Vierde Coalitieoorlog: verschil tussen versies

Huidige versie van 8 okt 2023 om 11:54


Vierde Coalitieoorlog

Datum	9 oktober 1806 - 9 juli 1807
Locatie	Duitsland, Polen
Overwinning voor	Frankrijk
Resultaat
Strijdende partijen

Pruisen Rusland Verenigd Koninkrijk Saksen (tot 1806) Zweden Sicilië	Frankrijk Rijnbond Etrurië Holland Napels Saksen (vanaf 1806) Poolse legioenen Spanje
Leiders

Troepensterkte

Verliezen

Portaal Geschiedenis

De Vierde Coalitieoorlog was een oorlog tussen 1806 en 1807. De oorlog was onderdeel van de Coalitieoorlogen. Tijdens deze oorlogen vochten Frankrijk en haar bondgenoten tegen de zogeheten "coalitie". In de Vierde Coalitieoorlog bestond deze coalitie uit het Verenigd Koninkrijk, het keizerrijk Rusland, het koninkrijk Sicilië, het koninkrijk Pruisen en Zweden. Het keurvorstendom Saksen stond eerst aan de kant van de Vierde Coalitie, maar na twee maanden werd het bondgenoten van Frankrijk.

De Vierde Coalitieoorlog ontstond slechts twee maanden na de Derde Coalitieoorlog. Door de Derde Coalitieoorlog kwam er een einde aan het Heilige Roomse Rijk. Frankrijk kreeg de controle over een groot deel van Centraal-Europa. Pruisen was hier niet blij mee. Al snel werd er een Vierde Coalitie gesloten om Frankrijk uit te schakelen. De oorlog vond vooral in Duitsland en Polen plaats. Frankrijk wist Pruisen binnen te vallen en de hoofdstad Berlijn in te nemen. Pruisen moest zich overgeven en verloor de helft van zijn territorium. Frankrijk wist meer vazalstaten te stichten in Centraal- en Oost-Europa. Ook sloot het land een bondgenootschap met Rusland. Hierdoor kwam Frankrijk als de grote winnaar uit de strijd.

Na de Vierde Coalitieoorlog bleef het twee jaar rustig in Europa. In 1809 sloten Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk een nieuw bondgenootschap, wat leidde tot de Vijfde Coalitieoorlog.

Voorgeschiedenis

Op de plek waar Duitsland nu ligt, lagen vroeger allerlei kleine landjes. Deze landjes waren verbonden in één rijk; het Heilige Roomse Rijk. Het Heilige Roomse Rijk was niet echt één land, aangezien de verschillende landjes een grote mate van zelfbestuur hadden. Toch had het rijk één keizer. De laatste eeuwen kwam deze keizer altijd uit het huis Habsburg en was ook de keizer van Oostenrijk. Tijdens de Derde Coalitieoorlog moest Oostenrijk zich overgeven aan Frankrijk. De Oostenrijkse keizer zag hierdoor in 1806 af van zijn titel als keizer van het Heilige Roomse Rijk. Dit betekende het einde van het rijk, wat al zo'n 800 jaar bestond.

Frankrijk annexeerde (innemen) een deel van de westelijke landjes. De rest van de landjes werden verbonden in een nieuwe verbond; de Rijnbond. De Rijnbond was de opvolger van het Heilige Roomse Rijk en was een vazalstaat van Frankrijk. Frankrijk had dus een grote invloed in het land. Ook vormde de Rijnbond een buffer tussen Frankrijk en twee vijanden; Pruisen en Oostenrijk. Deze twee landen waren wel onderdeel van het Heilige Roomse Rijk, maar niet van de Rijnbond. Pruisen (wat neutraal was tijdens de Derde Coalitieoorlog) was niet blij met de nieuwe Franse invloed in Duitsland.

De Pruisen sloten daarom een "Vierde Coalitie" tegen Frankrijk met het Verenigd Koninkrijk, wat nog steeds in oorlog was met Frankrijk. Rusland, Zweden, Saksen en Sicilië sloten zich ook bij deze coalitie.

Verloop

Pruisische campagne

Napoleon komt aan in Berlijn

Pruisen verklaarde Frankrijk de oorlog in oktober 1806. Dit was echter veel te snel voor zijn bondgenoten. Het Russische leger was nog in Rusland, waardoor zij niet op tijd Pruisen konden steunen. Na de oorlogsverklaring viel Frankrijk direct Pruisen binnen. Pruisen stond er dus alleen voor. Het Franse leger won slag na slag, waaronder de slag bij Jena en de slag bij Auerstadt. Binnen een mum van tijd was Pruisen verslagen. Op 27 oktober maakte Napoleon zijn intrede in de Pruisische hoofdstad Berlijn.

Napoleon verbleef een tijdje in Berlijn, waar hij een decreet uitvaardigde. In deze brief zei hij dat het verboden was voor Frankrijk en haar bondgenoten om met de Britten en haar bondgenoten te handelen. Dit wordt ook wel het Continentaal Stelsel genoemd. Napoleon wilde zou de Britse economie verwoesten en zou het Verenigd Koninkrijk tot vrede dwingen.

De Russen waren ondertussen in Oost-Pruisen gearriveerd. Napoleon verdrong de Russen uit Oost-Pruisen. Na de slag bij Friedland vroegen de Russen voor vrede met Frankrijk.

Polen en Zweden

Polen behoorde tot het oosten van Pruisen, maar de meeste Poolse inwoners wilden onafhankelijkheid. Napoleon zag dit als zijn kans om een vazalstaat op te zetten tussen Pruisen en Rusland. Dit werd het hertogdom Warschau, wat door de koning van Saksen (een bondgenoot) werd gerund.

De Zweden hadden in het noorden van Duitsland ook grondgebied; Zweeds-Pommeren. De Fransen probeerden Zweeds-Pommeren in te nemen, maar de Zweden waren te sterk. Frankrijk en Zweden besloten daarom om de strijd op te geven. De strijd laaide enkele weken later weer op, aangezien Zweden niet wilde meedoen aan het Continentaal Stelsel. De Fransen belegerden Stralsund, wat na enkele weken viel. De Zweedse soldaten verlieten vervolgens Rügen en Frankrijk had de controle over Zweeds-Pommeren.

Gevolgen

Napoleon en Alexander ontmoeten elkaar

Pruisen werd tijdens de Vierde Coalitieoorlog verslagen en verloor de helft van zijn grondgebied. Naast het hertogdom Warschau in het oosten, verloor Pruisen ook grondgebied in het westen. Hier werd het koninkrijk Westfalen gesticht met Napoleons broer, Jérôme Bonaparte, als koning. Daarnaast verloor Pruisen nog enkele kleinere stukken grond, waaronder de stad Dantzig en Oost-Friesland. Ook moest Pruisen een deel van zijn leger opgeven en herstelbetalingen doen aan Frankrijk.

Frankrijk sloot vrede met zowel Pruisen als Rusland in de vrede van Tilsit. Napoleon en de Russische tsaar Alexander I ontmoetten elkaar en merkten dat ze goed overeenkwamen. Ze werden zelfs vrij goede vrienden. Frankrijk kreeg hierdoor de Ionische Eilanden en de stad Kotor, terwijl de Russen enkele Duitse staatjes mochten regeren (zoals het hertogdom Oldenburg). Ook zou Frankrijk Rusland helpen in de strijd tegen het Ottomaanse Rijk. De twee keizers besloten Zweden te dwingen zich aan het Continentaal Stelsel te houden. De Zweden weigerden dit, wat leidde tot de Finse Oorlog.

Frankrijk kreeg meer invloed op het Europees continent door de oorlog. Voor twee jaar was er vrede in Europa, maar dit veranderde in 1809. Toen sloten Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk een Vijfde Coalitie, wat leidde tot de Vijfde Coalitieoorlog. Rusland zou in 1810 zijn vriendschap met Frankrijk verbreken.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{werk}}
 {{Infobox oorlog
 | Naam                            = Vierde Coalitieoorlog
@@ Regel 12: / Regel 11: @@
 | NaamStrijdendePartij2           =
 | NaamStrijdendePartij3           =
+| LedenStrijdendePartij1          = [[Bestand:Flag_of_the_Kingdom_of_Prussia_(1803-1892).svg|20px|border]] [[Koninkrijk Pruisen|Pruisen]] <br> [[Bestand:Flag_of_Russia.svg|20px|border]] [[Keizerrijk Rusland|Rusland]] <br> {{GB}} <br> [[Bestand:Flag_of_Saxony.svg|20px|border]] [[Keurvorstendom Saksen|Saksen]] (tot 1806) <br> {{SE}} <br> [[Bestand:Flag_of_the_Kingdom_of_the_Two_Sicilies_(1816).svg|20px|border]] [[Koninkrijk Sicilië|Sicilië]]
-| LedenStrijdendePartij1          =
+| LedenStrijdendePartij2          = [[Bestand:Flag_of_France.svg|20px|border]] [[Eerste Franse Keizerrijk|Frankrijk]] <br> [[Rijnbond]] <br> [[Bestand:Flag_of_the_Kingdom_of_Etruria.svg|20px|border]] [[Koninkrijk Etrurië|Etrurië]] <br> [[Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg|20px|border]] [[Koninkrijk Holland|Holland]] <br> [[Bestand:Bandera_de_Nápoles_-_Trastámara.svg|20px|border]] [[Koninkrijk Napels|Napels]] <br> [[Bestand:Flag_of_Saxony.svg|20px|border]] [[Keurvorstendom Saksen|Saksen]] (vanaf 1806) <br> Poolse legioenen <br> [[Bestand:Flag_of_Spain_(1785–1873,_1875–1931).svg|20px|border]] [[Koninkrijk Spanje (1716-1873)|Spanje]]
-| LedenStrijdendePartij2          =
 | LedenStrijdendePartij3          =
+| LeidersStrijdendePartij1        =
-| LeidersStrijdendePartij1        = [[Koninkrijk Pruisen|Pruisen]] <br> [[Keizerrijk Rusland|Rusland]] <br> {{GB}} <br> [[Keurvorstendom Saksen|Saksen]] (tot 1806) <br> {{SE}} <br> [[Koninkrijk Sicilië|Sicilië]]
+| LeidersStrijdendePartij2        =
-| LeidersStrijdendePartij2        = [[Eerste Franse Keizerrijk|Frankrijk]] <br> [[Rijnbond]] <br> [[Koninkrijk Etrurië|Etrurië]] <br> [[Koninkrijk Holland|Holland]] <br> [[Koninkrijk Napels|Napels]] <br> [[Keurvorstendom Saksen|Saksen]] (vanaf 1806) <br> Poolse legioenen <br> [[Koninkrijk Spanje (1716-1873)|Spanje]]
 | LeidersStrijdendePartij3        =
 | TroepensterkteStrijdendePartij1 =
@@ Regel 32: / Regel 31: @@
 ==Voorgeschiedenis==
+Op de plek waar Duitsland nu ligt, lagen vroeger allerlei kleine landjes. Deze landjes waren verbonden in één rijk; het [[Heilige Roomse Rijk]]. Het Heilige Roomse Rijk was niet echt één land, aangezien de verschillende landjes een grote mate van zelfbestuur hadden. Toch had het rijk één keizer. De laatste eeuwen kwam deze keizer altijd uit het [[huis Habsburg]] en was ook de keizer van Oostenrijk. Tijdens de [[Derde Coalitieoorlog]] moest Oostenrijk zich overgeven aan Frankrijk. De Oostenrijkse keizer zag hierdoor in 1806 af van zijn titel als keizer van het Heilige Roomse Rijk. Dit betekende het einde van het rijk, wat al zo'n 800 jaar bestond.
+Frankrijk annexeerde (innemen) een deel van de westelijke landjes. De rest van de landjes werden verbonden in een nieuwe verbond; de [[Rijnbond]]. De Rijnbond was de opvolger van het Heilige Roomse Rijk en was een [[vazalstaat]] van Frankrijk. Frankrijk had dus een grote invloed in het land. Ook vormde de Rijnbond een buffer tussen Frankrijk en twee vijanden; Pruisen en Oostenrijk. Deze twee landen waren wel onderdeel van het Heilige Roomse Rijk, maar niet van de Rijnbond. Pruisen (wat neutraal was tijdens de Derde Coalitieoorlog) was niet blij met de nieuwe Franse invloed in Duitsland.
+De Pruisen sloten daarom een "Vierde Coalitie" tegen Frankrijk met het Verenigd Koninkrijk, wat nog steeds in oorlog was met Frankrijk. Rusland, Zweden, Saksen en Sicilië sloten zich ook bij deze coalitie.
 ==Verloop==
 ===Pruisische campagne===
+[[Bestand:Charles_Meynier_-_Napoleon_in_Berlin.png|left|300px|thumb|Napoleon komt aan in Berlijn]]
+Pruisen verklaarde Frankrijk de oorlog in oktober 1806. Dit was echter veel te snel voor zijn bondgenoten. Het Russische leger was nog in Rusland, waardoor zij niet op tijd Pruisen konden steunen. Na de oorlogsverklaring viel Frankrijk direct Pruisen binnen. Pruisen stond er dus alleen voor. Het Franse leger won slag na slag, waaronder de [[slag bij Jena]] en de [[slag bij Auerstadt]]. Binnen een mum van tijd was Pruisen verslagen. Op 27 oktober maakte Napoleon zijn intrede in de Pruisische hoofdstad [[Berlijn]].
+Napoleon verbleef een tijdje in Berlijn, waar hij een [[decreet]] uitvaardigde. In deze brief zei hij dat het verboden was voor Frankrijk en haar bondgenoten om met de Britten en haar bondgenoten te handelen. Dit wordt ook wel het [[Continentaal Stelsel]] genoemd. Napoleon wilde zou de Britse economie verwoesten en zou het Verenigd Koninkrijk tot vrede dwingen.
+De Russen waren ondertussen in Oost-Pruisen gearriveerd. Napoleon verdrong de Russen uit Oost-Pruisen. Na de [[slag bij Friedland]] vroegen de Russen voor vrede met Frankrijk.
 ===Polen en Zweden===
+Polen behoorde tot het oosten van Pruisen, maar de meeste Poolse inwoners wilden onafhankelijkheid. Napoleon zag dit als zijn kans om een [[vazalstaat]] op te zetten tussen Pruisen en Rusland. Dit werd het [[hertogdom Warschau]], wat door de koning van Saksen (een bondgenoot) werd gerund.
+De Zweden hadden in het noorden van Duitsland ook grondgebied; [[Zweeds-Pommeren]]. De Fransen probeerden Zweeds-Pommeren in te nemen, maar de Zweden waren te sterk. Frankrijk en Zweden besloten daarom om de strijd op te geven. De strijd laaide enkele weken later weer op, aangezien Zweden niet wilde meedoen aan het Continentaal Stelsel. De Fransen belegerden [[Stralsund]], wat na enkele weken viel. De Zweedse soldaten verlieten vervolgens [[Rügen]] en Frankrijk had de controle over Zweeds-Pommeren.
 ==Gevolgen==
+[[Bestand:Tilsitz_1807.JPG|right|300px|thumb|Napoleon en Alexander ontmoeten elkaar]]
+Pruisen werd tijdens de Vierde Coalitieoorlog verslagen en verloor de helft van zijn grondgebied. Naast het hertogdom Warschau in het oosten, verloor Pruisen ook grondgebied in het westen. Hier werd het [[koninkrijk Westfalen]] gesticht met Napoleons broer, [[Jérôme Bonaparte]], als koning. Daarnaast verloor Pruisen nog enkele kleinere stukken grond, waaronder de stad [[Dantzig]] en [[Oost-Friesland]]. Ook moest Pruisen een deel van zijn leger opgeven en [[herstelbetaling]]en doen aan Frankrijk.
+Frankrijk sloot vrede met zowel Pruisen als Rusland in de [[vrede van Tilsit]]. Napoleon en de Russische tsaar [[Alexander I van Rusland|Alexander I]] ontmoetten elkaar en merkten dat ze goed overeenkwamen. Ze werden zelfs vrij goede vrienden. Frankrijk kreeg hierdoor de [[Ionische Eilanden]] en de stad [[Kotor]], terwijl de Russen enkele Duitse staatjes mochten regeren (zoals het [[hertogdom Oldenburg]]). Ook zou Frankrijk Rusland helpen in de strijd tegen het [[Ottomaanse Rijk]]. De twee keizers besloten Zweden te dwingen zich aan het Continentaal Stelsel te houden. De Zweden weigerden dit, wat leidde tot de [[Finse Oorlog]].
+Frankrijk kreeg meer invloed op het Europees continent door de oorlog. Voor twee jaar was er vrede in Europa, maar dit veranderde in 1809. Toen sloten Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk een Vijfde Coalitie, wat leidde tot de [[Vijfde Coalitieoorlog]]. Rusland zou in 1810 zijn vriendschap met Frankrijk verbreken.
 [[Categorie:Franse tijd]]