Een held van onze tijd
| Een held van onze tijd | |
| |
| Informatie | |
| Alternatieve titel | Герой нашего времени |
| Schrijver | Michail Lermontov |
| Taal (origineel) | Russisch |
| Land |  Rusland
|
| Genre | Psychologische roman |
| Datum | 1840 |
Portaal  Literatuur
| |
Een held van onze tijd (Russisch: Герой нашего времени) is een roman van de Russische schrijver Michail Lermontov. Hij schreef het boek in 1839 en publiceerde het één jaar later. Het boek bestaat uit vijf verhalen die los van elkaar staan, maar waarin het personage Grigori Aleksandrovitsj Petsjorin een rol speelt. Een held van onze tijd is een van de grote werken uit de Russische literatuur.
Grigori Aleksandrovitsj Petsjorin is een officier en de held van het verhaal. Hij is een complex personage die niet in de Russische samenleving past. De verteller hoort eerst twee verhalen over Petsjorin van Maksim Maksimitsj. Uiteindelijk ontmoet de ik-verteller Petsjorin, maar de officier heeft nauwelijks tijd voor hem. Petsjorin is aan het einde van het tweede hoofdstuk overleden. De ik-verteller krijgt drie fragmenten uit het dagboek van Petsjorin in handen. Hierdoor krijgt de lezer een kijkje in de gedachtengang van Petsjorin.
Vaak wordt het boek vergeleken met Jevgeni Onegin van Aleksandr Poesjkin en het leven van de Engelse dichter Lord Byron. Petsjorin is een groot beeld van een Byroniaanse held en een overbodige man. Later zouden veel Russische schrijvers personages hun eigen draai aan personages als Petsjorin en Jevgeni Onegin geven. Het werk had invloed op onder meer Fjodor Dostojevski, Ivan Toergenjev, Lev Tolstoj en Anton Tsjechov.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Bela
.jpg)
De ik-verteller komt kapitein Maksim Maksimitsj tegen tijdens een reis door de Kaukasus. Maksim vertelt de ik-verteller vervolgens een verhaal over Petsjorin, een jonge officier uit Sint-Petersburg. Petsjorin werd jaren geleden naar de Kaukasus gestuurd. Hier werd hij verliefd op Bela, de dochter van een inheemse vorst. Bela is een jonge en mooie vrouw die veel aanbidders heeft. Een van die aanbidders is Kazbitsj, een kozak met een duistere reputatie. Petsjorin weet Bela mee te nemen en houdt haar in de bergen gevangen. Hier wordt zij vervolgens verliefd op Petsjorin. Bela en Petsjorin houden een tijdje van elkaar, maar naar verloop van tijd verliest Petsjorin zijn interesse in haar.
Petsjorin verwaarloost Bela en laat haar alleen. Op dat moment wordt zij ontvoerd door Kazbitsj. Petsjorin besluit om Kazbitsj te achtervolgen. Dat doet hij niet omdat hij van Bela houdt, maar omdat Kazbitsj zijn eer beschadigd heeft. Tijdens de achtervolging vermoordt Kazbitsj Bela. Petsjorin geeft niets om de dood van Bela. Hij laat Kazbitsj zelfs gaan.
Maksim Maksimitsj
De ik-verteller en Maksim Maksimitsj reizen vervolgens verder naar Vladikavkaz. Hier komen zij plotseling Petsjorin tegen. Hij verblijft toevallig in hetzelfde hotel. De ik-verteller ziet Petsjorin, waardoor hij een eerste indruk van de man krijgt. Toch heeft Petsjorin geen tijd voor Maksim en de ik-verteller. Maksim vindt dat erg jammer en geeft de ik-verteller een bundeltje papieren. Het blijken drie fragmenten uit de dagboek van Petsjorin te zijn. Petsjorin had die ooit aan Maksim gegeven, maar Maksim geeft ze aan de ik-verteller. Petsjorin heeft namelijk geen interesse meer in Maksim.
Later hoort de ik-verteller dat Petsjorin overleden is tijdens een reis naar Perzië (het huidige Iran). Hij besluit daarom om de fragmenten te publiceren in een boek. De laatste drie hoofdstukken zijn die fragmenten.
Taman
In het havenplaatsje Taman woont Petsjorin in bij een arm gezin. Het gezin bestaat uit smokkelaars en de zoon van het gezin is blind. Ook heeft het gezin een mooie dochter, waar Petsjorin geïnteresseerd raakt. Tijdens een bootreis plaagt Petsjorin het meisje. Hij zegt voor de grap dat hij gaat aangeven bij de politie. Het meisje probeert Petsjorin daarom uit de boot te duwen. Zij denkt dat Petsjorin het echt gaat doen.
Petsjorin duwt echter het meisje uit de boot. Zij zwemt vervolgens terug naar de oever en gaat verder met een smokkelaarsbootje. Petsjorin ziet haar nooit meer terug en breekt het verhaal plotseling af.
Prinses Mary
In het kuuroord Pjatigorsk ontmoet Petsjorin de mooie, elegante en slimme prinses Mary. Groesjnitski probeert indruk op haar te maken door zich voor te doen als een tragische held. Hij spreekt ook voortdurend in raadsels. Petsjorin ergert zich aan hem en probeert daarom ook indruk op Mary te maken. Dat doet hij door Mary te ergeren, waardoor hij steeds haar aandacht heeft. Mary krijgt ook een bloedhekel aan Petsjorin. Tijdens een feest verandert Petsjorin zijn tactiek. Hij vraagt plotseling om met hem te dansen, maar Mary en hem krijgen ruzie. Een dronken officier valt Mary lastig, maar Petsjorin zet hem op zijn plaats. Hierdoor is Mary ineens wel geïnteresseerd in hem.
Petsjorin gebruikt steeds andere tactieken dan Groesjnitski. Zo zegt Petsjorin dat hij een slecht persoon is en altijd droevig is. Volgens hem komt dat doordat andere mensen hem zo gemaakt hebben. Hij klaagt over zichzelf. Mary is daar gevoelig voor en wordt verliefd op hem. Toch is Petsjorin niet verliefd op Mary, maar op een andere vrouw: Vera. Vera en Petsjorin hadden in het verleden een tragische relatie. Vera is nu getrouwd met een oudere man en bovendien ziek. Zij verblijft in hetzelfde kuuroord. Vera is nog steeds verliefd op Petsjorin en Petsjorin heeft nog steeds gevoelens voor haar. Hij gebruikt Mary om haar aandacht te krijgen. Zo kust hij Mary terwijl Vera dat ziet. Vera wordt hierdoor jaloers en Petsjorin en Vera beginnen een geheime relatie.
Petsjorin klimt in de nacht door Vera's slaapkamerraam en wordt betrapt door Groesjnitski. Groesjnitski vertelt dat hij van Mary komt en daagt Petsjorin uit voor een duel. Groesjnitski schiet als eerste, maar zijn kogel zorgt slechts voor een schaafwond aan Petsjorins been. Groesjnitski is bang voor Petsjorin en vraagt hem om vergiffenis. Petsjorin schiet Groesjnitski echter meteen neer.
Vera en haar man zijn inmiddels vertrokken, nadat haar man gehoord had over de verhouding. Petsjorin probeert hen na te jagen, maar hij vindt hen nooit. Hierna neemt Petsjorin afscheid van Mary die inmiddels een bloedhekel aan Petsjorin gekregen heeft. Petsjorin vertrekt hierna.
De fatalist
In de Kozakkendorp hebben een groep officieren (waaronder Petsjorin) een gesprek over predestinatie. Petsjorin gelooft niet in predestinatie. Vulich (een van de officieren) besluit om uit te testen of predestinatie echt bestaat. Hij pakt een pistool en richt op zijn hoofd. Vulich weet niet of het pistool geladen is. Vulich is eerste schot laat geen kogel los. Vervolgens schiet op een muur en er komt een kogel uit het pistool. Vulich wint de weddenschap, hoewel Petsjorin stelde dat Vulich die dag zou sterven.
Als Petsjorin daarna naar huis loopt. Uiteindelijk komt hij erachter dat Vulich een halfuur na de wedstrijd vermoord werd. Petsjorin wordt geroepen naar de hut waar de moordenaar zich schuilhoudt. De moordenaar heeft de deur gebarricadeerd, waardoor Petsjorin hem met woorden moet overtuigen. Uiteindelijk breekt Petsjorin in via een raam en overmeestert de moordenaar.
Het boek eindigt met een gesprek tussen Petsjorin en Maximitsj over predestinatie en de dood van Vulich. Maximitsj kan echter geen filosofisch gesprek houden. Petsjorin komt daarom tot de conclusie dat Maximitsj niet vaardig genoeg voor de metafysica.
Personages
In het boek komen verschillende personages voor, waaronder:
- De naamloze ik-verteller
- Gregori Alexandrovitsj Petsjorin, een officier en het hoofdpersonage.
- Maxim Maximitsj, een officier.
- Azamat, de zoon van de Circassische leider.
- Bela, de zus van Azamat.
- Kazbitsj, een stamleider.
- Grushnitsky, een militair.
- Prinses Mary, een prinses.
- Vera, de geliefde van Petsjorin.
Achtergrondinformatie
Titelverklaring
De titel van het boek verwijst naar het hoofdpersonage van het boek: Petsjorin. De titel is daarom enigszins ironisch. Volgens de titel is Petsjorin een held. Toch bezit Petsjorin niet de typische eigenschappen van een held. Zo heeft Petsjorin niet echt morele waarden. Lermontov gebruikt dan ook een hoop ironie in het werk. Volgens Lermontov is Petsjorin een afspiegeling van alle ondeugd van zijn generatie. Het stukje "van onze tijd" verwijst dan ook naar die generatie.
Het Russische woord "Герой" (Geroj) kan overigens niet alleen als held vertaald worden. Het betekent ook personage in het Russisch. Hierdoor heeft het woord een dubbele betekenis. In veel andere talen wordt het woord als "held" vertaald, maar in het Russisch in de betekenis dus ambigue (dubbel).
Invloeden
Een held van onze tijd is geïnspireerd door het leven van de Engelse dichter Lord Byron en de versroman Jevgeni Onegin van Aleksandr Poesjkin. Lermontov en Poesjkin waren beide beïnvloed door Lord Byron. Lord Byron is een van de grote dichters van de Engelse Romantiek en staat bekend om zijn omstreden leven. Zo spendeerde Lord Byron veel tijd en aandacht aan zijn uiterlijk, leidde hij een luxe levensstijl en veel vrouwen (en mannen) vonden hem aantrekkelijk. Jevgeni Onegin uit Poesjkins roman is een typische Byroniaanse held, een personage dat op Lord Byron geïnspireerd is. Een held van onze tijd kan weer als Lermontovs antwoord op Poesjkins roman gezien worden.
Beide romans worden vaak met elkaar vergeleken en hebben ook min of meer hetzelfde onderwerp. Het hoofdpersonage is een charismatische, aantrekkelijke man die extreem verveeld en losgetrokken is van de samenleving waarin hij leeft. In beide romans speelt ook de liefde een rol. Zowel Petsjorin als Onegin proberen de aandacht van een vrouw te winnen. Zodra ze die eindelijk hebben, raken ze al weer snel verveeld met die vrouw. Ook bevatten beide romans een duel en beide personages sterven aan het einde van het boek. Overigens komen duels in veel Russische boeken voor, waaronder Vaders en zonen van Ivan Toergenjev en De gebroeders Karamazov van Fjodor Dostojevski.
Onegin en Petsjorin zijn beide voorbeelden van een zogeheten "overbodige man", de Russische versie van de Byroniaanse held. Een overbodige man gaat in tegen de normen en waarden van zijn tijd. Hij wijst sociale hiërarchie en klassen af en doet omstreden dingen, zoals gokken, veel alcohol drinken en verschillende vrouwen hebben. In het midden van de 19e eeuw was de overbodige man een populair personage in de Russische literatuur. Onder andere Roedin van Ivan Toergenjev en Oblomov van Ivan Gontsjarov zijn hier voorbeelden van.
Structuur
Het boek bestaat uit vijf verhalen die min of meer met elkaar verbonden zijn. De structuur is bewust gekozen: Ieder hoofdstuk brengt je dichterbij de innerlijke leefwereld van Petsjorin.
Het eerste hoofdstuk is een raamvertelling (een verhaal in een verhaal). De naamloze ik-verteller ontmoet Maximitsj. Maximitsj vertelt vervolgens een verhaal over Petsjorin. De lezer krijgt het verhaal daarom via twee filters (de ik-verteller en Maximitsj). In het tweede verhaal is er slechts één filter (de ik-verteller). Hij komt in rechtstreeks contact met Petsjorin. In de laatste drie hoofdstukken krijgt de lezer een rechtstreeks kijkje in het hoofd van Petsjorin. Dagboeken zijn immers persoonlijk documenten, waarin mensen hun gedachten uiten. Hierdoor verdwijnt de verteller als filter.
Setting
Een held van onze tijd speelt zich af in de Kaukasus in de jaren 1830. De Kaukasus is een gebergte tussen de Zwarte Zee en de Kaspische Zee. Voor de Russen was de Kaukasus een soort van "frontier"; een denkbeeldige lijn tussen Russische Keizerrijk en inheemse volkeren. In de regio vonden dan ook veel uitbreidingen van het Russische Keizerrijk plaats. Die leverden spanningen op met inheemse volkeren en buurlanden (zoals het Ottomaanse Rijk). Daarom was er ook veel militaire aanwezigheid in de regio. Daarnaast heeft de Kaukasus een groot aantal volkeren met elk hun eigen taal en religie. De Kaukasus is dus een heel multicultureel gebied.
Het boek toont hoe de Russen dachten over de Kaukasus. De regio komt voor in meerdere werken van Lermontov. Hij had daarom de bijnaam "de dichter van de Kaukasus".
Thema's
In het boek komen verschillende thema's voor zoals:
- Morele onverschilligheid: Petsjorin is onverschillig op het vlak van moraal. Hij denkt vaak niet na over de gevolgen van zijn acties. Ook is hij vooral bezig met zichzelf en niet met anderen. Andere personages leiden door Petsjorins acties. Zo verleidt Petsjorin vrouwen waar Grushnitski en Maxim Maximitsj op verliefd zijn. Hij heeft geen oprechte gevoelens voor die vrouwen, maar wil eerder aandacht van de vrouwen en jaloezie opwekken bij de mannen. Zijn acties hebben negatieve gevolgen voor andere personages. Bela overlijdt en het hart van prinses Mary wordt gebroken. Petsjorin is erg manipulatief. Hij misbruikt de zwaktes van anderen voor zijn eigen gewin.
- Eenzaamheid: Desondanks is Petsjorin ook een erg eenzaam personage. Hij neemt snel afstand van personen, waardoor hij geen vrienden heeft. Daarom is hij eerst erg vriendelijk tegen Maximitsj, maar tijdens de tweede ontmoeting is hij koud tegen hem. Petsjorin vergelijkt vriendschap zelfs met slavernij. Om vrij te kunnen leven, kun je geen vrienden hebben. Volgens Petsjorin zorgt vriendschap er namelijk voor dat iemand afhankelijk is van een ander.
- Masculiniteit: Vaak wordt Een held van onze tijd als een "mannelijk" boek gezien. Traditionele mannelijkheid speelt namelijk een belangrijk rol in het boek. Zo is competitie een belangrijk element van het boek. Petsjorin ziet Bela eerder als een soort van prijs. Hij probeert Bela uit handen van Kazbitsj te houden. Hij doet dat niet omdat hij van haar houdt, maar omdat hij de wedstrijd van Kazbitsj wil winnen. Ook macht speelt belangrijke rol in het boek. Beide zaken worden traditioneel aan mannelijkheid verbonden.