Hierbij sterft Salvador Allende. Jaime wordt door de militairen gedwongen om een speech voor te lezen op televisie. Volgens de militairen was Salvador Allende gestorven door zelfmoord. Jaime weigert dit te doen en wordt daarom opgepakt en vermoord. Chili verandert in een dictatuur en veel van Salvador Allendes wetten worden teruggedraaid. Esteban verdient hierdoor een hoop geld, maar hij krijgt zijn baan als senator niet terug. Hierdoor beseft Esteban dat hij en zijn vrienden de Chileense democratie om het leven hebben geholpen. Esteban begint zich hierdoor steeds schuldiger te voelen.

Pedro Tercero wordt door de militairen gezorgd en moet onderduiken in het huis. Uiteindelijk zorgt Esteban ervoor dat Pedro en Blanca kunnen vluchten naar Canada. Alba blijft echter achter om voor de oude Esteban te zorgen. Esteban maakt geld naar Pedro en Blanca over, maar de militairen komen hierachter. Als straf wordt Alba opgepakt en wordt de persoonlijk gevangene van generaal Esteban García (de bastaardzoon van Esteban Trueba). Alba wordt zeer slecht behandeld, wordt opgesloten in een kleine ruimte en verkracht. Uiteindelijk weet Esteban Trueba haar vrij te krijgen met de hulp van Tránsito Soto, die inmiddels een bordeel in de stad heeft geopend.

Epiloog

Esteban Trueba sterft een korte tijd later in de armen van Alba en in het bijzijn van Clara's geest. Alba is zwanger, maar het is onduidelijk of het kind van Miguel of generaal García is. Desondanks maakt het haar niets uit, aangezien ze desondanks van het kind zal houden. Alba besluit iedereen die haar pijn heeft gedaan te vergeven. Op een dag zal de cirkel van haat en wraak gebroken worden. Uiteindelijk onthult Alba dat zij het boek geschreven heeft.

Personages

Een stamboom van de personages in het boek

De Chileense dichter Pablo Neruda komt ook als personage in het boek voor. Hij wordt echter de Dichter genoemd en is een van Clara's vrienden.

Hieronder staan enkele van de belangrijkste personages:

• Clara de Valle, late Clara Trueba: Clara is de jongste dochter van Severo en Nívea del Valle. Ze bezit telekinetische gaven en is helderziend. Hierdoor kan zij gebeurtenissen zien aankomen. Verschillende mensen reageren anders op haar gaven. Haar nanny probeerde haar te beschermen, terwijl haar oom Marcos haar waarzeggen leerde. Later ontwikkelt ze haar gaven verder en kan met geesten communiceren. Clara schrijft ook dagboeken, waardoor zij moeite heeft met personen die dezelfde naam hebben (dit levert verwarring op).
• Esteban Trueba: Esteban begint het boek als arme mijnwerker, maar weet door middel van hard werken een fortuin te verkrijgen. Hij is de eigenaar van Las Tres Marías en heeft last van woede-uitbarstingen. Esteban is aanhanger van de Conservatieve Partij en voorstander van het kapitalisme. Hij gelooft dat het socialisme alleen maar voor ellende en armoede zorgt. Hij is ook erg patriarchaal; oftewel hij vindt dat mannen beter zijn dan vrouwen. Later wordt zijn ongelijk bewezen.
• Severo del Valle: Severo is de vader van Rosa en Clara. Severo is lid van de Liberale Partij. Hij is progressief en gelooft dat de economie vrijer moet worden. Hij doet een poging om senator te worden, maar trekt zich na de dood van Rosa terug.
• Nívea del Valle: Nívea is de moeder van Rosa en Clara. Zij is actief als feministe. Aan het begin van het boek kunnen Chileense vrouwen nog niet studeren of stemmen. Nívea probeert samen met vriendinnen hier verandering in te brengen.
• Rosa del Valle: Rosa is de oudste dochter van Severo en Nívea en de verloofde van Esteban. Zij sterft in het eerste hoofdstuk van de roman. Rosa staat bekend om haar schoonheid, waardoor zij "Rosa de Schone" genoemd wordt. Toch is Rosa niet geïnteresseerd in mannen en houdt zich vooral bezig met het borduren van een tafelkleed, waar steeds complexe en fantasierijkere wezens op verschijnen.
• Ester Trueba: Ester is de moeder van Esteban. Zij heeft een zwakke gezondheid, waardoor haar dochter, Férula, voor haar moet zorgen. Ester overlijdt aan het begin van het boek. Haar wens is dat Esteban een vrouw zal vinden en kinderen zal krijgen. Hierdoor besluit Esteban met Clara te trouwen.
• Férula Trueba: Férula is de zus van Esteban en dochter van Ester. Férula klaagt vaak en moet voor haar moeder zorgen. Na de dood van Ester ontwikkelt zij een hechte vriendschap met Clara. In het boek wordt gesuggereerd dat Férula ook verliefd is op Ester en lesbienne is. Zo wijst zij huwelijksverzoeken van mannen af en sterft alleen (nadat Esteban haar uit het huis verbannen heeft). Toch wordt in het boek niet letterlijk gezegd dat zij lesbienne is, waardoor het ook een zeer hechte vriendschap kan zijn.
• Pedro Segundo: Pedro Segundo is de zoon van de oudere Pedro. Hij is de beste vriend van Esteban. Oorspronkelijk was Pedro Segundo arm, maar Esteban gaf hem onderwijs en maakte hem opzichter op Las Tres Márias. Later krijgt hij een relatie met Pancha en een zoon genaamd Pedro Tercero. Pedro Segundo verlaat Las Tres Marías, nadat zijn zoon verbannen wordt.
• Pancha: Pancha is een landwerker op de Las Tres Marías. Zij wordt op 15-jarige leeftijd verkracht door Esteban, waarna zij een zoon krijgt: Esteban García. Pancha trouwt uiteindelijk met Pedro Segundo en krijgt een andere zoon: Pedro Tercero. Pancha is van Indiaanse afkomst.
• Pedro Tercero: Pedro Tercero is de zoon van Pedro Segundo en Pancha. Tijdens het boek komt hij in aanraking met het socialisme. Pedro Tercero hangt een revolutionaire vorm van deze ideologie aan. Hij gelooft dat de bourgeoisie omvergeworpen moet worden met geweld. Ook is geweld nodig om een eventuele staatsgreep te weren.
• Jaime Trueba: Jaime is de zoon van Esteban en Clara en de tweelingbroer van Nicolás. Jaime leest een hoop boeken en kan goed leren. Hij studeert medicijnen en wordt arts. Jaime is ook beïnvloedt door het socialisme, maar gelooft dat je dit enkel op democratische weg kunt bereiken. Hierdoor waarschuwt hij Alba voor haar vader en haar opa. Jaime sterft uiteindelijk tijdens de staatsgreep.
• Nicolás Trueba: Nicolás is de tweelingbroer van Jaime. Hij krijgt een relatie met de drugsverslaafde Amanda. In het boek heeft hij vaak ruzie met Jaime. Nicolás verdiept zich haar moeders gaven en brengt bezoeken aan paranormale zusters Mora. Nicolás wil vrij zijn. Hij reist de wereld over, hoewel hij geen geld heeft. Nicolás past niet in zijn vaders mannelijk ideaal. Hierdoor wordt hij verbannen uit het huis.
• Blanca Trueba: Blanca is de dochter van Esteban en Clara. Zij wordt verliefd op Pedro Tercero en is de moeder van Alba. Blanca is het slachtoffer van het gebrek aan vrouwenrechten. Tijdens het boek mag zij niet kiezen met wie ze trouwt of op wie ze verliefd moet worden. Uiteindelijk neemt Blanca het heft in eigen handen. Ze vlucht met Pedro naar Canada, waar ze eindelijk gelukkig is.
• Alba Trueba: Alba is de kleindochter van Esteban en de dochter van Pedro en Blanca. Zij gaat als eerste vrouw van de familie studeren aan de universiteit. Later wordt zij verliefd op Miguel die haar over het socialisme leert. Aan het einde van het boek wordt bekend dat het verhaal door Alba verteld wordt.

Enkele andere personages zijn Tránsito Soto, oom Marcos, Miguel, Esteban García en de nanny.

Achtergrondinformatie

Titelverklaring

De titel van het boek verwijst naar het "huis op de hoek" in de stad. Dit huis wordt op een magische manier beschreven. Er vinden veel verbouwingen plaats, waarbij kamers worden samengevoegd en gesplitst en muren worden opgebouwd en neergeslagen. Als gevolg hiervan wordt het huis een soort van doolhof. Dankzij Clara vult het huis zich met de geesten van overleden personen. Tijdens het verhaal brengen verschillende geesten een bezoekje aan het huis en Clara kan met hen communiceren.

Ontstaan en publicatie

Isabel Allende schreef het boek tijdens haar verblijf in Venezuela. De familie Allende moest na de Chileense staatsgreep van 1973 naar het buitenland vluchten. Allende was het nichtje van president Salvador Allende. Na de staatsgreep veranderde Chili in een dictatuur (een junta) onder Augusto Pinochet. Eenmaal in Venezuela werkte zij als vertaalster en journaliste. Toen zij hoorde dat haar opa op sterven lag, besloot zij het boek te schrijven.

Het zoeken van een uitgeverij was moeilijk. Veel uitgeverijen wilden het boek eerst niet publiceren. Uiteindelijk vond zij een uitgeverij in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires die dat wel wilde. Het huis met de geesten werd een groot succes en werd in meer dan 20 talen vertaald, waaronder het Nederlands.

Door het succes van het boek besloot Allende al haar boeken te beginnen op 8 januari. Op 8 januari 1981 kreeg zij namelijk te horen dat haar opa op sterven lag. Sindsdien is dit voor haar een traditie geworden. Later schreef zij ook twee boeken die zich voor het verhaal afspelen (een prequel). Dit zijn Fortuna's dochter (1999) en Portret in Sepia (2000). In deze twee boeken spelen personages uit Het huis met de geesten een rol, maar de boeken kunnen op zichzelf gelezen worden.

Thema's

In het boek komen verschillende thema's voor, zoals:

• Klassenstrijd: Dit is een term uit het marxisme. De personages in Het huis met de geesten kunnen over twee sociale klassen verdeeld worden: De rijke bourgeoisie en het arme proletariaat. Vooral op Las Tres Marías is dit verschil erg zichtbaar: De arme landwerkers bewerken het land dat door de rijke landeigenaars wordt bezeten. Het boek gaat in op de sociale ongelijkheid en armoede in Chili. Veel vrouwen van de familie Trueba en Jaime proberen de armen te helpen. Het thema wordt ook gelinkt aan het patriarchaat (mannelijke overheersing).
• Feminisme: In het boek spelen verschillende vrouwen de hoofdrol, waaronder Clara, Blanca en Alba. Het boek laat de ontwikkeling van vrouwenrechten in Chili zien. In het begin van het boek kunnen vrouwen niet stemmen of studeren, maar aan het einde van het boek wel. Zelfs de conservatieve Esteban Trueba verandert zijn blik op vrouwen. Het boek laat zien wat vrouwen kunnen doen als zij samenwerken. Ook laat het boek het verschil zien tussen hoe vrouwen en mannen dingen oplossen. Ook dit thema is gelinkt aan het patriarchaat.
• Het verschil tussen stad en platteland: In het boek spelen de stad (vermoedelijk Santiago) en Las Tres Marías een rol. Het boek ziet de stad als een baken van verfijnde cultuur en beschaving. Het platteland wordt voorgesteld als een plaats voor natuur en ruwe cultuur. In het boek zijn beide plaatsen gescheiden werelden, waartussen personages steeds reizen.
• Politiek en corruptie: In het boek komen verschillende politieke ideologieën naar voren, namelijk het liberalisme (Severo del Valle), het conservatisme (Esteban Trueba), het democratisch socialisme (Alba Trueba, Jaime Trueba & Miguel) en het revolutionair socialisme (Pedro Tercero). Daarnaast speelt corruptie, onderdrukking en aan het einde ook dictatuur een rol.
• Het bovennatuurlijke: In het boek komen verschillende bovennatuurlijke dingen voor. Zo laat Clara tafels dansen, spreekt zij met geesten en heeft visioenen over de toekomst. Nicolás probeert haar gave na te apen, maar hem lukt het niet. Clara vult het huis op de hoek met geesten en verschillende overledenen bezoeken haar nog eens.

Censuur

In Chili was Het huis met de geesten verboden van 1982 tot 1990. Het boek prijst president Salvador Allende en geeft een negatief beeld over de junta van Augusto Pinochet. Pinochet was ten tijde van de publicatie nog steeds aan de macht in Chili. In het boeken worden enkele wreedheden van zijn regime beschreven. Pas toen Chili weer een democratie werd mocht het boek ook in Chili gepubliceerd worden.

Verfilming

In 1993 werd het boek verfilmd onder de naam The House of the Spirits. In de hoofdrollen spelen Jeremy Irons, Meryl Streep, Glenn Close, Winona Ryder, Antonio Banderas en Vanessa Redgrave.