Gebruiker:Mike1023/Kladblok: verschil tussen versies
(60 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox politieke partij |
{{Infobox politieke partij |
||
− | | naam = |
+ | | naam = Belgische Socialistische Partij (BSP) <br> ''Parti socialiste belge (PSB)'' |
− | | afbeelding = [[ |
+ | | afbeelding = [[File:Logo_du_Parti_socialiste_belge_(1945-1978).png|200px]] |
− | | oprichting = |
+ | | oprichting = mei 1945 |
− | | opheffing = |
+ | | opheffing = oktober 1978 |
| actief in = {{BE}} |
| actief in = {{BE}} |
||
− | | richting = [[ |
+ | | richting = [[Links (politiek)|Centrumlinks]] |
− | | stroming = |
+ | | stroming = [[Sociaaldemocratie]] |
| presidentskandidaat = |
| presidentskandidaat = |
||
| president = |
| president = |
||
Regel 52: | Regel 52: | ||
| europesepartij = |
| europesepartij = |
||
| internationaal = |
| internationaal = |
||
− | | partijkleur = |
+ | | partijkleur = FF0000 |
− | | voorgaand = |
+ | | voorgaand = [[Belgische Werkliedenpartij]] |
+ | | opvolgend = [[Vooruit (politieke partij)|Socialistische Partij]] <br> [[Parti Socialiste (België)|Parti Socialiste]] |
||
− | | opvolgend = |
||
| fusie = |
| fusie = |
||
− | | opgegaan = |
+ | | opgegaan = |
− | | afsplitsing = |
+ | | afsplitsing = |
− | | afgesplitst = |
+ | | afgesplitst = |
| voortzetting = |
| voortzetting = |
||
}} |
}} |
||
− | De ''' |
+ | De '''Belgische Socialistische Partij''' was een [[sociaaldemocratie|sociaaldemocratische]] partij die tussen 1945 en 1978 bestond. De partij was de opvolger van de vooroorlogse [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP). De BSP-PSB had een grote invloed op België na de [[Tweede Wereldoorlog]]. Zo heeft de partij bijgedragen aan het ontstaan van de [[verzorgingsstaat]]. |
+ | Tijdens haar bestaan is de partij vrijwel altijd onderdeel van de regering geweest, behalve tussen 1949 en 1954 en tussen 1958 en 1961. In deze periode heeft de BSP-PSB viermaal een premier geleverd: [[Achille Van Acker]], [[Camille Huysmans]], [[Paul-Henri Spaak]] en [[Edmond Leburton]]. In 1978 splitste de partij in een Franstalige en Nederlandstalige afdeling. In Vlaanderen heet de Belgische Socialistische Partij tegenwoordig [[Vooruit (politieke partij)|Vooruit]]. In Franstalig België staat deze bekend als de [[Parti Socialiste (België)|Parti Socialiste]] (PS). |
||
− | De partij was de tegenhanger van de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. Tijdens de 19e eeuw waren de katholieken en liberalen afwisselend aan de macht. Tussen de jaren 1850 en 1880 waren de katholieken vaak in de [[oppositie]]. Tussen het einde van 19e eeuw en de jaren 1930 hadden de katholieken de dominante machtspositie. Zij waren constant de grootste partij en vormden meestal de regering zonder andere partijen. Tijdens de jaren 1930 verloor de partij echter zetels, waardoor het moest samenwerken met de liberalen en de [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP). Na de Tweede Wereldoorlog ging de Katholieke Partij op in de [[Christelijke Volkspartij]] (CVP). De partijen [[Christen-Democratisch & Vlaams|CD&V]] en [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]] zijn afkomstig uit deze partij. |
||
− | |||
− | De Katholieke Partij was conservatief en katholiek. Later werd de partij ook christendemocratisch, voornamelijk door de invloed van [[Adolf Daens]]. |
||
==Geschiedenis== |
==Geschiedenis== |
||
− | === |
+ | ===Voorgeschiedenis=== |
− | Na de [[Belgische Revolutie]] van 1830 had België geen politieke partijen. In het parlement waren alle leden onafhankelijk. Deze onafhankelijke leden kon je in twee groepen verdelen: de katholieken en de liberalen. De katholieken hadden een meerderheid, maar regeerden altijd samen met de liberale minderheid. Tijdens de Belgische Revolutie hadden de twee groepen namelijk samengewerkt. Beide groepen waren (voor verschillende redenen) tegen de Nederlandse overheersing. Na de onafhankelijkheid besloten de groepen samen te werken om België op te bouwen als land. Dit wordt het [[unionisme (Nederlanden)|unionisme]] of het "monsterverbond" genoemd. In de jaren 1840 kwam er een einde dit verbond. De liberalen wilden meer vrijheden, terwijl de katholieken hiertegen waren. |
||
+ | ===Wederopbouw en Koningskwestie=== |
||
− | De liberalen besloten in 1846 hun eigen partij op te richten; de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. De katholieken besloten ook samen te werken. Zij stelden gezamenlijke kieslijsten op voor de verkiezingen. Toch werd dit regionaal geregeld. Op 11 juli 1864 kwam er een bond tussen al deze regionale afdelingen: de ''Federatie van Katholieke Kringen en Conservatieve Verenigingen''. Dit wordt als het officiële begin van de Katholieke Partij gezien. |
||
− | === |
+ | ===Jaren 1960 en 1970=== |
− | [[Bestand:Jules_Malou_ars-moriendi.jpg|right|300px|thumb|De gematigde katholiek [[Jules Malou]] was tussen 1874 en 1878 premier van België. De katholieken hadden toen korte tijd een minderheid.]] |
||
− | De Katholieke Partij bestond uit voornamelijk conservatieve politici. Zij omarmde de katholieke identiteit en het katholieke geloof. Waar de liberalen een strenge [[scheiding van kerk en staat]] wilden, wilden de katholieken juist een rol voor de kerk binnen de staat. De katholieke politici waren het oneens over de precieze rol van de kerk. Toch wilden zij dat het bijzonder onderwijs (scholen met een religieuze grondslag) net als openbaar onderwijs (scholen zonder een religieuze grondslag) geld van de overheid kregen. Tijdens de [[schoolstrijd (België)|schoolstrijd]] probeerden zij dit te regelen. De liberalen wilden echter dat alleen het openbaar onderwijs overheidsgeld kreeg. Tijdens de 19e eeuw hadden de liberalen de meerderheid, waardoor zij hun plannen konden doordrukken. |
||
+ | ===Splitsing=== |
||
− | De katholieken zaten tijdens deze periode in de oppositie. In 1884 behaalden zij echter een meerderheid. De liberalen werden namelijk als extreem gezien. Veel conservatieve en gematigde liberalen stemden daarom voor de katholieken. Ook voegden enkele onafhankelijken zich bij de Katholieke Partij. De opkomst van de [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP) werd als een probleem gezien door de liberalen en katholieken. Door middel van stakingen dwong de BWP om het [[algemeen meervoudig stemrecht]] in te voeren. Voorheen konden alleen mannen met een bepaald vermogen (loon of bezittingen) stemmen. Door de invoering van het algemeen meervoudig kiesrecht konden alle mannen boven de 25 jaar stemmen. Mannen die een hoog loon of vermogen hadden kregen wel één of twee extra stemmen. Als gevolg hiervan kwam de BWP in het parlement en stortte de Liberale Partij in. De Katholieke Partij wist de machtspositie in het parlement te krijgen. De partij trok zowel katholieke (en Vlaamse) arbeiders als gematigde en conservatieve liberalen aan. De Katholieke Partij kon door het algemeen meervoudig stemrecht aan de macht blijven. Tot aan de Eerste Wereldoorlog zouden er volledig katholieke regeringen zijn. |
||
+ | ==Verkiezingsuitslagen== |
||
− | De christendemocraten waren welkom binnen de partij, maar niet in de kieskring [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]]. Priester [[Adolf Daens]] besloot daarom zijn eigen partij op te richten; de [[Christene Volkspartij]]. Deze partij zette zich in voor de rechten van arbeiders, maar was ook onderdeel van de [[Vlaamse Beweging]]. Zo vond Daens dat het Nederlands de taal van Vlaanderen moest worden. Deans probeerde een brug te vormen tussen de conservatieve katholieken en de goddeloze liberalen en socialisten. Na de Eerste Wereldoorlog ging de Christene Volkspartij op in de Katholieke Partij en de [[Frontpartij]]. |
||
− | ===Katholiek Verbond=== |
||
− | [[Bestand:AfficheKatholiekePartij1925.jpg|left|250px|thumb|In dit affiche uit 1925 noemt de Katholieke Partij de Vlaams-nationalistische [[Frontpartij]] hypocriet.]] |
||
− | Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd België binnengevallen door Duitsland. De Katholieke Partij besloot samen te werken met de Belgische Werkliedenpartij (BWP) en de Liberale Partij. De drie partijen vormden één grote nationale regering om de vijand tegen te houden. Na de oorlog is de Katholieke Partij gedwongen om het [[algemeen eenvoudig stemrecht]] in te voeren. Hierdoor kregen alle mannen slechts één stem (ongeacht hun inkomen of vermogen). Ook werd de kiesleeftijd verlaagd naar 21 jaar. Hierdoor verliest de Katholieke Partij haar machtspositie. |
||
− | |||
− | In 1921 besluit de partij verder te gaan als het ''Katholiek Verbond (van België)''. Nieuwe kiesverenigingen worden bij de partij betrokken, zoals de [[Boerenbond]], de Waalse landbouwverbonden en Christelijke Landsbond van de Belgische Middenstand. Ook de [[Katholieke Vlaamsche Landsbond]] van [[Frans Van Cauwelaert]] treedt toe. Hierdoor hoopte het Katholiek Verbond ook Vlaamsgezinde kiezers te trekken. Daarnaast ging de partij zich meer richten op boeren en arbeiders. Het katholieke geloof speelde nog altijd een belangrijk rol binnen de partij. Het Katholiek Verbond bleef de grootste partij van het land. Hierdoor bleef het in de regering met de hulp van liberalen en socialisten. |
||
− | |||
− | In 1936 behaalde het Katholiek Verbond een grote nederlaag. De partij verloor veel zetels aan het [[Vlaamsch Nationaal Verbond]] (VNV) en de fascistische partij [[Rex (politieke partij)|Rex]]. Ze verloren zoveel zetels dat het Katholiek Verbond als tweede partij eindigde achter de Belgische Werkliedenpartij. |
||
− | |||
− | ===Katholiek Blok=== |
||
− | [[Bestand:VerkiezingsposterKatholiekePartij1939Antwerpen.jpg|right|250px|thumb|Een verkiezingsposter van het Katholiek Blok uit 1939 in Antwerpen.]] |
||
− | Om deze reden besloot Katholiek Verbond zich om te vormen. De partij werd omgedoopt in het Katholiek Blok. Het Katholiek Blok was eigen een samenwerking tussen twee partijen; de [[Katholieke Vlaamse Volkspartij]] en de [[Parti catholique social]]. Het idee was dat het Katholiek Blok hierdoor Vlaamsgezinde kiezers meer moest aanspreken. De katholieken hadden namelijk altijd grote steun in Vlaanderen. |
||
− | |||
− | De Katholieke Vlaamse Volkspartij zocht echter steeds meer toenadering tot het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). Zij wilden samenwerken, maar dit zorgde voor hevige kritiek van katholieke politici en de kerk. Uiteindelijk besloten bisschoppen dat de samenwerking er niet zou komen. Toch werkten de Katholieke Vlaamse Volkspartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond in sommige gemeenten wel samen. Tijdens de verkiezingen van 1939 kregen het Katholiek Blok zijn titel van grootste Belgische partij weer terug. |
||
− | |||
− | ===Tweede Wereldoorlog=== |
||
− | Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] werd België binnengevallen door [[Nazi-Duitsland]]. De regering van [[Hubert Pierlot]] vluchtte naar [[Bordeaux]] en later naar [[Londen]]. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkten de katholieken, socialisten en liberalen samen in een oorlogsregering. Deze regering was voornamelijk voor de bevrijding van België bedoeld. |
||
− | |||
− | In 1944 keerde de regering terug naar België. Vanaf toen werd ook de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB) bij de regering betrokken. In 1945 besloot het Katholiek Blok verder te gaan als de [[Christelijke Volkspartij]] (CVP). Deze partij viel in de jaren 1970 uiteen in een Vlaams en Franstalig deel. De Vlaamse afdeling staat tegenwoordig bekend als [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V). De Franstalige afdeling heet [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]]. De twee partijen worden nog altijd als de "christendemocraten" aangeduid, hoewel Les Engagés tegenwoordig sociaalliberaal is. |
||
− | |||
− | ==Ideologie== |
||
− | |||
− | ==Verkiezingsresultaten== |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
Regel 115: | Regel 88: | ||
! -/+ |
! -/+ |
||
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1946 || [[Paul-Henri Spaak]] || {{Percentagebalk|69|202|#FF0000}} || +5 || {{Percentagebalk|34|101|#FF0000}} || |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1949 || [[Paul-Henri Spaak]] || {{Percentagebalk|66|212|#FF0000}} || -3 || {{Percentagebalk|33|106|#FF0000}} || -1 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1950 || [[Max Buset]] || {{Percentagebalk|73|212|#FF0000}} || +7 || {{Percentagebalk|37|106|#FF0000}} || +4 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1954 || [[Achille Van Acker]] || {{Percentagebalk|82|212|#FF0000}} || +9 || {{Percentagebalk|42|106|#FF0000}} || +5 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1958 || [[Achille Van Acker]] || {{Percentagebalk|80|212|#FF0000}} || -2 || {{Percentagebalk|40|106|#FF0000}} || -2 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1961 || [[Léo Collard]] || {{Percentagebalk|84|212|#FF0000}} || +4 || {{Percentagebalk|45|106|#FF0000}} || +5 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1965 || [[Léo Collard]] || {{Percentagebalk|64|212|#FF0000}} || -20 || {{Percentagebalk|31|106|#FF0000}} || -14 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1968 || [[Léo Collard]] || {{Percentagebalk|59|212|#FF0000}} || -5 || {{Percentagebalk|33|106|#FF0000}} || +2 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1971 || [[Jos Van Eynde]] || {{Percentagebalk|57|212|#FF0000}} || -2 || {{Percentagebalk|24|106|#FF0000}} || -9 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1974 || [[Edmond Leburton]] || {{Percentagebalk|59|212|#FF0000}} || +2 || {{Percentagebalk|27|106|#FF0000}} || +3 |
|- |
|- |
||
− | | |
+ | | 1977 || [[André Cools]] <br> [[Karel Van Miert]] || {{Percentagebalk|61|212|#FF0000}} || +2 || {{Percentagebalk|31|106|#FF0000}} || +4 |
− | |- |
||
− | | 1890 || [[Auguste Beernaert]] || {{Percentagebalk|94|138}} || -4 || colspan="2" | ''Niet gekozen'' |
||
− | |- |
||
− | | 1892 || [[Auguste Beernaert]] || {{Percentagebalk|92|152}} || -2 || {{Percentagebalk|46|76}} || -1 |
||
− | |- |
||
− | | 1894 || [[Jules de Burlet]] || {{Percentagebalk|102|152}} || +10 || {{Percentagebalk|52|76}} || +4 |
||
− | |- |
||
− | | 1896 || [[Paul de Smet de Naeyer]] || {{Percentagebalk|110|152}} || +8 || colspan="2" | ''Niet gekozen'' |
||
− | |- |
||
− | | 1898 || [[Paul de Smet de Naeyer]] || {{Percentagebalk|112|152}} || +2 || {{percentagebalk|50|76}} || -2 |
||
− | |- |
||
− | | 1900 || [[Paul de Smet de Naeyer]] || {{Percentagebalk|86|152}} || -26 || {{Percentagebalk|44|76}} || -6 |
||
− | |- |
||
− | | 1902 || [[Paul de Smet de Naeyer]] || {{percentagebalk|96|162}} || +10 || colspan="2" | ''Niet gekozen'' |
||
− | |- |
||
− | | 1904 || [[Paul de Smet de Naeyer]] || {{percentagebalk|93|166}} || -3 || {{Percentagebalk|37|87}} || -7 |
||
− | |- |
||
− | | 1906 || [[Paul de Smet de Naeyer]] || {{percentagebalk|89|166}} || -4 || colspan="2" | ''Niet gekozen'' |
||
− | |- |
||
− | | 1908 || [[Frans Schollaert]] || {{percentagebalk|87|166}} || -2 || {{percentagebalk|47|87}} || +10 |
||
− | |- |
||
− | | 1910 || [[Frans Schollaert]] || {{percentagebalk|86|166}} || -1 || colspan="2" | ''Niet gekozen'' |
||
− | |- |
||
− | | 1912 || [[Charles de Broqueville]] || {{percentagebalk|102|186}} || +16 || {{percentagebalk|54|93}} || +7 |
||
− | |- |
||
− | | 1914 || [[Charles de Broqueville]] || {{percentagebalk|99|186}} || -3 || colspan="2" | ''Niet gekozen'' |
||
− | |- |
||
− | | 1919 || [[Léon Delacroix]] || {{Percentagebalk|70|186}} || -19 || {{Percentagebalk|43|93}} || -11 |
||
− | |- |
||
− | | 1921 || [[Georges Theunis]] || {{Percentagebalk|78|186}} || +8 || {{Percentagebalk|34|93}} || -9 |
||
− | |- |
||
− | | 1925 || [[Aloys Van de Vyvere]] || {{Percentagebalk|78|186}} || 0 || {{Percentagebalk|38|93}} || +4 |
||
− | |- |
||
− | | 1929 || [[Henri Jaspar]] || {{Percentagebalk|71|187}} || -7 || {{Percentagebalk|38|93}} || 0 |
||
− | |- |
||
− | | 1932 || [[Charles de Broqueville]] || {{Percentagebalk|79|187}} || +8 || {{Percentagebalk|42|93}} || +4 |
||
− | |- |
||
− | | 1936 || [[Paul van Zeeland]] || {{Percentagebalk|61|202}} || -18 || {{Percentagebalk|34|101}} || -8 |
||
− | |- |
||
− | | 1939 || [[Hubert Pierlot]] || {{Percentagebalk|67|202}} || +6 || {{Percentagebalk|35|101}} || +1 |
||
|- |
|- |
||
|} |
|} |
||
− | |||
− | ==Afbeeldingen== |
||
==Bronnen== |
==Bronnen== |
||
+ | * Witte, Els, Craeybeckx, Jan en Meynen, Alain (1997). ''Politieke Geschiedenis van België: Van 1830 tot heden.'' Zesde herziende uitgave, Standaard Uitgeverij NV, Antwerpen. |
Huidige versie van 18 mei 2024 om 20:59
Belgische Socialistische Partij (BSP) Parti socialiste belge (PSB) | |
Oprichting | mei 1945 |
Opheffing | oktober 1978 |
Actief in | België |
Richting | Centrumlinks |
Stroming | Sociaaldemocratie |
Overig | |
Voorgaande partij(en) | Belgische Werkliedenpartij |
Opvolgende partij(en) | Socialistische Partij Parti Socialiste |
Portaal Politiek |
De Belgische Socialistische Partij was een sociaaldemocratische partij die tussen 1945 en 1978 bestond. De partij was de opvolger van de vooroorlogse Belgische Werkliedenpartij (BWP). De BSP-PSB had een grote invloed op België na de Tweede Wereldoorlog. Zo heeft de partij bijgedragen aan het ontstaan van de verzorgingsstaat.
Tijdens haar bestaan is de partij vrijwel altijd onderdeel van de regering geweest, behalve tussen 1949 en 1954 en tussen 1958 en 1961. In deze periode heeft de BSP-PSB viermaal een premier geleverd: Achille Van Acker, Camille Huysmans, Paul-Henri Spaak en Edmond Leburton. In 1978 splitste de partij in een Franstalige en Nederlandstalige afdeling. In Vlaanderen heet de Belgische Socialistische Partij tegenwoordig Vooruit. In Franstalig België staat deze bekend als de Parti Socialiste (PS).
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
Wederopbouw en Koningskwestie
Jaren 1960 en 1970
Splitsing
Verkiezingsuitslagen
Jaar | Partijvoorzitter | Kamer | Senaat | ||
---|---|---|---|---|---|
Zetels | -/+ | Zetels | -/+ | ||
1946 | Paul-Henri Spaak | 69/202 |
+5 | 34/101 |
|
1949 | Paul-Henri Spaak | 66/212 |
-3 | 33/106 |
-1 |
1950 | Max Buset | 73/212 |
+7 | 37/106 |
+4 |
1954 | Achille Van Acker | 82/212 |
+9 | 42/106 |
+5 |
1958 | Achille Van Acker | 80/212 |
-2 | 40/106 |
-2 |
1961 | Léo Collard | 84/212 |
+4 | 45/106 |
+5 |
1965 | Léo Collard | 64/212 |
-20 | 31/106 |
-14 |
1968 | Léo Collard | 59/212 |
-5 | 33/106 |
+2 |
1971 | Jos Van Eynde | 57/212 |
-2 | 24/106 |
-9 |
1974 | Edmond Leburton | 59/212 |
+2 | 27/106 |
+3 |
1977 | André Cools Karel Van Miert |
61/212 |
+2 | 31/106 |
+4 |
Bronnen
- Witte, Els, Craeybeckx, Jan en Meynen, Alain (1997). Politieke Geschiedenis van België: Van 1830 tot heden. Zesde herziende uitgave, Standaard Uitgeverij NV, Antwerpen.