Rembrandt van Rijn

https://rkd.nl/nl/explore/artists/66219
Rembrandt van Rijn

Zelfportret Rembrandt van Rijn
Persoonlijke informatie
Volledige naam	Rembrandt Harmenszoon van Rijn
Bijnaam
Land	Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, nu Nederland
Geboortedatum	15 juli 1606
Geboorteplaats	Leiden
Overleden	4 oktober 1669
Overleden te	Amsterdam
Gehuwd met / relatie	1634, Saskia Uylenburgh (1612-1642), niet gehuwd met Hendrickje Stoffels (1626–1663)
Carrière
Beroep	etser, graveur (prentmaker), kunstschilder, tekenaar, kunstverzamelaar
Bekend van	Nachtwacht
Actief	1625 - 1669
Genre(s)	historie, landschap, portret, tronie, jachtstilleven, vanitasstilleven, schutterstuk
Label
Website
Portaal Kunst & Cultuur

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (Leiden, 15 juli 1606 – Amsterdam, 4 oktober 1669) was een Nederlandse kunstschilder. Zijn werk is wereldberoemd. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste schilders uit de 17e eeuw, die we ook vaak de Gouden Eeuw noemen. Rembrandt wordt ook wel een Hollandse Meester genoemd. Hij heeft meer dan 300 schilderijen gemaakt.

Enkele andere beroemde schilders uit dezelfde tijd zijn Frans Hals, Johannes Vermeer en Jan Steen. Deze schilders zijn alleen toch iets minder bekend dan Rembrandt.

Leven

Rembrandt was de zoon van Cornelia en Harmen Gerritsz van Rijn. Rembrandt is geboren in 1606. Zijn vader was een molenaar. Twee molens had de familie van Rijn in Leiden.

Rembrandt wilde al vanaf jonge leeftijd kunstenaar worden, hij ging dus in de leer bij een meester Jacob van Swanenburch in Leiden. Hier moest hij veel klusjes doen zoals verf maken en het atelier schoonmaken. Zo leerde hij de fijne kneepjes van het vak. Later ging hij in de leer bij Pieter Lastman. Toen hij genoeg had geleerd ging hij zelf kunst maken in Leiden.

In Leiden ging het steeds beter met Rembrandt. Hij kreeg vaak opdrachten en verdiende goed. Toen werd hij verliefd op Saskia van Uylenburgh, het nichtje van Hendrick. In 1634 trouwde hij met Saskia. Saskia kwam uit een rijke familie. En Rembrandt werd ook steeds rijker. Daarom kocht hij een duur, groot huis aan de rand van Amsterdam. € 6000,- kostte het in die tijd. Dat is duur. Een gewone man verdiende maar €110,- per jaar. Rembrandt betaalde het niet in een keer, maar beetje bij beetje. In Amsterdam woonden de rijke kooplieden die steeds meer interesse kregen in de kunst. In Amsterdam kon Rembrandt dus veel geld verdienen en zijn huis dus afbetalen. Het huis van Rembrandt is nu een museum. Je kan zijn huis bezoeken, het wordt nu het Rembrandthuis genoemd.

Samen met Saskia kreeg Rembrandt vier kinderen. Drie hiervan ging dood toen ze nog heel jong waren, dat was in die tijd heel normaal. Eén van hun kinderen bleef leven, dat was Rembrandt's zoon Titus. Zijn vrouw Saskia overleed in 1642.

Rembrandt, De Nachtwacht, 1642 (Rijksmuseum, Amsterdam)

In 1632 kreeg Rembrandt een bijzondere en belangrijke opdracht: hij mocht een anatomische les van dokter Tulp schilderen. Tijdens de les sneed de dokter een dood mens open om de spieren te laten zien. Dit was heel bijzonder voor die tijd, mensen hadden nog nooit zoiets gezien. Rembrandts werk viel op doordat hij beweging liet zien in zijn schilderijen. Hij schilderde geen mensen netjes naast elkaar, maar zoals de mensen bezig waren. Het leek dan net alsof de mensen op het schilderij niet door hadden dat ze geschilderd werden.

Rembrandt maakte ongeveer 300 schilderijen. Soms deed hij wel drie jaar lang over het maken van één schilderij. Hij maakte meestal kleine schilderijen. Vaak schilderde hij mensen met mooie kleding en sieraden. Rembrandt schilderde ook de natuur, bomen en wolken na. Rembrandt schilderde eerst met hele donkere kleuren. Later gebruikte hij meer kleur in zijn schilderijen. De schilderijen werden toen ook groter.

In de tijd dat Rembrandt leefde, waren er nog geen scholen om te leren om kunstenaar te worden. Daarom moet je op zoek gaan naar een leermeester die je kon leren schilderen. Dan was je leerling bij een meester. Rembrandt was in zijn jeugd ook leerling bij een meester. Op latere leeftijd werd hij ook zo'n meester. Een leerling mocht eerst alleen maar klusjes doen voor deze leermeester, zoals het maken van verf en kwasten. De leerling mocht tussendoor oefenen in het schilderen. Een van de bekendste leerlingen was Gerard Dou. Die werd later zelf ook beroemd.

Levenslijn van Rembrandt

1606 Rembrandt wordt geboren
1630 Rembrandts vader ging dood.
1635 Zijn zoon Rumbartus wordt geboren, maar hij ging na twee maanden dood.
1638 Zijn dochter Cornelia wordt geboren maar zij overlijdt na een maand.
1640 De moeder van Rembrandt overlijdt na de geboorte van een dochtertje, die na drie weken zelf ook sterft.
1641 Rembrandt viert feest want zijn zoon Titus blijft wel leven.
1642 Weer heeft Rembrandt verdriet, want zijn vrouw Saskia sterft. Hij neemt een huishoudster in dienst.
1642 De Nachtwacht is af maar Saskia is al dood en hij zit alleen met Titus.
1654 Rembrandt en Hendrickje krijgen een dochtertje, Cornelia.

Rembrandt heeft een groot deel van de 80-jarige oorlog meegemaakt. Hij stierf arm in 1669. Hij is 63 jaar geworden.

Werk

Het aller bekendste schilderij dat Rembrandt gemaakt heeft, is De Nachtwacht. Het hangt nu in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het schilderij heette eigenlijk: "De compagnie van Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren". Maar het schilderij werd na veel jaren steeds donkerder. Toen zijn mensen het de Nachtwacht gaan noemen. Rembrandt schilderde graag op groot formaat. Zo is De Nachtwacht ca. 3,5 × 4,5 meter groot.

Er waren nog geen camera's om foto's te maken. Om toch afbeeldingen van zichzelf te hebben, lieten mensen een portret van zichzelf maken door een schilder. Zo konden ze toch een blijvend beeld van zichzelf, of van familieleden, hebben. Portretten zijn schilderijen van het gezicht van de mensen. Het schilderen van portretten was erg duur en kostte ook veel tijd. Rembrandt schilderde ook veel portretten. Hij schilderde niet alleen rijke mensen, maar ook gewone en arme mensen. Hij vond het een uitdaging om gezichtsuitdrukkingen te schilderen. Dit is wat je gezicht laat zien bij een gevoel, bijvoorbeeld bij boos of bij blij. Als hij geen model had om na te schilderen, dan schilderde hij zichzelf na vanuit de spiegel. De zelfportretten zijn bewaard gebleven. Hierdoor weten wij nog steeds hoe Rembrandt eruit heeft gezien.

Ook maakte hij Bijbelse voorstellingen en landschappen. Dit genre had hij overgenomen van zijn leermeester Pieter Lastman, die schilderde dit genre ook. Zijn stijl van schilderen was ook heel bijzonder. Hij toverde met licht en donker. Die speciale techniek is een belangrijk kenmerk van Rembrandt zijn stijl. Dit noemen ze 'clair obscuur'. Dit heeft hij overgenomen van bekende Italiaanse schilders zoals Michelangelo en Caravaggio. Die maakten ook gebruik van licht en donker in de schilderijen.

Rembrandt heeft nooit meegemaakt dat hij beroemd was. Mensen uit zijn tijd vonden zijn werk geknoei, omdat hij met dikke klodders verf schilderde. Wel betaalden mensen, ook terwijl hij nog leefde, recordbedragen voor kunst door Rembrandt gemaakt.

Rembrandt wilde graag Bijbelse verhalen schilderen. Deze schilderijen vonden de mensen toen mooier dan stillevens, landschappen en portretten. Dus was de kans dat Rembrandt ze zo verkopen groter en dat wilde hij graag. De historische verhalen kwamen uit de Griekse oudheid en uit de Bijbel en dan vooral in het Oude Testament. In de loop van de 16de eeuw mochten de mensen van de kerk voor het eerst de verhalen uit het Oude Testament zelf verbeelden en hoefde het niet meer te voldoen aan de regels van het geloof. Hierdoor kon Rembrandt op zijn eigen manier de Bijbelse verhalen uitleggen en alleen die stukjes gebruiken die hij het belangrijkst vond. Rond 1633 schilderde Rembrandt een 'selfie' bij het kruis van Jezus op de achtergrond, wat het erg bijzonder maakt. Dit schilderij heet de kruisoprichting.

De Gouden eeuw

In de zeventiende eeuw (1600-1700) dat Rembrandt opgroeide was veel rijkdom in Nederland. Nederland hoorde niet meer bij Spanje en was onafhankelijk. Nederland heette in die tijd 'De Republiek der Zevende Verenigde Nederlanden'. Doordat ons land aan zee ligt zijn er mogelijkheden om te handelen met andere landen. Met grote vrachtvaarders (schepen) werden onze producten naar andere landen gebracht. Hierdoor ontstond er een bloeiperiode, waarin de mensen steeds rijker werden. Deze tijd wordt de Gouden Eeuw genoemd. De Republiek der Zevende Verenigde Nederlanden had veel macht vanwege hun ligging aan zee en de handel. Ons land was het rijkste van heel Europa.

Rembrandt had geluk dat hij in deze tijd was geboren. Hij wilde graag met het schilderen zijn brood verdienen. En omdat de mensen genoeg geld hadden, wilden ze graag schilderijen van hem kopen. Deze konden ze dan in hun mooie huizen hangen. Hoe meer schilderijen je had, hoe rijker je was. Iedereen kon dus zien aan het aantal schilderijen dat je thuis had of je rijk was of niet. De plafonwanden en muren hingen vol met schilderijen. Het liefste met de schilderijen van Rembrandt. Zijn schilderijen waren ongeveer €100. In die tijd was dat veel geld. Omdat Rembrandt niet alleen voor de rijke kooplieden kunst wilde maken, maakte hij etsen. Een ets is een koperen of zinken plaat waarop met een kleine stalen pen gekrast wordt. Op deze manier kan je kleinere tekeningen maken. Het was een heel precies werkje. Als Rembrandt klaar was met zijn ets kon hij hier honderd afdrukken van laten maken. Daardoor hadden de minder rijke mensen ook kunstwerken van Rembrandt in hun huis.

Galerij

Maria Trip c. 1639
Schets
Moeder en kind
De anatomie les
Zijn zoon Titus

Techniek

De techniek van Rembrandt is een techniek die niemand anders kan toepassen. De stijl waarin Rembrandt schildert wordt ook wel clair-obscur (licht naar donker) genoemd. Hij begon met een onderschildering op een gele of bruine achtergrond. Hierna bouwde hij het schilderij laag voor laag op. Deze lagen bestonden alleen uit lichte en donkere verf. Hij gebruikt op dat moment nog geen kleuren. Daarna ging hij wel kleur gebruiken en schilderde van achter naar voren. De voorste kleuren kwamen als laatste, vaak waren dit de lichtere kleuren. Door het verschil van licht en donker leek het alsof er schaduwen te zien waren op het schilderij.

Rembrandt wordt ook wel de tovenaar genoemd. In zijn schilderijen lijkt het net alsof er met echt licht geschenen wordt in plaats van dat het verf is. Dit licht kan van buiten komen, door een raam, of van een kaars. Hij doet dit door met hele lichte en dikke verf (pasteus) op het allerlaatste de plekken te schilderen waar er licht zou moeten schijnen. Rembrandt is wereldberoemd vanwege zijn manier waarop hij mensen op zijn schilderij zet. In zijn tijd werden mensen keurig op een rij geschilderd, maar Rembrandt schilderde de mensen door elkaar. Hierdoor lijkt het alsof ze gaan bewegen. Hij verteld met zijn schilderij een verhaal. Daarom zijn de schilderijen van Rembrandt heel anders in zijn tijd.

Rembrandt vond het heel belangrijk dat je bij zijn schilderij het gevoel hebt alsof je naar echte mensen zit te kijken. Hij wilde dat zijn schilderijen geloofwaardig waren. Rembrandt was aan het onderzoeken hoe je de gevoelens van de mensen kon laten zien op het schilderij.

Zo probeerde hij elke keer anders te kijken bijvoorbeeld boos, blij, verdrietig of verbaasd. De mensen vonden dit mooi, omdat het heel echt leek. Rembrandt schilderde heel precies. Hij keek goed naar de mensen en probeerden het niet mooier te maken, maar precies na te schilderen. Hierdoor leken zijn schilderijen op een foto. Wat ook heel bijzonder is aan de techniek van Rembrandt is dat hij met de achterkant van zijn kwast de bovenste laag verf weg krasten waardoor er een lichtere laag tevoorschijn kwam. De haren bij dit zelfportret heeft hij op deze manier gemaakt.

Verandering

Toen Rembrandt steeds ouder werd ging hij vrijer schilderen. Hij gebruikte hiervoor dikke penselen. Het zag er ruw en klonterig uit. De mensen vonden dit minder mooi. Ze wilde juist precieze en schilderijen die net echt leken. Hierdoor krijgt Rembrandt minder opdrachten. Ondertussen blijft hij veel geld uitgeven aan materialen zoals verf en penselen. Hierdoor kan hij zijn huis niet meer betalen. Al zijn schilderijen moet hij verkopen en zijn huis ook. Het enige wat hij mag meenemen zijn z'n verfspullen. Als hij 63 jaar is maakt hij zijn allerlaatste schilderij en sterft hierna.

De jonge Rembrandt
De oude Rembrandt

Trivia

Er is over Rembrandt ook een humoristische strip gemaak: Rembrandt

Externe links