De tovenaar van Oz

De tovenaar van Oz
Informatie
Alternatieve titel	De grote tovenaar van Oz
Schrijver	Frank Lyam Baum
Illustrator
Vertaler
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigde Staten
Genre	Fantasy
Datum	17 mei 1900
ISBN
Leeftijdscategorie		Uitgeverij	George M. Hill
Drukker
Aantal verkocht
Vorig boek
Volgend boek
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

De tovenaar van Oz of De grote tovenaar van Oz (The Wonderfull Wizard of Oz) is een boek geschreven en bedacht door de Amerikaanse schrijver Frank Lyam Baum. De tovenaar van Oz werd gepubliceerd in 1900 en werd een bestseller in de Verenigde Staten. In 1940 werd de eerste Nederlandse vertaling van het boek uitgegeven. Nog altijd is de tovenaar van Oz een bekend en veel gelezen kinderboek in de Verenigde Staten. Veel Amerikaanse kinderen groeien nog altijd op met de verhalen van Oz.

Het boek gaat over een meisje Dorothy en haar hondje Toto. Zij leven in Kansas en komen door een tornado terecht in het magische land van Oz. Het land of Oz heeft allerlei bijzondere inwoners, zoals pratende dieren, vliegende apen, heksen en andere wezens. Dorothy wil terug naar huis en moet het gouden pad volgen om bij de tovenaar van Oz te komen. Deze woont in de Smaragdenstad waar alles groen is. Onderweg ontmoet ze een vogelverschrikker, een blikken houthakker en een bange leeuw, waar Dorothy vrienden mee wordt. Samen proberen ze te ontsnappen aan de boze heks die Dorothy's schoenen wil stelen.

Met dit boek wilde Frank Lyam Baum een Amerikaanse versie maken van de Europese sprookjes en volksverhalen. In 1939 werd het boek verfilmd als The Wizard of Oz met Judy Garland in de hoofdrol van Dorothy. Het boek vormde de inspiratie voor meerdere films, televisieseries, theaterstukken, musicals en zelfs attractieparken. Na het succes van het boek schreef Frank Lyam Baum ook verschillende vervolgen. Hierdoor ontstond een boekenserie waarvan "De tovenaar van Oz" het bekendste deel is.

Verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Het huis stijgt op door de tornado

Op het platteland van Kansas woont een meisje genaamd Dorothy Gale. Dorothy heeft geen ouders meer en woont samen met haar oom Henry en tante Em in een eenvoudig houten huisje. Dorothy heeft enkel haar hondje Toto om mee te spelen. Ze verveelt zich vaak, aangezien er op het platteland vrij weinig te doen is. Het platteland wordt dan ook als "verbleekt door de zon" beschreven. Op een dag wordt er op eens een tornado voorbij. Oom Henry en tante Em weten op tijd te schuilen in de schuilkelder onder het huisje. Maar Dorothy en Toto zijn te laat. De tornado tilt het volledig huisje op, waardoor Dorothy niet kan ontsnappen. In plaats daarvan zit je een aantal uur stil in het huisje, terwijl de tornado het huisje meeneemt naar het magische Land van Oz.

Wanneer het huisje landt, merkt Dorothy dat het op een slechte heks valt. De slechte heks sterft door de klap, waardoor zij de Munchins bevrijdt. De slechte heks heerste namelijk met harde hand over Munchins (een soort van dwergen). Uit dank krijgt Dorothy de zilveren schoenen die heks altijd droeg. Dorothy verblijft een tijdje bij de Munchins, maar wil terug naar huis. Het probleem is dat het Land van Oz omgeven wordt door een grote woestijn die niemand kan doorkruizen. De Munchins raden Dorothy daarom aan om naar de Smargardenstad (Emerald City) te gaan. Hier woont de machtige tovenaar van Oz die haa vast kan helpen. Om daar te komen moet ze een weg met gele stenen volgen (Yellow Brick Road).

Onderweg ontmoet Dorothy drie bijzonder inwoners van het Land van Oz die haar allemaal komen vergezellen op de tocht:

• Een vogelverschrikker die kraaien uit een graanvel moet verjagen. De kraaien zijn hem steeds te slim af en pesten hem ook. Hierdoor voelt de vogelverschrikker zich dom. Dorothy helpt hem om van zijn stok in het graanveld af te komen. Hij hoopt dat de tovenaar hem daarom hersenen kan geven.
• Een blikken houthakker die door regen is vastgeroest. Dorothy weet met olie de scharnieren van de blikken man weer te laten bewegen. De blikken houthakker verteld dat hij vroeger een echte man was van vlees en bloed. Door ongelukken verloren hij steeds een lichaamsdeel wat door een blikken lichaamsdeel werd vervangen. Uiteindelijk bestond zijn gehele lichaam uit blik, waardoor hij geen hart meer had. Hierdoor kon hij niet meer houden van degene waar hij verliefd op was. De houthakker hoopt dat de tovenaar hem een nieuw hard kan geven.
• Een bange leeuw die in een donker bos woont. Hoewel de leeuw de "koning van de jungle" genoemd wordt, heeft deze leeuw geen moed. Hierdoor durft hij het niet op te nemen tegen andere dieren en is hij erg eenzaam. De leeuw hoopt dat de tovenaar hem moed kan geven.

De vier bereiken uiteindelijk de Smaragdenstad. Om hun ogen niet te laten verblinden, moeten ze net als alle inwoners dag en nacht een bril dragen. Deze wordt met een sleutel op hun hoofd vastgemaakt. In de Smaragdenstad is namelijk alles groen en zonder bril zou je er blind van worden. De vier gaan naar het paleis van de tovenaar. Deze spreekt met de vier in steeds een ander gedaante. De tovenaar besluit hen te helpen, maar enkel wanneer ze de Boze Heks van het Westen verslaan. Deze heerst met harde hand over het westelijke gedeelte van het Land van Oz. Hier wonen de Winkies die zij onderdrukt.

Dorothy, de vogelverschrikker, blikken houthakker en leeuw ontdekken dat de tovenaar geen echte tovenaar is

De vier gaan naar het kasteel van de Boze Hek van het Westen. De Boze Heks stuurt wolven, kraaien en bijen op hen af, waardoor de vogelverschrikker, blikken man en leeuw henzelf overgeven. Die drie worden daarom opgesloten, terwijl Dorothy voor de heks moet werken. Aangezien de zilveren schoenen Dorothy beschermen, kan de heks niets tegen haar doen. De heks wil daarom de schoenen hebben en laat Dorothy denken dat ze weerloos is. Wanneer de heks Toto bedreigt, gooit Dorothy een emmer water over de Boze Heks heen. Zij weet niet dat heksen niet tegen water kunnen. Hierdoor smelt de heks en sterft. De heks onderdrukte de Winkies die bevrijd worden. Een stel vliegende apen helpen Dorothy dan om in de Smaragdenstad te komen.

In de stad spreken zij met de tovenaar die zegt hen niet te kunnen helpen. Dorothy is daarom erg boos, aangezien ze de afspraak is nagekomen. Dan ontdekken de vier dat de tovenaar helemaal geen echte tovenaar is. In plaats daarvan is de tovenaar een doodgewone goochelaar uit Kansas. Jaren geleden werkte hij in een circus in Kansas en wilde mensen trekken door met een luchtballon over het platteland te trekken. De luchtballon verzeilde echter in een tornado, waardoor hij in het Land van Oz aankwam. De inwoners hadden nog nooit een luchtballon gezien en dachten daarom dat hij een tovenaar was. Hij liet vervolgens de Smaragdenstad bouwen om het leven van de inwoners beter te maken. Door middel van goocheltrucjes kon hij de mensen laten geloven dat hij echt een tovenaar was. De Smaragdenstad is dan ook niet echt gemaakt van smaragden, maar is eigen wit. Ook draagt iedereen witte kleding. Iedereen draagt een bril met groene glazen, waardoor alles groen lijkt.

De tovenaar vindt het zielig voor de vier en besluit ze toch te helpen. Hij maakt van spelden een brein voor de vogelverschrikker, geeft de blikken houthakker een wekker als hart en de leeuw een medaille als teken van zijn moed. Dorothy en Toto mogen samen met hen mee in zijn luchtballon naar Kansas. Een paar dagen later stijgt deze op, maar voordat Dorothy en Toto erin zitten laat de tovenaar de zandzakken vallen. Hierdoor vertrekt de ballon zonder hen.

Dorothy gaat vervolgens naar het zuiden van het Land van Oz. Hier woont een goede heks genaamd Glinda. Onderweg moeten ze opnieuw allerlei gevaren weerstaan en ontmoeten een dorp dat bewoont wordt door levende porseleinen poppen. Dorothy bereikt Glinda uiteindelijk. Glinda vertelt dat de zilveren schoenen haar zouden helpen om de woestijn te doorkruizen. Na het afscheid nemen besluit Dorothy aan haar tocht te beginnen. Na drie stappen te hebben gezet in de woestijn, verandert het landschap om haar heen en komt ze samen met Toto weer terug in Kansas. Hier ziet ze meteen haar tante Em en oom Henry die blij zijn dat ze weer terug is.

Personages

Hoofdpersonages

• Dorothy Gale; een jong meisje uit Kansas. Dorothy is erg aardig, moedig en wil terug naar huis gaan.
• Vogelverschrikker (Scarecrow); een magische vogelverschrikker die kan praten en bewegen als een echt mens. De vogelverschrikker wil hersenen hebben om slim te kunnen zijn, maar tijdens het verhaal blijkt hij slimmer te zijn dan hij denkt.
• Blikken houthakker (Tin Woodman); een houthakker gemaakt van blik die ooit een echte man was. De houthakker wil een hart krijgen om weer van anderen te kunnen houden, maar tijdens het verhaal blijkt dat hij dit al kan.
• Bange Leeuw (Cowardly Lion); een leeuw die geen moed heeft en bang is voor alles en iedereen. De leeuw leert tijdens het verhaal om moedig te zijn zonder het zelf te weten.
• Toto; het hondje van Dorothy. Toto wordt beschreven als een klein hondje met middellang haar. Vaak wordt hij gedragen door Dorothy in een mandje.
• Tovenaar van Oz (Wizard of Oz); een goochelaar die zichzelf voordoet als een machtige tovenaar. Iedereen in Oz denkt dan ook dat hij een machtige tovenaar is, maar eigenlijk gebruikt hij goocheltrucjes om iedereen dit te laten denken.

Bijpersonages

Dorothy en Toto met op de achtergrond de Goede Heks van het Noorden en de Munchkins.

• Tante Em en oom Henry; de oom en tante waar Dorothy bij woont. Zij hebben een boerderij in Kansas.
• Boze Heks van het Oosten (Wicked Witch of the East); een boze heks die heerst over het oosten van het Land van Oz. Zij heerst met harde hand over de Munchkins. Doordat Dorothy met haar huis om de heks landt, sterft de heks. Hierdoor worden de Munchkins bevrijdt.
• Goede Heks van het Noorden (Good Witch of the North); een goede heks die heerst over het noorden van het land. Zij geeft de zilveren schoenen van de Boze Heks van het Oosten aan Dorothy en geeft haar een kus als bescherming tijdens haar tocht naar de Smaragdenstad.
• Koningin van de Veldmuizen (Queen of the Field Mice); de koningin van een volk van veldmuizen. De houthakker en vogelverschrikker weten de muizen te redden van een kat. Als dank halen de veldmuizen Dorothy, Toto en de leeuw uit een veld met klaprozen. De klaprozen zorgen ervoor dat de drie in slaap zijn gevallen, aangezien de klaprozen vervloekt zijn.
• Boze Heks van het Westen (Wicked Witch of the West); een boze heks die heerst over het westen van het Land van Oz. Zij heerst met harde hand over de Winkies die zij als slaven behandeld. Dorothy weet de heks te verslaan door een emmer water over haar heen te gooien.
• Koning van de Vliegende Apen (King of the Flying Monkeys); de koning die heerst over het volk van de Vliegende Apen. Zij zijn vervloekt en moeten degene gehoorzamen die de "Golden Cap" heeft. De apen moesten hierdoor de Boze Heks van het Westen gehoorzamen, maar nadat Dorothy haar verslaat moeten zij haar gehoorzamen. Zij brengen Dorothy en haar vrienden terug naar de Smaragdenstad. Onderweg vertelt de koning het verhaal van Gayelette en Quelala.
• Gayelette en Quelala; Gayelette was een mooie prinses en tovenares die lang geleden leefde. Zij was verliefd om een man genaamd Quelala. De vliegende apen wilde Quelala plagen door hem op te tillen en in de rivier te gooien. Gayelette wilde hierdoor wraak op de vliegende apen. Sindsdien moeten ze iederen gehoorzamen die de Golden Cap heeft.
• Porseleinen prinses (China Princess); een prinses die heerst over een volk van mensen gemaakt van porselein. Dorothy wil de prinses meenemen als cadeau voor haar tante, maar de prinses wil dit niet. Buiten het Land van Oz kunnen de mensen namelijk niet meer bewegen.
• Meneer Joker (Mr. Joker); een van de porseleinen mensen die een clown is. Hij is te vaak gebroken waardoor hij niet meer mooi is en ook gek geworden is.
• Glinda; de goede heks van het zuiden. Zij heerst over het zuidelijke gedeelte van het land, waar de Quadlings wonen. Glinda wordt als wijs en aardig beschreven. Zij helpt Dorothy om terug naar huis te gaan.

Daarnaast zijn er nog verschillende volkeren die beschreven worden in het boek.

Land van Oz

Een kaart van het Land van Oz. Op deze kaart zijn Land van de Munchkins en Winkies omgedraaid!

Het grootste gedeelte van het verhaal vindt plaats in het magische Land van Oz. Volgens het boek is dit een plaats die echt bestaat, maar onbekend is voor de buitenwereld. Het land heeft zowel normale inwoners als magische inwoners. Zo zijn er pratende dieren, vliegende apen en levende mensen gemaakt van porselein. In latere boeken zijn het Land van Oz (en de buurlanden) steeds verder uitgewerkt. In het eerste boek wordt de meeste uitleg van het land gegeven door de Goede Heks van het Noorden. Volgens de Goede Heks van het Noorden bestaat er magie in Oz, aangezien Oz niet beschaafd is. In beschaafde landen, zoals de Verenigde Staten, bestaat er daarom geen magie meer.

Het Land van Oz is een min of meer rechthoekig land. In het midden van het land ligt de Smaragdenstad (Emerald City). Hier is alles zo groen als een smaragd en wordt gezien als een plaats van grote rijkdom. De Smaragdenstad wordt bestuurd door de tovenaar van Oz. Aan het einde van de boek gaat hij terug naar Kansas, waarna de vogelverschrikker de nieuwe burgemeester van de stad wordt. De Smaragdenstad is een neutraal gebied en grenst aan alle vier de landsdelen. Deze landsdelen zijn:

• Land van de Munchkins; in het oosten waar de Boze Heks van het Oosten over heerst.
• Land van de Winkies; in het westen waar de Boze Heks van het Westen over heerst.
• Land van de Quadlings; in het zuiden waar Glinda over heers.
• Land van de Gillikins; in het noorden waar de Goede Heks van het Noorden over heerst.

Hoewel de landsdelen naar hun inwoners vernoemt zijn, worden zij niet enkel door die groep bewoond. De landsdelen hebben ook andere inwoners die niet onder deze groepen vallen. Ieder landsdeel is ongeveer even groot.

Het Land van Oz wordt omgeven door een grote woestijn, de Ondoordringbare Woestijn (die verschillende namen heeft). De woestijn heet zo, omdat het onmogelijk is om de woestijn te doorkruizen. Toch lukt het Dorothy aan het einde van het boek om dit te doen. Zowel Dorothy als de tovenaar weten ook naar Oz te komen via een storm. In latere boeken wordt de woestijn overigens meerdere keren doorkruist, hoewel wordt gezegd dat deze ondoordringbaar is. Hierdoor kan men zeggen dat het mogelijk is, maar dat het extreem moeilijk is om dit te doen. In latere boeken worden ook de landen beschreven aan de andere kant van de woestijn, waaronder het land van Gnoomkoning. De Gnoomkoning is de grote vijand in veel van de andere vervolgdelen. De inwoners van Oz hebben kennis van deze landen, maar niet van de landen in onze wereld. Het Land van Oz en al deze landen liggen om een eigen continent. Het is onduidelijk waar dit continent precies ligt.

Achtergrondinformatie

Inspiratie

Frank Lyam Baum

Baum werd geïnspireerd door veel Europese sprookjes, zoals de sprookjes van de gebroeders Grimm en Hans Christian Andersen. Volgens Baum waren deze sprookjes verouderd. Grimm en Andersen schreven beide hun sprookjes in de eerste helft van de 19e eeuw. Baum schreef het boek zo'n 50 jaar later. In veel van deze sprookjes speelde de moraal (wijze lessen) een belangrijke rol. Sprookjes hadden vaak een boodschap en moesten kinderen iets leren. Baum hield hier niet van, aangezien het ervoor zorgde dat de sprookjes vaak een slecht einde hadden. Baum zag lezen meer als ontspanning en wilde dat kinderen plezier hadden om te lezen. Baum wilde ook een Amerikaans sprookje maken als tegenhanger van de Europese sprookjes.

Een andere belangrijke bron van inspiratie was het kinderboek Alice in Wonderland van Lewis Carroll uit 1865. Baum vond dat het boek niet echt een verhaal had. In Alice in Wonderland loopt Alice door het Wonderland heen zonder doel. Het boek gaat vooral over de dingen die ze ziet en meemaakt, maar er is geen verhaal door het boek heen. Toch heeft Baum er veel inspiratie uitgehaald. Net als in Alice in Wonderland is het hoofdpersonage in de tovenaar van Oz een jong meisje. Dit meisje komt ook per ongeluk terecht in een magisch land met vreemde inwoners. Baum maakte wel een duidelijk verhaal door het boek heen. Net als in Alice in Wonderland heeft de tovenaar van Oz geen wijze lessen.

Veel van de plaatsen en personages zijn ook gebaseerd op zijn eigen ervaringen. De Smaragdenstad is waarschijnlijk geïnspireerd door een kasteel in het plaatsje Holland in Michigan. Baum had als een kind vaak nachtmerries van vogelverschrikkers. De blikken houthakker was geïnspireerd door een etalage die hij zag als een kind. In de etalage werd een robot gemaakt van een wastrommel en karton. Dorothy is geïnspireerd door het nichtje van zijn vrouw, Dorothy Louise Gage, en oom Henry door een ander familielid. Ook zijn er veel dingen overgenomen uit Alice in Wonderland en verschillende sprookjes.

Illustraties

De originele afbeeldingen in het boek zijn gemaakt door W.W. Denslow. Denslow was een vriend van Baum en werkte met hem samen voor het boek. De tovenaar van Oz was zijn tijd ver vooruit op het gebied van afbeeldingen. Op iedere bladzijde van het boek stond namelijk een afbeelding. De afbeeldingen waren ook nog eens ingekleurd in verschillende kleuren. Hoewel dit tegenwoordig niet heel bijzonder is, was het vrij bijzonder voor die tijd. De uitgaves van het boek waren daarom ook vrij lux.

Door het succes van het boek werden de afbeeldingen ook gebruikt om speelgoed, zeep en sieraden te ontwerpen. Denslow had de rechten op de afbeeldingen en heeft hier veel geld aan verdiend. Huidige versies van het boek gebruiken nieuwe afbeeldingen. Toch zijn deze nieuwe afbeeldingen geïnspireerd door de originele van Denslow.

Mogelijke betekenis

Baum maakte in het voorwoord van het boek duidelijk dat het een verhaal voor kinderen was. Er was geen diepere betekenis achter het verhaal. Dit veranderde in 1968 toen de Amerikaanse geschiedenisleraar Henry Littlefield een artikel schreef. Volgens Littlefield zat het boek vol met verwijzingen en kritiek op de Gilded Age. De Gilded Age is een periode in de Amerikaanse geschiedenis die duurde van 1877 tot ongeveer 1900. In deze periode was er economische groei, de Industriële Revolutie, grote verschillen tussen arm en rijk, laag vertrouwen in de politiek en veel corruptie. Littlefield gebruikte het boek om de Gilded Age uit te leggen aan zijn studenten.

Volgens Littlefield zouden er de volgende verwijzingen zijn:

Toto met de Smaragdenstad op de achtergrond

• In de jaren 1890 wilden veel boeren dat zilver werd toegevoegd aan de goudstandaard. De Amerikaanse dollar was gekoppeld aan de goudstandaard. Door zilver toe te voegen aan de goudstandaard zou het makkelijker worden voor boeren om te lenen. In het boek draagt Dorothy zilveren schoenen en loopt over een gouden weg. Deze weg leidt naar een Smaragdenstad die symbool staat voor de welvaart. Hierdoor zou de boodschap zijn dat het toevoegen van zilver aan de goudstandaard tot meer welvaart zou leiden.
• Dorothy wordt gezien als het typische Amerikaanse meisje op het platteland die in armoede leeft. Toentertijd was er grote armoede op het Amerikaanse platteland. De tornado is een kracht van buitenaf die haar leven over hoop gooit; een mogelijk verwijzing naar de economische crisis.
• De Boze Heks van het Oosten is een symbool voor de bankiers, rijke zakenmannen en monopolies. Zij onderdrukken de werkende klasse die in het boek wordt uitgebeeld door de Munchkins.
• De vogelverschrikker moet de boeren voorstellen die als naïef worden gezien. De blikken houthakker wordt is de arbeider in de fabriek. Arbeiders in fabrieken moesten hard en lang werken. Het feit dat de houthakker geen hart heeft, betekent dat hij "onmenselijk is gemaakt".
• De bange leeuw stelt de Amerikaanse presidentskandidaat William Jennings Bryan. Bryan werd gesteund door de populisten die vooral veel steun van boeren en arbeiders hadden. Bryan durfde echter niet te radicaal te zijn.
• De tovenaar van Oz wordt gezien als de machte bestuurder van het land. De tovenaar staat symbool voor de president of de landelijke politiek. Zijn macht blijkt echter nep te zijn.

Later kwamen anderen met meer mogelijke verwijzingen. Toch is er ook een hoop kritiek op Littlefield, aangezien Baum heeft gezegd dat er geen verwijzingen zijn. Natuurlijk is het ook mogelijk dat Baum heeft gelogen. Later kwamen er ook mensen die zeiden dat het boek geen kritiek op de Verenigde Staten is, maar deze juist prijst. De Smaragdenstad zou staan voor het nieuwe Amerika waar veel luxe, rijkdom en welvaart is.

Ontvangst

Vervolgdelen

Baum wilde eigenlijk slechts één boek schrijven en geen boekenserie. Tot zijn verbazing werd de tovenaar van Oz een groter succes dan gedacht. Baum kreeg veel brieven met vragen wanneer een vervolg zou uitkomen. Uiteindelijk besloot Baum een aantal jaar later alsnog een nieuwe deel te schrijven. Hierdoor ontstond een boekenserie van 16 delen. Na Baums dood zijn nog meer delen ontstaan en veel eigen versies.

De originele kaft van de tovenaar van Oz

De vervolgdelen van de tovenaar van Oz zijn:

• The Marvelous Land of Oz (1904)
• The Woggle-Bug Book (1905)
• Ozma of Oz (1907)
• Dorothy and the Wizard in Oz (1908)
• The Road to Oz (1909)
• The Emerald City of Oz (1910)
• The Patchwork Girl of Oz (1913)
• Little Wizard Stories of Oz (1914)
• Tik-Tok of Oz (1914)
• Scarecrow of Oz (1915)
• Rinkitink in Oz (1916)
• The Lost Princess of Oz (1917)
• The Tin Woodman of Oz (1918)
• The Magic of Oz (1919), dit deel verscheen pas na Baums dood.
• Glinda of Oz (1920), dit deel verscheen pas na Baums dood.

Van alle vervolgdelen zijn alleen het eerste en tweede deel vertaald naar het Nederlands. De tovenaar van Oz werd vertaald in 1940. Het tweede deel werd pas vertaald naar het Nederlands in 2016 als Het Wonderlijke Land van Oz. Van de Little Wizard Stories of Oz is een van de verhaaltjes naar het Nederlands vertaald. Dit was De Laffe Leeuw en de Hongerige Tijger in 2015.

Films en televisieseries

Mensen verkleed als de personages uit de film uit 1939

Van de tovenaar van Oz zijn verschillende films gemaakt. De eerste versie was The Wonderful Wizard of Oz (1910); een stomme film. In 1925 ontstond een andere versie; Wizard of Oz. De bekendste verfilming van het boek ontstond is The Wizard of Oz (1939) van Victor Fleming. The Wizard of Oz is een musicalfilm en wordt nog steeds veel gekeken. De rol van Dorothy wordt gespeeld door Judy Garland die beknd werd door haar rol. Er zijn veel verschillen tussen de film en het boek. Zo zijn de schoenen van Dorothy niet zilver, maar rood. Ook blijkt het Land van Oz enkel voor te komen in het hoofd van Dorothy, terwijl het in het boek een echte plaats is. De meeste mensen kennen het verhaal door deze film.

In 1978 werd er een moderne versie van de musicalfilm gemaakt; The Wiz. In de hoofdrollen zijn Diana Ross en Michael Jackson. Deze film is bijzonder, aangezien het zich afspeelt in een moderne versie van Oz (die lijkt op New York City). Ook worden alle rollen gespeeld door Afro-Amerikanen. In 1985 maakte Disney een vervolg op The Wizard of Oz met de naam Return to Oz. Deze film was geen succes, maar is veel dichter bij de originele boeken van Baum. Andere films die de boeken als materieel gebruikten zijn The Muppets' Wizard of Oz (2005) en Oz the Great and Powerful (2013). De laatste film gaat over hoe de tovenaar aan de macht kwam. De musical Wicked vertelt wat er gebeurde voordat Dorothy naar Oz kwam. In de musical wordt de Boze Heks van het Westen als goed gezien, terwijl Glinda als de slechterik wordt gezien.

Van de boeken zijn ook televisieseries gemaakt. De bekendste serie in een Japanse anime uit 1986. Deze werd ook in Nederland en Vlaanderen uitgezonden. In veel televisieseries zijn verwijzingen naar of afleveringen gebaseerd op de tovenaar van Oz. Voorbeelden zijn een aflevering van The Suit Life on Deck, Futurama, Phineas en Ferb (de Tovenaar van Zot) en Victorious.

Invloed op de moderne cultuur

De tovenaar van Oz is een van de bekendste kinderboeken in de Verenigde Staten. De meeste Amerikanen zijn ook opgegroeid met het verhaal. Vaak hebben zij het boek gelezen of zijn opgegroeid met de film uit 1939. Enkel het eerste deel wordt tegenwoordig gelezen, terwijl de latere delen niet zo veel gelezen worden. Vooral het eerste boek is vertaald in andere talen, zoals Russisch, Hebreeuws, Frans, Spaans, Duits en Esperanto.

Bronnen

• (en) Het artikel op de Engelstalige Wikipedia
• (en) The Wonderful Wizard of Oz van Frank Lyam Baum via Wikisource (originele tekst)
• (en) Lijst met personages in het boek