Nederlandse literatuur

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Dit artikel gaat een overzicht bevatten van de Nederlandse literatuurgeschiedenis

Dit artikel is nog niet af.

De Nederlandse literatuur omvat alle werken die in het Nederlands geschreven zijn. Het is de literatuur van Nederland (inclusief de Antillen), Vlaanderen en Suriname.

Middeleeuwen

Ontstaan van de Nederlandse literatuur

De Nederlandse literatuur ontstond met het ontstaan van de Nederlandse taal in de 11e eeuw. Doorgaans wordt Hebban olla vogala als de eerste Nederlandse literaire tekst gezien. Van veel middeleeuwse werken is de auteur onbekend. In de middeleeuwen was het met kunstwerken wel vaker zo dat men ze niet signeerde. Zo ook met literaire werken was er vaak geen auteur aan te duiden. De eerste Nederlandstalige schrijver, die bekend is is Hendrik van Veldeke. Van Veldeke schreef onder meer liefdesgedichten en over het leven van heiligen.

Tijdens de middeleeuwen waren Brabant en Vlaanderen het centrum van de Nederlandse literatuur. Dit waren toentertijd rijke regio's en maakten een culturele bloei door. Tot aan de 16e eeuw zou het noorden achterblijven op het zuiden.

Ridderromans

Eén van de populairste genres tijdens de middeleeuwen waren de ridderromans. De ridderromans gingen over de levens van ridders. Ze waren in de volkstaal geschreven, aangezien de ridders zelf geen Latijn konden. De ridderroman komt oorspronkelijk uit Frankrijk, maar bereikte later ook Engeland, Duitsland en de Nederlanden. De ridderroman is door middel van troubadours in de Nederlanden aangekomen. Troubadours waren reizende artiesten die van hof naar hof gingen. Ze vermaakten hun gasten met liederen, verhalen en nieuwtjes uit andere steden of hoven. De eerste Nederlandse ridderroman was Floyris ende Blantseflur. Veel ridderromans in het Nederlands zijn vertalingen van Franse en Duitse ridderromans.

In veel ridderromans speelt de vorst Karel de Grote een belangrijke rol. Zij worden ook wel de Karelromans genoemd. Voorbeelden zijn Karel ende Elegast en het Roelantslied. In Karel ende Elegast krijgt Karel de Grote 's nachts bezoek van een engel, die hem de opdracht geeft iets te stelen. Wanneer hij dit niet doet zal hij sterven. Karel twijfelt hieraan, maar besluit dit toch te doen. Hij ontmoet de Elegast, aan wie Karel zich voorstelt als Adelbrecht. Karel probeert de Elegast te overtuigen om samen bij Karel in te breken. Uiteindelijk blijkt Karel's kwaardaardige broer achter een complot te zitten. Karel ende Elegast is de enige Nederlandstalige ridderroman waarvan de hele test bewaard is gebleven.

Dierdichten

Een ander belangrijk genre waren de dierdichten. Dierdichten waren gedichten waarin de personages dieren zijn. Deze dieren hebben menselijke eigenschappen en karaktereigenschappen. De dieren gedragen zich als mensen en kunnen ook vaak spreken. Een dierdicht wil een bepaalde boodschap of moraal meegeven aan de lezer.

Van den vos Reynaerde is het bekendste dierdicht uit de Nederlandse taal. Reynaerd de Vos is een gruwelijke moordenaar, die verschillende dieren heeft vermoord of aangevallen. Tijdens de hofdag van koning Nobel verschijnen alle dieren aan het hof, behalve Reyneard. Veel dieren beschuldigen hem van misdaden, maar Reyneard is de dieren die hem willen vangen te slim af. Het dierdicht heeft ook grote invloed in het buitenland gehad en heeft mede bepaald dat wij een vos nu als sluw zien.

Marialegendes

Tenslotte was de Marialegende een belangrijk genre. In de Marialegende speelde het Bijbelse figuur Maria, de moeder van Jezus, een belangrijke rol. Zij wordt gezien als degene die de mensen met God verbindt. God was voor veel mensen niet goed voor te stellen en ontastbaar. Maria zagen de mensen als een aanspreekbaar figuur. Ze was immers een vrouw en een moeder.

De bekendste Marialegende uit de Nederlandse literatuur is Beatrijs. Het verhaal volgt Beatrijs, een jonge non die verliefd is op iemand van buiten het klooster. Samen met haar geliefde gaat ze naar de stad, waar ze zeven jaar goed leven en twee kinderen krijgen. Na deze zeven jaar breekt echter een periode van bittere armoede aan. Beatrijs moet haar lichaam verkopen om haar kinderen eten te geven. Beatrijs biecht al haar zonden op en bid tot god. Maria komt voor in het verhaal als een weduwe, die de kinderen van haar overneemt en de twee groeien op tot twee goede mensen.

De rederijkers

De rederijkers vormden de overgang van de middeleeuwse naar de renaissance-literatuur. De rederijkers waren dichters en toneelschrijvers in de grote steden. Zij wilden het volk normen en waarden bijbrengen. Ze hielden buiten op straat optredens. De rederijkers gebruikten verschillende dichtvormen, zoals de ballade, het acrostichon en het rondeel. De rederijkers vergaderden in zogeheten rederijkerskamers. Bekende rederijkers waren Anna Brijns, Anthonis de Roovere en Peter van Diest.