Gebruiker:Hanssain/portaal aanmaak: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(381 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
== Basisgegevens portaal aanmaak ==
 
== Basisgegevens portaal aanmaak ==
  
−
{{tl|Portaalafbeelding|Bestand:xxx}}, maar dan zonder tl|
+
<nowiki>{{Portaalafbeelding|Bestand:xxx}}</nowiki>, maar dan zonder 'nowiki'
  
−
{{Portaalbox|
+
{{Portaalbox|
 
  |tekstachtergrond= White
 
  |tekstachtergrond= White
 
  |achtergrond= #191970
 
  |achtergrond= #191970
Regel 13: Regel 13:
 
</center>
 
</center>
 
  }}
 
  }}
 +
 +
<center>
 +
{| class="wikitable"
 +
|+
 +
! width="50%" style="background-color:#191970; color:White " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''titel 1'''
 +
! width="50%" style="background-color:#191970; color:White " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''titel 2'''
 +
|-
 +
|tekst en links
 +
|tekst en links
 +
|}
 +
</center>
  
 
<center>
 
<center>
Regel 20: Regel 31:
 
! width="50%" style="background-color:#191970; color:White " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''titel 2''', <br />''ondertitel 2''
 
! width="50%" style="background-color:#191970; color:White " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''titel 2''', <br />''ondertitel 2''
 
|-
 
|-
−
|<center><nowiki>[[Bestand:xxx|center|300px]]</nowiki>
+
| style="vertical-align: top;" | <center><nowiki>[[Bestand:xxx|center|300px]]</nowiki>
 
tekst en links
 
tekst en links
−
 
+
| style="vertical-align: top;" | <center><nowiki>[[Bestand:xxx|center|300px]]</nowiki>
−
 
 
−
| <center><nowiki>[[Bestand:xxx|center|300px]]</nowiki>
 
 
tekst en links
 
tekst en links
 +
|}
 +
</center>
  
  
−
|}
+
== Aanzet Portaal:Planten==
−
 
+
{{Portaalafbeelding|Bestand:Banner_Portaal_Planten.png}}
−
== Aanzet Portaal:Eten en drinken ==
+
{{Portaalbox|
−
{{Portaalafbeelding|Bestand:Banner_Portaal_Eten_en_Drinken.jpg}}
 
−
{{Portaalbox|
 
 
  |tekstachtergrond= White
 
  |tekstachtergrond= White
−
  |achtergrond= #FF88FF
+
  |achtergrond= #228B22
−
  |titel= Welkom op het Portaal Eten en Drinken
+
  |titel= Welkom
−
  |kopkleur= Black
+
  |kopkleur= White
 
  |tekst=  
 
  |tekst=  
 
  <center>
 
  <center>
−
Dagelijks heb je als mens eten en drinken of te wel [[Voeding (eten)|voedsel]] nodig om goed te kunnen functioneren. Het hangt er echter wel vanaf wát en hoeveel je eet om [[gezond]] te blijven. Een goede hulp kan de [[schijf van vijf]] zijn.
+
'''[[Planten]]''' zijn [[organisme]]n en ze zijn in vele soorten en maten om ons heen. Van heel eenvoudige, niet groter dan een [[cel (biologie)|cel]], tot de [[mammoetboom]] die ruim 80 meter hoog is. Planten zijn een grote leverancier van [[zuurstof (element)|zuurstof]]. Ook leveren sommige soorten natuurlijke verfstoffen en medicinale stoffen. En wat dacht je van voedsel, zoals [[fruit]], [[graan|granen]] en [[groente]]s. Toch kunnen er ook [[Vergif|gif]]tige soorten tussen zitten. Daarnaast hebben sommige soorten door de eeuwen heen gediend als bouwmateriaal zoals [[stro]] en [[hout]]. Andere planten hebben weer een sierwaarde vanwegen hun kleurige [[Blad (plant)|blad]]eren en [[Bloem (plant)|bloem]]en. Om te weten te komen wat we aan elke soort hebben, moet je de eigenschappen kennen. Via dit portaal kun je die vinden. Let wel, het zijn er heel veel en ze staan lang niet allemaal op het portaal genoemd, dus je moet soms flink doorzoeken! In dit overzicht herken je wellicht ook de [[evolutie]] van de planten (Zie ook [[Geschiedenis van de aarde]]). Veel zoek- en leesplezier.
−
De meeste mensen beginnen 's morgens met een [[ontbijt]]. Kinderen nemen halverwege de ochtend op school een pauzehapje met een [[koek]] of wat [[fruit]] en wat te drinken. Volwassenen drinken dan vaak [[koffie]] of [[thee]], eventueel met een koekje. Tussen de middag is er de [[lunch]]. Vaak is dit een [[brood]]maaltijd. Halverwege de middag wordt er thee of iets anders gedronken, ook vaak met wat lekkers ([[snoep]]) erbij. Aan het begin van de avond is er het [[diner]] of de warme [[maaltijd]], soms met een [[toetje]] of [[dessert]]. 's Avonds nog een keer koffie, thee of iets van [[frisdrank]], eventueel met wat zoutjes erbij. In andere culturen kan de volgorde of de samenstelling van de maaltijden anders zijn. Ook als je een [[dieet]] volgt kan dit afwijken. Soms kun je uit eten gaan, van eenvoudig bij de [[snackbar]] of chiquer in een [[restaurant]]. Voor een drankje gaat men naar een [[café]].
 
 
</center>
 
</center>
 +
Gerelateerde portalen en lijsten:
 +
* [[Portaal:Biologie]]
 +
* [[Portaal:Dieren]]
 +
* [[Portaal:Eten en Drinken]]
 +
<br>
 +
{{naar PIM}}
 
  }}
 
  }}
  
Regel 47: Regel 61:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|+
 
|+
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:Black;" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''[[Graan]]producten''', <br />''wordt het brood of muesli?''
+
! width="50%" style="background-color:yellowgreen; color:Black" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Supergroep Unikonta of Amorphea''' <br />''waaronder [[schimmels]] of zwammen (Fungi of Myceteae)''
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:Black;" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''[[Fruit]]''', <br />''Wat neem jij als pauzehapje?''
+
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:white" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Supergroep Excavata''' <br />''waaronder [[parasiet]]en''
 
|-
 
|-
−
|<center>
+
|<center>[[Bestand:Fungi_collage.jpg|center|250px]]</center>
−
[[File:Bread and grains.jpg|center|300px]]
+
'''[[Schimmels]]''' of '''fungi''' zijn een groep van [[organisme]]n die eigenlijk niet tot het [[plantenrijk]] behoren. Ze vormen een eigen [[Rijk (biologie)|rijk]]. De meest bekende soorten zijn de [[paddenstoelen]]. Binnen het rijk van de schimmels heb je verschillende stammen: ''Ascomycota of [[Zakjeszwammen]] • Basidiomycota of [[Steeltjeszwammen]], waaronder de [[paddenstoelen]] • [[Blastocladiomycota]] • Chytridiomycota of [[Schijnschimmels]], kleine pot schimmels • [[Glomeromycota]] • [[Microspora]] of Microsporidia, [[eencellige parasieten]] • [[Neocallimastigomycota]] • [[Zygomycota]] of [[Lagere schimmels]] of wierzwammen''
−
Er zijn tal van '''[[graan]]producten'''. Bij de [[bakker]] (of in de supermarkt) kun je allerlei soorten wit en bruin [[brood]] kopen. Ook [[kadetjes]] en [[krentenbol]]len. Daarnaast heb je [[beschuit]], [[cracker]]s, maar ook diverse [[pap]]soorten als [[havermout]], [[rijstepap]] en [[griesmeelpudding]]. Ook heb je tegenwoordig allerlei graanrepen. Ook het [[koek]]je of het [[gebak]]je bij de koffie is gemaakt met graan. Anderen gaan voor de [[muesli]], vaak een combinatie van graan en [[noten]], soms met [[rozijn]]en of ander gedroogd [[fruit]]. Ook [[Granola]] of [[cornflakes]] zijn gemaakt van graan. Ook [[Pasta (deegwaar)|pasta's]] en sommige zoutjes zijn van graan gemaakt. Granen zijn belangrijke plantaardige eiwitten die ook zitten in [[peulvrucht]]en en [[noten]]. Bepaalde graansoorten kunnen voor sommige mensen voor problemen zorgen als ze een [[glutenallergie]] hebben.  
+
|
 +
<center>[[File:Leish_amast_free_DPDx.JPG|center|300px]]</center>
 +
De supergroep '''Excavata''' is een wat wonderlijke groep. Heb je het nu over planten of dieren? Het zijn in ieder geval eencellige [[Eukaryoten]]. De naam of term [[Parasiet]] is wellicht het meest bekend. Binnen deze supergroep heb je de [[Metamonade]], de [[Malawimonaden]] en de [[Discoba]], JEH of Eozoa. Sommigen van de soorten zijn in staat tot [[fotosynthese]],  anderen weer niet. Ook is de vraag wat nou precies de functie is van deze organismen? Ze lijken ook verwant te zijn aan [[bacterie|bacteriën]], maar dat is niet helemaal juist want die hebben net als de schimmels een eigen [[Rijk (biologie)|rijk]].
 +
|}
 +
</center>
  
−
|<center>[[File:Fruit_Stall_in_Barcelona_Market.jpg|center|300px]]
+
<center>
−
'''[[Fruit]]''' is een product dat aan [[boom|bomen]] en [[plant]]en groeit. Daarom zijn de [[komkommer]] en [[aubergine]] ook fruit en geen [[groente]] zoals sommigen denken. Elk stuk fruit is de vrucht van een bepaalde plant. De vrucht bevat [[zaad|zaden]] die soms ook eetbaar zijn. Fruit bevat vaak natuurlijke [[suiker]]s ([[fructose]]) en [[vitamine]]s. De bekendste fruitsoorten zijn:<br><br>
+
{| class="wikitable"
 +
|+
 +
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Supergroep Chromalveolata''' <br />''waaronder [[algen]] en [[bruinwier]]en''
 +
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Supergroep Rhizaria''' <br />''zoals de [[wortelpotigen]]''
 +
|-
 +
|<center>[[File:Chromista_collage_2.jpg|center|200px]]</center>
 +
'''[[Algen]]''' of '''wieren''' zijn planten zonder stengels en wortels. Ze varieren van eencelligen tot grote meercellige bladstructueren zoals de [[reuzenkelp]], een [[zeewier]]soort. Algen maken gebruik van [[fotosynthese]]. De meeste algen leven in of bij het water. Algen kunnen ook een [[symbiose]] of samenwerking aangaan met [[schimmels]]; dan noem je dat de [[korstmos]]sen. Je hebt ''[[roodwieren]],  [[groenwieren]] en [[bruinwieren]]''. De ''[[Blauwwieren]]'' zijn een soort [[bacteriën]].
  
−
[[Aalbes]] • [[Aardbei]] • [[Abrikoos]] • [[Ananas]] • [[Appel]] • [[Appelbanaan]] • [[Avocado]] • [[Babybanaan]] • [[Bakbanaan]] • [[Banaan]] • [[Blauwe bes]] • [[Bosbes]] • [[Braam]] • [[Citroen]] • [[Citrusvrucht]] • [[Cranberry]] • [[Dadel]] • [[Druif]] • • [[Elstar]] • [[Framboos]] • [[Fruitbomen]] • [[Gouden banaan]] • [[Granaatappel]] • [[Granny Smith]] • [[Grapefruit]] • [[Jonagold]] • [[Kers]] • [[Kiwi (vrucht)|Kiwi]] • [[Kokosnoot]] • [[Komkommer]] • [[Kruisbes]] • [[Limoen]] • [[Lychee]] • [[Mandarijn (vrucht)|Mandarijn]] • [[Mango (vrucht)|Mango]] • [[Meloen]] • [[Nectarine]] • [[Paprika]] • [[Peer (vrucht)|Peer]] • [[Perzik]] • [[Pompoen]] • [[Pruim]] • [[Rode banaan]] • [[Rozenbottel]] • [[Sinaasappel]] • [[Tomaat]] • [[Vijg]] • [[Watermeloen]]
+
|<center>[[Bestand:Ammonia_tepida.jpg|center|300px]]</center>
 +
De supergroep '''Rhizaria''' is een tamelijk nieuwe [[taxonomie|taxonomische groep]] ([[taxon]]) in het [[plantenrijk]]. Rhizaria kunnen verschillende vormen hebben, maar het zijn  allemaal ''[[wortelpotigen]]''. Dit zijn organismen met zogenaamde [[schijnvoet]]jes (pseudopodia). Deze vormen dradige uitlopers of vertakken. Sommige soorten hebben daarnaast een zogeheten [[cytoskelet]]. De twee belangrijkste groepen binnen de Rhizaria zijn de ''[[Foraminifera]] en de [[Radiolaria]] (straaldiertjes)''.
 
|}
 
|}
 +
</center>
  
 +
<center>
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|+
 
|+
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:black;" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''[[Groente]]''', <br />''Zo van het land of uit de kas''
+
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Kranswieren (Charophyta)''' <br />''Zoetwaterplanten''
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:black;" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''[[Zuivel]]''', <br />''De [[koe]] als melkproducent''
+
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Landplanten te beginnen bij de Mossen''' <br />''Laaggroeiende dekens van plantjes''
 
|-
 
|-
−
|<center>
+
|<center>[[File:Chara1.jpg|center|300px]]</center>
−
[[File:Kleinmarkthalle_Frankfurt_Gem%C3%BCsestand.jpg|center|300px]]
+
'''[[Kranswieren]]''' (Characeae) worden ook wel '''stankwieren''' of '''stinkwieren''' genoemd, vanwege de kwetsbaarheid van hun met [[kalk]] bedekte stengels en de vieze geur die ze afgeven als je erop gaat staan. Je zou ze kunnen zien als een overgang van waterplanten naar landplanten. Je hebt de soorten: ''[[Kransblad]] of Chara'', ''[[brakwaterkransblad]] of Lamprothamnium'', ''[[Lychnothamnus]]'', ''[[Glanswier]] of Nitella'', ''[[Nitellopsis]]'' en ''[[boomglanswier]] of Tolypella''
−
'''[[Groente]]''' is een deel of geheel van bepaalde soorten [[plant]]en die eetbaar zijn. Groente kan op verschillende manieren bereid worden. Je kunt het [[rauw]] eten, bijvoorbeeld in een salade, je kunt het [[koken]], [[blancheren]] en [[bakken]]. Bekende groenten zijn:<br>
 
−
<br>
 
−
[[Aardappel]] • [[Aardpeer]] • [[Asperge]] • [[Bindsla]] • [[Brandnetel]] • [[Crosne]] • [[Erwt]] • [[Kardoen]] • [[Kikkererwt]] • [[Kool]] • [[Koolrabi]] • [[Kousenband]] • [[Maïs]] (eigenlijk een graan) • [[Paardenbloem]] • [[Palmkool]] • [[Radijs]] • [[Rammenas]] • [[Rode biet]] • [[Schorseneer]] • [[Snijbiet]] • [[Snoepgroente]] • [[Spruitje]] • [[Suikerbiet]] • [[Vergeten groente]] • [[Winterpeen]]
 
  
−
| <center>
+
|<center>[[File:Anomodon_viticulosus0.jpg|center|270px]]</center>
−
[[file: Bright Dairy products at First Foodmall Wujiaochang.jpg|center|250px]]
+
'''[[Mossen]]''' of bladmossen (stam Bryophyta) zijn kussen of zoden- of mattenvormende kleine, kruidachtige landplanten. Ze kunnen groeien op rotsen, op de grond of als [[epifyt]]en op de stam of bladeren van [[boom|bomen]]. Je hebt de ''Stam [[Levermossen]] (Hepatophyta), Stam [[Hauwmossen]] (Anthocerotophyta) en de Stam [[Bladmossen]] (Bryophyta)''. Er bestaan ook soorten die onder water kunnen groeien, zoals ''[[bronmos]] (Fontinalis antipyretica), veel soorten [[veenmos]] (Sphagnum spp.), en [[Javamos]] (Vesicularia dubyana)''. Ze zijn verwant aan de vaatplanten.
−
Vroeger had Nederland te maken met een ''overschot'' (teveel) aan [[melk]] en [[boter]]. Dat werd de ''melkplas'' en de ''boterberg genoemd''. In die tijd werd er veel reclame gemaakt voor reclameproducten met kreten als: "Met melk meer mans", omdat de kalk in de melk het de botten sterker zou maken. Nu is de kijk op melkproducten behoorlijk veranderd. De meeste koemelk gaat via de melkfabriek naar de consument. Een klein deel verwerken boeren zelf tot [[boerenkaas]] en [[yoghurt]]. Bekende melk- of zuivelproducten zijn:<br>
 
−
<br>
 
−
[[Roomboter]] • [[Magere melk]] • [[halfvolle melk]] en [[volle melk]] • [[Chocolademelk]] • [[Crème fraîche]] • [[Gecondenseerde melk]] • [[IJs (eten)|IJs]] (roomijs) • [[yoghurt]] • [[karnemelk]] • [[Slagroom]] • [[Kookroom]] • [[Koffiemelk]] • [[Vla]] • [[Zure room]] • [[kaas]]
 
−
</center>
 
 
|}
 
|}
  
−
</center>
 
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|+
 
|+
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:black " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Eieren en vlees''', <br />''Dierlijke eiwitproducten''
+
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Clade De [[Vaatplanten]] of hogere planten (Tracheophyta)''' <br />''met [[wolfsklauw]]en, [[Paardenstaart (geslacht)|paardenstaart]]en en [[varens]]''
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:black " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''[[Drank]]en''', <br />''veelal water met iets erin''
+
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Clade Zaadplanten (Spermatophyta)''' <br />''met de [[naaktzadigen]] (Gymnospermae)''
 
|-
 
|-
−
|<center>
+
|<center>[[File:Arum_dioscoridis.JPG|center|160px]]</center>
−
[[File:Eataly Las Vegas at Park MGM - 39678568603.jpg|center|300px]]
+
De [[vaatplanten]] of hogere planten (Tracheophyta) zijn alle hierna genoemde planten die een watertransportsysteem hebben, te beginnen bij de [[Wolfsklauw]]en (Lycopsida) en [[Paardenstaart (geslacht)|Paardenstaart]]en samen met de [[varens]] die tot de zogeheten Pteropsida behoren. Deze drie groepen hebben geen [[zaad|zaden]] maar [[sporen]].  
−
[[Vlees]] en vleesproducten zijn net als [[ei]]eren  belangrijke leveranciers van dierlijke eiwitten. Samen met de plantaardige eiwitten zijn deze belangrijk voor de groei. Dierlijke eiwitten zitten vooral in [[vlees]], [[vis]], [[melk]], [[kaas]] en [[ei]]eren. Eiwitten zijn ook belangrijk voor je energie. Vroeger moesten mensen veel lichamelijk werk doen en konden ze wel wat dierlijke producten gebruiken. Tegenwoordig heb je dat veel minder nodig, tenzij je nog wel veel lichamelijk werk moet doen. Er zijn steeds meer mensen die vlees en eieren vermijden. De belangrijke eiwitten heten essentiële [[aminozuur|aminozuren]]. Vlees wordt meestal gebakken of gegrild ([[bbq]]) voordat je het kunt eten. Bekende dierlijke eiwitleveranciers zijn:
 
−
<br>
 
−
<br>
 
−
[[Biefstuk]] • [[Currywurst]] • [[Frikandel]] • [[Gehakt]] • [[Gehaktbal]] • [[Gevogelte]] • [[Hamburger]] • [[ei]] • [[Kip]] • [[Kipnugget]] • [[Kogelbiefstuk]] • [[Lechon]] • [[Schnitzel]] • [[Worst]]
 
  
−
| <center>
+
|<center>[[File:Pinus_nigra_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-242.jpg|center|200px]]</center>
−
[[File:Female street vendor in India (2064872925).jpg|center|300px]]
+
Met de '''[[naaktzadigen]]''' (Gymnospermae) wordt een groep [[zaadplanten]] bedoeld waartoe de stam van ''[[coniferen]]'' en andere ''[[Naaldboom|naaldbomen]]'' behoren. Ook de stam ''[[Palmvaren]]s (Cycadophyta)'', de stam ''[[Ginkgo]] (Ginkgophyta)'' en de ''[[Gnetales]] (Gnetidae)'' behoren tot de naaktzadigen.
−
De belangrijkste bron van drinken is [[water]]. Veel [[frisdrank]]en zijn een siroop of sap van vruchten (en vaak ook suiker), die met of zonder [[koolzuurgas]] (wat de bubbeltjes geeft) gemengd worden in water. Ook heb je dranken die in plaats van water worden gemengd met melk, zoals [[chocolademelk]] en [[Fristi]]. [[Thee]] en [[koffie]] bestaan voor het grootste gedeelte uit gekookt water.
 
−
Bekende frisdranken zijn: [[7up]] • [[Coca-Cola]] • [[Fanta]] • [[Gemberbier]] • [[Kinderchampange]] • [[Pepsi Cola]] • [[SiSi]] • [[Sprite]] • [[Tonic]]
 
−
<br>
 
−
Naast de frisdranken heb je ook [[alcohol]]ische dranken. Deze mag je pas drinken als je 18 jaar of ouder bent. Bekende voorbeelden zijn: [[Bier]] • [[Port]] • [[Sherry]] • [[Whiskey]] •  [[Wodka]] • [[Likeur]] • [[Absint]] • [[cognac]] en [[Wijn]]
 
 
|}
 
|}
  
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|+
 
|+
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:black " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''[[Kruiden]]''', <br />''en andere smaakmakers''
+
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Stam Bedektzadigen (Angiospermophyta) of bloemplanten''' <br />''[[Eenzaadlobbigen]] (Monocotyledones)''
−
! width="50%" style="background-color:#FF88FF; color:black " border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Overige Eet-weetjes''', <br />''Wat je nog meer over eten wilt weten''
+
! width="50%" style="background-color:#228B22; color:White" border="1" cellpadding="0" cellspacing="2" ; |'''Stam Bedektzadigen (Angiospermophyta) of bloemplanten''' <br />''[['Nieuwe' tweezaadlobbigen]] (Asteropsida)''
 
|-
 
|-
−
|<center>[[File:Aneka rempah dan bumbu dapur.jpg|center|300px]]
+
|<center>[[File:Wheat_close-up.JPG|center|300px]]</center>
−
Met je [[tong]] en [[neus]] kun je 5 [[smaak|smaken]] proeven: [[zout]], [[zuur]], [[bitter]], [[zout]] en [[umami]]. Veel van de etenswaren hebben van zichzelf wel smaak, maar veelal worden er sterkere smaken aan het eten toegevoegd. Veelgebruikte smaakstoffen in de keuken zijn [[zout]], [[peper]], [[azijn]], [[citroenzuur]] en [[suiker]]. Ook [[kruiden]] en [[specerijen]] worden veel toegepast als smaakversterkers. Veel gebruikte kruiden zijn:
+
De '''[[eenzaadlobbigen]]''' (Monocotyledones) is een enorm grote groep van planten die één [[zaadlob]] per zaad (lijken te) hebben. Als ze opkomen boven de grond nadat ze gezaaid zijn, zie je maar één blaadje of sprietje. Tot de eenzaadlobbigen behoren de ''[[gras]]sen ([[graan|granen]]), [[palm]]en'', en ook [[bolgewas]]sen met bloemen als ''[[lelie]]s, [[orchidee]]ën, [[tulp]]en en [[narcis]]sen'' behoren tot deze groep van planten.
 +
 
 +
|<center>[[File:Weeping_Acacia.jpg|center|300px]]</center>
 +
'''[['Nieuwe' tweezaadlobbigen]]''' (Asteropsida, Eudicots of Tricolpates), zijn [[bedektzadigen]] planten met, zoals de naam al aangeeft, twee zaadlobben. Deze groep is ook enorm groot. De meeste [[Lijst_van_boomsoorten|bomen]] met [[Blad (plant)|bladeren]] behoren er toe, maar ook de ''[[Roos (bloem)|rozen]], [[Ranonkelachtigen]], [[komkommerachtigen]], [[Anjerachtigen]], [[Heideachtigen]]'' om er maar een paar te noemen.
 +
|}
 
</center>
 
</center>
−
{{kolommen3
 
−
| Kolom1=
 
−
* [[Basilicum]]
 
−
* [[Bieslook]]
 
−
* [[Citroengras]]
 
−
* [[Citroenmelisse]]
 
−
* [[Citroenverbena]]
 
−
* [[Daslook]]
 
−
* [[Dille]]
 
−
* [[Dragon]]
 
−
| Kolom2=
 
−
* [[IJzerhard]]
 
−
* [[Kamille]]
 
−
* [[Kerrie]]
 
−
* [[Knoflook]]
 
−
* [[Laurier]]
 
−
* [[Lavas]]
 
−
* [[Lavendel]]
 
−
* [[Maggikruid]]
 
−
| Kolom3=
 
−
* [[Marjolein]]
 
−
* [[Oregano]]
 
−
* [[Peterselie]]
 
−
* [[Rozemarijn]]
 
−
* [[Saffraan]]
 
−
* [[Sint-Janskruid]]
 
−
* [[Stevia]]
 
−
* [[Tijm]]
 
−
}}
 
  
−
| <center>
 
−
[[File:Quetelet.gif|center|300px]]
 
−
Eten is meestal wel lekker, maar teveel eten is ongezond. De oliën en vetten die bij het klaarmaken van het eten worden gebruikt zoals [[slaolie]], [[boter]] en vooral witte [[saus]] zoals [[mayonaise]], zorgen ervoor dat men dik wordt. Of je werkelijk te dik bent kun je met de body mass index ([[BMI]]) bepalen. Het maakt wel uit welke leeftijd je hebt en of je een jongen of meisje (man of vrouw) bent. Met een BMI van tussen de 18 en 25 zit je wel goed. In 2023 is wereldwijd 15% van de kinderen tussen de 12 en 17 jaar te zwaar.
 
−
Mocht er toch iets aan je gewicht mankeren (te zwaar, [[obesitas]] - of te licht [[anorexia]]), dan kan dat gevolgen hebben voor je gezondheid. Een [[diëtist]] kan je dan vaak helpen.
 
−
Een andere boosdoener is vaak het snoepen en snacken. [[Snoep]] bevat vaak teveel suiker en vet. En suiker wordt door het lichaam ook omgezet in vet. [[Chips]] en andere zoutjes kunnen te zout en te vet zijn.
 
−
Ook kleurstoffen in eten en drinken kunnen problemen veroorzaken.
 
  
−
|}
+
<nowiki>[[:Categorie:Planten]]</nowiki>

Huidige versie van 5 jun 2025 om 09:03

Basisgegevens portaal aanmaak

{{Portaalafbeelding|Bestand:xxx}}, maar dan zonder 'nowiki'

Welkom op het Portaal xxx

tekst

titel 1 titel 2
tekst en links tekst en links
titel 1,
ondertitel 1 		titel 2,
ondertitel 2
[[Bestand:xxx|center|300px]]

tekst en links

[[Bestand:xxx|center|300px]]

tekst en links


Aanzet Portaal:Planten

Banner Portaal Planten.png

Welkom

Planten zijn organismen en ze zijn in vele soorten en maten om ons heen. Van heel eenvoudige, niet groter dan een cel, tot de mammoetboom die ruim 80 meter hoog is. Planten zijn een grote leverancier van zuurstof. Ook leveren sommige soorten natuurlijke verfstoffen en medicinale stoffen. En wat dacht je van voedsel, zoals fruit, granen en groentes. Toch kunnen er ook giftige soorten tussen zitten. Daarnaast hebben sommige soorten door de eeuwen heen gediend als bouwmateriaal zoals stro en hout. Andere planten hebben weer een sierwaarde vanwegen hun kleurige bladeren en bloemen. Om te weten te komen wat we aan elke soort hebben, moet je de eigenschappen kennen. Via dit portaal kun je die vinden. Let wel, het zijn er heel veel en ze staan lang niet allemaal op het portaal genoemd, dus je moet soms flink doorzoeken! In dit overzicht herken je wellicht ook de evolutie van de planten (Zie ook Geschiedenis van de aarde). Veel zoek- en leesplezier.

Gerelateerde portalen en lijsten:


Farm-Fresh bullet terug.pngTerug naar PIM-systeem
Supergroep Unikonta of Amorphea
waaronder schimmels of zwammen (Fungi of Myceteae) 		Supergroep Excavata
waaronder parasieten
Fungi collage.jpg

Schimmels of fungi zijn een groep van organismen die eigenlijk niet tot het plantenrijk behoren. Ze vormen een eigen rijk. De meest bekende soorten zijn de paddenstoelen. Binnen het rijk van de schimmels heb je verschillende stammen: Ascomycota of Zakjeszwammen • Basidiomycota of Steeltjeszwammen, waaronder de paddenstoelen • Blastocladiomycota • Chytridiomycota of Schijnschimmels, kleine pot schimmels • Glomeromycota • Microspora of Microsporidia, eencellige parasieten • Neocallimastigomycota • Zygomycota of Lagere schimmels of wierzwammen

Leish amast free DPDx.JPG

De supergroep Excavata is een wat wonderlijke groep. Heb je het nu over planten of dieren? Het zijn in ieder geval eencellige Eukaryoten. De naam of term Parasiet is wellicht het meest bekend. Binnen deze supergroep heb je de Metamonade, de Malawimonaden en de Discoba, JEH of Eozoa. Sommigen van de soorten zijn in staat tot fotosynthese, anderen weer niet. Ook is de vraag wat nou precies de functie is van deze organismen? Ze lijken ook verwant te zijn aan bacteriën, maar dat is niet helemaal juist want die hebben net als de schimmels een eigen rijk.

Supergroep Chromalveolata
waaronder algen en bruinwieren 		Supergroep Rhizaria
zoals de wortelpotigen
Chromista collage 2.jpg

Algen of wieren zijn planten zonder stengels en wortels. Ze varieren van eencelligen tot grote meercellige bladstructueren zoals de reuzenkelp, een zeewiersoort. Algen maken gebruik van fotosynthese. De meeste algen leven in of bij het water. Algen kunnen ook een symbiose of samenwerking aangaan met schimmels; dan noem je dat de korstmossen. Je hebt roodwieren, groenwieren en bruinwieren. De Blauwwieren zijn een soort bacteriën.

Ammonia tepida.jpg

De supergroep Rhizaria is een tamelijk nieuwe taxonomische groep (taxon) in het plantenrijk. Rhizaria kunnen verschillende vormen hebben, maar het zijn allemaal wortelpotigen. Dit zijn organismen met zogenaamde schijnvoetjes (pseudopodia). Deze vormen dradige uitlopers of vertakken. Sommige soorten hebben daarnaast een zogeheten cytoskelet. De twee belangrijkste groepen binnen de Rhizaria zijn de Foraminifera en de Radiolaria (straaldiertjes).

Kranswieren (Charophyta)
Zoetwaterplanten 		Landplanten te beginnen bij de Mossen
Laaggroeiende dekens van plantjes
Chara1.jpg

Kranswieren (Characeae) worden ook wel stankwieren of stinkwieren genoemd, vanwege de kwetsbaarheid van hun met kalk bedekte stengels en de vieze geur die ze afgeven als je erop gaat staan. Je zou ze kunnen zien als een overgang van waterplanten naar landplanten. Je hebt de soorten: Kransblad of Chara, brakwaterkransblad of Lamprothamnium, Lychnothamnus, Glanswier of Nitella, Nitellopsis en boomglanswier of Tolypella

Anomodon viticulosus0.jpg

Mossen of bladmossen (stam Bryophyta) zijn kussen of zoden- of mattenvormende kleine, kruidachtige landplanten. Ze kunnen groeien op rotsen, op de grond of als epifyten op de stam of bladeren van bomen. Je hebt de Stam Levermossen (Hepatophyta), Stam Hauwmossen (Anthocerotophyta) en de Stam Bladmossen (Bryophyta). Er bestaan ook soorten die onder water kunnen groeien, zoals bronmos (Fontinalis antipyretica), veel soorten veenmos (Sphagnum spp.), en Javamos (Vesicularia dubyana). Ze zijn verwant aan de vaatplanten.

Clade De Vaatplanten of hogere planten (Tracheophyta)
met wolfsklauwen, paardenstaarten en varens 		Clade Zaadplanten (Spermatophyta)
met de naaktzadigen (Gymnospermae)
Arum dioscoridis.JPG

De vaatplanten of hogere planten (Tracheophyta) zijn alle hierna genoemde planten die een watertransportsysteem hebben, te beginnen bij de Wolfsklauwen (Lycopsida) en Paardenstaarten samen met de varens die tot de zogeheten Pteropsida behoren. Deze drie groepen hebben geen zaden maar sporen.

Pinus nigra - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-242.jpg

Met de naaktzadigen (Gymnospermae) wordt een groep zaadplanten bedoeld waartoe de stam van coniferen en andere naaldbomen behoren. Ook de stam Palmvarens (Cycadophyta), de stam Ginkgo (Ginkgophyta) en de Gnetales (Gnetidae) behoren tot de naaktzadigen.

Stam Bedektzadigen (Angiospermophyta) of bloemplanten
Eenzaadlobbigen (Monocotyledones) 		Stam Bedektzadigen (Angiospermophyta) of bloemplanten
'Nieuwe' tweezaadlobbigen (Asteropsida)
Wheat close-up.JPG

De eenzaadlobbigen (Monocotyledones) is een enorm grote groep van planten die één zaadlob per zaad (lijken te) hebben. Als ze opkomen boven de grond nadat ze gezaaid zijn, zie je maar één blaadje of sprietje. Tot de eenzaadlobbigen behoren de grassen (granen), palmen, en ook bolgewassen met bloemen als lelies, orchideeën, tulpen en narcissen behoren tot deze groep van planten.

Weeping Acacia.jpg

'Nieuwe' tweezaadlobbigen (Asteropsida, Eudicots of Tricolpates), zijn bedektzadigen planten met, zoals de naam al aangeeft, twee zaadlobben. Deze groep is ook enorm groot. De meeste bomen met bladeren behoren er toe, maar ook de rozen, Ranonkelachtigen, komkommerachtigen, Anjerachtigen, Heideachtigen om er maar een paar te noemen.


[[:Categorie:Planten]]

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Hanssain/portaal_aanmaak&oldid=944499"