Ziekte van Alzheimer

Het verschil tussen de hersenen van een normaal persoon (links) en een Alzheimer-patiënt (rechts).

De ziekte van Alzheimer (vaak kortweg alzheimer genoemd) is de meest voorkomende vorm van dementie, 65% van de mensen met dementie heeft deze vorm van dementie. De aandoening is vernoemd naar Alois Alzheimer, een Duitse psychiater en neuroloog (iemand die veel weet over de hersenen en het heeft bestudeerd). De aandoening komt vooral voor bij mensen ouder dan 65 jaar.

Geschiedenis

Een schilderij van Aguste Deter.

In 1901 beschreef Alois Alzheimer voor het eerst de ziekte. De ziekte werd later naar hem vernoemd. Hij had een vrouwelijke patiënt van 50 jaar genaamd Auguste Deter die in dat jaar opgenomen was in de psychiatrische inrichting in Frankfurt am Main. Alois Alzheimer begeleidde haar tijdens de ziekenhuisopnames. Zij verbleef in deze inrichting tot aan haar dood in 1906.

De ziekte

De ziekte van Alzheimer wordt door een neuroloog of (neuro)psycholoog vastgesteld door middel van geheugentests, het geheugen wordt dan getest op verschillende vlakken. Er is geen vast tempo hoe snel iemand achteruit gaat. Eerst wordt het kortetermijngeheugen aangetast. Hierdoor kan er niet of nauwelijks nieuwe dingen worden geleerd, ook kunnen alzheimer-patiënten tijdens het communiceren (praten) soms vergeten over welk onderwerp het gesprek gaat. Later wordt het langetermijngeheugen aangetast, hierdoor kan een alzheimer-patiënt belangrijke gebeurtenissen uit zijn leven vergeten of zelfs personen.

Symptomen

Er zijn een paar algemeen bekende symptomen van iemand die korte tijd de ziekte van Alzheimer heeft:

Het steeds stellen van dezelfde vragen.
Hetzelfde verhaal woord voor woord herhalen.
Eenvoudige taken die hij of zij vroeger makkelijk aankon niet meer kunnen uitvoeren, zoals koken, kaartspelen en dingen repareren.
Problemen met betalen van rekeningen of bijhouden van de administratie (terwijl hij of zij dat vroeger wel kon).
In een bekende omgeving de weg kwijtraken, of gedesoriënteerd raken (in de war zijn).
Zichzelf niet goed verzorgen.

Opmerking: Als iemand een paar of alle symptomen vertoont, betekent dat niet gelijk dat diegene de ziekte van Alzheimer heeft. Raadpleeg een arts of specialist bij twijfel.

Oorzaken

Rol van eiwitten

De ziekte wordt mogelijk onder andere veroorzaakt door het abnormaal (niet gewoonlijk, raar) afbreken van bepaalde eiwitten. Hierdoor vormen zich ook klonten buiten de hersencellen.

Erfelijk

Een PET-scan tussen een alzheimer-patiënt (AD) en een normaal gezond proefpersoon (Control).

Een groot deel wordt ook genetisch (erfelijk) bepaald. Als iemand van de familie de ziekte heeft (gehad), dan is het mogelijk dat jij of iemand anders uit je familie deze ziekte ook zal krijgen.

Andere mogelijkheden

Er is een mogelijkheid dat diabetes (suikerziekte) ook een rol kan spelen. Hierbij zorgt de resistentie van insuline (tegen insuline kunnen, het heeft geen effect) ervoor dat de hersencellen geen glucose (vorm van suiker) kunnen opnemen. Zonder deze stof sterven de hersencellen langzamerhand af.

Opleiding

Onderzoeken hebben aangetoond dat mensen met een hoog opleidingsniveau een kleinere kans hebben om de ziekte van Alzheimer te krijgen. Dit is niet altijd, en het is niet dat de hersenen beter beschermd worden als je slimmer bent. Mogelijk heeft dit te maken met een grotere 'cognitieve reserve' (de sterkte van alle verbindingen in je hersenen) of een groter hersengewicht bij mensen met een hoger opleidingsniveau. Hierdoor worden mogelijk de kwalen verminderd of vertraagd.

Cijfers

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is het aantal mensen in Nederland, dat aan de ziekte van Alzheimer overlijdt, vanaf 1996 met ongeveer 320% gestegen. In Vlaanderen is het ongeveer hetzelfde.

Nederland

Jaar	Mannen	Vrouwen	Totaal
1996	119	464	583
1997	143	542	685
1998	160	444	604
1999	174	526	700
2000	166	513	679
2001	180	559	739
2002	228	646	874
2003	227	669	896
2004	226	653	879
2005	261	726	987
2006	291	859	1150
2007	330	884	1214
2008	396	1073	1469
2009	450	1173	1623
2010	519	1349	1868

[1]

België

Jaar	Mannen	Vrouwen	Totaal
2000	159	295	454
2001	165	321	486
2002	182	341	496
2003	221	406	627
2004	215	382	597
2005	234	433	667
2006	263	483	746
2007	263	513	776
2008	308	590	898
2009	339	600	939
2010	372	638	1010

[2]

Genezing

Tegenwoordig

Het is tot nu toe niet mogelijk om een alzheimer-patiënt te genezen. Wel zijn er kleine hulpmiddelen, maar die genezen niet echt goed.

Wel is het mogelijk om de aandoening tijdelijk af te remmen bij 'jonge' alzheimer-patiënten met het innemen van vitamine B6, B12 en foliumzuur.

Toekomst

Bexaroteen geneest alzheimer bij muizen. Bij een onderzoek van Case Western Reserve School of Medicine in Cleveland (Ohio) bleek bij proeven met muizen die aan de ziekte Alzheimer leden dat het toedienen van bexaroteen de plaques (klonten) in de muizenhersenen binnen drie dagen al voor ongeveer 50% deed verdwijnen, ook veel symptomen verdwenen bij de muizen, zoals het geheugenverlies dat sterk verminderde.

Bexaroteen is een kankermedicijn dat bij sommige vormen van kanker wordt toegediend, zoals bij een bepaald type van lymfeklierkanker. Het is nu nog niet bekend of het ook zo effectief bij mensen is als bij muizen.

Hulp bieden

Als je iemand wilt helpen met de ziekte van Alzheimer, dan is het vaak noodzakelijk om te letten op een paar punten.

In studies wordt vaak gezegd dat het hebben van sociale contacten, puzzelen en schaken kunnen helpen om de cognitieve achteruitgang (de achteruitgang van de sterkte van verbindingen in je hersenen) tegen te gaan. Dit is echter tot nu toe niet duidelijk aangetoond.

De leefgewoonten voordat de dementie begon, dat vertraagt meestal het proces omdat de alzheimer-patiënt zich dan vaak gemakkelijker voelt.
Eisen voor de woonsituatie, is het huis goed genoeg aangepast?
Begeleiden, bij bijvoorbeeld lopen naar de kamer.
Lichamelijke verzorging, douchen, schone kleding etc..
Medicijnen, het op tijd toebrengen van medicijnen, de alzheimer-patiënt is er mogelijk niet in staat.

Feiten

Dieet

Volgens onderzoekers kan een goed dieet beschermen tegen aandoeningen aan de hersenen op latere leeftijd. Mensen die ouder zijn dan 65 jaar en die regelmatig gezonde voedingstoffen innemen, zoals bladgroenten, tomaten, noten en vis blijken een kleinere kans te hebben om de ziekte van Alzheimer op te lopen dan mensen die veel vette melkproducten, rood- en orgaanvlees opeten.

Wonen

Het is belangrijk dat alzheimer-patiënten dezelfde woonsituatie behouden voor de aandoening, dit is beter voor hem of haar en ook de omgeving, die wordt vaak minder ontlast.

Gevaarlijke plekken

Er moet wel rekening worden gehouden met gevaarlijke plaatsen, zoals een gevaarlijke trap, een balkon, deuren en ramen.

Lichaamsverzorging

Een alzheimer-patiënt zal zichzelf minder goed verzorgen of is er niet in staat. Het is belangrijk dat de taak niet direct helemaal wordt overgenomen, tenzij het echt niet anders kan. Als de alzheimer-patiënt zichzelf voor een (groot) deel verzorgt, dan vertraagt dat het proces.

Bij het eten en drinken moet meestal veel aandacht aan worden besteed, de alzheimer-patiënt kan bijvoorbeeld zomaar te hete thee opdrinken. Het komt ook soms voor dat mensen met de ziekte van Alzheimer schrokkerig eten en onvoldoende kauwen.

Tips in de omgang met iemand met Alzheimer

Hoe ga je om met iemand die alzheimer heeft en wat kan je beste doen ik zet wat tips op een rij

Neem iemand met Alzheimer serieus:
1. laat mensen met Alzheimer in hun waarde en neem hun serieus. wees belangstellend en ga zo veel mogelijk mee in hun beleving. Toon betrokkenheid en belangstelling ook al ken je zijn verhaal al en zorg ook dat het oprecht is want mensen laten zich niet voor de gek houden.
2. stel je zelf voor en vertel wat je komt doen. een naambordje kan helpen. iemand met dementie herkent je mogelijk niet meer let op je gezichtsuitdrukking blijf vriendelijk kijken ook als die je niet begrijpt .
3. praat in korte zinnen. stel 1 vraag per keer. wacht even totdat je reactie krijgt zo weet je ook of iemand jou begrijpt. doe 1 ding tegelijk en onderwerp tegelijk en hou het tempo laag.
4. ieder mens is uniek: iedereen heeft zijn eigen behoeftes en voorkeuren en wil op eigen manier benaderde worden dus benader hem niet uit de diagnose maar uit zijn persoonlijkheid daarom spreken we niet van de dementerende maar van de gene met dementie.

Stel iemand met Alzheimer gerust:
1. maak oogcontact of leg voorzichtig even je hand op de arm van de persoon met Alzheimer voor dat je iets zegt.
2. vraag toestemming [vindt u het goed als ] voordat je handelt. Dat stelt de persoon met Alzheimer gerust en zo laat je de regie bij de persoon met Alzheimer.
3. Geef complimentjes zo krijgt iemand het gevoel [nog] goed te kunnen en daardoor groeit zijn eigenwaarde.
4. ken iemand persoonlijk: als je vaker met iemand met alzheimer omgaat is belangrijk dat hem beter leert kennen. wat is zijn levensloop? hoe is zijn persoonlijkheid? en wie zijn belangrijke sociale contacten voor hem ? zo weet je op een persoonlijke manier hoe je hem moet benaderen en weet je waar over in gesprek kan gaan met hem.
Kijk wat iemand met alzheimer nog wel kan:
1. Mensen met Alzheimer huilen snel of voelen zich opgejaagd. Die emoties mogen er gewoon zijn. Benoem gevoelens die je ziet of hoort [ ik zie dat u verdrietig bent ]
2. Bekijk samen een fotoboek of luister naar liedjes van vroeger. het langer termijn geheugen is vaak nog goed
3. Geef ruimte voor een rustmoment. Zo kan iemand met alzheimer even tot rust komen en de prikkels en informatie verwerken.
4. Samen bewegen? kijk wat iemand met Alzheimer prettig vindt en leuk vindt bijvoorbeeld hij kan nog goed lopen en houd van wandelen ga dan wandelen.
5, laat iemand met Alzheimer dingen ruiken of voelen als je het ergens over hebt. Dan begrijpt hij of zij beter wat je bedoelt.
6. Een kalender en een klok kunnen duidelijkheid geven. Er zijn verschillende soorten geschikte modellen voor mensen met Alzheimer in de handel.
7. Hou rekening dat iemand nog goede moment heeft: ook als is die dement of ver gevorderd iemand met dementie heeft soms goede moment dus als je niet vaak komt of iets niet goed heb gedaan dan beseffen dat soms dus wees eerlijk tegen persoon met dementie als bijvoorbeeld je hebt geld voor je rapport gehad van je demente oma en ze weet niet meer dat je hebt gegeven wees dan eerlijk en zeg oma u heeft mij al gegeven het kan misschien vervelend overkomen maar als je niet op dat moment eerlijk bent dan kan ze later als nog opeens beseffen en dat is niet leuk en niet goed voor je band met je oma en je stelt haar teleur in haar vertrouwen en eerlijkheid in jou geheugen. nogmaals soms is wel belangrijk om mee te gaan in hun belevenis bijvoorbeeld als ze iets zien wat jij niet bijvoorbeeld een spin dan kun je zeggen als ze bang zijn o ga ik hem even naar buiten brengen en worden ze weer rustig kort samengevat je moet goed na denken hoe wanneer je ergens in mee gaat en met het besef dat iemand ook goede momenten heeft.

Tips wat je beter niet kan doen in de omgang met alzheimer

Hieronder volgen wat tips wat je beter niet kan doen in de omgang met iemand die Alzheimer heeft:

Probeer niet te veel te verbeteren [corrigeren] of tegen te spreken. Ze leg je de nadruk op wat iemand met Alzheimer niet meer kan of weet.
Praat niet te hard en ook niet te snel en ga ook zeker niet fluisteren. Zorg dat je rustig en verstaanbaar spreekt.
Gedraag je niet vrolijker dan je je voelt. Iemand met Alzheimer merkt meteen dat je niet echt vrolijk bent.
Vraag niet te veel van een persoon met Alzheimer. Bekijk wat nog wel lukt en wat u niet meer van u naaste kunt verwachten.
Test iemand met Alzheimer niet door veel vragen te stellen of door bijvoorbeeld de namen van de kinderen op te laten noemen.
Vraag niet te veel naar feiten en gebeurtenissen van vandaag of gisteren: Het kan erg confronterend zijn om vragen te stellen waarin iemand feitelijke antwoorden moet geven vraag bijvoorbeeld niet: wat heeft u gisteren allemaal gedaan ? maar bijvoorbeeld ; hoe was u dag ?of heeft u prettige dag gehad. want vragen waar het geheugen rol speelt kunnen voor waring zorgen als ze het antwoord niet weten.