Vandalen

Germaanse stammen in 50 na Chr. Het gebied van de Vandalen is met groen aangegeven

De Vandalen (ook wel Vandali, Vandili, Vandilier en Vanduli genoemd) waren een Germaans volk dat een Oost-Germaanse taal sprak. Ten tijde van de Romein Tacitus (ca. 50 na Chr.) vestigden de Vandalen zich aanvankelijk in het noordoosten van Germania magna (ongeveer het huidige Duitsland), maar verspreidden zich later verder naar het zuiden. In de 5e eeuw bereikten Vandaalse krijgers, tijdens de Grote Volksverhuizing, wat nu Spanje is en uiteindelijk Noord-Afrika, waar ze hun eigen koninkrijk vestigden. Met de vernietiging van het Vandalenrijk door Oost-Romeinse (Byzantijnse) troepen in de 6e eeuw gingen hun sporen verloren.

Verhuizingen (migratie) van de Vandalen

Wat hun werkelijke oorsprong is, is niet geheel duidelijk. Gedacht wordt aan de omgeving van de Duitse rivier de Weichsel, dat ook wel de Vistula-regio wordt genoemd (roze). Dat ze uit Scandinavië (oranje) zouden komen hebben ze archeologisch niet kunnen bewijzen. Mogelijk waren ze verwant asn de Lugiërs, een andere Germaanse stam. In de 2e eeuw kunnen verschillende onderstammen van de Vandalen worden geïdentificeerd: de Silingen in Silezië en de Asdingen of Hasdingen in het latere Pannonië, van waaruit ze het Romeinse Rijk binnenvielen tijdens de zogeheten Marcomannenoorlogen.

In het jaar 406 moeten ze (waarschijnlijk) vluchten voor de Hunnen en trekken westwaarts Gallië binnen. Het West-Romeinse Rijk was ingestort. Ze kregen weerstand van de inmiddels aanwezige Franken, maar die versloegen ze. In 409 trokken ze door naar het huidige Spanje en stichtte daar verschillende kortstondige staten. Ze kregen het onder andere aan de stok met de Visigoten die daar ook terecht waren gekomen. In mei 429 staken ze over naar Afrika. De Vandalen marcheerden door wat nu Marokko en Algerije is en kwamen ook op Corsica, Sardinië en de Balearen terecht. In 439 veroverden ze Rome. Daarbij viel ook de Romeinse vloot in handen van de Vandalen. De Vandalen en Alanen stichtten een koninkrijk ( regnum ) in de rijke noordwest-Afrikaanse provincies Byzacena en Proconsularis (ongeveer in het gebied van het huidige Tunesië). Inmiddels hadden ze zich bekeerd tot het Christelijke Ariaanse geloof en hielden er een Romeinse levensstijl op na. In 455 plunderden de Vandalen en Alanen onder Gaiseric Rome. Waardevolle spullen systematisch gestolen, maar de inwoners werden gespaard. In de daarop volgende 100 jaar werden de Vandalen belaagd door de Byzantijnen (Oost-Romeinse rijk). Het laatste gewapende vandalenverzet onder Guntarith stierf in 546 uit. Vanaf dat moment verschijnen er geen Vandalen meer in de bronnen.

Trivia

• De term vandalisme is van dit volk afgeleid.