Gedicht: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Terug naar PIM-systeem
(overzicht van WP toegevoegd. Ga ik nog verder bewerken.) |
|||
| (44 tussenliggende versies door 14 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | + | Dit artikel is tevens een Portaal over de dichtkunst. Het maakt onderdeel uit van het [[Portaal:Literatuur]] en het [[Portaal:Kunst & Cultuur]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Er zijn | + | Een '''gedicht''' is een tekst waarbij de schrijver goed heeft nagedacht over de manier waarop hij de woorden en de zinnen van de tekst opschrijft. Een gedicht kan heel kort zijn of heel lang. Een gedicht kan overal over gaan. Er zijn gedichten die voor een speciale gelegenheid worden geschreven. Er zijn ook gedichten die geschreven worden omdat de schrijver creatief om wil gaan met de taal. Iemand die gedichten schrijft noem je een dichter. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Gedichten kunnen ook op [[muziek]] worden gezet. Dan wordt het een liedtekst. [[Kinderlied|Kinderliedjes]] zijn dan ook vaak in dichtvorm. | ||
| + | Af en toe komt er ook een kinder-dichtbundel uit tijdens de [[Kinderboekenweek]]. | ||
| + | |||
| + | {{naar PIM}}<br> | ||
| + | ==Kenmerken== | ||
| + | In gedichten kun je speciaal letten op: | ||
| + | * [[klank]] | ||
| + | * [[Gedicht#Rijmschema|rijmschema]]'s | ||
| + | * [[stijlfiguur|stijlfiguren]] | ||
| + | * [[strofe]]s | ||
| + | * [[beeldspraak]] | ||
| + | * [[metrum]] | ||
| + | * [[ritme]] | ||
| + | * [[typografie]] | ||
| + | ==Dichtvorm== | ||
| + | Er zijn heel veel verschillende soorten gedichten. Hieronder hebben we gedichten bij elkaar gezet die je kunt schrijven met een bepaald doel, gedichten die een hele specifieke vorm hebben, gedichten met een specifiek aantal regels, lettergrepen en maat en versvoet. | ||
| − | + | ===Rijmschema=== | |
| − | + | Het rijmschema kan op schematische manier worden weergegeven. Het gaat hierbij om de eindrijmen in een gedicht. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Men noemt de eerste rijmklank a, de tweede b enz. Men komt zo tot de volgende rijmschema's: | |
| − | + | a a a a = slagrijm | |
| − | + | a a b b c c = gepaard rijm | |
| − | + | a b a b = gekruist rijm | |
| − | + | a b b a = omarmend rijm | |
| − | + | a b c a b c = verspringend rijm | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Een voorbeeld van een slagrijm zou kunnen zijn:<br> | |
| + | De kat zat op de bak<br> | ||
| + | De vogel op de tak<br> | ||
| + | De hond op het dak<br> | ||
| + | En de boer op het gemak.<br> | ||
| − | + | De rijmklank (a) is hier telkens 'ak' | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Gedichten met een bepaald doel== | |
| − | + | {| {{prettytable}} | |
| − | + | |[[ballade]] of romance | |
| − | + | |[[beeldgedicht]] | |
| − | + | |[[burleske]] | |
| − | + | |[[cadavre exquis]] | |
| − | + | |[[cantilene]] | |
| − | + | |- | |
| − | + | |[[concrete poëzie]] | |
| − | + | |[[copla]] | |
| + | |[[dierdicht]] | ||
| + | |[[drinklied]] | ||
| + | |[[elegie]] (klaagdicht) | ||
| + | |- | ||
| + | |[[epigram]] (puntdicht, sneldicht) | ||
| + | |[[flarf]] | ||
| + | |[[gelegenheidsgedicht]] | ||
| + | |[[grafschrift]] (epitaaf) | ||
| + | |[[hymne]] | ||
| + | |- | ||
| + | |[[klankdicht]] | ||
| + | |[[leerdicht]] | ||
| + | |[[light verse]] | ||
| + | |[[lijkdicht]] | ||
| + | |[[nonsenspoëzie]] | ||
| + | |- | ||
| + | |[[ode]] (lofdicht, lofzang) | ||
| + | |[[pastorale]] (herdersdicht, ecloge, idylle) | ||
| + | |[[palinodie]] | ||
| + | |[[poesiealbumgedicht]] | ||
| + | |[[poésie pure]] | ||
| + | |- | ||
| + | |[[raadselrijm]] | ||
| + | |[[readymade]] | ||
| + | |[[romance]] zie: ballade | ||
| + | |[[satire]] (hekeldicht, spotdicht) | ||
| + | |[[sinterklaasgedicht]] | ||
| + | |- | ||
| + | |[[vocalise]] | ||
| + | |[[zwanenzang]] | ||
| + | |[[zintuigengedicht]] | ||
| + | |} | ||
| + | ==Gedichten met een hele specifieke vorm== | ||
| − | + | {| {{prettytable}} | |
| − | + | | [[160]] | |
| − | + | | [[abecedarium]] | |
| − | + | | [[acrostichon]] (naamdicht, lettervers) | |
| − | + | | [[aforisme]] | |
| − | + | | [[aldicht]] | |
| − | + | |- | |
| − | + | | [[blank vers]] | |
| − | + | | [[clerihew]] | |
| − | + | | [[Elfje (gedicht)|elfje]] | |
| − | + | | [[figuurgedicht]] | |
| + | | [[gevonden poëzie]] | ||
| + | |- | ||
| + | | [[haiku]] (senryu, tanka, waka) | ||
| + | | [[jaardicht]] (getalvers, tijdvers, carnacioen) | ||
| + | | [[keerdicht]] | ||
| + | | [[limerick (gedicht)|limerick]] | ||
| + | | [[ollekebolleke]] | ||
| + | |- | ||
| + | | [[onzijn]] | ||
| + | | [[pantoum]] | ||
| + | | [[poésie parlante]] | ||
| + | | [[prozagedicht]] (proëzie) | ||
| + | | [[rapsodie]] | ||
| + | |- | ||
| + | | [[referein]] (stokvers) | ||
| + | | [[ritornel]] | ||
| + | | [[retrograde]] (kreeftdicht) | ||
| + | | [[rondeel]] (rondo) | ||
| + | | [[snelsonnet]] | ||
| + | |- | ||
| + | | [[stapelgedicht]] | ||
| + | | [[sonnet]] (klinkdicht) | ||
| + | | [[stiftgedicht]] | ||
| + | | [[tautogram]] | ||
| + | | [[tricolon]] | ||
| + | |- | ||
| + | | [[villanelle]] | ||
| + | | [[vrij vers]] | ||
| + | |} | ||
| − | + | ==Gedichten met specifiek aantal regels== | |
| − | + | * [[distichon]], 2 regels | |
| − | + | * [[terzine]], 3 regels | |
| − | + | * [[kwatrijn]], 4 regels | |
| − | + | * [[kwintijn]], 5 regels met bepaald rijmschema | |
| − | + | * [[Sextet (dichtvorm)|sextet]], 6 regels (ook als onderdeel van sonnet) | |
| − | + | * [[Octaaf (versvorm)|octaaf]], 8 regels, als onderdeel van sonnet | |
| − | + | * [[onzijn]], 11 regels | |
| − | + | * [[sonnet]], 14 regels | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Gedichten met specifiek aantal regels en lettergrepen== | |
| + | * [[Haiku]], drie regels van 5, 7 en 5 lettergrepen | ||
| + | * [[Senryu]], drie regels van 5, 7 en 5 lettergrepen (vgl. ook Haiku) | ||
| + | * [[Tanka]], vijf regels met 5, 7, 5, 7 en 7 lettergrepen | ||
| − | + | ==Gedichten met een specifiek aantal versvoeten== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | * [[monometer]] | ||
| + | * [[dimeter]] | ||
| + | * [[trimeter]] | ||
| + | * [[tetrameter]] | ||
| + | * [[pentameter]] | ||
| + | * [[hexameter]], [[alexandrijn]] | ||
| + | * [[heptameter]] | ||
| + | * [[octameter]] | ||
| + | is een stuk tekst dat op een bepaalde manier wordt geschreven. Er zit vaak een bepaald patroon in. Een vaak genoemde regel is dat een gedicht moet [[rijm]]en. Dat is echter niet altijd zo. Een bekend voorbeeld is natuurlijk het [[sinterklaasgedicht]] zoals we dat allemaal wel kennen: | ||
| + | :"''De sint zat eens te denken''" | ||
| + | :"''wat hij Jan eens zou schenken...''" | ||
| + | Er zijn verschillende soorten gedichten: | ||
| + | * [[Elfje (gedicht)|elfje]] | ||
| + | * [[haiku]] | ||
| + | * [[limerick (gedicht)|limerick]] | ||
| + | * [[rondeel]] | ||
| + | * [[sonnet]] | ||
| + | * [[klankdicht]] | ||
| + | * [[kwatrijn]] | ||
| + | * [[naamdicht]] | ||
| − | + | {{Navigatie schrijven}} | |
| − | |||
| − | |||
| − | {{ | ||
[[Categorie:Gedicht| ]] | [[Categorie:Gedicht| ]] | ||
[[Categorie:Literatuur]] | [[Categorie:Literatuur]] | ||
| + | [[Categorie:Schriftelijke hobby]] | ||
Huidige versie van 10 feb 2025 om 16:54
Dit artikel is tevens een Portaal over de dichtkunst. Het maakt onderdeel uit van het Portaal:Literatuur en het Portaal:Kunst & Cultuur.
Een gedicht is een tekst waarbij de schrijver goed heeft nagedacht over de manier waarop hij de woorden en de zinnen van de tekst opschrijft. Een gedicht kan heel kort zijn of heel lang. Een gedicht kan overal over gaan. Er zijn gedichten die voor een speciale gelegenheid worden geschreven. Er zijn ook gedichten die geschreven worden omdat de schrijver creatief om wil gaan met de taal. Iemand die gedichten schrijft noem je een dichter.
Gedichten kunnen ook op muziek worden gezet. Dan wordt het een liedtekst. Kinderliedjes zijn dan ook vaak in dichtvorm. Af en toe komt er ook een kinder-dichtbundel uit tijdens de Kinderboekenweek.
Terug naar PIM-systeem
Kenmerken
In gedichten kun je speciaal letten op:
Dichtvorm
Er zijn heel veel verschillende soorten gedichten. Hieronder hebben we gedichten bij elkaar gezet die je kunt schrijven met een bepaald doel, gedichten die een hele specifieke vorm hebben, gedichten met een specifiek aantal regels, lettergrepen en maat en versvoet.
Rijmschema
Het rijmschema kan op schematische manier worden weergegeven. Het gaat hierbij om de eindrijmen in een gedicht.
Men noemt de eerste rijmklank a, de tweede b enz. Men komt zo tot de volgende rijmschema's:
a a a a = slagrijm a a b b c c = gepaard rijm a b a b = gekruist rijm a b b a = omarmend rijm a b c a b c = verspringend rijm
Een voorbeeld van een slagrijm zou kunnen zijn:
De kat zat op de bak
De vogel op de tak
De hond op het dak
En de boer op het gemak.
De rijmklank (a) is hier telkens 'ak'
Gedichten met een bepaald doel
| ballade of romance | beeldgedicht | burleske | cadavre exquis | cantilene |
| concrete poëzie | copla | dierdicht | drinklied | elegie (klaagdicht) |
| epigram (puntdicht, sneldicht) | flarf | gelegenheidsgedicht | grafschrift (epitaaf) | hymne |
| klankdicht | leerdicht | light verse | lijkdicht | nonsenspoëzie |
| ode (lofdicht, lofzang) | pastorale (herdersdicht, ecloge, idylle) | palinodie | poesiealbumgedicht | poésie pure |
| raadselrijm | readymade | romance zie: ballade | satire (hekeldicht, spotdicht) | sinterklaasgedicht |
| vocalise | zwanenzang | zintuigengedicht |
Gedichten met een hele specifieke vorm
| 160 | abecedarium | acrostichon (naamdicht, lettervers) | aforisme | aldicht |
| blank vers | clerihew | elfje | figuurgedicht | gevonden poëzie |
| haiku (senryu, tanka, waka) | jaardicht (getalvers, tijdvers, carnacioen) | keerdicht | limerick | ollekebolleke |
| onzijn | pantoum | poésie parlante | prozagedicht (proëzie) | rapsodie |
| referein (stokvers) | ritornel | retrograde (kreeftdicht) | rondeel (rondo) | snelsonnet |
| stapelgedicht | sonnet (klinkdicht) | stiftgedicht | tautogram | tricolon |
| villanelle | vrij vers |
Gedichten met specifiek aantal regels
- distichon, 2 regels
- terzine, 3 regels
- kwatrijn, 4 regels
- kwintijn, 5 regels met bepaald rijmschema
- sextet, 6 regels (ook als onderdeel van sonnet)
- octaaf, 8 regels, als onderdeel van sonnet
- onzijn, 11 regels
- sonnet, 14 regels
Gedichten met specifiek aantal regels en lettergrepen
- Haiku, drie regels van 5, 7 en 5 lettergrepen
- Senryu, drie regels van 5, 7 en 5 lettergrepen (vgl. ook Haiku)
- Tanka, vijf regels met 5, 7, 5, 7 en 7 lettergrepen
Gedichten met een specifiek aantal versvoeten
is een stuk tekst dat op een bepaalde manier wordt geschreven. Er zit vaak een bepaald patroon in. Een vaak genoemde regel is dat een gedicht moet rijmen. Dat is echter niet altijd zo. Een bekend voorbeeld is natuurlijk het sinterklaasgedicht zoals we dat allemaal wel kennen:
- "De sint zat eens te denken"
- "wat hij Jan eens zou schenken..."
Er zijn verschillende soorten gedichten:
| Schrijven | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||