De pest (roman)
| De pest | |
| |
| Informatie | |
| Alternatieve titel | La Peste |
| Schrijver | Albert Camus |
| Taal (origineel) | Frans |
| Land |  Frankrijk
|
| Genre | Filosofische roman |
| Datum | 1947 |
| ISBN | 978-0679720218 |
Portaal  Literatuur
| |
De pest (Frans: La Peste) is een roman van de Franse filosoof en schrijver Albert Camus. Het boek werd gepubliceerd in het Frans in 1947. De pest is een van de bekendste werken van Camus.
Het boek speelt zich af in de stad Oran in Frans-Algerije tijdens de jaren 1940. In de stad breekt plotseling de pest (een zeer besmettelijke ziekte) uit. Hierdoor moet de stad in quarantaine. De inwoners van de stad gaan op verschillende manieren met deze situatie om. Sommigen accepteren de quarantaine, terwijl anderen uit de stad proberen te ontsnappen. Dokter Rieux speelt de hoofdrol in het boek en probeert de patiënten te behandelen.
Vaak wordt het boek als metafoor voor de Tweede Wereldoorlog gezien. De pest zou staan voor het nationaalsocialisme. Volgens literatuurcriticus Roland Barthes is dit een misverstand. Volgens Barthes gaat de roman over het omgaan met de absurditeit van het leven.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
In het stadje Oran sterven veel ratten aan de pest. De sterfte van deze ratten wordt eerst niet opgemerkt. Na een tijdje merkt men dat er steeds meer ratten op de straten liggen. De autoriteiten bevelen om deze ratten te verzamelen en te verbranden. Dokter Rieux merkt de ratten wel op. Zijn conciërge, M. Michel, heeft opeens last van een vreemde griep. Samen met zijn collega, dokter Castel, bespreken zij de ziekte. Zij komen erachter dat Michel besmet is met de pest. Ze proberen de autoriteiten en andere dokters te waarschuwen, maar hun waarschuwingen worden eerst genegeerd. Het is namelijk maar één dode. Een tijdje later komen er meer doden en besmettingen. Hierdoor wordt duidelijk dat er een epidemie uitgebroken is.
De autoriteiten nemen maatregelen, maar hier wordt lacherig omgedaan. Dit verandert wanneer het aantal besmettingen en doden steeds verder stijgt. Er komen steeds meer en steeds strengere maatregelen. Uiteindelijk moet de stad zelfs in lock-down. Hierdoor moeten mensen verplicht binnen blijven (quarantaine), ligt het mailverkeer plat en mag je de telefoon alleen bij grote nood gebruiken. De inwoners van de stad gaan op verschillende manieren met de lock-down om. Raymond Rambert probeert de stad te ontsnappen en werkt samen met ondergrondse criminelen om smokkelroute te maken. Pater Paneloux gebruikt de pandemie als mogelijkheid om de inwoners tot het christendom te bekeren. Volgens hem is de pest gezonden door God om de inwoners te bestraffen voor hun zonden. Dokter Rieux is echter bezig met het verzorgen van de zieken.
In het midden van augustus wordt de situatie plotseling ernstiger. Hierdoor wordt het ook onrustiger; er breken rellen uit en mensen proberen de stad te ontvluchten. Het stadsbestuur stelt daarom een avondklok in. Tijdens september en oktober blijft de situatie hetzelfde. Rieux' vrouw, die sinds het begin van de lock-down in een andere stad verbleef, wordt ook ernstig ziek (niet de pest, maar een andere aandoening). Rieux wordt hierdoor een stuk harder, zodat hij patiënten kan blijven verzorgen. Zijn college, Cottard, leeft echter op tijdens de pandemie (aangezien iedereen hetzelfde gevaar ziet). Rambert krijgt een mogelijkheid om te ontsnappen, maar besluit te blijven uit schaamte.
Aan het einde van oktober heeft Castel een vaccin tegen de pest ontwikkeld. Toch kan dit vaccin niet het leven van de zoon van Othon redden. Pater Paneloux maakt hier gebruik van, maar wordt enkele dagen later zelf ziek en sterft. Tarrou en Rambert bezoeken het kamp waar Othon verblijft. Na zijn quarantaine besluit Othon in het kamp te blijven als vrijwilliger om zijn verdriet te verwerken. Tarrou en Rieux besluiten in de zee te gaan zwemmen en hebben een diep gesprek over de situatie. Ondertussen maakt zijn patiënt, Grand, een plotselinge vooruitgang.
In januari lijkt de pest te verdwijnen. De stad viert feest, maar niet iedereen is blij. Cottard heeft tijdens de pandemie zwarte handel gedreven, waardoor hij gezocht wordt en moet vluchten. Tarrou en Othon sterven beide aan de pest. Rieux' vrouw overlijdt uiteindelijk. Niet veel later gaan de stadspoorten weer open en alles lijkt het oude.
Personages
In het boek komen veel personages voor, maar hieronder staan de belangrijkste:
- Bernard Rieux; een 35-jarige dokter en het centrale figuur in het boek. Rieux maakt lange uren om alle patiënten te verzorgen.
- Jean Tarrou; een man die enkele weken voor de lockdown in de stad arriveerde.
- Raymond Rambert; een journalist die Oran bezocht en door de lockdown vast komt te zitten.
- Joseph Grand; een 50-jarige ambtenaar en de buurman van Cottard.
- Cottard; een verkoper van alcoholische dranken en de buurman van Grand.
- Pater Paneloux; een katholieke priester.
- De prefect; een soort van gouverneur van de stad.
- Dokter Castel; een collega van Rieux.
- M. Othon; een magistraat in Oran.
- Phillippe Othon; de zoon van M. Othon.
- Mevrouw Rieux; de vrouw van dokter Rieux.
- M. Michel; de conciërge in het gebouw van dokter Rieux.
Achtergrondinformatie
Metafoor voor de Tweede Wereldoorlog
Camus' boek werd kort na de Tweede Wereldoorlog gepubliceerd. De verschrikkingen van de oorlog waren nog in de hoofden van veel lezers. Hierdoor dachten sommige lezers ook dat De pest over de Tweede Wereldoorlog ging. Het boek speelt zich immers af gedurende de jaren 1940. Het nationaalsocialisme werd door veel mensen met een ziekte vergeleken en had zelfs de bijnaam de bruine pest. Het geïsoleerde Oran zou symbool staan voor de Duitse bezetting van Frankrijk. De dokters zouden weer symbool staan voor het verzet. Het gehele boek zou hierdoor ene grote metafoor zijn.
Volgens de Franse literatuurwetenschapper Roland Barthes zou dit juist niet het geval zijn. Hij vergeleek de pandemie met een kwaad dat het bestaan bedreigt. Hierdoor was het ook niet vreemd dat veel lezers er het nationaalsocialisme in herkenden. De nazi's worden immers ook als groot kwaad gezien. Barthes geloofde dat Camus dit niet bewust zou bedoelde. In plaats daarvan onderzoekt Camus in de roman hoe verschillende mensen met zulk kwaad omgaan. Hierdoor is De pest dus geen oorlogsroman, maar een filosofische roman.
Thema's
In het boek komen veel thema's voor, zoals:
- Absurdisme: Camus is een van de bekendste gezichten van het absurdisme. Volgens Camus was het universum betekenisloos en absurd. De mens is een redelijk leven en leeft in een onredelijke wereld. Hierdoor moet de mens lijden. Camus zegt dat de mens drie keuzes heeft: zelfmoord, hopen of in opstand komen. Zelf keurde hij de eerste twee optie af. Camus wil dat de mens in opstand komt door zijn eigen lot te kiezen en met passie te leven. In de roman komt dit terug. De pest staat symbool voor het absurde. Zo probeert Cottard om zelfmoord te plegen. Rieux, Rambert en Tarrou komen echter in opstand tegen de pest door bijvoorbeeld de zieken te verzorgen of met passie te leven.
- Lijden en de dood: De pest is een dodelijke ziekte, waardoor veel mensen in het boek overlijden. Alle personages lijden onder de pandemie: Niet alleen omdat ze ziek worden, maar ook door angst of het gemis van geliefden. Sommige personages proberen betekenis te zien in dit lijden. Zo zegt pater Paneloux dat de pest een straf van God is. Camus geloofde zelf niet in een God. Uiteindelijk betwijfeld pater Paneloux zijn eigen geloof en overlijdt.
- Gevangenschap: Oran moet na de uitbraak in lockdown. De stad verandert als het ware in één grote gevangenis. Geliefden worden van elkaar gescheiden. Er komen ook kampen (pesthuizen) waar pestlijders worden opgesloten totdat zij beter worden. Iedereen wil dat de pest zo snel mogelijk over is, maar de pandemie wordt steeds erger. Hierdoor breken er rellen uit en gaan mensen de maatregelen negeren. Sommige mensen proberen zelfs de stad te ontsnappen.
- Een held zijn: De dokters die de ziekte bestrijden worden in de roman als held gezien. Toch probeert Camus om hun daden niet te prijzen. Waarom? Volgens Camus is dit het meest humane en normale ding om te doen. Alle mensen worden met dezelfde situatie geconfronteerd. Hierdoor zijn mensen met elkaar verbonden en moeten zij elkaar steunen. Zo verzorgt Rieux zowel de goede patiënten (die zullen genezen) als de slechte patiënten (die zullen sterven). Hij maakt geen onderscheid, aangezien zij allen met hetzelfde geconfronteerd worden en steun van anderen verdienen.
Vergelijking met de coronapandemie
Tijdens de coronapandemie werd De pest (samen met veel andere werken van Camus) opnieuw een bestseller. De Britse uitgeverij Penguin Publishers had zelfs moeite om genoeg kopieën te drukken. Veel lezers vergeleken de situatie in Oran met de lockdowns in verschillende delen van de wereld. Veel elementen komen overeen: Het oplopen van de cijfers, de lockdowns, de lacherigheid over en het negeren van de maatregelen en de rellen over de maatregelen.
Volgens Camus' dochter, Catherine, had het boek een nieuwe betekenis gevonden. Zij stelde dat het boek mensen kon helpen om om te gaan met de pandemie.
Verfilming
In 1992 werd De pest verfilmd door Luis Puenzo. In 1970 verscheen ook de Chinese film Yesterday, Today, Tomorrow, wat gebaseerd is op het boek.
In 2017 werd het boek gebruikt voor een toneelstuk. In 2020 maakte de BBC een hoorspel van het boek.