Sieraad
Sieraden of juwelen bestaan uit decoratieve voorwerpen die voor persoonlijke versiering worden gedragen, zoals broches, ringen, halskettingen, oorbellen, hangers, armbanden en manchetknopen. Sieraden kunnen aan het lichaam of de kleding worden bevestigd met clips, door gaatjes of simpelweg door het om te hangen. Vanuit de westerse cultuur gezien is de term sieraad beperkt tot duurzame voorwerpen, met uitzondering van bijvoorbeeld bloemen. Bij bloemen spreek je van een corsage zoals die op bruiloften worden gedragen. Eeuwenlang was metaal zoals goud, vaak gecombineerd met edelstenen, het normale materiaal voor sieraden, maar ook andere materialen zoals schelpen en ander plantaardig materiaal kunnen worden gebruikt. Het maken van sieraden wordt gerekend tot de kunst, maar is ook ambachtelijk.
Sieraden zijn een van de oudste soorten archeologisch voorwerpen - met 100.000 jaar oude kralen gemaakt van Nassarius - schelpen waarvan wordt aangenomen dat ze de oudst bekende sieraden zijn. De basisvormen van sieraden variëren tussen culturen, maar hebben vaak een enorme lange levensduur; in Europese culturen zijn de hierboven genoemde meest voorkomende vormen van sieraden sinds de oudheid blijven bestaan, terwijl andere vormen, zoals versieringen voor de neus of enkel, belangrijk in andere culturen, veel minder vaak voorkomen, maar piercings en dergelijke winnen wel aan populariteit.
Sieraden kunnen worden gemaakt van een breed scala aan materialen. Edelstenen en soortgelijke materialen zoals barnsteen en koraal, edele metalen, kralen en schelpen zijn op grote schaal gebruikt, en email (soort glas) is vaak belangrijk geweest. In de meeste culturen kunnen sieraden worden gezien als een statussymbool, vanwege de materiële eigenschappen, de patronen of voor betekenisvolle symbolen. Sieraden zijn gemaakt om bijna elk lichaamsdeel te versieren, van haarspelden tot teenringen. In de moderne Europese cultuur is de hoeveelheid die door volwassen mannen wordt gedragen relatief laag in vergelijking met andere culturen en andere perioden in de Europese cultuur.
Het woord juweel, is afkomstig van het Oud Franse woord "joel". In het Frans en een paar andere Europese talen kan de verwante term, joaillerie, ook betrekking hebben op versierd metaalwerk in edele metalen zoals kunstvoorwerpen en kerkelijke voorwerpen, niet alleen voorwerpen die op de persoon worden gedragen.
Vorm
Mensen hebben om verschillende redenen sieraden gebruikt:
- functioneel, meestal om kleding of haar vast te zetten, zoals spelden (fibulae), haarspelden en kammen
- als een markering van sociale status en persoonlijke status, zoals bij een trouwring
- als een aanduiding van een of andere vorm van broederschap, vereniging of club, hetzij etnisch, religieus, bijgeloof of sociaal. Denk aan een baretembleem bij militairen.
- om bescherming te bieden (in de vorm van amuletten of talisman)
- als artistieke uiting
- als drager of symbool van persoonlijke betekenis – zoals liefde, rouw, een persoonlijke mijlpaal of zelfs geluk
Veel culturen hebben ooit de gewoonte gehad om grote hoeveelheden rijkdom in de vorm van sieraden te bewaren. Ze zijn vaak als grafgiften teruggevonden bij archeologische opgravingen. Talloze culturen bewaren bruidsschatten in de vorm van sieraden of maken sieraden om munten op te bergen of uit te stallen. Als alternatief zijn sieraden gebruikt als valuta (geld) of handelsgoed. Een voorbeeld is het gebruik van slavenkralen, of de oorring bij vissers.
Veel sieraden, zoals broches en gespen, zijn ontstaan als puur functionele voorwerpen, maar veranderden naar decoratieve voorwerpen naarmate hun functionele behoefte afnam.
Sieraden kunnen symbool staan voor groepslidmaatschap (zoals in het geval van het christelijke kruisbeeld of de Joodse Jodenster) of status (zoals in het geval van ambtsketens als dat van een burgemeester, of de westerse praktijk van getrouwde mensen die trouwringen dragen).
Het dragen van amuletten en medailles om bescherming te bieden of het kwaad af te weren is in sommige culturen gebruikelijk. Deze kunnen de vorm aannemen van symbolen (zoals de ankh), stenen, planten, dieren of lichaamsdelen zoals een hand.
Materialen en methoden
Bij het maken van sieraden worden vaak edelstenen, munten of andere kostbare voorwerpen gebruikt, en ze worden meestal in edele metalen als goud gezet. Platina legeringen variëren van 900 (90% zuiver) tot 950 (95% zuiver). Het zilver dat in sieraden wordt gebruikt, is meestal sterling zilver of 92,5% fijn zilver. In kostuumjuwelen worden soms roestvrijstalen voorwerpen gebruikt.
Andere veelgebruikte materialen zijn glas, zoals gesmolten glas of email; hout, vaak gesneden of gedraaid; schelpen en andere natuurlijke dierlijke substanties zoals leer, been en ivoor; natuurlijke klei; polymeer klei; Hennep en ander touw zijn ook gebruikt om sieraden te maken die een meer natuurlijke uitstraling hebben. Tegenwoordig wordt plastic ook wel gebruikt.
Kralen worden veel gebruikt in sieraden. Deze kunnen gemaakt zijn van glas, edelstenen, metaal, hout , schelpen, klei en polymeerklei. Sieraden met kralen omvatten gewoonlijk halskettingen, armbanden, oorbellen, riemen en ringen. Kralen kunnen groot of klein zijn; het kleinste type kralen dat wordt gebruikt, staat bekend als rocailles, dit zijn de kralen die worden gebruikt voor de "geweven" stijl van kralensieraden. Rocailles worden ook gebruikt in een borduurtechniek waarbij ze op stoffen ruggen worden genaaid om brede kraaghalsstukken en kralenarmbanden te maken. Kralenborduurwerk was een populair type handwerk tijdens het Victoriaanse tijdperk (de regering van koningin Victoria). Kralen, of kralenwerk, is ook erg populair in veel Afrikaanse en inheemse Noord-Amerikaanse culturen. Ook kom je het tegen in Nederlandse streekdrachten.
Zilversmeden, goudsmeden en lapidarissen gebruiken methoden zoals smeden, gieten, solderen of lassen, snijden, zagen en "cold-joining" (met behulp van lijmen, nietjes en klinknagels om onderdelen te assembleren, ofwel aan elkaar vast te zetten).
Diamanten
Diamanten werden voor het eerst gedolven in India. In 2005 behoorden Australië, Botswana, Rusland en Canada tot de belangrijkste bronnen voor de productie van edelsteendiamanten. In bepaalde gebieden zijn er negatieve gevolgen van de diamanthandel. Diamanten gedolven tijdens de recente burgeroorlogen in Angola, Ivoorkust, Sierra Leone en andere landen zijn bestempeld als zogeheten bloeddiamanten wanneer ze worden gedolven in een oorlogsgebied en worden verkocht om een opstand te financieren. Ook is er dan vaak sprake van slechte werkomstandigheden voor de mijnwerkers.
De Britse kroonjuwelen bevatten de Cullinan-diamant, onderdeel van de grootste ruwe diamant van edelsteenkwaliteit die ooit is gevonden (1905), met een waarde van 3.106,75 karaat (621,35 g). De duurste diamant is de Koh-I-Noor met een waarde van meer dan 1 miljard dollar. Nu is het zetten van diamanten populair in verlovingsringen, gaat dit gebruik terug tot het huwelijk van Maximiliaan I met Maria van Bourgondië in 1477.
Een populaire stijl is de diamanten solitaire (alleen staand), waarin een enkele grote diamant prominent is gemonteerd.
Andere edelstenen
Veel edelstenen en halfedelstenen worden gebruikt voor sieraden. Onder hen zijn:
Amber - een oude organische edelsteen, is samengesteld uit boomhars die in de loop van de tijd is uitgehard. De steen moet minstens een miljoen jaar oud zijn om als barnsteen te worden geclassificeerd, en sommige barnsteen kan tot 120 miljoen jaar oud zijn.
Amethist - is van oudsher de meest gewaardeerde edelsteen in de kwartsfamilie. Het is geliefd om zijn paarse tint, die in toon kan variëren van licht tot donker.
Smaragd - is een van de drie belangrijkste kostbare edelstenen (samen met robijnen en saffieren) en staan bekend om hun fijne groene tot blauwgroene kleur. Ze zijn door de geschiedenis heen geliefd en sommige historici melden dat de oude Egyptenaren al in 3500 voor Christus smaragd hebben gewonnen.
Jade - wordt meestal geassocieerd met de kleur groen, maar kan ook in een aantal andere kleuren voorkomen. Jade is nauw verbonden met de Aziatische cultuur, geschiedenis en traditie, en wordt soms de steen van de hemel genoemd.
Jasper - is een edelsteen van de chalcedoonfamilie die in verschillende kleuren verkrijgbaar is. Vaak heeft jaspis unieke en interessante patronen in de gekleurde steen. Foto jaspis is een soort jaspis die bekend staat om de kleuren (vaak beige en bruin) en wervelingen in het patroon van de steen.
Kwarts - verwijst naar een familie van kristallijne edelstenen in verschillende kleuren en maten. Tot de bekende soorten kwarts behoren rozenkwarts (die een delicate roze kleur heeft) en rookkwarts (die verkrijgbaar is in verschillende tinten doorschijnend bruin). Een aantal andere edelstenen, zoals Amethist en Citrien, maken ook deel uit van de kwartsfamilie. Rutielkwarts is een populair type kwarts dat naaldachtige insluitsels bevat.
Robijn - staat bekend om hun intense rode kleur en behoren tot de meest gewaardeerde edelstenen. Robijnen zijn al eeuwenlang geliefd. In het Sanskriet is het woord voor robijn ratnaraj, wat koning van edelstenen betekent.
Saffier - De meest populaire vorm van saffier is blauwe saffier, die bekend staat om zijn middel- tot diepblauwe kleur en sterke verzadiging. Fancy saffieren van verschillende kleuren zijn ook beschikbaar. In de Verenigde Staten is blauwe saffier meestal de meest populaire en meest betaalbare van de drie belangrijkste kostbare edelstenen (smaragd, robijn en saffier).
Turkoois - wordt maar op een paar plaatsen op aarde gevonden en 's werelds grootste turkoois producerende regio is het zuidwesten van de Verenigde Staten. Turkoois wordt gewaardeerd om zijn aantrekkelijke kleur, meestal een intens middenblauw of groenachtig blauw, en zijn oude erfgoed. Turkoois wordt gebruikt in een grote verscheidenheid aan sieradenstijlen. Het wordt misschien het meest geassocieerd met sieraden uit het zuidwesten en de Indiaanse stijl, maar het wordt ook gebruikt in veel strakke, moderne stijlen. Sommige turkoois bevatten een matrix van donkerbruine markeringen, wat een interessant contrast vormt met de helderblauwe kleur van de edelsteen.
Sommige edelstenen (zoals parels, koraal en barnsteen) worden geclassificeerd als organisch (dierlijk of plantaardig materiaal), wat betekent dat ze worden geproduceerd door levende organismen. Anderen zijn anorganisch, wat betekent dat ze over het algemeen zijn samengesteld uit en voortkomen uit mineralen.
Sommige door de mens gemaakte edelstenen kunnen gebruikt worden in plaats van natuurlijke edelstenen, zoals zirkonia, die in plaats van diamant kunnen worden gebruikt.
Gevederde dinosaurus in stuk Amber
Metalen afwerkingen
Voor platina, gouden en zilveren sieraden zijn er veel technieken om afwerkingen te maken. De meest voorkomende zijn hoogglans, satijn/mat, geborsteld en gehamerd. Hoog gepolijste sieraden komen het meest voor en geven het metaal een sterk reflecterende, glanzende uitstraling. Satijn of matte afwerking vermindert de glans en reflectie van de sieraden, en dit wordt vaak gebruikt om edelstenen zoals diamanten te accentueren. Geborstelde afwerkingen geven de sieraden een uitstraling met een bepaalde structuur en worden gemaakt door een materiaal (vergelijkbaar met schuurpapier) tegen het metaal te borstelen, waardoor "penseelstreken" achterblijven. Gehamerde afwerkingen worden meestal gemaakt door een afgeronde stalen hamer te gebruiken en de sieraden te hameren om het een golvende textuur te geven . Sommige sieraden zijn verguld om ze een glanzende, reflecterende uitstraling te geven of om een gewenste kleur te krijgen. minder zuivere zilveren sieraden kunnen worden bedekt met een dunne laag van 0,999 fijn zilver (een proces dat bekend staat als flitsen) of kunnen worden verguld met rhodium of goud. Kostuumjuwelen van onedel metaal als brons of ijzer kunnen ook worden verguld met zilver, goud of rhodium voor een aantrekkelijkere afwerking.
Geschiedenis
De eerste sieraden werden al door de Neanderthalers gemaakt. In de Cueva de los Aviones, een grot langs de zuidoostkust van Spanje, zijn met name doorboorde kralen gevonden die waren gemaakt van kleine zeeschelpen die dateren van 115.000 jaar geleden. Later in Kenia, bij Enkapune Ya Muto, zijn kralen gemaakt van doorboorde eierschalen van struisvogels die meer dan 40.000 jaar oud zijn. In Rusland werden een stenen armband en een marmeren ring uit dezelfde periode gevonden.
Later hadden de Europese vroegmoderne mensen ruwe halskettingen en armbanden van been, tanden, bessen en steen die aan stukken touw of dierlijke pezen of repen leer werden gehangen, of stukken gesneden been die werden gebruikt om kleding aan elkaar te bevestigen. In sommige gevallen hadden sieraden schelpen of parelmoeren. Een versierde gegraveerde hanger zijn gevonden (de Star Carr - hanger die dateert uit ongeveer 11.000 v. Chr., is gemaakt van mammoet slagtand). De Venus van Hohle Fels heeft een doorboring aan de bovenkant, wat aangeeft dat het bedoeld was om als hanger te worden gedragen .
Zo'n zevenduizend jaar geleden werden de eerste koperen sieraden gemaakt. In oktober 2012 onthulde het Museum voor Oude Geschiedenis in Neder-Oostenrijk dat ze een graf hadden gevonden van een vrouwelijke juwelier. Dit dwong archeologen een frisse blik te werpen op prehistorische man/vrouw rollen nadat het die van een vrouwelijke fijnmetaal bewerk(st)er bleek te zijn. – een beroep waarvan voorheen werd gedacht dat het uitsluitend door mannen werd uitgeoefend.
Kralen ketting; 3650-3100 voor Christus; lapis lazuli (de blauwe kralen) en travertijn (de witte kralen) (Egyptische albast ); lengte: 4,5 cm; door Naqada II- of Naqada III- culturen; Metropolitan Museum of Art (New York)
Kralen ketting; 3300-3100 voor Christus; carneool , granaat , kwarts en geglazuurd steatiet ; lengte: 20,5 cm; door Naqada III cultuur Metropolitan Museum of Art
Armband met zonnesymbool; 16e-13e eeuw voor Christus (late bronstijd); bronzen; Duits Nationaal Museum (Neurenberg)
Ketting; waarschijnlijk 2600-1300 voor Christus; carneool, been en steen; uit Saruq Al Hadid (de Verenigde Arabische Emiraten)
Egypte
De oudste sieraden die vanuit het oude Egypte zijn gevonden zijn van ongeveer 3.000-5.000 jaar geleden. De Egyptenaren gaven de voorkeur aan de luxe, zeldzaamheid en bewerkbaarheid van goud boven andere metalen. In het oude Egypte van voor de farao's begonnen juwelen al snel de politieke en religieuze macht in de gemeenschap te symboliseren. Hoewel het werd gedragen door rijke Egyptenaren in het leven, werd het ook door hen gedragen in de dood, met sieraden die gewoonlijk tussen grafgiften werden geplaatst .
In combinatie met gouden sieraden gebruikten de Egyptenaren gekleurd glas, samen met halfedelstenen. De kleur van de sieraden had een eigen betekenis. Groen symboliseerde bijvoorbeeld vruchtbaarheid. Lapis lazuli (blauwe edelsteen) en zilver moesten van buiten de landsgrenzen worden geïmporteerd.
Egyptische ontwerpen kwamen het meest voor in Fenicische sieraden. Ook suggereren oude Turkse ontwerpen in Perzische sieraden dat handel tussen het Midden-Oosten en Europa niet ongewoon was. Vrouwen droegen uitgebreide gouden en zilveren stukken die werden gebruikt bij ceremonies.
Mesopotamië
.jpg)
Ongeveer 5000 jaar geleden was het maken van sieraden een belangrijk ambacht geworden in de steden van Mesopotamië. Het belangrijkste archeologische bewijs is afkomstig van de Koninklijke Begraafplaats van Ur, waar honderden graven uit 2900-2300 voor Christus werden opgegraven; graven zoals die van Puabi bevatten een groot aantal voorwerpen in goud, zilver en halfedelstenen, zoals lapis lazuli -kronen verfraaid met gouden beeldjes, nauwsluitende halskettingen en spelden met juwelenkop. In Assyrië droegen zowel mannen als vrouwen grote hoeveelheden sieraden, waaronder amuletten, enkelarmbanden, zware kettingen met meerdere strengen en cilinderzegels.
De sieradenmakers gebruikten een breed scala aan geavanceerde metaalbewerkingstechnieken, zoals cloisonné (emaile), gravure, fijne granulatie (korreltjes) en filigraan (fijne draadvormen).
Oude Grieken
De oude Grieken begonnen met het gebruik van goud en edelstenen in sieraden in 1600 voor Christus, hoewel kralen in de vorm van schelpen en dieren in vroeger tijden op grote schaal werden geproduceerd. Rond 1500 voor Christus waren de belangrijkste technieken voor het bewerken van goud in Griekenland het gieten, het draaien van staven en het maken van draad. De vormen en vormen van sieraden in het oude Griekenland, zoals de armring (13e eeuw voor Christus), broche (10e eeuw voor Christus) en spelden (7e eeuw voor Christus), zijn sinds de bronstijd ook sterk gevarieerd. Andere vormen van sieraden zijn kransen, oorbellen, kettingen en armbanden.
Een bijzonder populair type ontwerp in die tijd was een armband versierd met slangen en dierenkoppen. Omdat deze armbanden aanzienlijk meer metaal gebruikten, werden veel voorbeelden gemaakt van brons. Tegen 300 voor Christus hadden de Grieken het maken van gekleurde sieraden en het gebruik van amethisten, parels en smaragden onder de knie.
Sieraden werden in Griekenland nauwelijks gedragen en werden vooral gebruikt voor openbare optredens of bij speciale gelegenheden. Het werd vaak als een geschenk gegeven en werd voornamelijk door vrouwen gedragen om hun rijkdom, sociale status en schoonheid te tonen. De sieraden werden vaak verondersteld de drager te beschermen tegen het "boze oog" of de eigenaar bovennatuurlijke krachten te geven, terwijl andere sieraden een religieuze symboliek hadden. Oudere gevonden sieraden waren opgedragen aan de goden.
Romeinen
Een specialiteit van de Romeinen was de broche en het haarnetje. Hoewel vrouwen een breed scala aan sieraden droegen, droegen mannen vaak alleen een vingerring. Hangers konden gevuld worden met parfum. Ook nieuw was de camee, een gegraveerde steen of ivoor, vaak gezet in een hanger. Ook kwamen er zegelringen, waarmee officiële stukken met was en later zegellak 'ondertekend' konden worden.
Vroege Middeleeuwen
Van de Keltische sieraden zijn de zogeheten torcs het meest bekend. Het is een grote stijve of stijve nekring van metaal, gemaakt uit één stuk of uit in elkaar gedraaide strengen. De overgrote meerderheid is aan de voorkant open, hoewel sommige haak- en ringsluitingen hadden en enkele pen- en penvergrendelingen om ze te sluiten. Velen lijken ontworpen voor bijna permanente slijtage en zouden moeilijk te verwijderen zijn geweest. Torcs zijn ook te vinden in de Scythische, Illyrische, Thracische en andere culturen van de Europese ijzertijd van rond de 8e eeuw voor Christus tot de 3e eeuw na Christus.
Ze waren ook bedreven in het maken van mantelspelden (fibulae) en broches.
Ook de Merovingers maakten vergelijkbare sieraden. Zij staan vooral bekend om hun gestileerde dierfiguren.
In tegenstelling tot de Romeinen, de Franken en de Kelten gebruikten de Byzantijnen lichtgewicht bladgoud in plaats van massief goud, en werd er meer nadruk gelegd op stenen en edelstenen.
Renaissance tot heden
.JPG)
De renaissance en de verlichting hadden beide een grote invloed op de ontwikkeling van sieraden in Europa. Veel stijlen werden van culturen van elders (Azië, Afrika en Amerika) afgekeken. Terwijl voorheen de bewerking van goud en edelmetaal het belangrijkst bij sieraden was, zag deze periode een toenemende overheersing van edelstenen en hun zettingen. Edelstenen van over de hele wereld kwamen de Europese juweliers tot hun beschikking.
Onder het bewind van Napoleon introduceerden juweliers de zogeheten parures , sets van bij elkaar passende sieraden, zoals een diamanten tiara (kroontje), diamanten oorbellen, diamanten ringen, een diamanten broche en een diamanten halsketting. De stenen waren zo geslepen dat ze schitterden in het kaarslicht. Vaak werd er folie onder de steen aangebracht om de schittering nog sterker te maken. Een andere modetrend die door Napoleon nieuw leven werd ingeblazen, was de camee.
Vanaf het einde van de 18e eeuw had de romantiek een diepgaande invloed op de ontwikkeling van westerse sieraden. Misschien wel de belangrijkste invloeden waren de belangstelling van het publiek voor de schatten die werden ontdekt in de piramides door de geboorte van de moderne archeologie en een fascinatie voor middeleeuwse en renaissancekunst. Veranderende sociale omstandigheden en het begin van de Industriële Revolutie leidden ook tot de groei van een middenklasse die sieraden wilde en kon betalen. Uiteraard werden er daarvoor goedkopere materialen gebruikt. Ook kwamen er nepstenen van glas en andere synthetische (kunstmatige) materialen.
Toen Albert, de echtgenoot van koningin Victoria overleed, droeg zij rouw sieraden.
In de jaren 1890 begonnen juweliers gebruik te maken van ideeën van de groeiende Art Nouveau -stijl en de nauw verwante Duitse Jugendstil, Britse (en tot op zekere hoogte Amerikaanse) Arts and Crafts Movement , Catalaans modernisme , Oostenrijks-Hongaarse Sezession , Italiaanse "Liberty", enz. .
Art Nouveau-sieraden omvatten veel verschillende kenmerken, waaronder een speciale kijk op de vrouwelijke vorm en een nadruk op kleur, meestal weergegeven door het gebruik van emailleertechnieken, waaronder basse-taille, champleve, cloisonné en plique-à-jour. Motieven waren orchideeën, irissen, viooltjes, wijnstokken, zwanen, pauwen, slangen, libellen, mythologische wezens en het vrouwelijke silhouet.
Tijdens de Art-deco worden de vormen weer eenvoudiger.
Tegenwoordig wordt het maken van sieraden steeds vaker hobbymatig gedaan. Er zijn overal cursussen te volgen en vele gereedschappen en materialen zijn in gespecialiseerde winkels verkrijgbaar.