Gebruiker:Mike1023/Kladblok: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(Gelukkig heeft het Letterenhuis (archief van Antwerpen) veel gebruikbare afbeeldingen waarvan het auteursrecht is vervallen.) |
|||
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox politieke partij |
{{Infobox politieke partij |
||
| − | | naam = |
+ | | naam = Katholieke Partij <br> ''Parti catholique'' |
| − | | afbeelding = [[Bestand: |
+ | | afbeelding = [[Bestand:KVV-PCS.png|200px]] |
| − | | oprichting = |
+ | | oprichting = 1869 |
| − | | opheffing = |
+ | | opheffing = 1945 |
| actief in = {{BE}} |
| actief in = {{BE}} |
||
| − | | richting = [[ |
+ | | richting = [[Rechts (politiek)|Centrumrechts]] tot [[rechts (politiek)|rechts]] |
| − | | stroming = Belgisch [[nationalisme]] <br> [[ |
+ | | stroming = Belgisch [[nationalisme]] <br> [[Christendemocratie]] <br> [[Conservatisme]] |
| presidentskandidaat = |
| presidentskandidaat = |
||
| president = |
| president = |
||
| vicepresidentskandidaat = |
| vicepresidentskandidaat = |
||
| vicepresident = |
| vicepresident = |
||
| − | | oprichter = |
+ | | oprichter = |
| partijleider = |
| partijleider = |
||
| partijvoorzitter = |
| partijvoorzitter = |
||
| Regel 52: | Regel 52: | ||
| europesepartij = |
| europesepartij = |
||
| internationaal = |
| internationaal = |
||
| − | | partijkleur = |
+ | | partijkleur = |
| − | | voorgaand = |
+ | | voorgaand = |
| opvolgend = |
| opvolgend = |
||
| fusie = |
| fusie = |
||
| Regel 61: | Regel 61: | ||
| voortzetting = |
| voortzetting = |
||
}} |
}} |
||
| + | De '''Katholieke Partij''' ([[Frans]]: ''Parti catholique'') was een [[België|Belgische]] [[politieke partij]] die tussen 1869 en 1945 bestond. Tijdens deze periode had de Katholieke Partij verschillende namen. Tot 1921 heette de partij officieel ''Federatie van Katholieke Kringen en Conservatieve Verenigingen''. Tussen 1921 en 1936 werd de naam ''Katholiek Verbond'' gebruikt. Tussen 1936 en 1945 heette de partij ''Katholiek Blok'', waarvan het logo rechts afgebeeld staat. |
||
| − | '''Rex''' was een extreemrechtse [[politieke partij]] in [[België]] tussen 1935 en 1945. De partij hing eerst het [[corporatisme]] aan, maar later (ook) het [[fascisme]] en het [[nationaalsocialisme]]. |
||
| + | De partij was de tegenhanger van de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. Tijdens de 19e eeuw waren de katholieken en liberalen afwisselend aan de macht. Tussen de jaren 1850 en 1880 waren de katholieken vaak in de [[oppositie]]. Tussen het einde van 19e eeuw en de jaren 1930 hadden de katholieken de dominante machtspositie. Zij waren constant de grootste partij en vormden meestal de regering zonder andere partijen. Tijdens de jaren 1930 verloor de partij echter zetels, waardoor het moest samenwerken met de liberalen en de [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP). Na de Tweede Wereldoorlog ging de Katholieke Partij op in de [[Christelijke Volkspartij]] (CVP). De partijen [[Christen-Democratisch & Vlaams|CD&V]] en [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]] zijn afkomstig uit deze partij. |
||
| − | De partij werd opgericht in 1935 door [[Léon Degrelle]]. Hoewel de partij in heel België actief was, had het enkel succes in [[Wallonië]] en [[Brussel (stad)|Brussel]]. De partij brak in 1936 door en behaalde meteen 21 zetels. Toch werd Rex nooit een grote organisatie. In 1938 raakte de partij alweer in verval. Rex werkte samen met het [[Vlaamsch Nationaal Verbond]] (VNV). Beide partijen werkten nauw samen met de Duitse bezetter tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. |
||
| + | De Katholieke Partij was conservatief en katholiek. Later werd de partij ook christendemocratisch, voornamelijk door de invloed van [[Adolf Daens]]. |
||
| − | De ideologie van Rex wordt vaak aangeduid als '''rexisme'''. Na de oorlog werd de partij verboden. Degrelle vluchtte naar Spanje, waar hij in 1994 overleed. |
||
==Geschiedenis== |
==Geschiedenis== |
||
===Ontstaan=== |
===Ontstaan=== |
||
| − | [[File:Livre_Léon_Degrelle_E._d'Hooghvorst.jpg|right|250px|thumb|In 1936 publiceerde schrijver en filosoof [[Emmanuel d'Hooghvorst]] het [[pamflet]] ''J'accuse Léon Degrelle''. In dit pamflet waarschuwde hij voor de ware intenties van Rex. Hij schreef onder andere dat Degrelle ondemocratisch en populistisch was.]] |
||
| − | Léon Degrelle was oorspronkelijk lid van de [[Katholieke Partij]]. In 1935 deed hij op het partijcongres in [[Kortrijk]] een poging om partijvoorzitter van de Katholieke Partij te worden. Deze poging mislukte. De katholieken kozen namelijk de gematigde [[Paul van Zeeland]]. Degrelle stapte vervolgens uit de partij. Volgens Degrelle was de Katholieke Partij te gematigd. Samen met handelaren, traditionele katholieken, werklozen en veteranen richtte hij Rex op later dat jaar. |
||
| + | ===Van oppositie tot machtspositie=== |
||
| − | Degrelle wist met zijn persoonlijkheid veel kiezers te trekken. Hierover vielen ook veel conservatieve kiezers van de Katholieke Partij. Zij waren voornamelijk bang voor de groei van de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB) en de [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP). Ook waren zij ontevreden over de economische crisis. België leed namelijk zwaar onder de [[Grote Depressie]]. Hierdoor was er veel armoede en werkloosheid. |
||
| − | === |
+ | ===Katholiek Verbond=== |
| − | Tijdens de verkiezingen van 1936 behaalde Rex 21 zetels in de [[Kamer van Volksvertegenwoordigers]] en 8 zetels in de [[Senaat (België)|Senaat]]. Dit kwam als een schok voor de andere politieke partijen. Rex werd namelijk meteen de vierde partij van het land. Toch was de aanhang van de partij zeer lokaal. In Vlaanderen behaalde de partij bijna geen stemmen. Vrijwel alle stemmen kwamen uit Brussel en Wallonië. Ook in deze twee regio's waren er grote verschillen. Zo hing 30% van de bevolking van de provincie [[Luxemburg (provincie)|Luxemburg]] Rex aan, terwijl dit in [[Henegouwen]] slechts 9% was. |
||
| + | ===Katholiek Blok=== |
||
| − | In 1937 was er een bij-verkiezing voor een zetel in Brussel. Degrelle en Van Zeeland wilden beide deze zetel hebben. De liberalen, socialisten en zelfs de communisten riepen op om voor Van Zeeland te stemmen. Van Zeeland zag namelijk in dat Rex een gevaarlijke partij was. De Katholieke Kerk steunde Van Zeeland. De aartsbisschop van Mechelen riep katholieken op om voor Van Zeeland te stemmen. Uiteindelijk won Van Zeeland met ruime meerderheid. |
||
| + | [[Bestand:VerkiezingsposterKatholiekePartij1939Antwerpen.jpg|right|250px|thumb|Een verkiezingsposter van het Katholiek Blok uit 1939 in Antwerpen.]] |
||
| − | |||
| − | ===Verval=== |
||
| − | De populariteit van Rex was slechts van korte duur. In 1937 raakte de partij al in verval. Dit kwam deels doordat de partij weinig aanhang had van andere partijen en organisaties. De partij wilde de Katholieke Kerk de [[staatsreligie]] van België maken. Toch had de partij niet de steun van de kerk. Ook begon Degrelle steeds rechtser te worden. Vanaf 1937 werd de partij officieel een [[fascisme|fascistische]] partij. Ook begon Degrelle een steeds grotere fan van [[Nazi-Duitsland]] te worden. Hij nam zelfs het [[antisemitisme]] van Hitler over. |
||
| − | |||
| − | Tijdens de verkiezingen van 1939 verloor Rex veel zetels. In de Kamer van Volksvertegenwoordigers verloor de partij 17 zetels en hield er slechts 4 over. In de Senaat verloor de partij 7 zetels en hield slechts één over. Veel kiezers stapten over naar de Katholieke Partij en de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. |
||
===Tweede Wereldoorlog=== |
===Tweede Wereldoorlog=== |
||
| − | [[File:Propaganda_from_Waffen-SS._SS-Division_blindee_"Wallonie"_leader_Leon_Degrelle.jpg|left|250px|thumb|Een propagandaposter van Degrelle voor het [[Waals Legioen]].]] |
||
| − | Rex was een pro-Nazi partij. Toen Nazi-Duitsland België binnenviel in 1940, verwelkomden rexisten de bezetter. De meeste rexisten werkten samen met de Duitse bezetters. Sommige rexisten waren tegen de bezetter en gingen het [[verzet]] in. Toch was dit slechts een kleine minderheid. Na de bezetting kon Rex als partij blijven bestaan. Toch werd Rex steeds minder populair. Op de partijdag in 1941 in [[Luik (stad)|Luik]] werden politici door de menigte uitgejouwd. |
||
| − | |||
| − | De partij was nauw verbonden met het [[Waals Legioen]]. Dit was een onderdeel van de [[Wehrmacht]] bestaande uit Franstalige vrijwilligers uit België. Degrelle besloot om lid te worden van het Waals Legioen. Dit was eerder een populariteitsstunt om leden te werven. Degrelle werd met het Waals Legioen naar het Oostfront gestuurd. Hierdoor legde Degrelle zijn taak als partijvoorzitter neer. Dit werd overgedragen aan [[Victor Matthys]]. De partij pleegde verschillende misdaden tijdens de oorlog, waaronder het [[bloedbad van Courcelles]] in 1944. |
||
| − | |||
| − | Tijdens de bezetting bewoog Rex steeds meer naar het nationaalsocialisme toe. Zo gaf Degrelle in 1943 een speech waarin hij zei dat de Walen eigenlijk Franstalige Duitsers waren. Volgens hem zou België onderdeel moeten worden van het Groot-Duitse Rijk. |
||
| − | |||
| − | ===Einde=== |
||
| − | Na de bevrijding van België in 1944 werd Rex verboden. Veel rexisten vluchtten naar Duitsland of andere bezette gebieden. Na de oorlog werden verschillende leden voor het gerecht gehaald. Victor Matthys en [[José Streel]] (de ideologisch denker van Rex) werd ter dood veroordeeld. Andere leden geven een gevangenisstraf. |
||
| − | |||
| − | Degrelle vluchtte aan het einde van de oorlog naar Spanje. In België werd hij ter dood veroordeeld voor [[landverraad]]. De Spaanse regering van [[Francisco Franco]] weigerde hem echter uit te leveren. Ook na de val van Franco kon Degrelle tot zijn dood in 1994 in Spanje blijven leven. |
||
==Ideologie== |
==Ideologie== |
||
| − | [[File:Léon_Degrelle_portrait.jpg|right|300px|thumb|Degrelle in 1943 als leider van het Waals Legioen.]] |
||
| − | De ideologie van Rex wordt het ''rexisme'' genoemd. De rexisten waren zeer ontevreden met de Belgische politiek op dat moment. Zij konden zich niet vinden in de verschillende politieke partijen en de politieke [[elite]]. De rexisten waren voornamelijk jongvolwassenen en studenten. Een groot deel van hen had aan de [[Katholieke Universiteit Leuven]] gestudeerd en was overtuigd katholiek. Zij wezen de Belgische democratie af. Volgens Rex diende deze democratie namelijk alleen de elite. Dit kwam onder andere door de onvrede over het bestuur van de Belgische regering. Zo had de regering moeite om de [[Grote Depressie]] te beteugelen. |
||
| − | |||
| − | De rexisten verwierpen het [[communisme]] en het [[socialisme]]. In plaats daarvan wilden zij een [[conservatisme|conservatieve]] en [[nationalisme|nationalistische]] samenleving. Degrelle werd vooral geïnspireerd door het Italiaanse fascisme van [[Benito Mussolini]]. Hij bracht zelfs bezoeken aan de Italiaanse dictator. Ook haalde hij inspiratie uit Spaanse Falangisme van [[Francisco Franco]]. In de beginjaren van Rex was in Spanje de [[Spaanse Burgeroorlog]] bezig. Franco behoorde tot het nationalistische front en zou deze oorlog in 1939 winnen. De rexisten waren aanvankelijk [[corporatisme|corporatistisch]]. In een corporatistische samenleving zijn er verschillende ongekozen raden die besluiten nemen over een bepaald onderwerp. Vanaf 1937 werd de partij openlijk [[fascisme|fascistisch]] en vanaf 1940 [[nationaalsocialisme|nationaalsocialistisch]]. Je ziet dus dat de exacte ideologie van Rex veranderde door de jaren. |
||
| − | |||
| − | Rex was een voorstander van een Belgische [[eenheidsstaat]] geleid door de Belgische koning. De partij werkte later samen met het [[Vlaamsch Nationaal Verbond]] (VNV). Deze partij was juist Vlaams-nationalistisch. Dit wil zeggen dat zij Vlaanderen onafhankelijk wilden maken (en een deel wilde Vlaanderen zelfs bij Nederland aansluiten). Rex en VNV waren het echter op ieder ander vlak min of meer met elkaar eens. Hierdoor besloten de partijen samen te werken. Rex deed enkel mee aan de verkiezingen in Wallonië, terwijl VNV enkel meedeed in Vlaanderen. Voor de samenwerking kwamen de partijen tot een [[compromis]]: Vlaanderen zou meer zelfbestuur binnen België krijgen. |
||
==Verkiezingsresultaten== |
==Verkiezingsresultaten== |
||
| − | ===Kamer van Volksvertegenwoordigers=== |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | |- |
||
| − | ! Jaar || Partijvoorzitter || Zetels || +/- |
||
| − | |- |
||
| − | | 1936 || [[Léon Degrelle]] || {{Percentagebalk|21|202|#D31212}} || +21 |
||
| − | |- |
||
| − | | 1939 || [[Léon Degrelle]] || {{Percentagebalk|4|202|#D31212}} || -17 |
||
| − | |- |
||
| − | |} |
||
| − | == |
+ | ==Afbeeldingen== |
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | |- |
||
| − | ! Jaar || Partijvoorzitter || Zetels || +/- |
||
| − | |- |
||
| − | | 1936 || [[Léon Degrelle]] || {{Percentagebalk|8|101|#D31212}} || +8 |
||
| − | |- |
||
| − | | 1939 || [[Léon Degrelle]] || {{Percentagebalk|1|101|#D31212}} || -7 |
||
| − | |} |
||
==Bronnen== |
==Bronnen== |
||
| − | * Cheyns, Bruno & De Wever, Bruno (2023). [https://encyclopedievlaamsebeweging.be/nl/rex "Rex".] ''Encyclopedie van de Vlaamse Beweging.'' Gelezen op 26 april. |
||
| − | * Onbekend (onbekend). [https://www.belgiumwwii.be/nl/belgie-in-oorlog/artikels/rex.html "Rex".] ''Belgium WII''. Gelezen op 26 april 2024. |
||
| − | * Witte, Els, Craeybeckx, Jan en Meynen, Alain (1997). ''Politieke Geschiedenis van België: Van 1830 tot heden.'' Zesde herziende uitgave, Standaard Uitgeverij NV, Antwerpen. |
||
Versie van 28 apr 2024 18:14
| Katholieke Partij Parti catholique | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | 1869 |
| Opheffing | 1945 |
| Actief in | .svg){kind=small} België
|
| Richting | Centrumrechts tot rechts |
| Stroming | Belgisch nationalisme Christendemocratie Conservatisme |
Portaal  Politiek
| |
De Katholieke Partij (Frans: Parti catholique) was een Belgische politieke partij die tussen 1869 en 1945 bestond. Tijdens deze periode had de Katholieke Partij verschillende namen. Tot 1921 heette de partij officieel Federatie van Katholieke Kringen en Conservatieve Verenigingen. Tussen 1921 en 1936 werd de naam Katholiek Verbond gebruikt. Tussen 1936 en 1945 heette de partij Katholiek Blok, waarvan het logo rechts afgebeeld staat.
De partij was de tegenhanger van de Liberale Partij. Tijdens de 19e eeuw waren de katholieken en liberalen afwisselend aan de macht. Tussen de jaren 1850 en 1880 waren de katholieken vaak in de oppositie. Tussen het einde van 19e eeuw en de jaren 1930 hadden de katholieken de dominante machtspositie. Zij waren constant de grootste partij en vormden meestal de regering zonder andere partijen. Tijdens de jaren 1930 verloor de partij echter zetels, waardoor het moest samenwerken met de liberalen en de Belgische Werkliedenpartij (BWP). Na de Tweede Wereldoorlog ging de Katholieke Partij op in de Christelijke Volkspartij (CVP). De partijen CD&V en Les Engagés zijn afkomstig uit deze partij.
De Katholieke Partij was conservatief en katholiek. Later werd de partij ook christendemocratisch, voornamelijk door de invloed van Adolf Daens.
