Toetsinstrument: verschil tussen versies
(Idem.) |
(Nog wat geredigeerd.) |
||
| Regel 4: | Regel 4: | ||
Een ''sleutel'' of ''toets'' is een specifiek onderdeel van een muziekinstrument. Het doel en de functie van de sleutel of toets is afhankelijk van het instrument. | Een ''sleutel'' of ''toets'' is een specifiek onderdeel van een muziekinstrument. Het doel en de functie van de sleutel of toets is afhankelijk van het instrument. | ||
| − | + | Instrumenten zoals [[Gitaar|gitaren]] of [[Mandoline|mandolines]], zijn uitgerust met stemmechanisme. Dat werkt met een sleutel: dat is een wormwiel met een sleutelvormig uiteinde en dat wordt gebruikt om een [[tandwiel]] te laten draaien. Dat is op zijn beurt bevestigd aan een as die de snaar opwindt. De sleutel wordt gebruikt om toonhoogte-aanpassingen aan een snaar te maken. | |
| − | Bij andere instrumenten als [[Citer|citers]] en [[Trommel|trommels]], | + | Bij andere instrumenten als [[Citer|citers]] en [[Trommel|trommels]], heb je een (kleine) sleutel die wordt gebruikt om aan een stemmechanisme of lip te draaien. Daarmee kun je een snaar of trommelvel losser of strakker spannen. Veelal kun je de stelsleutel loshalen. |
| − | Op [[houtblazers]], zoals een [[Fluit (muziekinstrument)|fluit]], [[klarinet]] of [[saxofoon]], zijn toetsen die met de vinger een hefboom bedienen. De toetsen worden gebruikt om toongaten te openen of te sluiten met een daarop geplaatste klep. Als je | + | Op [[houtblazers]], zoals een [[Fluit (muziekinstrument)|fluit]], [[klarinet]] of [[saxofoon]], zijn toetsen die je met de vinger een hefboom kan laten bedienen. De toetsen worden gebruikt om toongaten te openen of te sluiten met een daarop geplaatste klep. Als je op je instrument blaast, kun je zo de gewenste toon al dan niet laten horen. |
De toetsen op het toetsenbord van een pijp[[orgel]] openen en sluiten ook verschillende kleppen, maar de luchtstroom wordt hier gemaakt door een blaasbalg of luchtpomp in plaats van via de longen. De luchtstroom wordt via luchtleidingen geleid naar verschillende pijpen. Die pijpen zijn voor elke noot apart afgestemd. Een pijp[[orgel]] kan meerdere klavieren hebben en zelfs voetpedalen die vergelijkbaar zijn met een klavier. | De toetsen op het toetsenbord van een pijp[[orgel]] openen en sluiten ook verschillende kleppen, maar de luchtstroom wordt hier gemaakt door een blaasbalg of luchtpomp in plaats van via de longen. De luchtstroom wordt via luchtleidingen geleid naar verschillende pijpen. Die pijpen zijn voor elke noot apart afgestemd. Een pijp[[orgel]] kan meerdere klavieren hebben en zelfs voetpedalen die vergelijkbaar zijn met een klavier. | ||
| Regel 14: | Regel 14: | ||
De toetsen van een [[accordeon]] zetten kleppen open en dicht. Daardoor kan er wel of geen luchtstroom gaan van de handmatig bediende balg naar de verschillend gestemde vibrerende metalen tongen. | De toetsen van een [[accordeon]] zetten kleppen open en dicht. Daardoor kan er wel of geen luchtstroom gaan van de handmatig bediende balg naar de verschillend gestemde vibrerende metalen tongen. | ||
[[Bestand:Steinway Schriftzug.jpg|miniatuur|Klavier van een vleugel]] | [[Bestand:Steinway Schriftzug.jpg|miniatuur|Klavier van een vleugel]] | ||
| − | Bij andere toetsinstrumenten kan een toets een hefboom zijn | + | Bij andere toetsinstrumenten kan een toets een [[hefboom]] zijn. Die activeert [[mechanisch]] een hamer om op een groep snaren te slaan, zoals op een [[piano]]. Een reeks van deze zwarte en witte toetsen naast elkaar noem je een toetsenbord (keyboard) of klavier. |
| + | |||
| + | Bij een elektronisch orgel of een [[synthesizer]] wordt er per toets een elektrische schakelaar omgezet. Die activeert een audio-oscillator (elektrisch onderdeel). Daardoor is er dan een (elektronische) klank te horen. | ||
== Bekende toetsinstrumenten == | == Bekende toetsinstrumenten == | ||
| + | *[[Accordeon]] | ||
*[[Carillon]] | *[[Carillon]] | ||
*[[Celesta]] of belpiano | *[[Celesta]] of belpiano | ||
| Regel 25: | Regel 28: | ||
* Elektronisch orgel, zie [[Orgel]] | * Elektronisch orgel, zie [[Orgel]] | ||
*[[Fortepiano]] | *[[Fortepiano]] | ||
| + | *Hammondorgel, zie [[Orgel]] | ||
*[[Keyboard]] | *[[Keyboard]] | ||
*[[Klavecimbel]] | *[[Klavecimbel]] | ||
*[[Keytar]] | *[[Keytar]] | ||
*[[Melodica]] | *[[Melodica]] | ||
| − | |||
* Pijporgel, kerkorgel, theaterorgel of concertorgel, zie [[Orgel]] | * Pijporgel, kerkorgel, theaterorgel of concertorgel, zie [[Orgel]] | ||
*[[Piano]] | *[[Piano]] | ||
| − | |||
*[[Spinet]] | *[[Spinet]] | ||
*[[Synthesizer]] | *[[Synthesizer]] | ||
*[[Virginal|Virginaal]] | *[[Virginal|Virginaal]] | ||
[[Categorie:Muziekinstrumenten]] | [[Categorie:Muziekinstrumenten]] | ||
Versie van 14 apr 2025 22:07
Een toetsinstrument is een instrument dat voorzien is van sleutels of toetsen.
Een sleutel of toets is een specifiek onderdeel van een muziekinstrument. Het doel en de functie van de sleutel of toets is afhankelijk van het instrument.
Instrumenten zoals gitaren of mandolines, zijn uitgerust met stemmechanisme. Dat werkt met een sleutel: dat is een wormwiel met een sleutelvormig uiteinde en dat wordt gebruikt om een tandwiel te laten draaien. Dat is op zijn beurt bevestigd aan een as die de snaar opwindt. De sleutel wordt gebruikt om toonhoogte-aanpassingen aan een snaar te maken.
Bij andere instrumenten als citers en trommels, heb je een (kleine) sleutel die wordt gebruikt om aan een stemmechanisme of lip te draaien. Daarmee kun je een snaar of trommelvel losser of strakker spannen. Veelal kun je de stelsleutel loshalen.
Op houtblazers, zoals een fluit, klarinet of saxofoon, zijn toetsen die je met de vinger een hefboom kan laten bedienen. De toetsen worden gebruikt om toongaten te openen of te sluiten met een daarop geplaatste klep. Als je op je instrument blaast, kun je zo de gewenste toon al dan niet laten horen.
De toetsen op het toetsenbord van een pijporgel openen en sluiten ook verschillende kleppen, maar de luchtstroom wordt hier gemaakt door een blaasbalg of luchtpomp in plaats van via de longen. De luchtstroom wordt via luchtleidingen geleid naar verschillende pijpen. Die pijpen zijn voor elke noot apart afgestemd. Een pijporgel kan meerdere klavieren hebben en zelfs voetpedalen die vergelijkbaar zijn met een klavier.
De toetsen van een accordeon zetten kleppen open en dicht. Daardoor kan er wel of geen luchtstroom gaan van de handmatig bediende balg naar de verschillend gestemde vibrerende metalen tongen.
Bij andere toetsinstrumenten kan een toets een hefboom zijn. Die activeert mechanisch een hamer om op een groep snaren te slaan, zoals op een piano. Een reeks van deze zwarte en witte toetsen naast elkaar noem je een toetsenbord (keyboard) of klavier.
Bij een elektronisch orgel of een synthesizer wordt er per toets een elektrische schakelaar omgezet. Die activeert een audio-oscillator (elektrisch onderdeel). Daardoor is er dan een (elektronische) klank te horen.
Bekende toetsinstrumenten
- Accordeon
- Carillon
- Celesta of belpiano
- Clavichord
- Clavicytherium
- Claviharp
- Digitale of elektrische piano, zie Keyboard
- Elektronisch orgel, zie Orgel
- Fortepiano
- Hammondorgel, zie Orgel
- Keyboard
- Klavecimbel
- Keytar
- Melodica
- Pijporgel, kerkorgel, theaterorgel of concertorgel, zie Orgel
- Piano
- Spinet
- Synthesizer
- Virginaal