Zon

De zon is op de helft van haar leven. Ze schijnt al 5 miljard jaar en zal dat nog 5 miljard jaar blijven doen

De zon is de ster die zich het dichtst bij de Aarde bevindt en is het helderste object aan de hemel. De zon is het centrum van het zonnestelsel, waarvan de Aarde deel uitmaakt.

Plaats van de zon in het universum

De zon bevindt zich op ongeveer 27.000 lichtjaar van het centrum van ons melkwegstelsel, het sterrenstelsel waar de Aarde bij hoort, in de ongeveer 3.000 lichtjaar dikke galactische schijf en op 1 AE (ongeveer 150 miljoen kilometer) van de aarde. Het licht van de zon doet er ongeveer 8 minuten en 20 seconden over om de aarde te bereiken. De zon beweegt zich met een snelheid van ongeveer 220 km/sec..

Kenmerken

Binnen het Melkwegstelsel is het een onopvallende, min of meer gemiddelde ster. Ze is met een gemiddelde diameter van zo'n 1.392.000 kilometer het grootste object in ons zonnestelsel en bevat 99,8% van de massa van ons volledige zonnestelsel. Aan het oppervlak van de zon is de temperatuur ongeveer 5500 graden (5800 Kelvin). Er zijn ook zonnevlekken en daar is het wat koeler. In de kern (het binnenste) van de zon is het juist veel heter, namelijk zo’n 15 miljoen graden Celsius, of 15,5 miljoen Kelvin.

De zon bestaat zelf vooral uit waterstof, ongeveer 70%. De rest van de massa bestaat uit helium (25%) en overige deeltjes (5%).

Sterren worden onderverdeeld in een aantal categorieën. Onze zon is dan een gele dwerg.

Levensloop van de zon

Ontstaan van de zon

De zon zou zo'n 4,6 miljard jaar geleden ontstaan zijn door het samentrekken van een uitgestrekte koude, gasvormige Oernevel. Dit gebeurde door de zwaartekracht die ontstond toen het middelste van de nevel dichter bij elkaar kwam. Het hele proces van samentrekking zal ongeveer 35 miljoen jaar hebben geduurd. Uiteindelijk werden de druk en temperatuur in het centrum van de gasbol zo hoog - miljoenen graden - dat daar kernreacties konden beginnen. De zon was geboren.

De zon als hoofdreeksster

Gedurende een periode van 12 miljard jaar krijgt de zon haar energie uit kernfusie. Door de hoge druk en temperatuur in de kern van de ster, kan de waterstof worden omgezet in helium (zogenoemde waterstofverbranding').. Bij dit proces komt energie vrij. Dit is de zon zoals wij die nu kennen en is ongeveer 4,6 miljard jaar oud en zal naar schatting nog zo’n 7 miljard jaar schijnen. De zon is in deze periode een stabiele hoofdreeksster. De energie die naar buiten straalt, is in evenwicht is met de zwaartekracht die naar binnen toe werkt.

Vergaan van de zon

De levensloop van de zon

Over naar schatting 5 miljard jaar, raakt de waterstof in de zon op. Hierdoor is de uitwaartse energie minder en trekt de zwaartekracht de zon harder samen. Door de druk en de stijgende temperatuur wordt het nóg heter in de zon. Ook de helium begint nu te fuseren, in zwaardere elementen zoals koolstof. De energie naar buiten toe wordt nu enorm sterk! Dit zorgt ervoor dat de zon opzwelt en groter wordt en veel feller gaat schijnen. De zon heet nu een: Rode Reus. De zon raakt het evenwicht kwijt tussen de uitwaartse energiestroom en de naar binnen werkende zwaartekracht. De buitenste lagen van de zon worden weggeblazen. Wat nog over is van de zon wordt nu door de zwaartekracht samengeperst tot een kleine bol, ongeveer zo groot als de Aarde: een Witte Dwerg. Alle deeltjes zitten zo stevig op elkaar dat een theelepel van een Witte Dwerg wel miljoenen kilo’s weegt. Het proces van de huidige zon tot Witte Dwerg, duurt miljoenen jaren.

De eerder weggeblazen, buitenste lagen van zon vliegen door de ruimte als een nieuwe nevel. Uit deze nevel kunnen weer nieuwe sterren en zelfs planeten ontstaan, net zoals ons zonnestelsel bijna 5 miljard jaar geleden.

Invloeden van de zon

De zon als energiebron

De zon levert energie voor iedereen

In de kern van de zon vindt dus kernfusie plaats, waarbij energie vrijkomt. Deze energie ervaren wij vooral in de vorm van licht en warmte. Deze energie is belangrijk voor enorm veel processen op aarde. De zon zorgt, samen met de atmosfeer, dat het warm genoeg is op Aarde. Planten gebruiken de zon bijvoorbeeld voor fotosynthese, om voeding te maken. Ook de waterkringloop gebeurt onder invloed van de zon.

Vandaag de dag probeert de mens om de energie van de zon zo goed mogelijk te benutten, als zonne-energie. Dit is een belangrijke optie voor duurzame energie

De zon als Godheid

Al sinds het verre verleden heeft de zon een invloed gehad op het leven van mensen. Zij merkte dat de zon zo belangrijk was, dat zij er goddelijke krachten aan toekenden. In veel oude culturen, zoals die van de Egyptenaren, de Grieken, de Romeinen en de Germanen, had ze zon een belangrijke positie als een Goddelijk wezen in verschillende mythen.

Ons zonnestelsel

De Aarde en alle andere planeten, waartoe zowel de aardse planeten als ook de gasreuzen behoren, draaien om de zon, in hun baan gehouden door de zwaartekracht. Wat grootte en massa betreft is de zon het dominerende lid; de massa is meer dan 330.000 aardmassa's, het volume meer dan 1 miljoen maal dat van de Aarde. De hele baan van de maan om de aarde zou zich wat afmeting betreft in het zonnelichaam kunnen bevinden.

Andere lichamen die om de zon draaien zijn onder andere planetoïden, meteoroïden, kometen en stof.

De zon bekijken

Als je de zon wilt bekijken bij een zonsverduistering of in andere situaties mag je dat nooit met het blote oog doen. Al na een paar seconden zal er beschadiging van je oog optreden en als je pech hebt, zal die er de rest van je leven zijn. Gebruik een lasbril of een speciaal daarvoor gemaakte bril. Andere donkere materialen zoals zwarte dia of fotofilm kunnen nog steeds veel schadelijk infrarood en ultraviolet licht doorlaten.

Het spreekt voor zich dat je bij gebruik van een verrekijker of telescoop nog veel voorzichtiger moet zijn. Als een brandglas een stukje papier in een paar seconden kan laten verkolen, kan dat ook met je ogen gebeuren. De veiligste manier van waarnemen met een telescoop is het zonsbeeld op een stuk wit papier te projecteren, en op die manier indirect de zon te bekijken.

Externe Links

• Het oudste werkende planetarium ter wereld
• Kom alles te weten over de planetenSjabloon:Zonnestelsel

Klik om vast te zetten
Galactisch betekent met betrekking tot de melkweg; stel je al die vele ronddraaiende sterren als een schijf voor.