Christelijk-Historische Unie
| Christelijke-Historische Unie (CHU) | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | 8 juli 1908 |
| Opheffing | 11 oktober 1980 |
| Actief in |  Nederland
|
| Richting | Centrumrechts (na de Tweede Wereldoorlog) Rechts (voor de Tweede Wereldoorlog) |
| Stroming | Christendemocratie Conservatief-liberalisme Orangisme |
| Oprichter(s) | Alexander de Savornin Lohman |
| Overig | |
| Wetenschappelijk bureau | jhr. mr. A.F. de Savornin Lohmanstichting |
| Jongerenorganisatie | Federatie van Christelijk-Historische Jongeren |
| Europese fractie | Europese Volkspartij (vanaf 1976) |
| Voorgaande partij(en) | Vrij-Antirevolutionaire Partij |
| Opvolgende partij(en) | Christen-Democratisch Appèl (CDA) |
| Fusie van | Friese Bond Christelijk-Historische Partij |
| Afsplitsing(en) | Vrij Christelijk-Historischen |
Portaal  Politiek
| |
.svg){kind=logo}
De Christelijk-Historische Unie (CHU) was een Nederlandse politieke partij die tussen 1908 en 1980 bestond. De CHU was een christendemocratische partij die op sociaal vlak conservatief was. De partij richtte zich vooral op hervormd-protestantisme christenen. Lange tijd was de CHU een van de grotere partijen in Nederland die verschillende keren deelnam aan de regering.
De CHU kwam indirect voort uit de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Toenmalig ARP-politicus Alexander de Savornin Lohman kreeg een conflict met partijleider Abraham Kuyper over het algemeen kiesrecht. De Savornin Lohman splitste zich toen samen met andere af en vormden de vrij-antirevolutionairen. Dit leidde later weer tot de Christelijk-Historische Partij. In 1908 ging deze samen met de Friese Bond waardoor de CHU ontstond. De enige premier die de CHU ooit leverde was Dirk Jan de Geer.
In 1980 werden de CHU, de ARP en de Katholieke Volkspartij (KVP) samengevoegd tot één partij; Christen-Democratisch Appèl (CDA). De CHU hield toen op met bestaan.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
.jpg)
Op 3 april 1879 werd de eerste politieke partij van Nederland opgericht. Dit was de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) van Abraham Kuyper. De partij vertegenwoordigde destijds de "kleine luyden"; oftewel het gewone, protestantse volk. Aan het einde van de 19e eeuw ontstond er een breuk binnen de Anti-Revolutionaire Partij over de invoering van het algemeen kiesrecht voor mannen. Kuyper en de meeste ARP-leden waren hier voorstander van, aangezien de ARP daardoor meer stemmen zou krijgen. Een kleine groep onder leiding van Alexander de Savornin Lohman was echter tegenstander van. Ook waren zij tegenstander van het regeren met de katholieken. Zij splitsten zich in 1894 af van de ARP en vormden de vrij-antirevolutionairen.
Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 1897 wonnen de vrij-antirevolutionairen zes zetels. Zij richtte in 1898 de Vrij Anti-Revolutionaire Partij op. Deze ging in 1903 op in de Christelijk Historische Partij. Ondertussen bestond ook de Friese Bond, wat min of meer dezelfde standpunten had. In 1908 besloten beide partijen daarom samen te gaan, waardoor de Christelijk-Historische Unie ontstond.
1908-1945
Tijdens de verkiezingen van 1909 won de CHU 10 zetels in de Tweede Kamer. Samen met de ARP en de katholieken vormde de CHU een regering. Na de verkiezingen van 1913 bleef het zetelaantal hetzelfde. De CHU had vooral aanhang onder rijkere Nederlanders en de protestantse adel. De partij was tegenstander van het algemeen kiesrecht.
Voor de CHU (en andere christelijke partijen) was de vrijheid van onderwijs een belangrijke kwestie. Oorspronkelijk werd alleen publiek onderwijs (niet-religieus onderwijs) door de overheid betaald. Het bijzonder onderwijs (onderwijs met een religieuze grondslag) was hierdoor duurder, waardoor de meeste mensen niet konden kiezen. De christelijke partijen wilden dat dit werd gelijkgeschakeld, zodat ouders zelf konden kiezen naar welk soort school zij hun kinderen konden kiezen. Deze schoolstrijd was al sinds de 19e eeuw aan de gang. Onder de liberale premier Cort van der Linden kwam hier een oplossing voor, toen de vrijheid van onderwijs met steun van de liberalen werd ingevoerd. Gelijktijdig kregen vrouwen de mogelijkheid om te stemmen en zich verkiesbaar te stellen.
De CHU verloor zetels tijdens de verkiezingen van 1918, maar samen met de katholieken en ARP waren er nog genoeg zetels voor een regering. Tussen 1926 en 1929 leverde de CHU ook een premier (Dirk Jan de Geer). Tijdens de Grote Depressie van de jaren 1930 werkten de katholieken, CHU en ARP samen tijdens de regeringen van Hendrikus Colijn. De CHU was dus een echte regeringspartij. In 1925 ontstond er echter een probleem voor deze samenwerking. De CHU werkte wel samen met een katholieke partij, maar zelf vrij anti-katholiek. De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) was dit ook en diende ieder jaar een motie in om de Nederlandse vertegenwoordiger bij de Heilige Stoel te verwijderen. De Heilige Stoel is de naam voor de politieke macht van de Rooms-Katholieke Kerk. De CHU steunde dit voorstel, waardoor de regering viel.
Kort voor de Tweede Wereldoorlog was Dirk Jan de Geer nog enkele maanden premier. Tijdens de oorlog ging de Nederlandse regering in ballingschap in Londen. De regering stond nu onder leiding van ARP-politicus Pieter Sjoerds Gerbrandy. Enkele CHU-ministers zaten in deze regering.
1945-1980
Na de oorlog keerde CHU terug in de Nederlandse politiek. Toch vertrokken veel CHU-politici naar de Partij van de Arbeid (PvdA), de Katholieke Volkspartij (KVP) of de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). De KVP weigerde ook een tijd lang met de CHU te regeren, waardoor de CHU buiten de regering werd gehouden. Na de verkiezingen van 1948 werd de CHU wel toegelaten tot de regering onder leiding van Willem Drees. De CHU werd na de oorlog ook iets linkser en werd meer centrum-rechts. Zo steunde de CHU de verzorgingsstaat en de onafhankelijkheid van Indonesië.
De CHU, ARP en KVP gingen uiteindelijk intensief samenwerken en zaten altijd gezamenlijk in de regering tijdens de 1950 en 1960. Mede door de ontzuiling begonnen de christelijke partijen steeds meer zetels te verliezen. Na de verkiezingen van 1972 won de PvdA onder Joop den Uyl de meeste zetels. De CHU werd buiten de regering gehouden, terwijl de ARP en KVP er wel inzaten. De drie christelijke partijen besloten in 1974 samen te gaan werken onder de naam Christen-Democratisch Appèl (CDA). Ze deden samen mee aan de verkiezingen van 1977 en werden de grootste partij. In 1980 besloten de drie partijen officieel samen te gaan in het CDA. De CHU hield toen op met bestaan.
Galerij
Verkiezingsposter uit 1959
Logo in 1980
Logo in 1966
Logo tussen 1950 en 1959
.jpg)
.svg){kind=logo}
|
Christen-Democratisch Appèl · (CDA) | 
| |
|---|---|---|---|
| Partijleiders: Van Agt · Lubbers · Brinkman · Heerma · De Hoop Scheffer · Balkenende · Verhagen · Van Haersma Buma · De Jonge · Hoekstra · Bontenbal Fractievoorzitters Tweede Kamer: Van Agt · Aantjes · Lubbers · Van Agt · Lubbers · De Vries · Brinkman · Enneüs Heerma · De Hoop Scheffer · Balkenende · Verhagen · Van Geel · Van Haersma Buma · Pieter Heerma · Hoekstra · Pieter Heerma · Henri Bontenbal |
|||