Griekse oergoden

De Griekse oergoden is de naam voor de eerste goden uit de Griekse mythologie. Later werden zij ook de overgenomen door de Romeinen als onderdeel van de Romeinse mythologie. De oergoden waren de eerste generatie goden. De Grieken en Romeinen hadden elf oergoden, waaronder |Gaia en Uranus.

De kinderen van Gaia en Uranus zijn de Titanen en de Cyclopen. Zij vormden de tweede generatie. Na deze generatie komen pas de bekende twaalf Olympische goden, waar Zeus de oppergod van is.

De oergoden

Ontstaan

Over het ontstaan van de Griekse oergoden bestaan verschillende mythes. Vaak wordt het verhaal van Hesiodos aangehouden. Hij schreef het gedicht Theogonia over de oorsprong van de wereld en de goden. Volgens het gedicht zijn de wereld en de goden spontaan ontstaan. Het begon met vier oergoden. Dit zijn in volgorde van ontstaan: Chaos, Gaia, Tartaros en Eros.

Chaos was volgens Hesiodos de eerste godheid die bestond. Hij staat symbool voor de leegte van het heelal. Sommigen zien hem als de ruimte tussen de hemel en het heelal. Vaak wordt gedacht dat alle andere oergoden uit Chaos ontstaan zijn. Andere zeggen juist dat Chaos een van de eerste oergoden waren. Naast Chaos zouden ook Tartaros en Eros bestaan hebben, maar dit is niet altijd het geval. Uit Chaos ontstonden twee andere godinnen: Erebus (god van het duister) en Nyx (godin van de nacht). Nyx en Erebus kregen weer twee kinderen: Hemera (godin van de dag) en Aether (god van het licht).

Na Chaos werd Gaia gevormd. Zij is de godin en de personificatie van de Aarde. Gaia creëerde de landschappen op aarde. Ook gaf ze geboorte aan drie kinderen. Dit zijn Pontus (de oergod voor de zee), Ourea (de oergod van de bergen) en Uranus (de oergod van de lucht). De Oude Grieken zagen hen ook als personificaties voor deze dingen. Gaia en Uranus zouden later kinderen hebben, waardoor de Cyclopen, de Titanen en de Hekatoncheiren ontstonden.

Als derde volgende Tartaros, de god van de Onderwereld. Hij wordt zowel gezien als godheid als een ruimte. In deze ruimte zitten de Titanen gevangen. In deze ruimte lopen ook vier andere goden rond: Hemera (de godin van de dag), Nyx (de godin van de nacht), Hypnos (de god van de slaap) en Thanathos (de god van de Dood).

De laatste god is Eros: de oergod van de liefde, schoonheid en voortplanting. Eros stond bekend als de eerlijkste oergod. Toch is er enige onduidelijkheid over Eros in de Griekse mythologie. Volgens andere mythes was Eros namelijk de zoon van de Olympische goden Aphrodite en Ares. Het gaat daarom mogelijk om twee goden met dezelfde naam.

Toch bestaan er verschillende versies van dit verhaal. Zo bestaan er versies van Hesiodos' gedicht waarin Eros de zoon is van Nyx en Erebus. Ook wordt er soms gesuggereerd dat Chaos in de Onderwereld woont.

Overzicht

Hieronder vindt je een overzicht met de elf Griekse oergoden. De Romeinen namen later deze goden over en gaven ze een Latijnse naam. In het Nederlands worden beide namen gebruikt.

Griekse naam	Latijnse naam	God(in) van...
Chaos	Chaos	Leegte, het niets, de oermassa
Gaia	Gaea*	Aarde
Tartaros	Tartarus	Onderwereld
Eros	Eros	Liefde, schoonheid, voortplanting
Nyx	Nox	Nacht
Erebos	Erebus	Duister
Ouranos	Uranus	Lucht, hemel
Ourea	Numina	Bergen
Pontos	Pontus	Zee
Aether	Aether	Licht**
Hemera	Dies	Dag

* Gaea is de Latijnse naam voor deze godin. In de Romeinse mythologie is Gaia echter vervangen door de godin Tellus. Zij was de godin van de aardbodem.
** Aether staat bekend als de personificatie van de atmosfeer. De atmosfeer is de bovenste luchtlaag. De Oude Grieken geloofden dat hier het licht vandaankwam.

Mindere goden

Naast de elf bovenstaande goden waren er ook nog andere goden. Deze goden waren de kinderen van Nyx, de godin van de nacht. Eris was een van haar kinderen. Zij kreeg later ook weer kinderen die ook onder deze groep vallen. De Oude Grieken zagen de goden ook voor personificaties voor wie zij stonden. Zo was Deimos de god van de angst. Als de Oude Grieken angst wilden uitbeelden, gebruikten zij de god Deimos.

Kinderen van Nyx

Er bestaat veel discussie in de Griekse mythologie over wie precies de kinderen van Nyx zijn. Vaak worden drie bronnen gebruikt: De Griekse schrijver Hesiodos, de Romeinse schrijver Cicero en de Romeinse geleerde Gaius Julius Hyginus. Een deel van de kinderen komt overeen, maar sommige schrijvers noemen kinderen die andere schrijvers niet noemen.

Let op! Aether en Hemera zijn kinderen van Nyx, maar worden gezien als een van de elf belangrijkste oergoden. In onderstaande lijst staan ze nogmaals genoemd.

Griekse naam	Latijnse naam	God(in) van...
Aether	Aether	Licht
Apate	Fraus	Bedrog
Deimos	Metus	Angst
Dolos	Dolus	List
Eleos	Misericordia	Medeleven
Epiphron	Epiphron	Voorzichtigheid
Eris	Discordia	Onenigheid, discussie
Euphrosyne	Euphrosyne	Goede moed
Geras	Senectus	Ouderdom
Hemera	Dies	Dag
De Hesperiden		De nimfen van de avond
Hybris	Petulantia	Baldadigheid
Hypnos	Somnus	Slaap
Ker	Letum	Noodlot
De Keres		Geesten van de gewelddadige dood
De Moira		Schrikgoddinnen van de lotsbestemming
Momus	Querella	Schuld
Moros	Fatum	Onheil
Nemesis	Invidentia	Vergelding
Oizys	Miseria	Pijn
Oneiroi	Somnia	Dromen
Philotes	Amicratia/Gratia	Liefde
Ponos	Labor	Uitdaging
Sophrosyne	Continentia	Matigheid
Styx	Styx	Haat
Thanatos	Moros	Dood

Kinderen van Eris

Griekse naam	Latijnse naam	God(in) van...
Algos	Dolor	Pijn
Amphillogiai	Altercatio	Geschillen
Androktasiai	Androktasiai	Doodslag
Atë	Atë	Vernietiging
Dysnomia	Dysnomia	Anarchie
Horkos	Jusjurandum	Eed
Hysminai	Pugnea	Veldslagen
Lethe	Oblivio	Vergeetachtigheid
Limos	Fames	Honger
Logoi	Logoi	Verhalen
Machai	Machai	Oorlog
Neikea	Altercatio	Discussies
Phonoi	Phonoi	Moord
Pseudea	Pseudea	Leugens