Theater

De zaal van het Palais Garnier in Parijs

Het theater, soms ook wel toneel genoemd, is een kunstvorm en een oude vorm van vermaak. Theater bestaat uit voorstellingen waarbij acteurs voor een publiek spelen. Traditioneel vindt dit plaats in een theatergebouw op een podium of toneel, waarbij het publiek op de tribune of in een zaal zit. Toch zijn er ook andere vormen van theater, zoals het straattheater, waarbij de voorstelling buiten plaatsvindt. Er zijn verschillende vormen van theater, zoals cabaret, tragedie en komedie. Ook opera, pantomime en poppenkast vallen onder theater.

Theater bestaat al sinds de Griekse Oudheid, die vaak in een amfitheater plaatsvonden. Later is het theater overgenomen door de Romeinen. In de middeleeuwen stond het theater vooral in het teken van Bijbelse voorstellingen en satire. De Renaissance zorgde voor een heropleving van het Oud-Griekse theater, waarbij de Brit William Shakespeare van belangrijke invloed is geweest. Vanaf de 17e eeuw werden theaterstukken steeds meer opgevoerd in theatergebouwen. De Noor Henrik Ibsen wordt gezien als de vader van het moderne toneel. In de 20e eeuw waren er verschillende hervormers van het theater, zoals Bertolt Brecht met zijn episch theater en Samuel Beckett.

Oorspronkelijk werd het theater als onderdeel van de literatuur beschouwd. Theaterstukken worden dan gelezen, maar hierbij wordt alleen op de tekst gelet. De theaterwetenschap bestudeerd tegenwoordig het theater. Theaterwetenschappers letten naast op de tekst ook op zaken als de opvoering, het decor en de kostuums.

Theater en de wetenschap

Tegenwoordig wordt het theater door de theaterwetenschap onderzocht, waar voorheen dit het werk was van de literatuurwetenschap. Literatuurwetenschappers onderzoeken nog steeds theaterstukken, maar kijken hierbij alleen naar de tekst zelf. De theaterwetenschap heeft echter een paar problemen, die de literatuurwetenschap niet heeft. Een theatervoorstelling is een tijdelijke voorstelling, die eigenlijk ophoudt als de voorstelling is afgelopen. Voor de theaterwetenschap is iedere voorstelling net anders. Hierdoor kan een theaterwetenschapper niet een theaterstuk beoordelen aan de hand van een voorstelling, maar kan ook moeilijk alle voorstellingen bezoeken. Een nog groter probleem is de theatergeschiedenis, aangezien hier buiten de tekst en misschien wat recensies, kostuums en tekeningen, geen overblijfselen van zijn. Tegenwoordig kunnen theaterstukken wel gefilmd worden, maar op zo'n moment wordt een theaterstuk een film. Een theaterwetenschapper probeert daarom allerlei bewijzen te verzamelen, zoals recensies, decorstukken en kostuums. Vervolgens wordt een reconstructie gemaakt van hoe het theater had moeten zijn.

Het doel is niet om te zeggen hoe een specifieke voorstelling geweest had moeten zijn, maar hoe het theater in een bepaalde periode had moeten zijn. Op deze manier heeft men bijvoorbeeld kunnen achterhalen hoe het theater in het Oude Griekenland en het Engelse Renaissancetheater eruitzagen.

Zie ook

• Arena