Papyrus

Papyrus(riet) Cyperus papyrus
Leefgebied	Afrika
Leefomgeving	(sub)tropische moerasplant
Behoort tot de	Cypergrassenfamilie, Grassenfamilie
Portaal Biologie

Papyrus is een plant uit de Cypergrassenfamilie. Heel vroeger ontdekten de mensen dat ze deze plant konden gebruiken om papier van te maken. De plant groeit aan de waterkant van rivieren in het Midden-Oosten, zoals de Nijl.

papyrusplant

Papyrus is een materiaal dat lijkt op dik papier dat in de oudheid als schrijfoppervlak werd gebruikt. Het werd gemaakt van het merg van de papyrusplant, Cyperus papyrus, een moeraszegge. Papyrus (meervoud: papyri) kan ook verwijzen naar een document geschreven op vellen van dergelijk materiaal, naast elkaar gevoegd en opgerold tot een boekrol, een vroege vorm van een boek.

Van papyrus is voor het eerst bekend dat het in Egypte werd gebruikt, dat komt omdat de papyrusplant ooit overvloedig aanwezig was in de Nijldelta. Het werd ook gebruikt in het hele Middellandse Zeegebied en in het koninkrijk Kush. Afgezien van schrijfmateriaal, gebruikten de oude Egyptenaren papyrus bij het maken van andere voorwerpen, zoals rieten boten, matten, touw, sandalen en manden.

Geschiedenis

Papyrus fragment

Papyrus werd al zo'n 2.000 v. Chr. voor het eerst in Egypte gemaakt.

Het vroegste archeologische bewijs van papyrus werd in 2012 en 2013 opgegraven in Wadi al-Jarf, een oude Egyptische haven aan de kust van de Rode Zee. Deze documenten, het dagboek van Merer, dateren van ca. 2560 - 2550 v. Chr. (einde van het bewind van Khufu). De papyrusrollen beschrijven de laatste jaren van de bouw van de Grote Piramide van Gizeh. In de eerste eeuwen van onze jaartelling kregen papyrusrollen concurrentie als schrijfoppervlak in de vorm van perkament, gemaakt van dierenhuiden. Vellen perkament werden gevouwen tot katernen waaruit boekvormige codices werden gevormd. Vroegchristelijke schrijvers namen al snel de codexvorm over en in de Grieks-Romeinse wereld werd het gebruikelijk om vellen van papyrusrollen te snijden om ook codices te vormen.

Papyrusrol

Codices waren een verbetering ten opzichte van de papyrusrol, omdat de papyrus niet buigzaam genoeg was om te vouwen zonder te barsten en een lange rol was nodig om teksten met een grote inhoud te maken. Papyrus had het voordeel dat het relatief goedkoop en gemakkelijk te maken was, maar het was kwetsbaar en gevoelig voor zowel vocht als overmatige droogte. Tenzij de papyrus van perfecte kwaliteit was, was het schrijfoppervlak onregelmatig en was het aantal vellen dat kon worden gebruikt ook beperkt.

Papyrus werd in Europa vervangen door de goedkopere, lokaal geproduceerde perkament, met een aanzienlijk hogere duurzaamheid in vochtige klimaten.

De laatste bepaalde data voor het gebruik van papyrus zijn 1057 voor een pauselijk decreet, onder paus Victor II, en 1087 voor een Arabisch document. Het gebruik ervan in Egypte ging door totdat het werd vervangen door goedkoper papier dat werd geïntroduceerd door de islamitische wereld, die het oorspronkelijk van de Chinezen hoorde. Tegen de 12e eeuw waren perkament en papier in gebruik in het Byzantijnse rijk, maar papyrus was nog steeds een optie.

Papyrus is gemaakt in verschillende kwaliteiten en prijzen. Plinius de Oudere en Isidorus van Sevilla beschreven zes variaties van papyrus die in die tijd op de Romeinse markt werden verkocht. Deze werden beoordeeld op kwaliteit op basis van hoe fijn, stevig, wit en glad het schrijfoppervlak was. Kwaliteiten varieerden van de superfijne Augustan, die werd geproduceerd in vellen van 13 cijfers (reepjes papyrusblad) breed, tot de goedkoopste en meest grove, van zes cijfers breed. Materialen die onbruikbaar werden geacht om te schrijven of minder dan zes cijfers bevatten, werden als commerciële kwaliteit beschouwd en werden van rand tot rand geplakt om alleen voor verpakking te worden gebruikt.

Tot het midden van de 19e eeuw waren er slechts enkele geïsoleerde documenten op papyrus bekend, en musea toonden ze gewoon als bezienswaardigheid. Ze bevatten geen literaire werken. De eerste moderne ontdekking van papyrirollen werd gedaan in Herculaneum in 1752. Tot dan toe waren de enige bekende papyri een paar overgebleven uit de middeleeuwen. Wetenschappelijke onderzoeken begonnen met de Nederlandse historicus Caspar Jacob Christiaan Reuvens (1793-1835). Hij schreef over de inhoud van de Leidse papyrus, gepubliceerd in 1830. De eerste publicatie is toegeschreven aan de Britse geleerde Charles Wycliffe Goodwin (1817-1878), die publiceerde voor deCambridge Antiquarian Society, een van de Papyri Graecae Magicae V, vertaald in het Engels met commentaar in 1853.

Het maken van papyrus

De wijze waarop de stengel kom worden gesneden en over elkaar heen gelegd

Papyrus wordt gemaakt van de stengel van de papyrusplant, Cyperus papyrus. De buitenste schil wordt eerst verwijderd en het kleverige vezelige binnenste merg wordt in de lengte in dunne reepjes (cijfers) van ongeveer 40 cm lang gesneden. De stroken worden vervolgens naast elkaar op een hard oppervlak gelegd met hun randen enigszins overlappend, en vervolgens wordt een andere laag stroken er overdwars op gelegd. De stroken zijn mogelijk lang genoeg in water gedrenkt zodat ze wat zacht en kleverig worden, waardoor de hechting waarschijnlijk toeneemt, maar dit is niet zeker. Mogelijk zijn de twee lagen aan elkaar gelijmd. Terwijl ze nog vochtig zijn, worden de twee lagen samengehamerd, waarbij de lagen tot een enkel vel worden gepureerd. Het vel wordt vervolgens onder druk (een soort pers) gedroogd. Na het drogen wordt het vel gepolijst met een rond voorwerp, mogelijk een steen of schelp of rond hardhout (soort deegrol).

Strctuur van papyrus

Vellen, of kollema, kunnen op maat worden gesneden of aan elkaar worden gelijmd om een ​​langere rol te maken. Het punt waar de kollema met lijm is verbonden, wordt de kollesis genoemd. Aan het laatste vel in een rol zou een houten stok worden bevestigd zijn, waardoor het gemakkelijker te hanteren is. Om de vereiste lange strookrollen te vormen, werden een aantal van dergelijke vellen samengevoegd, zo geplaatst dat alle horizontale vezels evenwijdig aan de lengte van de rol aan de ene kant waren en alle verticale vezels aan de andere. Normaal gesproken werden teksten eerst op de recto geschreven, de horizontale lijnen die de vezels volgden, evenwijdig aan de lange zijde van de rol. Ten tweede werd papyrus vaak hergebruikt, door over de vezels op de achterkant te schrijven. Plinius de Oudere beschrijft de methoden voor het bereiden van papyrus in zijn Naturalis Historia.

Bewaren

Beschreven papyrus

In een droog klimaat, zoals dat van Egypte, is papyrus stabiel, gevormd als het is van zeer rotbestendige cellulose; maar opslag in vochtige omstandigheden kan ertoe leiden dat schimmels het materiaal aantasten en vernietigen. Bibliotheek papyrusrollen werden opgeslagen in houten kisten en kisten gemaakt in de vorm van beelden. Papyrusrollen waren geordend op onderwerp of auteur (schrijver), en voorzien van een soort etiket van klei die hun inhoud aangaf zonder de rol te hoeven uitrollen. In Europese omstandigheden lijkt het gebruik van papyrus slechts een kwestie van enkele tientallen jaren te hebben geduurd; een 200 jaar oude papyrus werd als buitengewoon beschouwd. Geïmporteerde papyrus was ooit gemeengoed in Griekenland en Italië en is sindsdien onherstelbaar verslechterd, maar papyri wordt nog steeds gevonden in Egypte; buitengewone voorbeelden zijn de Elephantine papyri en de beroemde vondsten in Oxyrhynchus en Nag Hammadi. De Villa van de Papyri in Herculaneum, met daarin de bibliotheek van Lucius Calpurnius Piso Caesoninus, de schoonvader van Julius Caesar, werd bewaard door de uitbarsting van de Vesuvius, maar is slechts gedeeltelijk opgegraven.

Sinds het midden van de 18e eeuw zijn er sporadische pogingen gedaan om de vervaardiging van papyrus nieuw leven in te blazen. De Schotse ontdekkingsreiziger James Bruce experimenteerde aan het eind van de 18e eeuw met papyrusplanten uit Soedan, want papyrus was uitgestorven in Egypte. Ook in de 18e eeuw vervaardigde Siciliaanse Saverio Landolina papyrus in Syracuse, waar papyrusplanten in het wild waren blijven groeien. Tijdens de jaren 1920, toen de egyptoloog Battiscombe Gunn in Maadi woonde, buiten Caïro, experimenteerde hij met de vervaardiging van papyrus, waarbij hij de plant in zijn tuin liet groeien. Hij sloeg de gesneden papyrusstengels tussen twee lagen linnen en produceerde succesvolle voorbeelden van papyrus, waarvan er één werd tentoongesteld in het Egyptisch Museum. De moderne techniek van papyrusproductie die in Egypte werd gebruikt voor de toeristenhandel, werd in 1962 ontwikkeld door de Egyptische ingenieur Hassan Ragab met behulp van planten die in 1872 vanuit Frankrijk opnieuw in Egypte waren geïntroduceerd. Zowel Sicilië als Caïro in Egypte hebben centra met een beperkte papyrusproductie.

Papyrus wordt nog steeds gebruikt door gemeenschappen die in de buurt van moerassen wonen, in die mate dat huishoudens op het platteland tot 75% van hun inkomen uit moerasgoederen halen. Vooral in Oost- en Centraal-Afrika oogsten mensen papyrus, dat wordt gebruikt om artikelen te vervaardigen die lokaal worden verkocht of gebruikt. Voorbeelden zijn manden, hoeden, fuiken, dienbladen of wannenmatten en vloermatten. Papyrus wordt ook gebruikt om daken, plafonds, touw en hekken te maken. Hoewel er steeds meer alternatieven, zoals eucalyptus, beschikbaar komen, wordt papyrus nog steeds als brandstof gebruikt.