Grootvorstendom Zevenburgen: verschil tussen versies

Huidige versie van 27 mrt 2023 om 20:18

Grootvorstendom Zevenburgen Erdélyi Nagyfejedelemség Großfürstentum Siebenbürgen
Hoofdstad	Hermannstadt (1711-1791, 1848-1861) Klausenburg (1791-1848, 1861-1867)
Taal	Hongaars, Roemeens, Duits
Dynastie	Huis Habsburg
Portaal Geschiedenis

Het grootvorstendom Zevenburgen of grootvorstendom Transsylvanië was een land dat bestuurd. Het grootvorstendom was onderdeel van het Habsburgse Rijk, waaronder het Huis Habsburg regeerde. Het land bestond tussen 1765 en 1867. Vanaf 1804 werd het bestuurd als kroonland (provincie) van Oostenrijk. Zevenburgen komt min of meer overeen met het huidige Transsylvanië, wat tegenwoordig onderdeel is van Roemenië.

Al vóór 1765 bestond het grootvorstendom als het vorstendom Zevenburgen. In 1867 kwam er met de Ausgleich een einde aan het grootvorstendom Zevenburgen. Toen werd het onderdeel van het Koninkrijk Hongarije. Na de Eerste Wereldoorlog werd het gebied uiteindelijk gegeven aan Roemenië. Het grootvorstendom was erg multicultureel. In het gebied woonden toentertijd Hongaren, Roemenen, Duitsers en andere minderheden.

Geschiedenis

Ontstaan

Tijdens de Grote Turkse Oorlog (1683-1700) bezette keizer Leopold I van het Heilige Roomse Rijk het vorstendom Zevenburgen. Zevenburgen was namelijk een bondgenoot (en vazalstaat) van het Ottomaanse Rijk, waartegen de keizer vocht. Aanvankelijk stond Zevenburgen onder het bestuur van Oostenrijk, maar in 1699 werd besloten dat het huis Habsburg ook over Zevenburgen zou regeren. Het huis Habsburg regeerde toen al over het Heilige Roomse Rijk, Oostenrijk en Hongarije. Leopold I bepaalde in 1699 dat Zevenburgen door de koning van Hongarije bestuurd zou worden.

De inwoners van Zevenburgen waren hier helemaal niet blij mee. In 1703 kwamen zij in opstand tegen de keizer. Uiteindelijk sloten de opstandelingen vrede met de Oostenrijkers. Datzelfde werd de titel van vorst afgeschaft en vervangen door een gouverneur. In 1765 verhief Maria Theresia het vorstendom tot een grootvorstendom.

Verloop

Maria Theresia besloot dit te doen om te benadrukken dat Zevenburgen een bijzondere status binnen het Habsburgse Rijk had. Zevenburgen was ook erg divers. Het grootste gedeelte van de bevolking bestond uit Roemenen, maar er woonden ook veel Hongaren en Duitsers. In 1784 kwamen de Roemenen in opstand tegen het Oostenrijks bestuur, maar dit was geen succes. Toen het keizerrijk Oostenrijk werd opgericht werd Zevenburgen een kroonland (provincie) van dat keizerrijk.

De Hongaren voelden zich achtergesteld in het keizerrijk. In 1848 hielp dit uit tot de Hongaarse Revolutie. De Hongaren eisten toen dat Zevenburgen onderdeel werd van Hongarije. Hongarije was toentertijd ook een Kroonland van Oostenrijk, maar de Hongaren wilden dat Zevenburgen onderdeel werd van hun Kroonland. De revolutie werd in 1849 neergeslagen door de Oostenrijkers. Hierna stond Zevenburgen jarenlang onder militair bestuur.

In 1853 werd een deel van de Militaire Grens bij Zevenburgen gevoegd. De Militaire Grens was een grensgebied in het oosten van Oostenrijk-Hongarije. De grens moest het land beschermen tegen aanvallen van het Ottomaanse Rijk. Tegen 1853 was het Ottomaanse Rijk zo erg verzwakt dat de grens niet meer nodig was.

Einde

In 1867 kwam er een einde aan het grootvorstendom Zevenburgen. Dit gebeurde tijdens de Ausgleich. De Ausgleich was een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Oostenrijk-Hongarije. Oostenrijk en Hongarije kregen hierdoor een gelijke status aan elkaar, waardoor Oostenrijk-Hongarije ontstond. Als onderdeel van de overeenkomst werd Zevenburgen bij het koninkrijk Hongarije gevoegd.

Grootvorsten

Maria Theresia (1765-1780)
Jozef II (1780-1790)
Leopold II (1790-1792)
Frans II (1792-1835)
Ferdinand I (1835-1848)
Frans Jozef I (1848-1867)

Landen van het Keizerrijk Oostenrijk (1804-1867) en Oostenrijk-Hongarije (1867-1918)

Oostenrijkse deel (Cisleithanië):	Hertogdom Boekovina · Koninkrijk Bohemen · Koninkrijk Dalmatië · Koninkrijk Galicië en Lodomerië · Hertogdom Karinthië · Hertogdom Krain · Küstenland (Vorstelijk Graafschap Görz en Gradisca · Markgraafschap Istrië · Vrije rijksstad Triëst) · Markgraafschap Moravië · Neder-Oostenrijk · Opper-Oostenrijk · Hertogdom Salzburg · Oostenrijks-Silezië · Hertogdom Stiermarken · Vorstelijk Graafschap Tirol en Land Vorarlberg
Hongaarse deel (Transleithanië):	Fiume met gebied · Koninkrijk Hongarije · Koninkrijk Kroatië en Slavonië · Militaire Grens (1867-1882)
Gemeenschappelijk bestuurd:	Keizerlijke provincie van Bosnië en Herzegovina (sinds 1908)
Voor of in 1867 opgeheven	Koninkrijk Illyrië (tot 1850) · Vojvodschap Servië en Temesbanaat (tot 1860) · Lombardije-Venetië (tot 1866) · Grootvorstendom Zevenburgen (tot 1867)

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{werk}}
 {{Grootvorstendom Zevenburgen}}
 Het '''grootvorstendom Zevenburgen''' of '''grootvorstendom Transsylvanië''' was een land dat bestuurd. Het grootvorstendom was onderdeel van het [[Habsburgse Rijk]], waaronder het [[Huis Habsburg]] regeerde. Het land bestond tussen 1765 en 1867. Vanaf 1804 werd het bestuurd als kroonland (provincie) van Oostenrijk. Zevenburgen komt min of meer overeen met het huidige [[Transsylvanië]], wat tegenwoordig onderdeel is van [[Roemenië]].
@@ Regel 7: / Regel 6: @@
 ==Geschiedenis==
 ===Ontstaan===
+Tijdens de [[Grote Turkse Oorlog]] (1683-1700) bezette keizer [[Leopold I van het Heilige Roomse Rijk]] het vorstendom Zevenburgen. Zevenburgen was namelijk een bondgenoot (en [[vazalstaat]]) van het [[Ottomaanse Rijk]], waartegen de keizer vocht. Aanvankelijk stond Zevenburgen onder het bestuur van Oostenrijk, maar in 1699 werd besloten dat het [[huis Habsburg]] ook over Zevenburgen zou regeren. Het huis Habsburg regeerde toen al over het Heilige Roomse Rijk, Oostenrijk en Hongarije. Leopold I bepaalde in 1699 dat Zevenburgen door de koning van Hongarije bestuurd zou worden.
+De inwoners van Zevenburgen waren hier helemaal niet blij mee. In 1703 kwamen zij in opstand tegen de keizer. Uiteindelijk sloten de opstandelingen vrede met de Oostenrijkers. Datzelfde werd de titel van vorst afgeschaft en vervangen door een gouverneur. In 1765 verhief [[Maria Theresia van Oostenrijk (1717-1780)|Maria Theresia]] het vorstendom tot een grootvorstendom.
 ===Verloop===
+Maria Theresia besloot dit te doen om te benadrukken dat Zevenburgen een bijzondere status binnen het Habsburgse Rijk had. Zevenburgen was ook erg divers. Het grootste gedeelte van de bevolking bestond uit Roemenen, maar er woonden ook veel Hongaren en Duitsers. In 1784 kwamen de Roemenen in opstand tegen het Oostenrijks bestuur, maar dit was geen succes. Toen het [[keizerrijk Oostenrijk]] werd opgericht werd Zevenburgen een kroonland (provincie) van dat keizerrijk.
+De Hongaren voelden zich achtergesteld in het keizerrijk. In 1848 hielp dit uit tot de [[Hongaarse Revolutie van 1848|Hongaarse Revolutie]]. De Hongaren eisten toen dat Zevenburgen onderdeel werd van Hongarije. Hongarije was toentertijd ook een Kroonland van Oostenrijk, maar de Hongaren wilden dat Zevenburgen onderdeel werd van hun Kroonland. De revolutie werd in 1849 neergeslagen door de Oostenrijkers. Hierna stond Zevenburgen jarenlang onder militair bestuur.
+In 1853 werd een deel van de [[Militaire Grens]] bij Zevenburgen gevoegd. De Militaire Grens was een grensgebied in het oosten van [[Oostenrijk-Hongarije]]. De grens moest het land beschermen tegen aanvallen van het Ottomaanse Rijk. Tegen 1853 was het Ottomaanse Rijk zo erg verzwakt dat de grens niet meer nodig was.
 ===Einde===
+In 1867 kwam er een einde aan het grootvorstendom Zevenburgen. Dit gebeurde tijdens de [[Ausgleich]]. De Ausgleich was een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Oostenrijk-Hongarije. Oostenrijk en Hongarije kregen hierdoor een gelijke status aan elkaar, waardoor Oostenrijk-Hongarije ontstond. Als onderdeel van de overeenkomst werd Zevenburgen bij het koninkrijk Hongarije gevoegd.
 ==Grootvorsten==