Gezondheidszorg
De gezondheidszorg is het geheel aan activiteiten en instellingen dat de gezondheid van mensen in stand houdt en verbetert. In Nederland is vanuit het Rijk het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport verantwoordelijk voor de zorg.
Lijnen
De gezondheidszorg is opgedeeld in vijf lijnen (nulde tot en met vierde lijn) om het grote aantal vormen van zorg overzichtelijk te houden. Daarnaast voorkomt deze duidelijke indeling dat er te veel geld wordt uitgegeven aan een bepaald type zorg.
Nuldelijnszorg
De nuldelijnszorg, ook wel de basiszorg genoemd, is de zorg die er altijd is zonder dat iemand er om vraagt. Een voorbeeld hiervan zijn de landelijke onderzoeken die uitgevoerd worden om te controleren op ziektes bij groepen mensen die voor die ziekte een verhoogd risico hebben. Denk bijvoorbeeld aan het borstkankeronderzoek bij vrouwen van vijftig jaar en ouder. Meedoen aan een onderzoek is niet verplicht, maar heeft wel voordelen. Door zo'n onderzoek kan iemand er sneller dan normaal achterkomen dat die een bepaalde ziekte heeft. De mensen die onder deze lijn werken zijn bijvoorbeeld GGD-medewerkers, maar ook niet-medici die een vermoeden hebben dat iemand een bepaalde ziekte heeft en daarom aan de bel trekken.
Eerstelijnszorg
De eerstelijnszorg is zorg die direct toegankelijk is, maar waar iemand wel specifiek om moet vragen. De zorg die onder deze lijn valt is niet gespecialiseerd en daarmee algemeen. Zorgverleners in deze lijn hebben dan ook een algemene opleiding gevolgd en zijn dus niet gespecialiseerd. De zorg is algemeen. Eerstelijnszorgverleners kunnen iemand wel doorverwijzen naar een specialist. Zij vallen onder de tweedelijnszorg. Voorbeelden van eerstelijnszorgverleners zijn: huisartsen, tandartsen,fysiotherapeuten en de thuiszorg.
Tweedelijnszorg
De tweedelijnszorg is gespecialiseerde zorg die toegankelijk is met een doorverwijzing van een eerstelijnszorgverlener. Tweedelijnszorgverleners zijn gespecialiseerd. Doorverwijzingen worden meestal door de huisarts gegeven. Voorbeelden van tweedelijnszorgverleners zijn artsen in het ziekenhuis, andere specialisten zoals de orthodontist en alle andere specialisten waar iemand een verwijzing voor nodig heeft.
Derdelijnszorg
De derdelijnszorg is gespecialiseerde zorg die in academische ziekenhuizen en specialistencentra verleend wordt. Derdelijnszorgverleners ondersteunen de tweedslijnszorg. Een voorbeeld van derdelijnszorgverlening is een laboratorium dat bloedonderzoek doet. Voorbeelden van derdelijnszorgverleners zijn alle artsen in academische ziekenhuizen en specialistencentra, bijvoorbeeld een dermatoloog (huidarts).
Vierdelijnszorg
De vierdelijnszorg, ook wel topzorg genoemd, is zorg die voldoet aan de hoogste eisen waardoor patiënten sneller geholpen worden met hun klachten. Er wordt gezorgd voor zorg die op elkaar aansluit. Het voordeel daarbij is dat er makkelijker en sneller overdracht van patiëntengegevens tussen verschillende zorgverleners kan plaatsvinden, waarbij de zorgverlener van de patiënt nauw bij de zorg betrokken vlijft. Vierdelijnszorgverleners beschikken over de beste apparatuur. Het aantal artsen dat vierdelijnszorg kan verlenen is vanwege de hoge kosten die erbij gepaard gaan kleiner dan het aantal artsen bij de tweede- en derdelijnszorg.
Zorgleefplan
Volgens de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) moeten de afspraken tussen een patiënt en een zorgvelener worden opgenomen in een zorgleefplan. Om een duidelijk overzicht te krijgen van de verschillende afspraken en voorkeuren van een patiënt, wordt het zorgleefplan erdeeld in vier domeinen:
- Mentaal welbevinden: alle afspraken en voorkeuren die te maken hebben met de 'geest' en emoties van een patiënt. Voorbeelden hiervan zijn het gevoel of de stemming van een patiënt.
- Lichamelijk welbevinden: alles wat te maken heeft met de gezondheid en ziekten van een patiënt. A
Allergieën worden bijvoorbewld hier neergezet.
- Woon- en leefomstandigheden: alles wat te maken heeft met de huisvesting en de dagelijkse routines van een patiënt. Onder dit domein valt bijvoorbeeld iemands dagritme, meubels en stoffering, en iemands thuissituatie.
- Participatie: alles wat te maken heeft met de manier waaro] een patiënt aan de samenmeving deelneemt. Denk hierbij aan sociale activiteiten, eventuele levensbeschouwing of geloofsovertuiging en het sociale leven.