Aladin en de wonderlamp
.jpg)
Aladin en de wonderlamp, of Aladin, is een sprookje uit het Midden-Oosten. Het sprookje is een van de bekendste verhalen uit Duizend-en-een-nacht. Toch maakte het verhaal oorspronkelijk geen onderdeel uit van de verhalenbundel. De Fransman Antoine Galland voegde het in 1710 toe aan zijn (vrije) vertaling van de bundel. Sindsdien is Aladdin en de wonderlamp onderdeel van de verhalen.
Het sprookje gaat over de Chinese kleermakerszoon Aladin. Hij reist met een tovenaar naar de Afrikaanse woestijn voor een olielamp. In de lamp zit echter een djinn die verschijnt als Aladin de lamp oppoetst. Die djinn is in staat om wensen te vervullen.
Verhaal
 |
Het verhaal dat hieronder staat is een sprookje en dus niet in het echt gebeurd. Van sprookjes bestaan verschillende versies, dus dit verhaal kan afwijken van andere versies. |
 |
Er was eens een Chinese kleermakerszoon genaamd Aladin. Hij woont als zwerver op straat. Op een dag wordt hij benaderd door een tovenaar. De tovenaar doet zich voor als de oom van Aladin. Samen maken zij een reis naar de woestijn van Afrika. In de woestijn ligt namelijk een grot met veel rijkdommen. De tovenaar geeft Aladin de opdracht om af te dalen en een olielamp mee te nemen. Aladin mag echter geen andere rijkdommen meenemen naar boven. Toch kan Aladin zich niet behouden iets mee te nemen. Hij vult zijn zakken met zoveel spullen dat hij te zwaar is om weer mee naar boven te gaan. De tovenaar wordt kwaad en gooit de grot dicht.
Van de tovenaar had Aladin echter een ring gekregen. Hij mag die enkel in noodgevallen gebruiken. Zodra hij eraan draait, verschijnt een geest die hem naar huis brengt. Aladin heeft de olielamp nog steeds in zijn bezit. Als de moeder van Aladin de lamp oppoetst, verschijnt er een djinn. De djinn is een magisch wezen uit Arabische volksverhalen die wensen kan vervullen.
Aladin wordt verliefd op een mooie prinses. De vader van de prinses wil haar alleen met een rijk persoon laten trouwen. Een huwelijkspartner moet daarom ook zeven schalen met diamanten naar de vader toebrengen. Aladin gebruikt de djinn om zichzelf zo rijk mogelijk te maken. Hij wenst vele rijkdommen, personeel, mooie kleding en zelfs een prachtig paleis. De vader van de prinses is overtuigd. Toch is er één gevaar: de tovenaar.
Wanneer Aladin het paleis verlaten heeft, besluit de tovenaar de te stelen. Hij gebruikt de lamp vervolgens om te wensen dat het paleis inclusief de prinses terug naar Afrika gaat. Aladin draait in wanhoop aan de ring. De geest van de ring brengt hem vervolgens terug naar het paleis. Uiteindelijk verslaan Aladin en de prinses samen de tovenaar. Zij brengen het paleis weer terug naar de oorspronkelijke plaats en leven lang en gelukkig.
Achtergrondinformatie
Verschillende versies
_Ford_illustration_at_page_313.png)
Van Aladin en de wonderlamp bestaan veel verschillende versies. Enkele belangrijke verschillen per versie zijn:
- De ring van de tovenaar is in sommige versies afwezig. In plaats van de ring gebruikt Aladin de wonderlamp om terug thuis te komen. In die versies veranderd het paleis niet van plaats nadat de tovenaar de lamp bemachtigd.
- De nationaliteit van de prinses. In sommige versies vindt het sprookje plaats in China. De prinses is dan de dochter van de Chinese keizer. In andere versies vindt het sprookje juist plaats in het Midden-Oosten. De prinses is dan de dochter van een emir, sjeik of sultan.
- Het gevecht tussen Aladin en de tovenaar is erg verschillend. In sommige versies wordt de tovenaar dronken gevoerd of krijgt hij een drankje waardoor hij alles vergeet. In andere versies vindt er een fysiek gevecht plaats tussen Aladin en de tovenaar.
In veel moderne versies mag Aladin ook slechts drie wensen doen. Ook zijn er dan vaak regels over welke wensen hij niet mag doen. Zo mag men dan niet wensen dat iemand verliefd wordt, etc.
Ook wordt Arabische terminologie in westerse vertalingen vaak veranderd door westerse terminologie. In Arabische volksverhalen komt de djinn vaak voor. Arabische lezers weten daarom wat een djinn is. In westerse landen bestaat dat wezen niet, waardoor het voor westerse lezers moeilijk is in te beelden. Veel westerse versies gebruiken daarom liever het woord "geest".
Oorsprong
Hoewel het sprookje een van de bekendste verhalen uit Duizend-en-een-nacht is, kwam het verhaal er oorspronkelijk niet in voor. Net als het sprookje Ali Baba en de veertig rovers is Aladin en de wonderlamp een "weeskindverhaal". Die verhalen waren oorspronkelijk zelfstandige sprookjes. Ze werden in de 18e eeuw door de Fransman Antoine Galland van het Arabisch naar het Frans vertaald. Galland voegde de verhalen vervolgens toe aan zijn vertaling van Duizend-en-een-nacht. Overigens is de vertaling van Galland tamelijk vrij. Hij voegde ook eigen elementen toe en liet verhalen weg.
Mogelijk heeft het verhaal geen Arabische, maar een Chinese oorsprong. In het begin van Gallands versie begint het verhaal in "een stad in China". Toch is wordt later gesproken over een sultan in plaats van een keizer. In het verhaal komt er een Joodse handelaar voor, terwijl Chinese religies niet genoemd worden. Het kan daarom zijn dat het verhaal eerst Chinees was en later aangepast is aan de Arabische cultuur. Tussen het Midden-Oosten en China vond handel plaats door middel van de Zijderoute. Ook wonen er al eeuwenlang islamitische volkeren in China, zoals de Oeigoeren. Sommige mensen daarom dat het verhaal oorspronkelijk in het westen van China of in de regio van Kazachstan, Oezbekistan en Turkmenistan plaatsvond.
Galland hoorde het verhaal van de Syrische verteller Hanna Diyab in Aleppo. Vervolgens schreef hij dat verhaal op in zijn dagboek. Mogelijk is het verhaal daarom Diyab zelf bedacht.
Adaptaties
De bekendste adaptatie van het sprookje is de Disneyfilm Aladdin uit 1992. Later verschenen er nog twee vervolgfilms en een televisieserie gemaakt door Disney. In 2019 werd er een live-actionversie gemaakt. Overigens bestaan er meer verfilmingen van het verhaal. In 1917 werd er al een versie gemaakt waarin kinderacteurs de hoofdrol spelen.