Barnsteenkamer

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Tegenwoordig is de Barnsteenkamer nagemaakt zoals hij er vroeger uitzag.

De Barnsteenkamer (soms ook Amberzaal genoemd) is een kamer in het Catharinapaleis in de buurt van de Russische stad Sint-Petersburg. Het is waarschijnlijk de beroemdste kamer van het paleis. De kamer is namelijk rijk versierd met goud, spiegels en andere dure materialen. De wanden van de kamer bestaan uit panelen gemaakt van barnsteen. Barnsteen is een soort van steen gemaakt van het hars van naaldbomen. De kamer werd ook wel de "Barnsteenkamer van de Tsaar" genoemd en was in heel Oost-Europa bekend.

Tijdens het beleg van Leningrad in de Tweede Wereldoorlog werd de Barnsteenkamer gestolen door de Nazi's. Zij ontmantelden de kamer en brachten het over naar Koningsbergen (tegenwoordig Kaliningrad). Hier werd de kamer tentoongesteld, maar sinds 12 januari 1945 is de kamer spoorloos verdwenen. Wat er gebeurde met de Barnsteenkamer is een mysterie. Vaak wordt gedacht dat de kamer verwoest werd tijdens een bombardement, maar anderen denken dat de panelen nog steeds ergens verstopt liggen. Sinds 2003 is de Barnsteenkamer nagemaakt en weer te zien in het Catharinapaleis.

Geschiedenis

De Barnsteenkamer in 1931

Van Berlijn naar Sint-Petersburg

De Barnsteenkamer was oorspronkelijk niet te vinden in Sint-Petersburg, maar in Berlijn. Berlijn was toentertijd de hoofdstad van het koninkrijk Pruisen. De Pruisische hertog Frederik I bestelde de Barnsteenkamer voor Slot Charlottenburg in 1701. Het idee voor de kamer kwam van de Duitse beeldhouwer Andreas Schlüter. Hij werkte voor de koning van Denemarken en hielp aan het ontwerpen van de kamer. Hoewel de kamer ontworpen werd voor Schloss Charlottenburg, kwam de kamer uiteindelijk in het Berliner Stadtschloss terecht.

In 1716 gaf de Pruisische hertog Frederik Willem I de kamer als cadeau aan de Russisch tsaar Peter de Grote. De Russen hadden namelijk Pruisen geholpen in hun strijd tegen Zweden. De kamer werd ontmantelt en overgebracht naar Sint-Petersburg. Hier werd de kamer aangepast en weer opgebouwd in het Catharinapaleis onder tsarina Elizabeth.

Beschrijving van de kamer

De Barnsteenkamer in 1917

De Barnsteenkamer was bekend in heel Europa. Veel mensen schreven over de schoonheid van de kamer. Ook werd de Barnsteenkamer het "Achtste Wereldwonder" genoemd. Maar wat maakte de kamer dan eigenlijk zo bijzonder?

De kamer bestond uit panelen gemaakt van barnsteen met grote hoeveelheden bladgoud. In kamer werd 6 ton (6.000 kg) barnsteen gebruikt en 450 kg bladgoud. De kamer werd verlicht door kandelaren op de muren. Daarnaast bevatte het vele spiegels. Hierdoor reflecteerde het licht van de kaarsen in de spiegels en het goud. De panelen waren ook rijk versierd met engeltjes en kinderen. De panelen waren dus het meest bijzondere aan de kamer.

Overigens was de Barnsteenkamer niet enorm groot. Het was iets meer dan 55 m². Hoewel dit groter is dan een gemiddelde woonkamer, is dit kleiner dan een bijvoorbeeld een bal- of eetzaal. Het opbouwen van de kamer in Sint-Petersburg duurde 10 jaar en gedurende de 18e eeuw werden steeds meer dingen aan de kamer toegevoegd. De Barnsteenkamer was een zogeheten "pronkkamer". Het had niet echt een functie, maar was meer bedoeld om de rijkdom van de Russische keizerlijke familie te laten zien aan gasten.

Dit schilderij laat zien hoe de Barnsteenkamer eruitzag toen het in Koningsbergen was opgebouwd.

Na de Oktoberrevolutie werd de monarchie in Rusland afgeschaft en werd de Sovjet-Unie gesticht. De Sovjets bewaarden het Catharinapaleis en stelden het open als museum.

Van Sint-Petersburg naar Koningsbergen

Tijdens de Duitse invasie van de Sovjet-Unie rukte het Duitse leger op naar Leningrad (toentertijd Sint-Petersburg). De kamer werd door de Sovjets als vrij waardevol gezien, waardoor men het panelen van de wanden wilden halen. Op deze manier wilde men voorkomen dat ze in handen van het Duitse leger vielen. Het ontmantelen van de kamer duurde echter te lang, waardoor de Sovjets de wanden probeerden te bedekken met behang. Op deze manier hoopten ze dat de Duitsers het niet zouden merken.

Doordat de Barnsteenkamer zo bekend was, faalde dit plan. De Duitsers veroverden het paleis en ontdekten al snel dat de muren behangen waren. In 36 uur ontmantelden ze de kamer en brachten het over naar Koningsbergen (het huidige Kaliningrad; toentertijd Duits grondgebied). Voor de Nazi's was de Barnsteenkamer niet alleen een kunstroof. De Barnsteenkamer was immers oorspronkelijk in Duitsland gemaakt, waardoor het idee bestond dit terug te halen. Het is onduidelijk wat de Nazi's precies van plan waren en of het in Berlijn terecht zou komen.

Desondanks werd de kamer weer opgebouwd in het kasteel van Koningsbergen op 14 oktober 1941. Hier was het voor het publiek te zien als een soort van tentoonstelling. Deze tentoonstelling was open tijdens de oorlog. In januari 1945 gaf Adolf Hitler het bevel om alle kunstwerken uit Koningsbergen over te brengen naar Duitsland. Tegen die tijd was de barnsteenkamer al ontmanteld en in kisten gestopt.

De laatste keer dat de Barnsteenkamer genoemd werd was op 12 januari 1945. Toen stonden de kisten nog in Koningsbergen. Wat er sindsdien met de kamer is gebeurd is onduidelijk.

Vermissing

Theorieën

Volgens de theorie van de goudtrein van Wałbrzych zou de trein met de panelen zich bevinden in een grottenstelsel onder dit bos.

Sinds 12 januari 1941 is de Barnsteenkamer vermist. De vermissing van de kamer is een van de grootste mysteries van de Tweede Wereldoorlog. Niemand weet met zekerheid wat er met de kamer is gebeurd. Ook is het onduidelijk of de kamer vernietigd is. Er zijn twee belangrijke theorieën over wat er met de kamer gebeurd is.

Als eerste, kan de kamer vernietigt zijn tijdens de bombardementen op Koningsbergen. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog is Koningsbergen vaak gebombardeerd geweest door de Geallieerden. Het kasteel waar de kamer in bewaard werd, werd hierbij volledig vernietigd. Volgens deze theorie zou de kamer nog steeds in de kelder in kisten bewaard worden. Ook vonden er veel gevechten met vuurwapens plaats tijdens de verovering van Koningsbergen door het Rode Leger. Barnsteen is een erg brandbaar materiaal. Veel historici denken dus dat de kamer in vlammen is opgegaan tijdens een bombardement of vuurgevecht.

De tweede theorie gaat ervanuit dat de Nazi's de kisten met de panelen toch wisten veilig te stellen uit Koningsbergen. De kamer zou dus nog altijd bestaan en ergens verstopt liggen. Er zijn verschillende theorieën over waar de kamer verstopt zou liggen, maar vaak wordt gedacht dat in een grot in Polen is. Een van deze theorieën is de goudtrein van Wałbrzych. De Nazi's zouden volgens deze theorie een trein verstopt hebben in een ondergrondse tunnel. In de trein zouden naast goud en andere kostbaarheden de panelen van de kamer bewaard worden. Er zijn veel zoektochten geweest naar zowel de kamer als de goudtrein, maar deze is nooit gevonden.

Zoektocht

Na de Tweede Wereldoorlog begon de Sovjet-Unie een grote operatie om gestolen kunstwerken terug te halen uit Duitsland. Hierbij werd ook gezocht naar de Barnsteenkamer. De Sovjets hadden zelfs een speciaal team voor de zoektocht naar de kamer. Deze wisten de kamer niet te vinden. Er zijn verschillende locaties doorzocht. Zo zouden de panelen zich bevinden in het Duitse oorlogsschip Wilhelm Gustloff (wat door de Sovjets werden laten zinken), een Duitse zilvermijn, een lagune in Duitsland, een kelder in Kaliningrad of een grot bij de Duitse stad Wuppertal. Deze werden doorzocht, maar geen bevatte de Barnsteenkamer. In 2020 kwam er een nieuwe theorie dat de panelen zich zouden bevinden in het wrak van de SS Karlsruhe.

Overigens werden wel delen van de kamer teruggevonden. Een van de mozaïeken werd teruggevonden bij de familie van een Duitse soldaat. Dit mozaïek is teruggegeven aan het Catharinapaleis. Ook werd een wieg (die in de kamer stond) en één steentje teruggevonden, wat ook aan het Catharinapaleis zijn teruggegeven.

Reconstructie

Een detail van de Barnsteenkamer

In 1979 werd begonnen met een reconstructie van de kamer. Men wilde op de plaats waar de Barnsteenkamer zich bevond, een nieuwe Barnsteenkamer maken. Deze nieuwe Barnsteenkamer moest er precies zou uitzien als de oude. Hiervoor werden ontwerpen en foto's gebruikt. De herbouw van de kamer duurde 24 jaar en 40 Duitse en Russische experts werkten eraan mee.

Dit duurde zou lang, aangezien men weinig ervaring met barnsteen had. Tegenwoordig zijn er namelijk vrijwel geen kunstenaars en werklieden die barnsteen gebruiken. Ook waren de kosten een probleem. De Sovjet-Unie en later Rusland hadden grote economische problemen. Het Duitse bedrijf E.ON doneerde daarom enkele miljoenen dollars om de kamer af te bouwen.

In 2003 was de reconstructie van de kamer klaar. De kamer werd geopend door de Russische president Vladimir Poetin en de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder. Sindsdien is de kamer ook voor het publiek te bezoeken.