Dertigjarige Oorlog

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Under construction icon-red.svg Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.
Under construction icon-red.svg
Dit artikel is nog niet af.

De Dertigjarige oorlog was een grote oorlog dat voornamelijk kwam door de vijandigheid van de katholieke en gereformeerde landen. De oorlog eindigde in de vrede van Westfalen. De dertigjarige oorlog eindigde ook samen met de tachtigjarige oorlog. Dat kwam doordat de vrede van Münster deel was van de vrede van Westfalen. Het Heilige Roomse Rijk had de grootste verliezen tijdens de oorlog. Een groot deel van de bevolking stierf door gevechten. Dat kwam deels doordat de oorlog grotendeels op het grondgebied afspeelde van het Heilige Roomse Rijk.

Aanleiding

De aanleiding van deze oorlog was vooral het geloof. Noord-Duitsland was in de loop van de 16e eeuw luthers geworden en de Palts werd calvinistisch. En dat bleef niet beperkt tot alleen Noord-Duitsland en de Palts. Ook Zuid-Duitsland en Oostenrijk werden beetje bij beetje luthers. Maar daar werd het sterk bestreden. Ook werd er een Protestantse Unie (Noord-Duitsland en de Palts) gevormd en een jaartje erna de Katholieke Liga (Zuid-Duitsland). Uiteindelijk werd in Bohemen opeens door keizer Ferdinand II geprobeerd om de mensen daar te bekeren tot de Katholieke Kerk. Dat leidde tot opstanden in Praag. Dat was het startschot van de oorlog.

Oorlog

1618 - 1622

Frederik V van de Palts

Op 23 mei 1618 was de opstand in Praag. Meteen daarop vielen de Tsjechen aan. Ze wonnen twee veldslagen, maar Wenen belegeren lukte niet. Maar na dat hun nog een veldslag hadden gewonnen, hadden ze de nieuwe, calvinistische paltsgraaf Frederik V gekozen als koning van Bohemen. Samen met die gebeurtenissen viel Bethlen Gabor (vorst van Transsylvanië) Slowakije binnen en veroverde Bratislava. Daarna ging Bethlen Gabor door naar Wenen. Maar Ferdinand II gaf het nog niet op. Samen met Saksen en Beieren verjoeg hij de Transsylvanische troepen. Bethlen Gabor gaf het beleg van Wenen op, omdat hij door Polen-Litouwen werd aangevallen in Slowakije. Daarna versloeg Beieren de Bohemen in de Slag op de Witte Berg. Daarmee werden de Tsjechen verslagen. Beieren kon Praag heroveren. Uiteindelijk werd op mei 1621 Bratislava herovert van Bethlen Gabor. Daarna sloot hij vrede met Ferdinand II. Vele Tsjechen werden in dit gedeelte van de oorlog vermoord.

In 1621 liep het Twaalfjarig Bestand af. Daardoor werd de Tachtigjarige Oorlog hervat. Nog voor de Tachtigjarige Oorlog werd hervat, had Spanje een gedeelte van Noord-Italië en Zwitserland veroverd. Daardoor had Spanje toegang tot Oostenrijk. Dat kwam Spanje goed uit, want als de Tachtigjarige Oorlog weer begon, kon hij de Zuidelijke Nederlanden (grootste deel van België en Luxemburg) bereiken. Want Nederland vormde een blokkade van schepen voor de kust van de Zuidelijke Nederlanden. En Spanje was niet sterk genoeg om die blokkade te doorbreken. Daardoor bleek dat Spanje zwak was. Ook stierf koning Filips III en werd Filips IV koning. Maar Filips IV was meer van oorlogvoeren. Daardoor kon Ferdinand II altijd de hulp van Filips IV inroepen.

Ferdinand II, keizer van het Heilige Roomse Rijk

Terwijl Ferdinand II Bohemen probeerde te veroveren, viel Spanje aan in de Palts. Frederik V werd toen aangevallen in Bohemen en in de Palts. De Noord-Duitse lutheranen hielpen calvinistische Frederik niet. Daardoor was Nederland niet snel geneigd om de lutheranen te helpen, omdat in die tijd Nederland voornamelijk calvinistisch was. Pas toen de troepen van Beieren en de Keizerlijken er waren, kwamen de lutheranen in actie. De lutheranen hielden ze tegen in Wiesloch, maar verloren bij Bad Wimpfen doordat de Keizerlijken aansluiting vonden met de Spaanse troepen in de Zuidelijke Nederlanden. Na Bad Wimpfen hielden de Keizerlijken de lutheranen tegen die bij Frankfurt de Main wilden oversteken. Frederik V kon niet meer echt over de Palts heersen. Dat was immers bijna veroverd. Hij vluchtte naar Nederland. De Palts werd aan Beieren gegeven. De lutheranen probeerden toen de Zuidelijke Nederlanden binnen te vallen om Nederland te hulp te schieten. Maar ze werden tegen gehouden door de Spanjaarden bij Charleroi. Maar daarvoor moesten ze Spaanse troepen uit Nederland terugtrekken. Toen gingen Spanje en de Keizerlijken naar Noord-Duitsland om daar de lutheranen te bestrijden.

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Dertigjarige_Oorlog&oldid=407585"