American Psycho (boek)
| American Psycho | |
Geen afbeelding
beschikbaar | |
| Informatie | |
| Schrijver | Bret Easton Ellis |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land | .svg){kind=small} Verenigde Staten
|
| Genre | Psychologische roman Thrillerroman Satire Postmodernistische roman |
| Datum | 1991 |
Portaal  Literatuur
| |
American Psycho is een roman van de Amerikaanse schrijver Bret Easton Ellis. Hij schreef het boek in 1991. Het is een psychologische roman over een moordenaar. Ook is het een typisch voorbeeld van postmodernisme. Na de publicatie veroorzaakte het boek een hoop ophef. Nog steeds is het boek erg omstreden.
De roman gaat over de rijke en knappe zakenman Patrick Bateman. Hij is vooral erg met zichzelf bezig. Het grootste gedeelte van het boek gaat over zijn dagelijks leven, zoals etentjes en afspraken. Bateman heeft echter een dubbel leven. Hij is namelijk een seriemoordenaar en vermoordt verschillende personen in het boek.
Het boek werd in 2000 verfilmd onder de naam American Psycho met in de hoofdrol Christian Bale.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Patrick Bateman is een rijke investeringsbankier van rond de 25. Hij woont in Manhattan (New York City), waar hij zijn eigen luxe appartement heeft. Bateman beschrijft zijn dagelijkse routine. Zo heeft hij allerlei crèmes en zalfjes, waardoor hij probeert om niet ouder te worden. Ook heeft hij een uitgebreide fitnessroutine om zijn gespierde lichaam in stand te houden. Bateman spreekt vaak af met collega's en rijke vrienden. Hij gaat naar feestjes waar hij drugs gebruikt, alcohol drinkt en met knappe vrouwen naar bed gaat. Bateman heeft dus een vrij goed leven, waarin hij zich geen zorgen hoeft te maken.
Toch heeft Bateman een geheim: Hij is namelijk een seriemoordenaar. Hij begint het vermoorden van een zwerver op straat en later ook een hond. Uiteindelijk vermoordt Bateman ook zijn collega, Paul Owen, in Owens appartement. Na de moord op Owen wordt Bateman gewelddadiger en zoekt steeds meer extremen. Zo onderneemt hij veel gewelddadige misdaden, zoals martelingen en kannibalisme. Zijn geestelijke gezondheid gaat ook steeds verder achteruit. Hij begint zich steeds schuldiger te voelen en denkt dat hij elk moment opgepakt kan worden. Hij probeert door middel van verhalen over de misdaden van anderen schuld te bekennen aan zijn collega's. Zijn collega's nemen hem echter niet serieus. Ondertussen gaat Bateman door met het plegen van moorden. Uiteindelijk schuilt Bateman in zijn kantoor en belt zijn advocaat, Harold Carnes.
Bateman gaat terug naar het appartement van Owen. Hij verwacht de resten van de lichamen te zien. Tot zijn verbazing is het appartement volledig schoon en gevuld met verse bloemen. Een makelaar komt naar hem toe en vertelt dat het appartement te koop staat. Batemans mentale gezondheid gaat verder achteruit. Uiteindelijk confronteert hij Carnes. Carnes doet alsof er niets gebeurd is en maakt er grappen over. Hij zegt zelfs dat het onmogelijk is dat Bateman Owen vermoord heeft. Hij heeft namelijk enkele dagen geleden gedineerd met Owen in Londen.
Op het einde van het boek is Bateman aanwezig op een feest met zijn collega's. Hier ziet hij een bord met de tekst "Dit is geen uitgang".
Achtergrondinformatie
Ontstaan
American Psycho is het derde boek van Ellis. Eerder schreef hij Less than Zero (1985) en The Rules of Attraction (1987). Hij schreef American Psycho als parodie of satire op de yuppie-cultuur. Yuppies zijn hoogopgeleide jongeren met goed betaalde baan. Zij zijn vooral bezig met materiële bezittingen, zoals dure en luxe auto's, appartementen, kleding en sieraden. Meestal wonen zij in een stedelijke omgeving. Vooral grote steden, zoals New York City, kennen veel yuppies.
Volgens Ellis had hij overeenkomsten met Patrick Bateman. Hij was onderdeel van de consumptiemaatschappij en voelde zich hierdoor erg leeg. American Psycho stamt volgens hem dus uit een persoonlijk iets.
Thema's
Enkele thema's uit het boek zijn:
- Materialisme en consumptie: Patrick Bateman en zijn collega's en vrienden leven in grote rijkdom. Ze wonen in luxe appartementen met dure spullen, eten in chique restaurants en dragen merkkleding. De personages zijn geobsedeerd met bezittingen en materialisme. Hierdoor laten zij andere waarden achter zich. Zo beschrijft Bateman iedere keer de kleding die iemand aanheeft als hij iemand ontmoet. In het boek bekritiseert Ellis de consumptiemaatschappij.
- Identiteit: In het boek wordt Bateman vaak verward voor iemand anders door andere personages. Nieuwe personages worden amper geïntroduceerd en Bateman gaat enkel met dezelfde vriendengroep om. Veel van deze vrienden lijken ook erg op elkaar. Bateman is niet geïnteresseerd in anderen, behalve zijn secretaresse Jean. Het thema identiteit komt ook terug in de nasleep van de moord op Paul Owen. De vraag duikt steeds op of Owen nog leeft of dat hij dood is. Bateman is namelijk een onbetrouwbare verteller.
- Gebrek van gevoel: Bateman heeft gebrek aan gevoel. In de psychologie wordt dit desensibilisatie genoemd, oftewel iemand reageert zonder emotie op situaties. Batemans gevoelens zijn als het ware verzwakt door al het genot en alle luxe. Om toch wat te voelen drinkt hij alcohol, gebruikt hij drugs en vermoord ook mensen. Dit zijn zijn eigen manieren überhaupt iets te voelen.
- Hyper-masculiniteit: Bateman woont in een zeer mannelijke omgeving. Het grootste deel van de personages zijn rijke mannen, terwijl vrouwen er alleen zijn vanwege hun uiterlijk. In deze samenleving is geen plaats voor succesvolle vrouwen, homoseksuelen en daklozen. Zo heeft Bateman een collega die homoseksueel is (Luis) en verliefd is op Bateman. Bateman besluit Luis echter niet te vermoorden. Dit kan opgevat worden dat Bateman in strijd is met zijn eigen masculiniteit.
- Realiteit en fantasie: Batemans geestelijke gezondheid takelt steeds verder af. Uiteindelijk weet de lezer daardoor niet meer wat echt en wat nep is. Hierdoor begint de lezer ook te twijfelen of eerdere gebeurtenissen (zoals de moorden) wel echt gebeurd zijn. Bateman gebruikt ook een hoop drugs en alcohol, waardoor zijn herinneringen ook beïnvloedt kunnen zijn.
Verwijzingen
In het boek komen een hoop verwijzingen voor naar culturele zaken en bekende personen. In het boek komt acteur Tom Cruise als personage voor. Bateman komt hem in de lift tegen, aangezien Cruise in hetzelfde gebouw als Bateman woont. Ook bezoekt Bateman een concert van de band U2 en beschrijft leadzanger Bono. Sylvester Stallone wordt ook in het boek genoemd. Cruise, Bono en Stallone zijn allemaal voorbeelden van hyper-masculiene idolen uit die tijd.
Een ander bekend persoon in het boek is zakenman Donald Trump. In de tijd dat het boek zich afspeelt was Trump bekend als zakenman en nog niet als president. Bateman heeft een obsessie met Trump en hoopt ooit voor zijn feestjes te worden uitgenodigd. Hij volgt het nieuws over Trump nauw op de voet en schept op over zijn ontmoeting met hem.
Bateman is een trouwe kijker van de Patty Winters Show; een parodie op de The Oprah Winfrey Show. Bateman neemt de afleveringen op en kijkt ze terug. Ook belt hij met collega's en vrienden tijdens de uitzendingen om te praten over wat er gebeurd. In de show spreekt Patty Winters met een reeks vreemde mensen. Hoe vreemder het onderwerp van de show, hoe vreemder en heftiger Bateman zich gaat gedragen.
Tenslotte komt de musical Les Misérables vaak voor. Bateman ziet posters voor de musical op straat en luistert naar de liedjes. De musical gaat over de armoede en sociale ongelijkheid in het 19e eeuwse Frankrijk. New York is ook een plaats van armoede en sociale ongelijkheid, maar - net als de musical - is dit steeds op de achtergrond van roman. De musical zorgt er dus voor dat de lezer steeds herinnert wordt dat Bateman in een rijke bubbel leeft. Buiten deze bubbel is een andere wereld.
Controverse
American Psycho is nog altijd een controversieel boek. De hectiek begon al voor de publicatie van het boek in 1991. Ellis ontving 13 doodsbedreigingen vanwege het boek. Ellis moest van de uitgeverij Vintage een verklaring ondertekenen dat zijn ouders de uitgeverij niet konden aanklagen als Ellis vermoord zou worden. Vintage wilde het boek alleen publiceren nadat de andere uitgeverij had afgezegd.
Volgens sommige critici was het boek te expliciet. Te wil zeggen dat het te schokkend was. In American Psycho worden Patrick Batemans moorden en andere misdaden in detail beschreven. Ook bevat het boek erg veel geweld en vrouwenhaat. Sommige Amerikaanse bibliotheken en scholen hebben het boek verboden. Zij vinden het namelijk geen goed idee dat jongeren het boek lezen. In Duitsland was de verkoop van het boek tussen 1995 en 2000 gelimiteerd. In Australië moet je minstens 18 jaar oud zijn om het boek te kunnen kopen.
Het boek kreeg kritiek voor zijn voorstelling van vrouwen. Feministe Gloria Steinem bekritiseerde Ellis vanwege al het geweld tegen vrouwen in het boek. Ironisch genoeg zou haar zoon (Christian Bale) later de hoofdrol spelen in de verfilming van het boek.
Verfilming en adaptaties
American Psycho werd verfilmd in 2000 onder de titel American Psycho. De rol van Patrick Bateman wordt gespeeld door Christian Bale. Ook Willem Defoe, Reese Witherspoon en Bret Easton Ellis zelf spelen een rol in de film. De film volgt min of meer hetzelfde plot van het boek, maar er zijn enkele verschillen. Zo is Patrick Bateman in het boek openlijk racistisch, maar is dit in de film niet aanwezig. De verfilming werd net zo controversieel als het boek. Tegenwoordig heeft American Psycho een cultstatus en wordt vaak vergeleken met Fight Club (1999).
In 2002 kwam er een gevolg op de film onder de naam American Psycho 2. Deze film staat eigenlijk volledig op zichzelf, maar de dood van Patrick Bateman is wel te zien in een flashback. In 2013 werd het boek verwerkt tot musical. In 2016 werd deze musical voor het eerst opgevoerd. Een aflevering van Riverdale in het zesde seizoen nam elementen uit het boek over. In 2023 kwam er een stripboek-versie van het boek uit.