Woestijn: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
k (Wijzigingen door Pliemel (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Hippogryph) Label: Terugdraaiing |
|||
| (41 tussenliggende versies door 17 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | + | Een '''woestijn''' is een droog gebied.[[Bestand:Entrance to Petra.JPG|250px|thumb|De woestijnstad [[Petra]].]] |
|
| + | == Wat is een woestijn? == |
||
| + | De meeste mensen zien woestijnen als grote zandvlaktes met extreme hitte. Een woestijn is alleen veel meer dan dat alleen. Er leven dieren en planten in een woestijn en soms ook mensen. Vaak zijn dit [[nomaden]] die op hun kamelen er door heen trekken. |
||
| − | Inleiding |
||
| − | Ik doe mijn werkstuk over woestijnen omdat ik er nog niet zo veel van af weet en in de herfst vakantie naar burgers zoo ben geweest waar ze ook een desert hebben daar hebben ze de woestijn na gebouwd zodat het net lijkt of je zelf ook in de woestijn bent ( het is er niet zo warm als in de echte woestijn). Wat ik graag wil weten: |
||
| − | Hoe ontstaat een woestijn? |
||
| − | Waarom het er zo weinig regent? |
||
| − | Welke dieren er leven in de woestijn? |
||
| − | Welke planten er zijn? |
||
| − | Of te wel mijn studie vragen. |
||
| + | In een woestijn valt erg weinig neerslag waardoor het extreem droog en warm kan zijn. Niet alleen extreme hitte heerst er in een woestijn, maar in de nacht kan je ook temperaturen van rond het vriespunt verwachten. |
||
| − | Ik hoop dat ik ook nog veel meer te weten zal komen van de woestijn. En ik hoop jullie ook. |
||
| − | Veel lees plezier gr. Janske |
||
| − | Hoofdstukken |
||
| − | Inhoud |
||
| − | Inleiding 1 |
||
| − | Hoofdstukken 2 |
||
| − | Wat zijn woestijnen 3 |
||
| − | Hoe ontstaan woestijnen 4 |
||
| − | Het klimaat 5 |
||
| − | Overleven in de woestijn 6 |
||
| − | Water 6 |
||
| − | Bescherming 6 |
||
| − | Vuur 6 |
||
| − | Eten 6 |
||
| − | Planten 7 |
||
| − | De bladeren 7 |
||
| − | Wortels en zaad 7 |
||
| − | Dieren 8 |
||
| − | Slimme trucjes 8 |
||
| − | Kamelen 8 |
||
| − | De normanden 10 |
||
| − | Ik in de woestijn 11 |
||
| − | Weetjes 12 |
||
| − | Slot 13 |
||
| − | Bronnen 14 |
||
| + | Ongeveer 30% van de wereld bestaat uit woestijngebieden. Deze gebieden liggen verspreid over de hele wereld en liggen meestal rond de [[Evenaar]]. De Evenaar is een denkbeeldige lijn (je kunt hem dus niet zien) die midden over de aarde loopt. De Evenaar verdeelt de wereld in een bovenhelft ([[Noordelijk halfrond]]) en een onderste helft ([[Zuidelijk halfrond]]). |
||
| − | |||
| − | Wat zijn woestijnen |
||
| − | Een woestijn is een droge vlakte bedekt met steen, zand of leem. Ook zijn er woestijnen van zout, maar deze komen niet veel voor. Een woestijn is altijd heel droog. De grond is daardoor niet meer vruchtbaar en dan kunnen er bijna geen planten meer groeien. Er valt in een jaar ook nauwelijks regen(daar straks meer over.) |
||
| − | Er word ook veel onderzoek gedaan door onderzoekers. Zodat ze misschien later de woestijnen weer een vruchtbare bodem kunnen geven. |
||
| − | |||
| − | In de hele wereld is een vijfde deel woestijn, dat is dus heel veel. |
||
| − | De Sahara is de grootste en ligt in Afrika: 9 miljoen vierkante kilometer groot. |
||
| + | == Groepen woestijnen == |
||
| − | |||
| + | Je kunt woestijnen in drie hoofdgroepen verdelen. Er wordt dan gekeken naar temperatuur, ligging en andere gegevens. |
||
| − | Een paar andere grote woestijnen in de wereld zijn: |
||
| + | * De eerste groep woestijnen zijn de '''warmste woestijnen'''. Deze woestijnen liggen ook het dicht bij de Evenaar. Er zijn hier bijna geen wolken en er valt weinig regen. De wind kan hier hard waaien, waardoor er zandstormen kunnen ontstaan. Als er weinig wolken aan de lucht staan kan de zon overal goed bij, waardoor water verdampt. Het is hierdoor moeilijk om te leven als mens, dier of plant. De grootste woestijn op de wereld is de [[Sahara (woestijn)|Sahara]], gelegen in [[Afrika|Noord-Afrika]]. Het kan in deze woestijn wel 82 graden Celsius worden. Ondanks de hitte overdag, vriest het in de nacht. De temperatuur is dan onder 0 graden. |
||
| − | De grote bekken in de VS |
||
| + | * De tweede groep ligt wat verder van de evenaar af. Hierdoor zijn deze woestijnen iets '''minder heet''' overdag. Dit betekent ook dat het in de winter en de nacht ook een stuk kouder is. De woestijnen liggen meestal midden op grote stukken land of werelddelen ([[Azië]], [[Afrika]], [[Noord-Amerika]], [[Zuid-Amerika]], [[Antarctica]], [[Europa (werelddeel)|Europa]] en [[Oceanië]]). Het is ook erg droog in deze woestijnen omdat er geen oceaan in de buurt is die oceaanwinden mee kan nemen. Een bekende woestijn die in deze groep valt is de [[Taklamakan-Woestijn]] in [[Volksrepubliek China|China]]. Deze woestijn is onderdeel van een groot droog gebied midden in Azië. De temperatuur ligt hier in de zomer rond de 25 tot 38 graden Celsius. Dit is een zogeheten zandwoestijn. |
||
| − | Syrische woestijn in Syrië |
||
| + | * De laatste groep woestijnen liggen vooral in '''kustgebieden'''. De hierbij omliggende gebergtes zijn van invloed is op deze woestijnen. De bergen liggen langs de kust en hier dankt deze groep zijn naam ook aan. De wind die van zee komt is erg vochtig en neemt waterdamp met zich mee. De bergen zorgen ervoor dat de waterdamp afkoelt en condenseert. Dit is in de vorm van kleine druppels die samen een wolk vormen. Dit is zichtbaar doordat de toppen van een berg in de wolken zitten. Zodra de wolk zijn waterdamp verliest op de toppen van de berg, stroomt er aan de andere kant droge lucht naar beneden. Zo zijn droge gebieden en woestijnen ontstaan. Dit noemen we ook wel regenschaduw. |
||
| − | Grote victoria woestijn in Australië |
||
| − | Patagonische woestijn in Argentinië |
||
| − | Kalahari in Afrika |
||
| − | Gobiwoestijn in Afrika |
||
| − | |||
| − | Hoe ontstaan woestijnen |
||
| − | Woestijnen ontstaan door dat er te weinig of geen regen is. Als het geen water krijgt kunnen planten en mensen niet overleven. De rivieren drogen uit en dan is er dus geen water meer. Maar als er eenmaal ergens op de wereld een woestijn is, word hij alleen maar groter. Hier onder een plaatje die duidelijk maakt hoe een woestijn ontstaat. |
||
| + | == Verschillende soorten woestijnen == |
||
| − | |||
| + | [[Bestand:Trockenklimate.png|miniatuur|Droge woestijnen]] |
||
| − | Een zoutwoestijn ontstaat als een zee of een meer met zout water is opgedroogd. Er blijft dan een grote laag zout over en daar kan niets groeien of leven |
||
| + | Woestijnen kunnen er heel verschillend uit zien. Veel mensen denken dat alle woestijnen uit zand bestaan. Maar dat is dus niet waar. Slechts een kwart van alle woestijnen bestaat uit zand. De helft bestaat uit stenen of grind (kleine steentjes). |
||
| − | Het klimaat |
||
| − | In de woestijn is het overdag heel heet. Niet zo heet wat wij heet noemen zoals 30 graden C nee, overdag is het soms wel 50 graden C en de grond kan tot 75 graden C opwarmen |
||
| − | In de nacht kan het dan weer heel erg koud worden en zelfs vriezen. Daarom is het ook een plek om waar je bijna niet kan overleven. Veel regent het ook niet: in 1 jaar regent het misschien 100 mm of helemaal niks. Zoals in de Atacama-woestijn in Zuid-Amerika is er in 40 jaar geen druppel regen gevallen. |
||
| − | Er komen ook wel zandstormen voor, als het heel hard waait. |
||
| − | |||
| − | Overleven in de woestijn |
||
| − | In de woestijn kan je bijna niet overleven. Toch leven er mensen maar daar straks meer over. Als je in de woestijn bent moet je proberen om het vocht wat je hebt in je lijf binnen te houden. Per uur verlies je 2L vocht dus om een hele dag in de woestijn te leven heb je 48 liter water nodig. Door al dat sjouwen krijg je het alleen maar warmer. |
||
| − | Water |
||
| − | Als je in de woestijn bent dan krijg je de volgende dingen: honger, kou, dorst, pijn en je gaat je ook vervelen en alleen voelen. Je moet vooral zorgen dat je drinkt anders ga je dood. Maar hoe vindt je water in een woestijn? |
||
| − | Water stroomt onder de grond, dus je kunt proberen te graven in een opgedroogde put of een droge rivier. Je kunt ook een cactus openmaken en kauwen op een stukje van de binnenkant (de buitenkant prikt natuurlijk). |
||
| − | Als er dieren zijn dan betekent het dat er misschien water is want zij zoeken ook naar water. Let dus op sporen van dieren. |
||
| − | Bescherming |
||
| − | Trek nooit je kleren uit in de woestijn want de zon is heel erg fel en er zijn insecten. Vooral je hoofd en nek moet je beschermen. |
||
| − | Vuur |
||
| − | Met vuur blijf je warm als het ’s nachts gaat vriezen en kun je water koken. Je moet eerst een kuil graven en hout zoeken. Buitelkruid zijn takken die door de woestijn waaien en waar je goed vuur mee kan maken. Met twee stenen tegen elkaar aan kun je vonkjes maken of met een vergrootglas en de zon. |
||
| + | Er zijn vijf verschillende soorten woestijnen: |
||
| − | Eten |
||
| + | * '''Zandwoestijnen''': deze woestijnen zijn er maar weinig te vinden op de wereld. Bij deze woestijnen is het belangrijk dat de wind de goede kant op waait. Als de wind de verkeerde kant op waait, dan waait het zand weg en kan de woestijn verdwijnen. Deze woestijnen bestaan bijna helemaal uit zand. |
||
| − | Eten is niet zo belangrijk dan drinken. Je moet niet gaan eten als je geen drinken hebt, want dat is niet goed voor je lichaam. |
||
| + | * '''Rotswoestijn''': in deze woestijnen vind je vooral rotsen. Dit komt omdat de wind en het water deze rotsen naar de woestijn brengen tijdens bijvoorbeeld een storm. Dit wil niet zeggen dat er altijd wind en water in de buurt is van deze woestijn. |
||
| − | Je kunt proberen om planten te eten of vruchten. Ook woestijngras kun je eten ook al is het vast niet lekker. Let wel op dat je geen giftige dingen eet!! |
||
| + | * '''IJswoestijn''': dit zijn woestijnen in gebieden waar de temperatuur altijd onder 0 °C ligt. Dit wordt ook wel vriezen genoemd. Deze woestijnen bestaan bijna helemaal uit ijs. |
||
| − | |||
| + | * '''Grindwoestijnen''': deze woestijnen ontstaan door rotsen en grind die daar al aanwezig zijn. Het materiaal dat het grind bijeen heeft gehouden verwaait en het overgebleven grind vormt de nieuwe bodem van de woestijn. |
||
| − | Planten |
||
| + | * '''Zoutwoestijnen''': deze woestijnen bestaan uit een zoutvlakte. Wanneer het geregend heeft verdampt het water door de hitte en blijft het zout uit het zoute water achter. |
||
| − | De planten hebben zich aangepast om in de woestijn te leven. Je hebt de volgende planten en bomen in de woestijn: |
||
| + | <gallery> |
||
| − | De cactus |
||
| + | Bestand:Desert Sand Dunes near sunset.jpg|Zandwoestijn |
||
| − | Vetplanten |
||
| + | Bestand:Black Rock Desert volcanic field.jpg|Rotswoestijn |
||
| − | De welwitschiaplant |
||
| + | Bestand:Desert Pavement Mojave 2000.jpg|Grindwoestijn |
||
| − | De baobab boom |
||
| + | Bestand:Iran - Désert de sel - Salt desert (9258499991).jpg|Zoutwoestijn |
||
| − | Buitelkruid ( een bundel takken dat door de woestijn waait. |
||
| + | Bestand:Desert of Ice (438562541).jpg|IJswoestijn |
||
| − | Wat is er zo speciaal aan planten en bomen in de woestijn? |
||
| + | </gallery> |
||
| − | De bladeren |
||
| − | Cactussen en vetplanten hebben dikke bladeren met een vetlaagje. Hier zit water in en ze zijn heel zuinig met dit water. Als het regent dan zuigen ze het water op en worden dikker. |
||
| − | Cactussen hebben ook nog stekels gemaakt van hun bladeren en dan kunnen ze het water nog beter vasthouden. En de dieren blijven er dan ook vanaf. |
||
| − | Als het lang droog is dan vallen de blaadjes eraf en als het regent dan groeien ze heel snel weer aan. |
||
| − | Er zijn ook plantjes die op stenen lijken. Ze vermommen zich eigenlijk voor de dieren. |
||
| − | Wortels en zaad |
||
| − | Ze hebben lange wortels en daar stelen ze water van andere planten mee. |
||
| − | De zaadjes blijven heel lang goed en wachten tot het weer gaat regenen. Soms wel 6 jaar!Dan gaan ze pas groeien en dat is heel erg slim. Het kan dan ineens in 1 dag een grote bloemenzee worden. |
||
| + | == Welke grote woestijnen zijn er in de wereld? == |
||
| + | * De '''[[Sahara (woestijn)|Sahara]]''' is de grootste zandwoestijn in Noord-Afrika. Deze woestijn bestaat slechts 20% uit zand, de rest is rotsachtig. Op verschillende plaatsen in de woestijn komen [[Oase|oases]] voor, plaatsen waar drinkwater aan of nabij de oppervlakte komt. |
||
| + | * '''[[Gobiwoestijn]]''' is de grootste woestijn van Azië. Deze bestaat niet zoals de meeste woestijnen uit zand, maar grotendeels uit rotsen. Uit onderzoeken is gebleken dat er ooit [[Dinosauriërs|dinosaurussen]] hebben geleefd. Er zijn hier namelijk dinosauruseieren gevonden. Tegenwoordig leven hier [[Gazelle|gazellen]], [[Kameel|kamelen]] en de [[Gobi beer]]. Dit is de enige woestijnbeer ter wereld en van deze beer zouden er nog maar vijftig zijn. |
||
| + | * De '''woestijn van [[Libië]]''' bestaat voornamelijk uit zand en stenen. Deze woestijn staat op nummer drie van de grootste woestijnen in de wereld. |
||
| + | Dit zijn slechts de drie grootste woestijnen op de wereld. In totaal zijn er ongeveer 21 woestijnen op de wereld, waarvan de meeste rond de evenaar liggen. Zie [[Lijst van woestijnen]]. |
||
| + | == Dieren in de Woestijn == |
||
| + | [[Bestand:Camels in the Desert (8332117351).jpg|miniatuur|Kamelen in de woestijn]] |
||
| + | === Dromedarissen en kamelen === |
||
| + | Het meest bekende woestijndier is de [[kameel]], die dagenlang zonder water door de kale woestijn kan reizen. De belangrijkste aanpassing van de kameel aan de woestijn is wel dat hij veel water kan opslaan in zijn maag. Een kameel kan tot wel 10 dagen zonder water. Als er genoeg voedsel is kunnen kamelen grote vetreserves opbouwen in hun enkele bulten. Als een kameel de reserves opmaakt wordt de bult slap. De kameel heeft nog meer aanpassingen aan de woestijn: zijn voeten hebben maar twee tenen met daartussen huidplooien. Deze huidplooien helpen het gewicht van de kameel te verspreiden en ze voorkomen dat hij in het zachte zand wegzakt. Bij zandstormen kan een kameel of dromedaris ook zijn neusgaten afsluiten. De [[dromedaris]] lijkt op de kameel, maar heeft twee bulten. |
||
| + | === Gazellen en antilopen === |
||
| − | |||
| + | Andere grotere dieren die vaak in de woestijn worden aangetroffen zijn verschillende soorten [[Gazelle|gazellen]] en [[Antilope|antilopen]]. Antilopen wonen meestal in rots- en bergachtige gebieden. Gazellen leven meer in vlak land. Ze leven zelfs in zandduinen. Tijdens de heetste uren van de dag zijn de dieren te vinden in alle schaduw die er maar te vinden is. Zelfs in gaten in de grond! Wanneer het koeler wordt, gaan ze op zoek naar eten. Dat duurt vaak de hele nacht. Uit onderzoeken blijkt dat deze dieren al hun water uit planten halen, en hun hele leven doorbrengen zonder echt te drinken. |
||
| − | Dieren |
||
| − | Het leven van een woestijndier is heel zwaar. De hitte en te kort aan water is het grootste probleem. De meeste dieren houden zich overdag schuil ze graven zich dan in de grond en komen er avonds dan weer uit zo houden de meeste dieren het toch vol. Maar in de loop van de jaren sterven er toch steeds meer dieren af door te weinig water en voedsel. |
||
| − | |||
| + | === Andere woestijdieren === |
||
| − | Slimme trucjes |
||
| + | Verder zien we in de woestijn heel veel [[insecten]], [[slangen]] en andere [[reptielen]], [[Spinnen (dieren)|spinnen]], [[Schorpioen|schorpioenen]], [[sprinkhanen]], [[knaagdieren]] zoals [[Eekhoorn|eekhoorns]], [[Kangoeroerat|kangoeroeratten]] en [[Springmuis|springmuizen]]. Ook zijn er veel nachtdieren zoals veel soorten [[uilen]], [[Gekko's|gekko’s]], [[Wangzakmuis|wangzakmuizen]] en [[Woestijnvos|woestijnvossen]]. |
||
| − | Om toch te overleven hebben ze nog andere slimme trucjes bedacht. Zoals: |
||
| + | == Planten in de woestijn == |
||
| − | Sommige dieren hebben grote oren zodat ze koel blijven. Bijvoorbeeld hazen en vossen. |
||
| + | [[Bestand:Desert plants 13.JPG|miniatuur|Woestijnplant]] |
||
| − | Een grondeekhoorn heeft een grote staart en die gebruikt hij als parasolletje. |
||
| + | Planten brengen leven in de woestijn. Zonder planten zouden er geen dieren kunnen leven. Maar planten kunnen niet zoals dieren de zon vermeiden. Een woestijn is namelijk meer dan alleen een grote zandvlakte. Een woestijn kan zelfs zeer vruchtbaar zijn. |
||
| − | Hard vliegen of rennen koelt ook af omdat ze dan veel wind voelen. De renkoekoek of roadrunner rennen wel 40 kilometer per uur. |
||
| − | De eieren leggen ze in holletjes zodat ze niet verbranden |
||
| − | Speciale poten waardoor ze niet wegzakken in het zand, een soort zwemvliezen. |
||
| + | Wanneer het hard heeft geregend in een woestijn, wordt de grond vruchtbaar. Dit houdt in dat er planten kunnen groeien. Je ziet dan ook dat er na een regenbui veel meer planten te zien zijn in een woestijn. Na de regen wordt het weer extreem warm in de woestijn, waardoor het water weer uit de grond verdampt. Hierdoor kunnen de planten weer afsterven. Op hun vaste plek in de grond hebben planten zich op een aantal manieren aangepast aan de hitte en droogte, maar ondanks de kale aanblik van de woestijn, zijn er toch meer planten dan je denkt. |
||
| − | Kamelen |
||
| − | De kamelen zijn een soort auto van de woestijn want hij kan 250 kilo dragen en kan tegen de hitte. |
||
| − | Ook kan hij heel ver lopen op 1 dag; 160 kilometer. |
||
| − | De kameel is aangepast aan de woestijn. Hij heeft lange wimpers tegen het zand en kan zijn neus dichtmaken zodat er geen zand inkomt. |
||
| + | Woestijnplanten hebben ook maar een beperkte watervoorraad. Sommige kunnen met lange vertakte wortels water opzuigen uit een groot gebied. Andere kunnen dankzij speciale stammen of bladeren water opslaan. |
||
| − | Ze kunnen heel lang zonder water want ze plassen en zweten heel erg weinig. Ze drinken niet vaak maar als ze dan drinken kan hij wel 100 liter in 1 keer op. Het water bewaren ze niet in de bulten maar in de maag. In de bulten zit vet en daardoor kunnen ze met heel |
||
| − | weinig eten doen. |
||
| − | |||
| + | [[Cactus|Cactussen]] zijn de bekendste woestijnplanten. Ze groeien alleen in Noord-Amerika. Een cactus is een plant die veel stekels heeft. Ze kunnen ook bloeien. Dan komen er hele mooie bloemen uit. Cactussen kunnen water in hun stam opslaan. De was die ze aan de buitenkant hebben zorgt ervoor dat het water niet verdampt. Cactussen kunnen heel groot worden sommigen wel 18 meter hoog. |
||
| − | |||
| + | ==Bekende woestijnen== |
||
| − | |||
| + | * [[Sahara]] |
||
| − | |||
| + | * [[Atacamawoestijn]] |
||
| − | |||
| + | * [[Kalahari Woestijn]] |
||
| − | |||
| + | * [[Mojavewoestijn]] |
||
| − | salamander |
||
| + | * [[Namib Woestijn]] |
||
| − | De normanden |
||
| − | In de woestijn kun je bijna niet overleven maar toch leven er al 300.000 jaar mensen. Ze wonen in tijdelijke huizen zoals tenten en kleden. Ze trekken rond om voedsel te zoeken en water. Moet je je eens voorstellen je bent op een lege vlakte en zit in zo’n tent zonder computer, laptop,i pod,i pad,i Phone ,televisie en ook geen wifi. |
||
| − | Hieronder een verhaal van een jongen die in de Saharawoestijn leeft met zijn familie; |
||
| − | |||
| − | “Dit is Marokko - de Saharawoestijn. Hier wonen Mohamed en zijn zusje Zohra. "Ik ben Mohamed. Ik woon in 'n tent in de woestijn." Mohameds en zijn familie zijn Nomaden. Zij hebben geen vaste woonplaats en trekken rond in de woestijn. Ze zijn op zoek naar weidegebieden voor de geiten. Hun huis is een tent, daar eet en slaapt de hele familie. ’s ochtends gaan Mohammed en zijn zusje naar school. Zij moeten een uur door de woestijn lopen om op school te komen. Mohammed gaat graag naar school. Hier kan hij rustig leren en met zijn klasgenoten spelen. Als hij van school terugkomt moet hij zijn vader helpen. Samen met zijn zusje zorgt hij voor de geiten en haalt hij iedere dag water. Een hele klus want de waterbron van de familie ligt kilometers verderop achter de bergen. De winter is aangebroken. Mohammeds familie heeft de tent op een beschutte plek bij een berg opgezet. Er nadert een zandstorm. Mohameds vader houdt zijn kudde goed in de gaten. Hij wil niet dat de dieren verdwalen. Het gaat steeds harder waaien en de tent gaat heen en weer. Als ze niet uitkijken, waait hij om. Mohammed moet ervoor zorgen dat de touwen die de tent overeind houden en dat ze goed zijn vastgemaakt. Het wordt steeds moeilijker voor Mohammed en zijn familie om in de woestijn te leven. Door de droogte is er vaak niet genoeg eten voor de kudde. Veel nomaden hebben zich daarom gevestigd en wonen nu in stenen huizen. Mohammed houdt van de woestijn maar ziet zijn toekomst ergens anders. Hij zal waarschijnlijk in een stenen huis gaan wonen, net als zijn klasgenoten.” |
||
| − | Er is ook een filmpje van: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20091203_rrmarokko15 |
||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ==Videolinks== |
||
| − | *[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20030611_woestijnleven01_high.wmv Woestijnleven]<br> |
||
| − | *[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20030611_woestijnleven02_high.wmv Woestijnhagedis op jacht]<br> |
||
| − | *[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/tv/nps/hetklokhuis/bb.20050816.asf Klokhuisfilmpje over de woestijn] |
||
[[Categorie:Natuur]] |
[[Categorie:Natuur]] |
||
| + | [[Categorie:Woestijn]] |
||
| + | [[Categorie:Kerndoel49]] |
||
Huidige versie van 16 apr 2024 om 12:08
Een woestijn is een droog gebied.
De woestijnstad Petra.
Wat is een woestijn?
De meeste mensen zien woestijnen als grote zandvlaktes met extreme hitte. Een woestijn is alleen veel meer dan dat alleen. Er leven dieren en planten in een woestijn en soms ook mensen. Vaak zijn dit nomaden die op hun kamelen er door heen trekken.
In een woestijn valt erg weinig neerslag waardoor het extreem droog en warm kan zijn. Niet alleen extreme hitte heerst er in een woestijn, maar in de nacht kan je ook temperaturen van rond het vriespunt verwachten.
Ongeveer 30% van de wereld bestaat uit woestijngebieden. Deze gebieden liggen verspreid over de hele wereld en liggen meestal rond de Evenaar. De Evenaar is een denkbeeldige lijn (je kunt hem dus niet zien) die midden over de aarde loopt. De Evenaar verdeelt de wereld in een bovenhelft (Noordelijk halfrond) en een onderste helft (Zuidelijk halfrond).
Groepen woestijnen
Je kunt woestijnen in drie hoofdgroepen verdelen. Er wordt dan gekeken naar temperatuur, ligging en andere gegevens.
- De eerste groep woestijnen zijn de warmste woestijnen. Deze woestijnen liggen ook het dicht bij de Evenaar. Er zijn hier bijna geen wolken en er valt weinig regen. De wind kan hier hard waaien, waardoor er zandstormen kunnen ontstaan. Als er weinig wolken aan de lucht staan kan de zon overal goed bij, waardoor water verdampt. Het is hierdoor moeilijk om te leven als mens, dier of plant. De grootste woestijn op de wereld is de Sahara, gelegen in Noord-Afrika. Het kan in deze woestijn wel 82 graden Celsius worden. Ondanks de hitte overdag, vriest het in de nacht. De temperatuur is dan onder 0 graden.
- De tweede groep ligt wat verder van de evenaar af. Hierdoor zijn deze woestijnen iets minder heet overdag. Dit betekent ook dat het in de winter en de nacht ook een stuk kouder is. De woestijnen liggen meestal midden op grote stukken land of werelddelen (Azië, Afrika, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Antarctica, Europa en Oceanië). Het is ook erg droog in deze woestijnen omdat er geen oceaan in de buurt is die oceaanwinden mee kan nemen. Een bekende woestijn die in deze groep valt is de Taklamakan-Woestijn in China. Deze woestijn is onderdeel van een groot droog gebied midden in Azië. De temperatuur ligt hier in de zomer rond de 25 tot 38 graden Celsius. Dit is een zogeheten zandwoestijn.
- De laatste groep woestijnen liggen vooral in kustgebieden. De hierbij omliggende gebergtes zijn van invloed is op deze woestijnen. De bergen liggen langs de kust en hier dankt deze groep zijn naam ook aan. De wind die van zee komt is erg vochtig en neemt waterdamp met zich mee. De bergen zorgen ervoor dat de waterdamp afkoelt en condenseert. Dit is in de vorm van kleine druppels die samen een wolk vormen. Dit is zichtbaar doordat de toppen van een berg in de wolken zitten. Zodra de wolk zijn waterdamp verliest op de toppen van de berg, stroomt er aan de andere kant droge lucht naar beneden. Zo zijn droge gebieden en woestijnen ontstaan. Dit noemen we ook wel regenschaduw.
Verschillende soorten woestijnen
Woestijnen kunnen er heel verschillend uit zien. Veel mensen denken dat alle woestijnen uit zand bestaan. Maar dat is dus niet waar. Slechts een kwart van alle woestijnen bestaat uit zand. De helft bestaat uit stenen of grind (kleine steentjes).
Er zijn vijf verschillende soorten woestijnen:
- Zandwoestijnen: deze woestijnen zijn er maar weinig te vinden op de wereld. Bij deze woestijnen is het belangrijk dat de wind de goede kant op waait. Als de wind de verkeerde kant op waait, dan waait het zand weg en kan de woestijn verdwijnen. Deze woestijnen bestaan bijna helemaal uit zand.
- Rotswoestijn: in deze woestijnen vind je vooral rotsen. Dit komt omdat de wind en het water deze rotsen naar de woestijn brengen tijdens bijvoorbeeld een storm. Dit wil niet zeggen dat er altijd wind en water in de buurt is van deze woestijn.
- IJswoestijn: dit zijn woestijnen in gebieden waar de temperatuur altijd onder 0 °C ligt. Dit wordt ook wel vriezen genoemd. Deze woestijnen bestaan bijna helemaal uit ijs.
- Grindwoestijnen: deze woestijnen ontstaan door rotsen en grind die daar al aanwezig zijn. Het materiaal dat het grind bijeen heeft gehouden verwaait en het overgebleven grind vormt de nieuwe bodem van de woestijn.
- Zoutwoestijnen: deze woestijnen bestaan uit een zoutvlakte. Wanneer het geregend heeft verdampt het water door de hitte en blijft het zout uit het zoute water achter.
Zandwoestijn
Rotswoestijn
Grindwoestijn
Zoutwoestijn
IJswoestijn
.jpg)
.jpg)
Welke grote woestijnen zijn er in de wereld?
- De Sahara is de grootste zandwoestijn in Noord-Afrika. Deze woestijn bestaat slechts 20% uit zand, de rest is rotsachtig. Op verschillende plaatsen in de woestijn komen oases voor, plaatsen waar drinkwater aan of nabij de oppervlakte komt.
- Gobiwoestijn is de grootste woestijn van Azië. Deze bestaat niet zoals de meeste woestijnen uit zand, maar grotendeels uit rotsen. Uit onderzoeken is gebleken dat er ooit dinosaurussen hebben geleefd. Er zijn hier namelijk dinosauruseieren gevonden. Tegenwoordig leven hier gazellen, kamelen en de Gobi beer. Dit is de enige woestijnbeer ter wereld en van deze beer zouden er nog maar vijftig zijn.
- De woestijn van Libië bestaat voornamelijk uit zand en stenen. Deze woestijn staat op nummer drie van de grootste woestijnen in de wereld.
Dit zijn slechts de drie grootste woestijnen op de wereld. In totaal zijn er ongeveer 21 woestijnen op de wereld, waarvan de meeste rond de evenaar liggen. Zie Lijst van woestijnen.
Dieren in de Woestijn
.jpg)
Dromedarissen en kamelen
Het meest bekende woestijndier is de kameel, die dagenlang zonder water door de kale woestijn kan reizen. De belangrijkste aanpassing van de kameel aan de woestijn is wel dat hij veel water kan opslaan in zijn maag. Een kameel kan tot wel 10 dagen zonder water. Als er genoeg voedsel is kunnen kamelen grote vetreserves opbouwen in hun enkele bulten. Als een kameel de reserves opmaakt wordt de bult slap. De kameel heeft nog meer aanpassingen aan de woestijn: zijn voeten hebben maar twee tenen met daartussen huidplooien. Deze huidplooien helpen het gewicht van de kameel te verspreiden en ze voorkomen dat hij in het zachte zand wegzakt. Bij zandstormen kan een kameel of dromedaris ook zijn neusgaten afsluiten. De dromedaris lijkt op de kameel, maar heeft twee bulten.
Gazellen en antilopen
Andere grotere dieren die vaak in de woestijn worden aangetroffen zijn verschillende soorten gazellen en antilopen. Antilopen wonen meestal in rots- en bergachtige gebieden. Gazellen leven meer in vlak land. Ze leven zelfs in zandduinen. Tijdens de heetste uren van de dag zijn de dieren te vinden in alle schaduw die er maar te vinden is. Zelfs in gaten in de grond! Wanneer het koeler wordt, gaan ze op zoek naar eten. Dat duurt vaak de hele nacht. Uit onderzoeken blijkt dat deze dieren al hun water uit planten halen, en hun hele leven doorbrengen zonder echt te drinken.
Andere woestijdieren
Verder zien we in de woestijn heel veel insecten, slangen en andere reptielen, spinnen, schorpioenen, sprinkhanen, knaagdieren zoals eekhoorns, kangoeroeratten en springmuizen. Ook zijn er veel nachtdieren zoals veel soorten uilen, gekko’s, wangzakmuizen en woestijnvossen.
Planten in de woestijn
Planten brengen leven in de woestijn. Zonder planten zouden er geen dieren kunnen leven. Maar planten kunnen niet zoals dieren de zon vermeiden. Een woestijn is namelijk meer dan alleen een grote zandvlakte. Een woestijn kan zelfs zeer vruchtbaar zijn.
Wanneer het hard heeft geregend in een woestijn, wordt de grond vruchtbaar. Dit houdt in dat er planten kunnen groeien. Je ziet dan ook dat er na een regenbui veel meer planten te zien zijn in een woestijn. Na de regen wordt het weer extreem warm in de woestijn, waardoor het water weer uit de grond verdampt. Hierdoor kunnen de planten weer afsterven. Op hun vaste plek in de grond hebben planten zich op een aantal manieren aangepast aan de hitte en droogte, maar ondanks de kale aanblik van de woestijn, zijn er toch meer planten dan je denkt.
Woestijnplanten hebben ook maar een beperkte watervoorraad. Sommige kunnen met lange vertakte wortels water opzuigen uit een groot gebied. Andere kunnen dankzij speciale stammen of bladeren water opslaan.
Cactussen zijn de bekendste woestijnplanten. Ze groeien alleen in Noord-Amerika. Een cactus is een plant die veel stekels heeft. Ze kunnen ook bloeien. Dan komen er hele mooie bloemen uit. Cactussen kunnen water in hun stam opslaan. De was die ze aan de buitenkant hebben zorgt ervoor dat het water niet verdampt. Cactussen kunnen heel groot worden sommigen wel 18 meter hoog.