Regeringsvorm: verschil tussen versies
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | [[Bestand: | + | [[Bestand:Forms of government 2021.svg|500px|miniatuur|Landen met hun staats- en regeringsvormen. |
| + | {{Legenda|#35D|Volledige [[Presidentieel systeem|presidentiële republieken]]}} | ||
| + | {{Legenda|#6B6|Presidentiële regeringsvorm, met een aan het parlement gebonden uitvoerende macht}} | ||
| + | {{Legenda|#F0E847|[[Semi-presidentieel systeem|Semi-presidentiele republieken]]}} | ||
| + | {{Legenda|#FF9A33|[[Parlementair systeem|Parlementaire republieken]]}} | ||
| + | {{Legenda|#E75353|[[Parlementair systeem|Parlementaire]] [[constitutionele monarchie]]ën, waar de vorst geen macht meer uitoefent}} | ||
| + | {{Legenda|#EE1AF9|[[Parlementair systeem|Parlementaire]] [[constitutionele monarchie]]ën, waar de vorst wél macht uitoefent (vaak samen met een weinig invloed hebbend parlement)}} | ||
| + | {{Legenda|#801A80|[[Absolute monarchie]]ën}} | ||
| + | {{Legenda|#AA6F33|[[Eenpartijstaat|Eenpartijstaten]]}} | ||
| + | {{Legenda|#6B8E23|Landen waar de constitutie is opgeschort (bijv. bij [[Militaire dictatuur|militaire dictaturen]])}} | ||
| + | {{Legenda|#808080|Landen, waar geen van bovenstaande categorieën van toepassing is}} | ||
| + | Noot: let wel, sommige staten hebben constitutioneel een meerpartijenstelsel, maar worden door veel buitenstaanders als autoritaire staten beschouwd. Deze kaart heeft echter tot doel om de formele regeringsvorm ('{{lang|la|de jure}}') te beschrijven, niet de graad van democratie in de praktijk ('{{lang|la|de facto}}').]] | ||
Een '''regeringsvorm''' is een manier waarop een [[land (staat)|land]] geregeerd wordt. Daarbij kijk je naar wie het gezag heeft en hoe ze dat gezag uitoefenen. | Een '''regeringsvorm''' is een manier waarop een [[land (staat)|land]] geregeerd wordt. Daarbij kijk je naar wie het gezag heeft en hoe ze dat gezag uitoefenen. | ||
| Regel 6: | Regel 17: | ||
Wat betreft staatshoofden zijn er ruwweg twee regeringsvormen: een [[republiek]] (waarin het staatshoofd, de [[president]], wordt gekozen) of een [[monarchie]] (waarin het staatshoofd, de [[monarch]], altijd uit dezelfde familie komt). | Wat betreft staatshoofden zijn er ruwweg twee regeringsvormen: een [[republiek]] (waarin het staatshoofd, de [[president]], wordt gekozen) of een [[monarchie]] (waarin het staatshoofd, de [[monarch]], altijd uit dezelfde familie komt). | ||
| + | [[Bestand:Scheda elettorale referendum 2 giugno 1946.jpg|300px|thumb|In 1946 mochten de Italianen een regeringsvorm kiezen: [[republiek]] of [[monarchie]]?]] | ||
Wat betreft de verhouding tussen de drie machten zijn er ook ruwweg twee regeringsvormen: een [[democratische rechtsstaat]] (waarin de machten gescheiden zijn en het volk mede bepaalt wat voor regering er is) en een [[dictatuur]] (waarin een klein groepje mensen, vaak met één sterke leider alle drie de machten heeft en het volk dwingt te gehoorzamen). | Wat betreft de verhouding tussen de drie machten zijn er ook ruwweg twee regeringsvormen: een [[democratische rechtsstaat]] (waarin de machten gescheiden zijn en het volk mede bepaalt wat voor regering er is) en een [[dictatuur]] (waarin een klein groepje mensen, vaak met één sterke leider alle drie de machten heeft en het volk dwingt te gehoorzamen). | ||
| − | Het woord '''staatsvorm''' of '''staatsinrichting''' lijkt veel op regeringsvorm, maar is niet helemaal hetzelfde. Een staatsvorm gaat over hoe een land bestuurlijk is ingedeeld en wat voor banden het heeft met andere landen. In een [[federatie]], zoals [[België]], hebben verschillende regio's zelfbestuur. In een eenheidsstaat, zoals [[Nederland]], worden de belangrijkste zaken door de landelijke regering beslist. Bovendien zijn België en Nederland allebei lidstaten van de [[Europese Unie]], een soort statenbond. | + | Het woord '''[[staatsvorm]]''' of '''staatsinrichting''' lijkt veel op regeringsvorm, maar is niet helemaal hetzelfde. Een staatsvorm gaat over hoe een land bestuurlijk is ingedeeld en wat voor banden het heeft met andere landen. In een [[federatie]], zoals [[België]], hebben verschillende regio's zelfbestuur. In een eenheidsstaat, zoals [[Nederland]], worden de belangrijkste zaken door de landelijke regering beslist. Bovendien zijn België en Nederland allebei lidstaten van de [[Europese Unie]], een soort statenbond. |
| + | |||
| + | ==Enige regeringsvormen== | ||
| + | Hieronder volgen enige regeringsvormen: | ||
| + | |||
| + | * [[Autocratie]] | ||
| + | * [[Oligarchie]] | ||
| + | ** [[Aristocratie]] | ||
| + | * [[Democratie]] | ||
| + | ** [[Parlementaire democratie]] | ||
| + | ** [[Constitutionele democratie]] | ||
| + | ** [[Volksdemocratie]] | ||
| + | ** [[Geleide democratie]] | ||
| + | ** [[Basisdemocratie]] | ||
| + | * [[Dictatuur]] | ||
| + | ** [[Eenpartijstaat]] | ||
| + | ** [[Militaire dictatuur]] | ||
| + | ** [[Totalitarisme]] | ||
| + | * [[Theocratie]] | ||
| + | ** [[Islamitische republiek]] | ||
[[Categorie:Staatsvorm| ]] | [[Categorie:Staatsvorm| ]] | ||
Huidige versie van 29 okt 2025 om 11:50
Volledige presidentiële republieken
Presidentiële regeringsvorm, met een aan het parlement gebonden uitvoerende macht
Semi-presidentiele republieken
Parlementaire constitutionele monarchieën, waar de vorst geen macht meer uitoefent
Parlementaire constitutionele monarchieën, waar de vorst wél macht uitoefent (vaak samen met een weinig invloed hebbend parlement)
Landen waar de constitutie is opgeschort (bijv. bij militaire dictaturen)
Landen, waar geen van bovenstaande categorieën van toepassing is
Noot: let wel, sommige staten hebben constitutioneel een meerpartijenstelsel, maar worden door veel buitenstaanders als autoritaire staten beschouwd. Deze kaart heeft echter tot doel om de formele regeringsvorm ('de jure') te beschrijven, niet de graad van democratie in de praktijk ('de facto').Een regeringsvorm is een manier waarop een land geregeerd wordt. Daarbij kijk je naar wie het gezag heeft en hoe ze dat gezag uitoefenen.
In de eerste plaats gaat een regeringsvorm over wat voor soort staatshoofd en regeringsleider er is en wat voor soort regering. Ten tweede gaat het over hoe de uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht zijn geregeld: gescheiden of gemengd? In hoeverre moet de regering rekening houden met een parlement, met een grondwet en met wetten?
Wat betreft staatshoofden zijn er ruwweg twee regeringsvormen: een republiek (waarin het staatshoofd, de president, wordt gekozen) of een monarchie (waarin het staatshoofd, de monarch, altijd uit dezelfde familie komt).
Wat betreft de verhouding tussen de drie machten zijn er ook ruwweg twee regeringsvormen: een democratische rechtsstaat (waarin de machten gescheiden zijn en het volk mede bepaalt wat voor regering er is) en een dictatuur (waarin een klein groepje mensen, vaak met één sterke leider alle drie de machten heeft en het volk dwingt te gehoorzamen).
Het woord staatsvorm of staatsinrichting lijkt veel op regeringsvorm, maar is niet helemaal hetzelfde. Een staatsvorm gaat over hoe een land bestuurlijk is ingedeeld en wat voor banden het heeft met andere landen. In een federatie, zoals België, hebben verschillende regio's zelfbestuur. In een eenheidsstaat, zoals Nederland, worden de belangrijkste zaken door de landelijke regering beslist. Bovendien zijn België en Nederland allebei lidstaten van de Europese Unie, een soort statenbond.
Enige regeringsvormen
Hieronder volgen enige regeringsvormen: