Bierkellerputsch

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

De Bierkellerputsch, of Hitlerputsch, was een poging tot staatsgreep door Hitler en andere Nazi's op 8 en 9 november 1923. Ze probeerden toen om in München, de hoofdstad van Beieren, de macht te grijpen. Vanuit die stad zou men de zogeheten Mars op Berlijn houden naar Italiaans voorbeeld. Op deze manier wilde men de Weimarrepubliek omverwerpen.

De staatsgreep mislukte, aangezien Hitler te weinig steun kreeg. Hij werd hierna veroordeeld voor een gevangenisstraf van 5 jaar, maar kwam er al na 9 maanden uit. In de tussentijd schreef hij Mein Kampf. In 1933, tien jaar later, zou Hitler de macht grijpen op "democratische" wijze door middel van zijn partij de NSDAP.

De Bierkellerputsch heet zo omdat de staatsgreep begon in de Bürgerbräukeller, een brasserie waar ook veel bier werd gedronken. Putsch is het Duitse woord voor staatsgreep. De Bierkellerputsch wordt gebruikt als voorbeeld om te laten zien de tegenstand tegen de Weimarrepubliek te laten zien.

Achtergrond

In het Verdrag van Versailles van 1919 werd bepaald dat Duitsland na de Eerste Wereldoorlog een democratie en een republiek werd. Het probleem was dat veel Duitsers conservatief waren en eigenlijk de monarchie wilden behouden. Een democratie werd als iets niet-Duits gezien en Duitsland had amper een idee hoe zoiets werkten. Natuurlijk waren er ook voorstanders van de republiek, zoals de liberalen en sociaaldemocraten. Deze nieuwe staatsvorm werd de Weimarrepubliek genoemd, maar officieel heette Duitsland nog steeds het Duitse Rijk. Weimar is een stad in Duitsland waar de republiek is ontstaan; in Berlijn was het toen te onrustig.

Ook stond in het Verdrag van Versailles dat Duitsland schadevergoedingen moest betalen aan Frankrijk en België. Dit ging om enorme bedragen (pas in de 21e eeuw na veel kwijtschelden werd alles terugbetaald). De Duitse economie was gebaseerd op oorlog voeren, maar het Verdrag van Versailles zorgde ervoor dat het leger enorm werd verkleind en stonden veel fabrieken en gebieden met natuurlijke hulpbronnen in gebieden die volgens het verdrag aan andere landen werden gegeven. Kortom, de Duitse economie lag volledig plat en Duitsland kon daardoor geen schadevergoedingen betalen. Daarnaast zorgde dit ook voor ontevredenheid in Duitsland zelf; het volk voelde zich verraden en dat kwam door de republiek.

In 1923 waren de Belgen en Fransen het zat dat ze geen schadevergoedingen kregen en bezette hierdoor het Ruhrgebied; de Ruhrcrisis. De bevolking besloot te gaan staken en de regering steunde dit idee. De regering wilde de stakers een bedrag geven, zodat ze hun huur en eten konden betalen. Het probleem was dat dit geld er niet was. De regering besloot hierdoor om de gelddrukpers aan te zetten en zo meer geld in omloop te brengen. Aanvankelijk lijkt dit een slim idee, maar het is economisch erg schadelijk. Als je te veel geld in omloop brengt, stijgen de prijzen van producten (inflatie). Toentertijd ging dit zelfs zo hard dat er werd gesproken van hyperinflatie. Binnen een paar weken stegen de prijzen zo erg dat je voor een brood een kruiwagen met briefjes moest inleveren, terwijl het eerst een paar cent kostte. Geld werd waardeloos. Ouders gaven het zelfs aan hun kinderen om mee te spelen. Er was een economische crisis in Duitsland.

Voorbereiding

Als zoveel mensen al een hekel aan de republiek hebben en de regering ook nog eens een crisis veroorzaakt. In Beieren was dit het ergste. Na de hyperinflatie riep de regering de noodtoestand uit. De regeringen van de deelstaten kregen hierdoor minder geld. Beieren reageerde hier woest op en dreigde zelfs om een zelfstandig land te worden. De premier van Beieren, Gustav Ritter von Kahr, werd hierdoor zelfs een soort van dictator. Von Kahr wilde een staatsgreep plegen en Beieren onafhankelijk maken van Duitsland. Hitler zag hier wel iets in; hij hield van het nationalisme van Von Kahr. Toch botste zijn ideeën met die van Von Kahr. Zo wilde Von Kahr de monarchie herstellen en Hitler niet. Ook wilde Hitler dat alle Duitsers in een gezamenlijke staat woonden en dus ook Beiers.

Het in onduidelijk hoe Von Kahr en Hitler elkaar hebben ontmoet en hoe ze uiteindelijk elkaar hebben beïnvloed. Toch was het uiteindelijke plan om een mars naar Berlijn te organiseren en zo de regering omver te werpen. Vanuit München zou men eerst Beieren veroveren en naar de regering in de hoofdstad trekken. Onderweg zouden velen zich aansluiten en zou de regering zich wel moeten overgeven. Het idee is gebaseerd op de succesvolle Mars op Rome van Benito Mussolini in Italië. Omdat zijn ideeen niet overeenkwamen met die van Von Kahr, moest hij uit de weg worden geruimd.

Van zijn informanten kreeg Hitler te horen dat Von Kahr op 8 november zou spreken in de Bürgerbräukeller samen met andere leden van het Beierse parlement. Hitler zag zijn kans om Beieren te veroveren. Hitler werd onder meer geholpen door Rudolf Hess, Alfred Rosenberg en Ulrich Graf. Hermann Göring zou samen met 600 leden van de SA de brasserie omsingelen. Ernst Röhm zou zich met nog meer SA'ers in een bierhal in de buurt verstoppen en tevoorschijn komen na een telefoontje. Zij zouden belangrijke gebouwen bezetten. Hitler rekende daarnaast dat veel studenten nog mee zouden doen.

Met de voorbereiding werd al duidelijk dat de staatsgreep zou mislukken. Het was overhaast en met veel improvisatie gedaan. Ook was het te veel om het Italiaanse voorbeeld gebaseerd en Duitsland was geen Italië. In Italië was de regering nog minder populair dan in Duitsland. In Duitsland had de regering wel een economische crisis veroorzaakt en was impopulair, maar het liet zich van zijn goede kant zien door de stakers te steunen tegen de Franse bezetting (de Fransen werden toen als aartsvijand gezien). Ook steunde het grootste gedeelte van de Münchense bevolking de NSDAP niet of wilde niet meevechten. Ook veel leden van het Duitse leger vingen het op en gehoorzaamde aan generaal Hans von Seeckt. Hij zou opdracht geven om de stad af te sluiten, waardoor de Nazi's geen kant op konden. Zelf gehoorzaamde hij namelijk de regering.

De putsch

In de Bürgerbräukeller was op 8 november een speech van Von Kahr aan de gang. Opeens stormden een groep SA'ers de zaal binnen onder leiding van Hitler. Hitler schoot een kogel het plafond in om de aandacht te krijgen. Hij meldde het publiek en de aanwezigen dat er een nationale revolutie aan de gang was en de zaal omsingeld was. De regering zou zijn afgezet en er werd meteen een voorlopige regering gevormd.

Hitler nam premier Von Kahr, Otto von Lossow (leider van de lokale eenheden) en Hans von Seisser (leider van de politie) apart en wilde dat ze aan hem de controle overgaven. De drie weigerden dit. Ze waren echter verbaasd toen oorlogsheld Erich Ludendorff naar voren stapte en zei de revolutie te steunen. De vijf vormden samen de nieuwe regering en eerden elkaar trouw door middel van een eed. Onmiddellijk werd ergens anders in München het ministerie van Oorlog en het hoofdbureau van de politie bezet. Over straat juichten vele extreemrechtse jongeren. De Nazi's plakten overal posters waarop te lezen viel dat er een voorlopige Duitse nationale regering was gevormd en de oude regering werd afgezet.

Hitler hoorde dat er ergens anders moeilijkheden waren en besloot hier zelf te gaan kijken. Hij gaf de leiding over aan Ludendorff. De andere drie probeerden hier gebruik aan te maken en vroegen of ze ook weg mochten. Ludendorff gaf toestemming, waardoor ze de nationale regering en het leger waarschuwde. Von Kahr verklaarde later dat ze dit onder dwang hadden gezegd. Wat in ieder geval duidelijk was dat Hitler zijn strijd al was verloren, ook al was hij pas net begonnen.

De volgende arriveerde de politie en het leger en het begon er steeds slechter uit te zien. De Nazi's organiseerden een mars door de stad heen. Het doel was aanvankelijk onduidelijk, maar men hoopte meer steun te krijgen. Ze hoopten dat de burgers zelf de kant van de Nazi's zouden kiezen, maar uiteindelijk liepen er slechts 2000 mensen in mee. Onderweg kwam de groep agenten tegen, maar werden pas gestopt door het een tweede groep agenten. Toen ze deze tegenkwamen ontstond een vuurgevecht. 16 Nazi's, 4 agenten en een voorbijganger kwamen hierbij om. Ludendorff en de andere Nazi's werden gearresteerd, wat het einde van de staatsgreep betekende.

Van de Nazi's waren er twee voortvluchtig. Als eerste was er Göring. Hij was gewond door een kogel aan zijn lies en wist naar Oostenrijk te vluchten. De tweede was Hitler. Hitler wist in een ziekenwagen met een gewonde jongen te vluchten naar het buitenverblijf van Ernst Hanfstaengl, ook een Nazi. Het is vrij grappig hoe Hitler werd gevonden. Twee dagen later vond Hanfstaengl's vrouw Hitler en wist hem te overmeesteren en de hulpdiensten te roepen. Hitler werd gearresteerd op die 11 november. In de tussentijd zou de vrouw hem in Jiujitsu-houding, een Japanse zelfverdedingstechniek, hebben gehouden!