Toetsinstrument
|
|
Een toetsinstrument is een instrument wat voorzien is van sleutels of toetsen.
Een sleutel is een specifiek onderdeel van een muziekinstrument. Het doel en de functie van de sleutel is afhankelijk van het instrument.
Op instrumenten die zijn uitgerust met stemmechanismen zoals gitaren of mandolines, maakt een sleutel deel uit van een stemmechanisme. Het is een wormwiel met een sleutelvormig uiteinde dat wordt gebruikt om een tandwiel te laten draaien, dat op zijn beurt is bevestigd aan een as die de snaar opwindt. De sleutel wordt gebruikt om toonhoogte-aanpassingen aan een snaar te maken.
Bij andere instrumenten als citers en trommels, is een sleutel bijvoorbeeld in wezen een kleine sleutel die wordt gebruikt om een stemmechanisme of lip te draaien waardoor een snaar of trommelvel losser of strakker wordt gespannen. Veelal kun je de stelsleutel loshalen.
Op houtblazers, zoals een fluit of saxofoon, zijn toetsen een met de vinger bediende hefboom die wordt gebruikt om toongaten te openen of te sluiten met een daarop geplaatste klep, waardoor de gewenste toon kan klinken. De toetsen op het toetsenbord van een pijporgel openen en sluiten ook verschillende kleppen, maar de luchtstroom wordt hier mechanisch aangedreven door een blaasbalg of luchtpomp in plaats van via de longen. De luchtstroom wordt via luchtleidingen geleid door verschillende pijpen die voor elke noot zijn afgestemd. De toetsen van een accordeon zetten kleppen open en dicht zodat er wel of geen luchtstroom van handmatig bediende balgen naar de verschillende gestemde vibrerende metalen tongen kan gaan.
Bij andere toetsinstrumenten kan een toets een hefboom zijn die mechanisch een hamer activeert om op een groep snaren te slaan, zoals op een piano. Bij een elektronisch orgel of een synthesizer wordt er per toets een elektrische schakelaar omgezet die een audio-oscillator (elektrisch onderdeel) activeert zodat er een (elektronische) klank te horen is. Een reeks van deze zwarte en witte toetsen naast elkaar noem je een toetsenbord (keyboard) of klavier. Een pijporgel kan meerdere klavieren hebben en zelfs voetpedalen die vergelijkbaar zijn met een klavier.
Bekende toetsinstrumenten zijn:
- Carillon
- Celesta of belpiano
- Clavichord
- Clavicytherium
- Claviharp
- Digitale piano
- Elektrische piano
- Fortepiano
- Klavecimbel
- Keytar
- Melodica
- Kerkorgel
- Hammond-orgel
- Pijporgel
- Piano
- Accordeon
- Spinet
- Synthesizer
- Virginal