Julius Caesar: verschil tussen versies
(Hoe ging het leven van Julius Caesar?) |
|||
| (73 tussenliggende versies door 37 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | {{Infobox politiek persoon |
||
| − | |||
| + | |naam =Julius Caesar |
||
| + | |afbeelding =[[Bestand:Caesar.jpg|250px]] |
||
| + | |onderschrift = |
||
| + | |volledige naam =Gaius Julius Caesar |
||
| + | |geboren =12/13 Juli 100 v.Chr. |
||
| + | |plaatsgeboren =Rome |
||
| + | |overleden =15 Maart 44 v.Chr. |
||
| + | |plaatsoverleden =Rome |
||
| + | |huwelijk =Cornelia Cinna Minor, Pompeia Sulla, Calpurnia Pisonis |
||
| + | |partij =Populares |
||
| + | |religie =Oud-Romeinse Geloof |
||
| + | |uitgelichte functie =Dictator (46-44 v.Chr), Consul (59, 48, 46, 45, 44 v.Chr) |
||
| + | |aangetreden = |
||
| + | |afgetreden = |
||
| + | |voorganger = |
||
| + | |opvolger =Augustus |
||
| + | |functie = |
||
| + | }} |
||
| + | '''Gaius Julius Caesar''', beter bekend als '''Julius Caesar''' of '''Caesar''', was een Romeinse politicus en generaal die officieel een einde maakte aan de Romeinse Republiek (de tijd waarin consuls de baas waren). Hij werd geboren in [[Rome]] op [[12 juli]] 100 v.Chr en werd daar ook op [[15 maart]] 44 v.Chr met 23 messteken vermoord. Caesar was toen 55 jaar oud. |
||
| + | Julius Caesar werd vooral bekend doordat hij in een reeks oorlogen zijn tegenstander [[Pompeius]] versloeg en zo dictator van het [[Romeinse Rijk]] werd. Na zijn dood ontstond een burgeroorlog tussen zijn vriend [[Marcus Antonius]] en zijn neef [[Octavianus]], die de eerste keizer werd onder de naam [[Augustus (keizer)|Augustus]]. |
||
| − | Julius Caesar |
||
| − | (Doorverwezen vanaf Julius caesar) |
||
| − | Zie Julius Caesar (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Julius Caesar. |
||
| − | Gaius Julius Caesar |
||
| + | ==Familie== |
||
| − | Buste van Julius Caesar in het Museo Archeologico Nazionale te Napels. |
||
| + | Caesar kwam uit een bekende en machtige familie. In de afgelopen jaren waren zes leden uit zijn familie [[consul]] geweest, de belangrijkste man van het [[Romeinse Rijk]]. Zijn oom was de bekende Gaius Marius, die geliefd was bij het volk en een oorlog had gevoerd tegen [[Lucius Cornelius Sulla]], die hij jammer genoeg had verloren. Caesar's familie beweerde af te stammen van [[Aeneas]], die de zoon was van een godin. Ze zeiden dus dat ze afstamden van de goden! |
||
| − | Geboortedatum 13 juli ± 100 v.Chr. |
||
| − | Sterfdatum 15 maart 44 v.Chr. |
||
| − | Tijdvak Romeinse Republiek |
||
| − | Periode 49 v.Chr.-44 v.Chr. |
||
| − | Persoonlijke gegevens |
||
| − | Zoon van Gaius Julius Caesar & Aurelia Cotta |
||
| − | Vader van Iulia Caesaris |
||
| − | Caesarion |
||
| − | Augustus |
||
| − | Romeinse keizers |
||
| − | Portaal Romeinse Rijk |
||
| − | Gaius Julius Caesar (Latijnse uitspraak: [ˈgaːius ˈjuːlius ˈkaɪsar]?; Latijn: C·IVLIVS·C·F·C·N·CAESAR, of Gaius Iulius Gaii filius Gaii nepos Caesar; na 42 v.Chr. IMP·C·IVLIVS·CAESAR·DIVVS, of Imperator Gaius Iulius Caesar divus) (Rome, 12 of 13 juli ± 100 v.Chr. - aldaar, Iden van maart (15 maart) 44 v.Chr.) was een Romeins politicus, generaal en schrijver. Hij wordt meestal kortweg Julius Caesar of Caesar genoemd en wordt gezien als een van de machtigste mannen van zijn tijd. Hij had jarenlang de politieke macht te Rome. |
||
| − | Inhoud [verbergen] |
||
| − | 1 Afkomst |
||
| − | 2 Uiterlijk |
||
| − | 3 Levensloop |
||
| − | 3.1 Jeugd |
||
| − | 3.2 Begin van een loopbaan |
||
| − | 3.3 Caesars politieke loopbaan neemt een vlucht |
||
| − | 3.3.1 Quaestor in Hispania Ulterior |
||
| − | 3.3.2 Triumvir en consul |
||
| − | 3.3.3 Proconsul van Gallia en Illyria |
||
| − | 3.3.4 Burgeroorlog |
||
| − | 3.3.5 Dictator |
||
| − | 3.4 Huwelijkspolitiek |
||
| − | 3.5 Caesars droom |
||
| − | 3.6 Caesars dood |
||
| − | 3.7 Politiek na de dood van Caesar |
||
| − | 4 Caesar als literator |
||
| − | 5 Caesar als innovator |
||
| − | 6 Caesar als veldheer |
||
| − | 7 Persoonlijkheid |
||
| − | 7.1 Caesar in zijn eigen voorstelling |
||
| − | 7.2 Caesars publieke en private optreden |
||
| − | 7.3 Caesar in de ogen van zijn biografen |
||
| − | 7.4 Het beeld van Caesar in latere eeuwen |
||
| − | 8 Beroemde uitspraken |
||
| − | 9 Trivia |
||
| − | 10 Externe links |
||
| − | 10.1 Antieke bronnen |
||
| − | 10.2 Nederlandse vertaling |
||
| − | 10.3 Noten |
||
| − | 10.4 Referenties |
||
| − | Afkomst |
||
| + | ==Leven== |
||
| − | Gaius Julius Caesar was de zoon van Gaius Julius Caesar en Aurelia Cotta. Terwijl zijn vader het niet verder schopte dan praetor, bekleedden Caesars oom Sextus Julius Caesar, zijn aangetrouwde oom Gaius Marius, zijn grootvader aan moederszijde Lucius Aurelius Cotta maior, oom aan moederszijde Lucius Aurelius Cotta minor en de vader van zijn grootmoeder Marcia Quintus Marcius Rex allen de functie van consul. Langs de kant van de Gens Julia voerde hij zijn afkomst terug op Julus, een zoon van Aeneas, en dientengevolge een kleinzoon van Venus. Via de tak van de gens Marcia van zijn grootmoeder Marcia, die het cognomen Rex droegen, kon hij zijn afkomst terugvoeren op Ancus Marcius, vierde legendarische koning van Rome en kleinzoon van de tweede legendarische koning van Rome, Numa Pompilius. Zijn oom Gaius Marius was een van de vooraanstaande mannen van zijn tijd en was een leidende figuur binnen de populares. Langs moederskant was hij verbonden met de tak van de Aurelii Cottae, die verscheidene consules leverden aan de Romeinse Republiek, én met de gens Claudia. |
||
| + | ===Vroege leven=== |
||
| − | Uiterlijk |
||
| + | [[Bestand:Sulla_Glyptothek_Munich_309.jpg|miniatuur|right|Dictator Sulla, een optimates]]Caesar werd geboren in 100 voor Christus, in Rome. Hij genoot een goede opleiding en zijn moeder is zelfs de geschiedenis ingegaan als hardwerkende vrouw. Caesar had een liefde voor de redenaarskunst (het spreken in het openbaar over de politiek), en poëzie. Hij had dus een goede jeugd. Op zijn 15e kreeg Caesar van zijn vader de toga van volwassenheid, een typisch Romeins gebruik. |
||
| + | Caesar's vader overleed korte tijd later, plotseling, toen Caesar nog maar 15 jaar oud was, en Caesar werd de belangrijkste man van het gezin. Hij moest de taken van zijn vader in het huishouden overnemen en kreeg de zogenaamde ''patria potestas'' oftewel vaderlijke macht, waarmee hij volgens de wet de baas was over het gezin. |
||
| − | Caesar werd veelvuldig afgebeeld op munten en in de vorm van antieke bustes. Op munten werd hij meestal afgebeeld met een lang en mager hoofd met een opvallende haakneus. Suetonius schreef dat Caesar erg onder zijn kaalheid leed en die steeds wilde verbergen, maar hij beschreef Caesars gezicht met de woorden paulo pleniore ("aan de volle kant"[1]). In 2007 werd een levensgrote buste gevonden van Caesar, opgedoken door archeologen uit de Rhône, midden in de stad Arles. Deze buste toont een ouder wordende man met rimpels en ingevallen wangen. De buste zou dateren uit 46 voor Christus, het jaar waarin Caesar Arles een bevoorrechte positie gaf als Romeinse stad. Het borstbeeld is misschien in het water gegooid na de moord op Caesar, omdat het in die tijd beter was niet als een aanhanger van hem gezien te worden. De vondst is extra bijzonder omdat het waarschijnlijk het oudste beeld is van Caesar dat ooit is gevonden en misschien zelfs het enige dat nog tijdens het leven van Caesar is vervaardigd. Wereldwijd zijn ongeveer twintig antieke bustes van Julius Caesar bekend. Het bericht over de vondst werd op 13 mei 2008 naar buiten gebracht door het Franse instituut voor archeologisch onderzoek onder water DRASSM (Département des recherches archéologiques subaquatiques et sous-marines). Of het borstbeeld inderdaad Caesar voorstelt, staat niet vast, maar is wel aannemelijk, vier experts zijn het hierover eens.[2][3] |
||
| − | Levensloop |
||
| + | De jonge Caesar werd genoemd als iemand die de volgende ''Flamen Dialis'' zou kunnen worden, de priester van Jupiter. Dit liep echter anders. Julius Caesar trouwde met de dochter van een politiek leider, Cinna. Cinna was de leider van de populares, die meer macht voor het volk wilden. Daartegenover stonden de optimates, die meer macht voor de Senaat wilden (de groep van enkele honderden mannen die de [[consul]]s hielpen met het besturen van Rome). Dit waren de twee politieke partijen van Rome, om het zo te zeggen, alleen was er veel geweld tussen de twee partijen. |
||
| − | Jeugd |
||
| − | Caesar werd op 13 juli 100 v.Chr. geboren in de Subura, één van de dichtstbevolkte wijken van Rome. Dit was niet bepaald een wijk waar men als lid van een oude voorname patricische familie wenste geboren te worden, maar de Caesares waren door de eeuwen heen verpauperd. Omdat de vader van Caesar druk doende was zijn sporen te verdienen in de Romeinse politiek, werd de jonge Caesar door zijn moeder Aurelia Cotta opgevoed. Ze deed dit zo goed dat zelfs iemand als Tacitus - niet bepaald bekend om zijn respectvolle houding tegenover vrouwen - haar prees.[4] Rond zijn tiende jaar ontving Caesar onderwijs van Marcus Antonius Gnipho (Suet., De Grammaticis VII.), een bekend specialist in de Griekse en Latijnse letteren, waarbij hij de werken van Homeros in het Grieks en in de oude Latijnse vertalingen van Lucius Livius Andronicus las. Hij leerde ook paardrijden, zwemmen en zwaardvechten. |
||
| − | De jonge Caesar leek aanleg te hebben voor de redenaarskunst en hij zal dan ook vaak het Forum Romanum bezocht hebben waar redenaars op de rostra hun redevoeringen afstaken. Nadat hij op 15 maart 85 v.Chr. uit handen van zijn vader de toga virilis (het teken van volwassenheid) had ontvangen, kon de carrière van de jonge Caesar beginnen, maar nog voor Caesar de leeftijd van 16 had bereikt, overleed zijn vader onverwacht toen hij zich 's ochtends aankleedde. Hierdoor werd Caesar pater familias met de patria potestas (absolute gezag over alle leden van zijn familie), hoewel zijn moeder in de praktijk haar invloed liet gelden op Caesar. Caesar schreef intussen enkele tragedies en gedichten.[5] |
||
| − | Begin van een loopbaan |
||
| − | Toen Caesar in 84 v.Chr. voorgedragen werd als flamen Dialis - priester van Jupiter en meest sacrale persoon van Rome - verbrak hij zijn verloving met de dochter van een eques om de patricische Cornelia Cinna minor, dochter van de leider van de populares Lucius Cornelius Cinna, te huwen. Maar de dood van zijn schoonvader en de dictatuur van Lucius Cornelius Sulla, de leider van de optimates, staken daar een stokje voor. Het is moeilijk in te schatten in hoeverre het ambt van flamen Dialis - dat door allerlei regels gebonden was - Caesars carrière zou hebben belemmerd. De flamen Dialis mocht immers geen leger onder de wapenen zien, wat Caesars verovering van Gallië niet zou hebben bevorderd. |
||
| − | Hoewel Sulla er bij hem op aandrong te scheiden van zijn vrouw, die door haar vader met de populares verbonden was, weigerde Caesar dit te doen en kwam hij zelfs in levensgevaar. Gelukkig kon hij zijn belagers afkopen met 48 000 sestertii, toen dezen hem vonden in het Sabijns gebergte. Gevlucht voor Sulla in 82 v.Chr. diende de nu negentienjarige Caesar als officier in de staf van de Sullaanse propraetor Marcus Minucius Thermus van de provincia Asia. Bij de belegering van de stad Mytilini op Lesbos in 80 v.Chr. verdiende hij de corona civica ("burgerkroon"), voor zijn moed in de strijd en het redden van een medeburger. In 75 voor Chr. werd de 25-jarige Caesar tijdens een reis naar Rhodos, in de Egeïsche Zee gevangengenomen door Cilicische piraten. Er werd een losprijs van 20 talenten geëist, wat Caesar eigenhandig tot 50 talenten liet verhogen. Na 38 dagen werd hij vrijgelaten en organiseerde een strafexpeditie tegen zijn kidnappers. Uiteindelijk werden de meeste van hen opgesloten in Pergamon en gekruisigd. |
||
| − | Om de belegering te bekorten, werd Caesar op diplomatieke missie naar het hof van koning Nicomedes IV van Bithynië gestuurd. Geruchten deden de ronde dat Caesars relatie met Nicomedes van een homoseksuele aard zou zijn. Homoseksueel gedrag was in de hellenistische wereld min of meer geaccepteerd, voor een Romeinse gezant was in Romeinse ogen daarentegen onacceptabel dat Caesar de passieve partner in een dergelijke verhouding zou zijn geweest en het gerucht dat hij "de vrouw van Nicomedes was geweest" deed afbreuk aan Caesars reputatie.[6] |
||
| − | Caesars politieke loopbaan neemt een vlucht |
||
| − | Nu Caesar zich bewezen had in de strijd en zijn trouw aan de populares had getoond, werd het tijd dat hij zijn verdiensten in politieke winst kon omzetten. De gelegenheid zou zich weldra voordoen om zijn politieke carrière te lanceren en aldus te beginnen aan wat toen nog een doorsneecarrière leek te zullen worden. |
||
| − | Quaestor in Hispania Ulterior |
||
| − | Caesar was in 69 v.Chr., het jaar waarin zijn echtgenote Cornelia Cinna minor en zijn tante Iulia, de echtgenote van Gaius Marius, overleden zijn, quaestor en hield een opvallende lijkrede voor beide dames, die als propaganda voor de populares diende. Zijn ambt als quaestor in Hispania Ulterior vervulde hij zonder noemenswaardige incidenten. Hij zou later als propraetor terugkeren naar deze provincia. In 67 v.Chr. was hij nog curator van de Via Appia. Datzelfde jaar zou hij ook Pompeia Sulla huwen. Intussen was Gnaius Pompeius bezig zijn bliksemcarrière uit te bouwen door de Middellandse Zee van piraten - die ook Caesar gevangen hadden genomen - te ontdoen en vervolgens tegen Mithridates VI ten strijde te treken. |
||
| − | Hoewel hij samen met Marcus Calpurnius Bibulus aedilis curulis was in 65 v.Chr., kreeg Caesar de meeste eer voor de spelen die ze beiden financierden. Zo liet Caesar 320 paren gladiatoren aantreden, die getraind waren in eigen kazernes, wat sommige senatoren met afschuw deed terugdenken aan de recente gebeurtenissen met Spartacus. |
||
| − | Het jaar daarop werd hij aangesteld als iudex quaestorius (rechter). In 63 v.Chr., het jaar dat Marcus Tullius Cicero consul was, werd Caesar tot pontifex maximus gekozen. Het was in dit jaar dat de Catilinarische samenzwering uitkwam, waarin Caesar misschien een rol heeft gespeeld. Hij verzette zich in ieder geval tegen het terechtstellen van burgers, ook al waren het samenzweerders. Het jaar daarop werd Caesar verkozen als praetor en zou hij zich laten scheiden van Pompeia Sulla, nadat Publius Clodius Pulcher zich op ongehoorde wijze het huis van Caesar had weten binnen te werken. In 61 v.Chr. werd hij als propraetor naar Hispania Ulterior gestuurd, een gebied dat hij zoals gezegd al als quaestor bezocht had. |
||
| − | Triumvir en consul |
||
| − | Tot zover leek Caesars carrière niet opvallend, maar dat weerhield hem er niet van grote ambities te koesteren. Hij had zijn zinnen gezet op het consulaat, maar zag in dat de inimicitia (vijandschap) tussen Crassus en Pompeius een constante bedreiging was voor zijn carrière. Hij besloot dus te doen wat nog nooit iemand voor hem gedaan had: hij zou trachten de inimicitia tussen de twee voornaamste mannen van Rome te overbruggen. Het volgende jaar slaagde Caesar in zijn opzet. |
||
| − | Caesar sloot in 60 v.Chr. het eerste triumviraat met Marcus Licinius Crassus en Gnaius Pompeius Magnus. De triumviri (driemannen) kwamen overeen dat er in de staat niets zou gebeuren dat een van de triumviri tegenstond. Met de hulp van Crassus en Pompeius zou Caesar tot het ambt van consul worden gebracht. Eens consul moest hij dan een wet doordrukken die Pompeius' veterani grond schonk en nieuwe pachtbelastingen voor de provincia Asia. Om de triumviri nauwer met elkaar te verbinden huwt Pompeius in 59 v.Chr. Caesars dochter Iulia en Caesar Cornelia. Caesars medeconsul Marcus Calpurnius Bibulus liet zich echter niet als werktuig in de plannen van het driemanschap inpassen en moest onschadelijk worden gemaakt. Gedurende de laatste acht maanden van het consulaat kon hij zijn woning niet verlaten uit angst om door aanhangers van Caesar te worden vermoord. |
||
| − | Proconsul van Gallia en Illyria |
||
| − | Zie Gallische oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
||
| − | Na zijn consulaat werd Caesar aangesteld als proconsul van Gallia en Illyria voor een periode van vijf jaar. |
||
| − | Burgeroorlog |
||
| − | Zie Burgeroorlog tussen Pompeius en Caesar voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
||
| − | Nadat Caesar de Rubicon was overgestoken en dus buiten zijn ambtsgebied optrad met zijn legioenen, werd hij tot hostis ("staatsvijand") uitgeroepen. In 49 v.Chr. beval de senaat hem onmiddellijk zijn bevoegdheden af te leggen. Caesar lag met zijn leger aan het riviertje de Rubicon, de grens tussen Gallia Cisalpina en Italia. De hele avond moet hij peinzend langs het water hebben gelopen. Hier sprak hij in het Grieks woorden die in het Latijn vertaald werden als "Alea iacta est"). De volgende dag trok hij met zijn leger in geforceerde dagmarsen naar Rome. En niet om het voor de stadspoorten te ontbinden, zoals Pompeius eertijds deed. De senaatspartij en Pompeius, die nu volledig samenwerkten, hebben de stad niet verdedigd. Toen zij merkten dat de Italische steden voor Caesar kozen en dat Caesar door zijn milde optreden iedereen voor zich won, gaf men Italië op. De zwakte van hun positie was het gevolg van een nederlaag die één van Pompeius' medestanders tegen Caesar had geleden. Diens troepen marcheerden nu met de overwinnaar mee op Rome af. Pompeius en de senaatspartij staken over naar Griekenland. Caesar versloeg eerst Pompeius' medestanders in Spanje en volgde hem daarna naar Albanië, Kosovo en Griekenland. Daar versloeg hij Pompeius - na een aanvankelijke nederlaag bij Dyrrhachium (48 v.Chr.) - in de Slag bij Pharsalus. Pompeius vluchtte naar Egypte, waarheen Caesar hem achtervolgde. |
||
| − | Dictator |
||
| + | De dictator, Sulla, was een optimates en vond dit huwelijk maar niks, omdat de manier van denken van Cinna hem niet aanstond. Caesar weigerde te scheiden en moest uiteindelijk de stad vluchten voor boze aanhangers van Sulla. |
||
| + | ===Legertijd=== |
||
| − | Caesar was de eerste levende Romein die op een Romeinse munt werd afgebeeld: een denarius met een gelauwerde buste van Caesar met omschrift CAESAR IM P M en een halvemaan erachter op de voorzijde en Venus met Victoria in haar hand en het omschrift L. AEMILIV[S] BVCA (muntslager) op de keerzijde (februari-maart 44 v.Chr.). |
||
| + | [[Bestand:Bust of augustus.jpg|miniatuur|right|Augustus met zijn 'Corona Civica']]Caesar ging op zijn achttiende, in 82 voor Christus, het leger in. Hij werd naar de provincie Asia gestuurd, wat nu Turkije is. Daar hoorde hij bij het personeel van de baas van de provincie. Bij de belegering van de stad Mytilini was hij erg dapper en redde hij het leven van een mede-soldaat. Hiervoor kreeg hij de ''corona civica'', oftewel burgerkroon. Het was de op één na belangrijkste onderscheiding voor soldaten in het Romeinse Rijk. Dit betekende ook dat Caesar, als hij ouder dan 30 was, een plekje in de Senaat mocht. In 78 v.Chr. stierf Sulla, maar zijn aanhangers bleven de macht hebben in Rome. |
||
| − | De senaat stelde Caesar aan tot dictator voor een periode van 10 jaar, met de opdracht de Republiek te herstellen. |
||
| − | Huwelijkspolitiek |
||
| − | Caesar huwde in 85 of 84 v.Chr. Cornelia Cinna minor, de dochter van consul Lucius Cornelius Cinna, die de leider van de populares was. Hij verbreekt voor dit huwelijk zelfs zijn verloving met Cossutia, de dochter van een rijke equitesfamilie, hoewel dit mogelijk ook te maken had met zijn ambitie om flamen Dialis te worden: deze moest immers getrouwd zijn volgens het confarreatio (een huwelijk met een speltkoek), dat voorbehouden was voor huwelijken binnen de patricische families. |
||
| − | In 68 v.Chr., één jaar na de dood van Cornelia, huwt Caesar Pompeia Sulla, de kleindochter van Quintus Pompeius Rufus maior en Lucius Cornelius Sulla, beiden overtuigde optimates die als consules van 88 v.Chr. zich fel verzet hebben tegen de tribunicia potestas, het voornaamste wapen van de populares. De intussen pontifex maximus geworden Caesar, die toentertijd ook praetor was, zal in 62 v.Chr. van haar scheiden nadat Publius Clodius Pulcher een opmerkelijke entree in diens huis gemaakt zou hebben. Hoewel Pompeia geen directe schuld trof, vond Caesar dat het zijn vrouw niet betaamde zelfs maar vermeld te worden in dergelijke roddels. |
||
| − | In 59 v.Chr. huwde Caesar tenslotte Calpurnia Pisonis, de dochter van Lucius Calpurnius Piso Caesoninus, die was verkozen tot consul voor 58 v.Chr.[7]. |
||
| − | In de winter 48 v. Chr. - 47 v.Chr. kreeg Caesar een affaire met de Egyptische koningin Cleopatra bij wie hij een zoon Ptolemaeus XV Caesarion verwekte. Deze affaire duurde vermoedelijk tot zijn dood. |
||
| − | Caesars droom |
||
| − | In de eerste weken van maart zou Caesar, volgens Suetonius, door een waarzegger (augur) zijn gewaarschuwd voor de Idus van maart. Deze dag in het midden van de maand zou gevaar brengen. Waarzeggerij in velerlei vorm was in Rome populair en werd ook van staatswege gebruikt. Caesar hechtte aan de voorspelling geen geloof. Caesars vrouw Calpurnia Pisonis vertelde haar man van de dromen waarin zij werd gewaarschuwd voor gevaar; ook deze dromen negeerde Caesar. |
||
| − | Caesars dood |
||
| − | Toch bleef Caesar ook in Rome politieke tegenwind ondervinden. De leden van de senaatspartij waren het niet eens met de reorganisatie van het staatsbestel (dictatuur), omdat de laatste keer dat zij een koning hadden (Tarquinius Superbus) hij de Romeinen alle rechten ontnam. Dus wilden zij het Republikeinse staatsbestel behouden, hoewel dat oude systeem slecht berekend was op de gigantische omvang die het Rijk gekregen had. Op 15 maart, de Iden van maart (volgens de overlevering had een waarzegster hem al onheil voorspeld voor deze dag) vond er een aanslag op zijn leven plaats. |
||
| + | Een beroemd verhaal over Caesar is dat hij een keer op expeditie was in de [[Egeïsche Zee]] en daar gevangen werd genomen door piraten. De piraten eisten twintig talenten aan geld voor Caesar's vrijheid. Caesar vond dit echter te weinig voor een belangrijk iemand als hij, en eiste dat ze de losprijs zouden verhogen naar vijtig talenten. En dat deden ze. Nadat Caesar vrij was gekocht zette hij een expeditie op gang. Hij ving de piraten en vermoordde ze allemaal. |
||
| + | ===Politieke carrière=== |
||
| − | De dood van Julius Caesar (reproductie naar een anoniem schilderij, 1904). |
||
| + | In 69 voor Christus, na twaalf jaar in het leger te hebben gediend, was Caesar oud genoeg voor de politiek. Hij had zich bewezen in de strijd en was mateloos populair onder de populares (zie kopje Vroege Leven). Daarom kreeg hij een hoop belangrijke functies. In de komende 9 jaar had hij de volgende posities: |
||
| − | Op 15 maart van het jaar 44 v.Chr. werd de vergadering van de senaat gehouden in de curia van het Theater van Pompeius. De Curia Julia op het Forum was op dat moment buiten gebruik door een grote brand. Zodra Caesar binnenkwam, stonden alle senatoren op als teken van respect. Enkele mannen gingen achter de stoel van Caesar staan terwijl de rest naar hem toeliep. Cimber trok met beide handen de mantel van Caesars rug waarbij Caesar uitriep: "vanwaar dit geweld", waarna Casca zijn dolk trok en Caesar in de nek probeerde te steken. Caesar kon zich echter nog net omdraaien, zodat hij alleen een ondiepe snee opliep. Caesar stak Casca met zijn griffel waarbij hij de arm van Casca doorboorde. Geen van de senatoren en toeschouwers die dit zagen dorsten iets te doen en allen deinsden geschrokken achteruit. Ze dorsten niet weg te rennen en ook niet te proberen Caesar te helpen. Vervolgens trokken alle samenzweerders hun wapens en duwden ze Caesar heen en weer terwijl ze hem met hun messen en zwaarden steek- en snijwonden toebrachten. De moordenaars raapten hem op en duwden hem tegen het standbeeld van zijn oude vijand Pompeius. Ze probeerden hem zo vaak mogelijk te raken en liepen hierbij ook zelf verwondingen op. Uiteindelijk liep Caesar 23 dolksteken op. |
||
| + | *Quaestor (belangrijk persoon in een provincie) 69 v.chr |
||
| − | Volgens sommige bronnen sprak Caesar zijn laatste woorden toen hij onder zijn aanvallers het gezicht van Marcus Junius Brutus zag, die hij min of meer als zijn zoon beschouwde. Hij riep in het Latijn Et tu Brute (ook gij Brutus?) of tu quoque fili mi? (ook jij mijn zoon), of in het Grieks καὶ σύ, τέκνον; (kai su, teknon?)[8]. Dat kan vertaald worden met: ook jij, mijn kind?. Hierna trok hij zijn mantel over zijn hoofd en stortte op de grond. Dit lijkt echter een geromantiseerde voorstelling van de gebeurtenis te zijn, die in latere eeuwen is verzonnen. De 2e-eeuwse geschiedschrijvers Suetonius en Cassius Dio meldden expliciet dat Caesar stierf zonder een woord te zeggen. |
||
| + | *Curator (toezichthouder van de wegen en tol) 67 v.chr |
||
| − | Enkele dagen na de moord organiseerde men een uitvaartplechtigheid voor Caesar op het Forum Romanum. |
||
| + | *Aedilis Curilis (organisateur van spelen en markten) 65v.chr |
||
| − | Politiek na de dood van Caesar |
||
| + | *Iudex Quaestorius (rechter)63v.chr |
||
| − | De moordenaars hadden echter een fout gemaakt: ze hadden Marcus Antonius laten leven, omdat het volgens Brutus fout zou zijn geweest hem ook te doden; het was tenslotte alleen hun bedoeling te voorkomen dat Caesar keizer werd. Marcus Antonius zette een wraakactie op touw om de moordenaars te straffen, maar die waren allen gevlucht voor de woede van het Romeinse volk, dat bepaald niet blij was met de moord op Caesar. Marcus Antonius bracht het dode lichaam van Caesar naar buiten en liet het op een baar leggen. Naast de dode Caesar onthulde hij de namen van de moordenaars, en na een melodramatische necrologie las hij het testament van Caesar voor. De dictator bleek zijn tuinen aan de stad te hebben vermaakt en aan iedere burger 300 sestertiën, dat was 10 weken loon. De menigte stond verbijsterd. De scepsis ten opzichte van Caesar sloeg om in een wilde verering. De mensen richtten een gigantische brandstapel op van allerlei materiaal. En aan de vlammen die hoog om Caesars lijk opvlamden, ontstaken zij fakkels om de huizen der moordenaars in brand te steken. Zo kreeg Marcus Antonius de macht binnen Rome in handen. Maar de samenzweerders bezetten verscheidene provinciae, terwijl Marcus Brutus en Cassius met een legertje in de buurt van Rome lagen. Er diende zich evenwel een onverwachte concurrent voor Antonius aan, Caesars neef en adoptiezoon Octavianus. Hij was nog geen 19 jaar. Brutus sloeg de hand aan zichzelf toen hij twee jaar later, in 42 v.Chr., door Marcus Antonius bij de stad Philippi in Griekenland verslagen was. Caesar liet bijna al zijn rijkdommen na aan Octavianus. Na nog een aantal jaren van burgeroorlogen wist Octavianus zijn meeste tegenstanders uit te schakelen en verleende de senaat hem in 27 v.Chr. de eretitel Augustus (de verhevene). Verder kende de senaat Augustus een aantal bevoegdheden toe waardoor hij als keizer kon regeren en de rust in het rijk herstellen. Zo werd de jonge Octavianus de alleenheerser die Caesar had willen zijn en kreeg het Romeinse volk alsnog één grote almachtige leider. Na Octavianus volgden nog vele andere keizers. |
||
| + | *Ponv.chrtifex Maximus (hogepriester)63. |
||
| − | Caesar als literator |
||
| + | *Praetor (baas van een provincie)62.v.chr |
||
| + | *Propraetor (naam van iemand die voor de tweede keer Praetor is) 61v.chr |
||
| + | Caesar was nu immens populair. Zowel onder het volk, hij was immer een populares, als onder de rijkeren, omdat Caesar uit een belangrijke familie kwam. Maar Caesar wilde meer: hij wilde de belangrijkste positie in het Romeinse Rijk hebben: consul. |
||
| − | Caesar hield zich veel bezig met redevoering en literatuur. Van zijn werken hebben we enkel nog Commentarii de bello Gallico en Commentarii de bello civili. Deze bestaan respectievelijk uit zeven en drie boeken. Caesar schreef naast proza ook poëzie (onder andere epigrammen), maar die zijn helaas samen met zijn redevoeringen, de Anti-Cato (een pamflet gericht tegen de nagedachtenis van Cato, hoewel aan Caesars auteurschap getwijfeld wordt), en de analogica (een grammaticale verhandeling) verloren gegaan. |
||
| − | In De bello Gallico worden de gebeurtenissen van de verovering van Gallia verteld. Later werd er aan dit werk door zijn adjudant Aulus Hirtius een achtste boek toegevoegd over de jaren 51 en 50 v.Chr. De bello civili handelt over de twee eerste jaren van de burgeroorlog tussen Pompeius en Caesar in 49 en 48 v.Chr. Aulus Hirtius voegde ook hier een boek aan toe over de verdere strijd in Alexandrië, anderen voegden er nog aan toe over de strijd in Africa en Hispania. |
||
| − | Caesar als innovator |
||
| + | ===Eerste triumviraat=== |
||
| − | Caesar was niet alleen actief als politicus en militair, maar voerde als pontifex maximus ook een nieuwe kalender, de Juliaanse kalender in. De nieuwe kalender, ingevoerd vanaf 1 januari 45 v.Chr., een bedenksel van de sterrenkundige Sosigenes, was niet meer gebaseerd op de cyclus van de maan, maar volgde het zonnejaar. Hij voerde als eerste de schrikkeldag in, maar plaatste hem wel achter aan de maand waar vroeger de schrikkelmaand op volgde. Hij zou ook als eerste gebruik hebben gemaakt van een Caesarcijfer. |
||
| + | [[Bestand:First_Triumvirate_of_Caesar,_Crassius_and_Pompey.jpg|miniatuur|right|300px|Het Eerste Triumviraat van Caesar, Crassus, en Pompeius]]De machtigste mannen in Rome in die tijd waren Crassus en Pompeius. Crassus was een schatrijke man die de gladiatorenopstand onder [[Spartacus]] had neergeslagen, en Pompeius was een generaal die het koninkrijk Pontus had verslagen en de Middellandse Zee binnen drie maanden vrij van piraten had gemaakt. Ze waren allebei aanhanger van Sulla, wat later nog tot problemen zou leiden. |
||
| − | Caesar als veldheer |
||
| + | Onder aandringen van Caesar sloten Caesar, Crassus, en Pompeius in 60 v.Chr. een officieel vijfjarig bondgenootschap, bekend als het Eerste Triumviraat (Van het Latijnse Tri: Drie en Vir: Man). Om het bondgenootschap officieel te maken liet Caesar zijn dochter Julia trouwen met Pompeius. |
||
| − | Geschiedkundigen beschouwen de veldheerkunst van Caesar als van hetzelfde niveau als die van militaire genieën als Alexander de Grote, Hannibal, Genghis Khan, Napoleon Bonaparte en Saladin. Hoewel hij zo nu en dan tactische nederlagen leed, zoals bij de slag bij Gergovia en de Slag bij Dyrrhachium gedurende de Burgeroorlog, heeft Caesar zijn tactische talent meer dan eens aangetoond door zulke daden als de omwalling van Alesia gedurende de Gallische Oorlog, het verpletterend verslaan van de strijdkrachten van Pompeius gedurende de Burgeroorlog en de complete vernietiging van het leger van Pharnaces bij de Slag bij Zela. Dat Caesar in staat was om succesvol campagne te voeren op elk terrein en onder alle weersomstandigheden is te danken aan de strikte maar faire discipline van zijn legionairs, wier bewondering en toewijding wijd en zijd bekend waren. Dit omdat hij legionairs promoveerde op basis van bekwaamheid en niet op basis van (nobele) geboorte. Caesars infanterie en cavalerie waren eersteklas en hij maakte zwaar gebruik van de formidabele Romeinse artillerie; andere factoren die hem zo effectief op het slagveld maakten, waren de voortreffelijke ingenieurskwaliteiten van zijn leger (in het leger wordt dit onderdeel van de strijdkrachten de genie genoemd) en de legendarische snelheid waarmee hij zijn troepen wist te verplaatsen. (Caesars leger marcheerde soms tot 40 mijl per dag). Zijn leger bestond uit 40.000 infanterie en vele cavaleristen, met enige bijzondere legereenheden, zoals de genie. Hij verhaalt in zijn Commentarii de bello Gallico dat gedurende de belegering van een Gallische stad welke gebouwd was op een erg steil en hoog plateau, zijn genie in staat was een tunnel te graven door vast gesteente en het begin van de bron te vinden waarmee de stad van water werd voorzien, en deze om te leiden ten nutte van het leger. De stad, afgesneden van zijn eigen watertoevoer, capituleerde onmiddellijk. |
||
| − | Persoonlijkheid |
||
| + | ===De Gallische Oorlog=== |
||
| − | Wij kennen Caesar door zijn gepubliceerde en bewaard gebleven relaas van de verovering van Gallië, door zijn daden en door de beschrijvingen die anderen van hem geven. |
||
| + | [[Bestand:RomanRepublic40BC.jpg|miniatuur|right|300px|Het Romeinse Rijk na Caesar's oorlogen]]In 59 v.Chr. werd Caesar tot consul verkozen. Consul was je echter maar voor één jaar. Daarna werd hij de baas van de provincies [[Gallië]] en Illyrië, vandaag Zuid-Frankrijk en de [[Balkan]]. Hij kreeg de macht over vier legioenen, dus ongeveer 20,000 soldaten. Deze waren erg trouw aan Caesar, want veel soldaten kende hij al uit de tijd dat hij in leger zat, of dat hij de baas was van een provincie. Tussen 58 v.Chr. en 50 v.Chr. voerde Caesar de Gallische Oorlog. Rome was alleen nog maar de baas over Zuid-Frankrijk. De rest van Frankrijk (of Gallië, zoals het toen werd genoemd) werd bevolkt door tientallen stammen, [[Kelten]], waarvan de grootsten ongeveer 200,000 mensen telden. Binnen vier jaar wist hij bijna heel Gallië in te nemen, en verplaatste hij de grens van het Romeinse Rijk naar de Rijn (de [[Limes]]). Hij veroverde dus zelfs een stuk van Nederland! |
||
| − | Caesar in zijn eigen voorstelling |
||
| + | In 55 v. Chr viel hij Groot-Brittannië aan, maar zonder succes. In 54 v. Chr keert hij terug naar Gallië, waar een opstand begon die twee jaar duurde. |
||
| − | Caesar laat zich in zijn De bello Gallico kennen als een koelbloedig man. Hij neemt, in een originele verteltrant, een zekere afstand van zijn eigen gedrag door het verhaal in de derde persoon te schrijven. Hij schrijft dus "Hij belegerde" wanneer hij over zichzelf schreef. |
||
| + | Eerst waren de Galliërs verdeeld, maar ze realiseerden zich dat ze alleen konden winnen als ze samenwerkten. Ze kozen [[Vercingetorix]] als de leider van al hun soldaten. In 52 v.Chr. vond de Slag bij Alesia plaats. De laatste opstandige Gallische stammen, onder leiding van Vercingetorix hadden zich opgesloten in de stad Alesia in het midden van Gallië. Caesar bouwde gigantische muren om de stad heen waardoor er geen hulp van buitenaf kon komen. Het voedsel in de stad raakte op, en ze konden geen nieuw voedsel halen. Na enkele maanden viel de neef van Vercingetorix, Vercasivellaunos, de Romeinen aan met 60,000 man. Caesar maakte toen een gewaagde actie: Hij liet 6,000 mannen vechten tegen 60,000. De Romeinen maakten goed gebruik van hun stellingen die ze hadden gebouwd om de stad heen en de Galliërs vonden het verdacht en intimiderend dat Caesar zo weinig mannen liet vechten. Vercasivellaunos trok zich terug. De stad Alesia gaf zich over, omdat ze niet dachten dat er nog hulp zou komen. Caesar was nu de baas over heel Gallië. De Senaat kondigde twintig dagen van feest af in de stad, maar liet Caesar geen mooie intocht houden in de stad om zijn overwinning te vieren. Dit vond Caesar een grote belediging. |
||
| − | «Eo cum de improviso celeriusque omnium opinione venisset, Remi, qui proximi Galliae ex Belgis sunt, ad eum legatos Iccium et Andebrogium.» |
||
| − | «Bij zijn door niemand verwachte en onverwacht snelle aankomst zonden de Remers, de Belgen die het dichtst bij Gallië wonen, hun leiders Iccius en Andecombogius, als gezanten tot hem.» |
||
| − | CAES., De bello Gallico II 3.1. |
||
| − | Gezien zijn verdere optreden kan dit niet als bescheidenheid worden begrepen. |
||
| − | Ook spreekt hij vaak van zijn "gebruikelijke genade" bij de behandeling van vijanden. |
||
| − | Caesars publieke en private optreden |
||
| − | Caesar was in de eerste plaats ambitieus. Hij wist zich, als aristocraat, voorbestemd om over Rome te regeren. Zijn welbespraaktheid, militair inzicht en politieke genie waren de basis van zijn succes. Caesar had ten tijde van zijn dood de republiek geknecht, maar het is onduidelijk gebleven welke toekomst hij voorzag voor de Romeinse republiek. Een aangeboden kroon, teken van het herstel van het koningschap, weigerde hij. |
||
| − | Caesar in de ogen van zijn biografen |
||
| − | Tijdgenoten en de biografen uit de eerste eeuw na Caesars dood schreven over Caesar in de wetenschap dat zijn erfgenamen en opvolgers de absolute macht in Rome bezaten. Zij konden niet vrijuit over Caesar schrijven. |
||
| − | In de De Vita Caesarum van Gaius Suetonius Tranquillus wordt Caesar dan ook geportretteerd als een militair genie dat slachtoffer wordt van politieke intriges. |
||
| − | Het beeld van Caesar in latere eeuwen |
||
| − | «He was as great as a man can be without being moral.» |
||
| − | Ronald Syme over Caesar. |
||
| − | Caesar was al in de Middeleeuwen, samen met Alexander de Grote, één van de typische helden van de hofcultuur en de ridderromans. In de renaissance bleef zijn aanzien groot. William Shakespeare maakte van Caesar ook een toneelheld en in de twee grafredes in het drama wordt Caesar zeer gunstig, als een ambitieus, maar nobel mens en weldoener beschreven. |
||
| − | Tijdens de Franse Revolutie stond Brutus in hoger aanzien dan Caesar, maar onder Napoleon I was Caesar de inspiratie voor Napoleons rol als keizer. |
||
| − | Gaius Suetonius Tranquillus, kanselier van keizer Hadrianus, is een belangrijke bron van kennis over Caesar. Voor zijn De Vita Caesarum, een politieke biografie van de twaalf eerste imperatores kon hij immers putten uit het voor ons verloren gegane Romeinse rijksarchief. Suetonius schetst Caesar als een ongewoon hardnekkig man. Al vroeg, tijdens de samenzwering van Catilina, was hij, de praetor, slechts met dreiging met geweld ertoe te bewegen om de reddeloos verloren zaak van Catalina te laten rusten. Ook als rechter kenmerkten drammerigheid en een opvallende vooringenomenheid Caesars optreden. |
||
| − | Suetonius behandelt het seksleven van zijn onderwerpen uitgebreid en methodisch. Over Caesar schrijft hij dat een zekere Ruffio een van Caesars "schandknapen" was. In verband met Caesars verblijf in Bithynië vermeldt hij de vele onweersproken geruchten over Caesars affaire met de koning en de onbarmhartige plagerijen van de Romeinse soldaten die spotversjes en liedjes over de homoseksuele en heteroseksuele escapades van Caesar, die zij als een "bok" beschreven, maakten. Verder kenschetst Suetonius Caesar als dapper, een goede en trouwe vriend en benadrukt hij Caesars vrijgevigheid. Caesars vaak genoemde gevatheid en wrange humor lijken hiermee moeilijk te verenigen en maakten veel vijanden. |
||
| − | Plutarchus, een Griek, putte uit bronnen die wij niet meer kennen. Ook hij benadrukt Caesars bijtende geestigheid. Wij leren Caesar kennen als plagerige en arrogante pestkop. Een, in verband met de moord veelzeggend voorbeeld daarvan was dat Caesar de tribunus plebis Marullus afzette omdat deze, na de mislukte " kroning" op het feest van de lupercaliën, diegenen die Caesar hadden toegejuicht arresteerde. Caesar noemde Marullus daarbij een "Brutus" ofwel domkop. Dat was een riskante provocatie van de republikeinen want een Brutus stichtte de Romeinse republiek. Plutarchus noemt ook Caesars vallende ziekte, die achteraf als epilepsie is geïnterpreteerd, en kaalheid. |
||
| − | Beroemde uitspraken |
||
| + | Caesar schreef later een beroemd boek over zijn ervaringen tijdens deze oorlog: ''Commentarii de Bello Gallico'', oftewel 'Commentaar op de Gallische Oorlog'. |
||
| − | Beroemde uitspraken van Caesar zijn: |
||
| − | « Veni vidi vici » (« ik kwam, ik zag en ik overwon ») - berichtje aan de Senaat om zijn snelle overwinning (drie dagen nadat hij de grens is overgestoken) in de slag van Zela op koning Pharnaces van Pontus, zoon van Mithridates VI, samen te vatten (47 v.Chr.)[9]. |
||
| − | « Alea iacta est » (de teerling is geworpen) - deze uitspraak zou gedaan zijn bij het oversteken van de Rubicon, maar is waarschijnlijk niet in het Latijn uitgesproken - Caesar citeerde de Griekse toneeldichter Menander. |
||
| − | « Aut Caesar aut nullus » (ofwel Caesar, ofwel niemand) (de lijfspreuk van Cesare Borgia) |
||
| − | « Divide et impera » (« verdeel en heers »), waarmee Caesar zijn strategieën en overwinningen bedoelde. Met verdeel bedoelde hij het volgende: Caesar liet soldaten, verkleed als andere Galliërs, lichte plunderingen verrichten bij Gallische stammen, waardoor deze niet meer als één groep tegenover Caesar stonden, maar als kleine groepjes. Caesar kon deze dan makkelijker overheersen (impera). |
||
| − | « Et tu, Brute? »[10] (Ook gij, Brutus?), volgens sommige bronnen de laatste woorden die Julius Caesar zou hebben gesproken tot Brutus, een protegé van hem, toen Brutus en zijn medesamenzweerders hem in het senaatsgebouw vermoordden. Men neemt aan dat Caesar eerder « Tu quoque, fili mi? » (« Jij ook, mijn zoon? ») gezegd zou hebben, of in het Grieks: « καὶ σὺ τέκνον; (Kai su, teknon?) »[11] (Jij ook, [mijn] kind?). Suetonius zelf[11] geloofde eerder dat hij stierf zonder iets te zeggen. |
||
| − | « Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. » - « Van hen (d.i. de Galliërs) allemaal zijn de Belgen de dappersten, omdat ze het verst verwijderd zijn van de cultuur en de beschaving van de provincia, omdat er slechts zeer zelden kooplui tot bij hen reizen en die dingen invoeren, die bijdragen tot het verwekelijken van de geesten, en ze vlakbij de Germanen, die over de Rijn wonen, met wie ze voortdurend oorlog voeren, wonen. » - Caesar schrijft over de verschillen tussen de Gallische volkeren (Commentarii de bello Gallico I 1.3.). |
||
| − | Trivia |
||
| + | Ondertussen was het Eerste Triumviraat uit elkaar gevallen. Crassus was in 53 v.Chr. omgekomen tijdens een oorlog in het Midden-Oosten, tegen de Parthen. De spanningen tussen Pompeius en Caesar liepen hoog op. Ten eerste was Caesar populares en Pompeius een optimates. Ten tweede was Caesar een stuk populairder onder de bevolking dan Pompeius. Ten derde had Caesar een veel groter leger dan Pompeius dat ontzettend trouw was aan Caesar. Dit was de oorzaak van de Romeinse burgeroorlog, tussen Pompeius en Caesar. Hij zou vier jaar duren en de politiek van Rome voorgoed veranderen. |
||
| + | [[Bestand:(Venice) Pompey the Great, Museo Archeologico Nazionale.jpg|miniatuur|Pompeius]] |
||
| + | ===De burgeroorlog met Pompeius=== |
||
| + | In 50 voor Christus liep Caesar's termijn als baas van Gallië en Illyrië af. De Senaat beveelde hem de heerschappij over zijn legioenen over te dragen aan de volgende baas, en zonder legers naar Italië terug te keren. Caesar vertrouwde dit echter niet. Hij dacht dat, omdat de Senaat bang was voor zijn populariteit en macht, hij opgepakt zou worden. Caesar trok dus met het 13e legioen (ongeveer 5000 soldaten) richting Rome. De rivier de Rubicon was de grens tussen Caesar's land en dat van Pompeius. Toen hij de Rubicon met zijn leger overstak begon de burgeroorlog officieel. Caesar werd uitgeroepen tot vijand van de staat en Pompeius werd dictator van Rome, om Rome te beschermen. |
||
| + | Terwijl Caesar naar Rome marcheerde stapten veel Italiaanse steden over naar zijn kant. Pompeius werd bang en vluchtte samen met de Senaat naar Griekenland. Binnen twee maanden (januari-maart) had Caesar Italië veroverd. Hij stelde zijn vrienden Lepidus en Marcus Antonius aan als leiders van Rome en ging hij op 49 v.Chr met zijn leger naar Spanje, waar Pompeius regeerde en veel van zijn soldaten waren. |
||
| − | Tekening van Julius Caesar |
||
| − | De titels keizer en tsaar zijn aan Caesars naam ontleend. Dit komt doordat de Romeinen de C uitspraken zoals wij de K uitspreken en AE spraken zij uit als AI. De Romeinen zeiden dus eigenlijk Kaisar (zoals in het Duits nog altijd de uitspraak is), waarvan dan weer makkelijk in het Nederlands keizer te maken is. Caesar zelf is nochtans nooit keizer geweest, hij was wel uitgeroepen tot dictator voor het leven, in tegenstelling tot zijn adoptiezoon Octavianus. (Het is dan ook van zijn adoptiezoon dat de naam Caesar is overgeleverd, daar deze na zijn adoptie zich Gaius Iulius Caesar liet noemen.) |
||
| − | Van de keizersnede (sectio caesarea) beweert men dat zij die naam draagt omdat Caesar ermee zou zijn geboren, wat zeer onwaarschijnlijk wordt geacht, omdat zijn moeder zijn geboorte overleefde. Waarschijnlijker is dat de term is afgeleid van de stam in het werkwoord caedere, snijden (voltooid deelwoord caesus). |
||
| − | De Italiaanse schrijver Francesco Carotta beweert dat Jezus dezelfde persoon was als Caesar. Het zou alleen door de jaren heen een eigen verhaal zijn gaan vormen, waardoor het nu lijkt alsof het twee verschillende personen waren.[12] Het waarheidsgehalte van deze stelling en de kwaliteit van zijn onderzoek wordt echter in brede kring betwijfeld.[13] |
||
| − | Het is bekend dat Julius Caesar linkshandig was. |
||
| − | Externe links |
||
| + | In Spanje wist Caesar in één veldslag vijf legioenen te verslaan, en nog twee legioenen gaven zich vrijwillig over. Alleen het beleg van de stad Massilia duurde lang. Zij gaven zich pas in oktober over. Ondertussen had Caeser's vriend Cato [[Sicilië]] veroverd, waarna hij door was gegaan in Noord-Afrika, waar hij na twee veldslagen om het leven kwam. |
||
| + | Daarna ging Caesar terug naar Italië en stak hij de [[Adriatische Zee]] over richting Pompeius in Griekenland, met zeven legioenen. Zijn vloot werd op de terugweg echter veroverd en in de brand gestoken, waardoor Caesar geen voorraden of nieuwe manschappen kon laten komen. In Griekenland vonden twee belangrijke slagen plaats: de Slag bij Dyrrachium, die Pompeius verrassend won, en op 48. V.chr vond de plaatse de Slag bij Pharsalus waarbij Caesar een gigantische overwinning behaalde. Pompeius vluchtte naar [[Egypte]], achtervolgd door Caesar. |
||
| − | Commons heeft meer mediabestanden op de pagina Julius Caesar. |
||
| + | [[Bestand:Joel Rinne ja Liisa Tuomi, Caesar ja Kleopatra (Suomen Kansallisteatteri, 1963).JPG|miniatuur|right|Caeser en Cleopatra in een toneelstuk uit 1963]]In Egypte regeerde de jonge koning Ptolemaus XIII. Hij hoopte bevriend te raken met Caesar, en toen Pompeius aankwam in [[Alexandrië]] liet hij Pompeius onthoofden. Caesar kwam in Egypte aan, en ontmoette daar [[Cleopatra]]. Cleopatra was de zus van Ptolemaus XIII, en ook nog eens de vrouw. Ze hadden alleen ruzie omdat Cleopatra te veel macht had. Ptolemaus was boos dat Cleopatra en Caesar bevriend waren, en Caesar was ook niet blij dat Ptolemaus zich bemoeide met zijn oorlog. Er begon een oorlog tussen Ptolemaus en Caesar, waarbij Caesar uiteindelijk won door versterkingen uit Syrië. Daarna ging Caesar naar Pontus (nu in [[Turkije]]) waar hij de opstandige koning Pharnaces in één slag versloeg. Over deze slag sprak hij later de beroemde woorden: Veni, Vidi, Vici, oftewel Ik kwam, Ik zag, Ik overwon. |
||
| − | Wikiquote heeft een collectie citaten gerelateerd aan Julius Caesar. |
||
| + | Het jaar 47v.chr werd Ptolemaeus XIII gedood en zo had Cleopatra meer macht met een haar andere broer Ptolemaeus XIV . |
||
| − | (en) S. Cross, Julius Caesar: The Last Dictator. A Biography of Caesar and Rome. 100 - 44 B.C., 2001-2005. (Zéér uitgebreide biografie met uitgebreide bibliografie en links) |
||
| + | En Cleopatra kreeg een relatie met caesar. Dat zelfde jaar kregen ze een zoon dat caesarion genoemd werd, de later Ptolemaeus XV. Maar de burgeroorlog was nog niet voorbij en ging verder Cato Voorde nieuwe oorlog op 46 v.Chr. De zoons en legeraanvoerders van Pompeius waren ondertussen in Noord-Afrika. Zij hadden een leger van wel 45.000 mensen, waarvan ongeveer de helft versterkingen van koning Juba van Mauretanië. Caesar had veel minder mannen, maar wist de Slag bij Thapsus toch beslissend te winnen. De troepen uit Mauretanië vertrokken halverwege de strijd, en de rest van het leger gaf zich over. De legerleiders en zoons van Pompeius wisten echter te vluchten naar Spanje. |
||
| − | (nl) V. Hunink, Caesar en de Gallische goden, in Streven 64 (1997), pp. 313-323. |
||
| + | |||
| − | (nl) V. Hunink, In de schaduw van Caesar. Hirtius' aanvulling op Oorlog in Gallië, in Hermeneus 69 (1997), pp. 184-192. |
||
| + | De laatste plek waar aanhangers van Pompeius nog de macht hadden was dus in Spanje. Caesar trok daarheen en wist de beslissende Slag bij Munda, tussen de complete troepensterkte van de twee kanten, op een erg onhandige manier te winnen. Caesar wilde met zijn ruiters een aanval plaatsen. De ruiters van Pompeius waren echter aan de andere kant en reden weg om tegen Caesars ruiters te vechten. Pompeius' soldaten dachten echter dat de ruiters op de vlucht sloegen en er brak paniek uit. Caesar's leger wist ze toen gemakkelijk te verslaan. Veel legerleiders kwamen om, inclusief een zoon van Pompeius. In maart 45 v.chr was de burgeroorlog voorbij, na vier jaar. |
||
| − | (de) V. Hunink, recensie van G. Lieberg, Caesars Politik in Gallien, Bochum, 1998, in Mnemosyne 53 (2000), pp. 625-627. |
||
| + | |||
| − | (nl) V. Hunink, recensie van R. Nouwen, Caesar in Gallië, Leuven, 2003, in Streven 71 (2004), pp. 667-668. |
||
| + | ===Dictatorschap en moord=== |
||
| − | (en) J. Lendering, art. C. Julius Caesar, Livius.org, 2005. (Zéér uitgebreide biografie met veel vertalingen) |
||
| + | [[Bestand:Karl Theodor von Piloty Murder of Caesar 1865.jpg|miniatuur|right|300px|Caesar wordt vermoord]]Caesar werd uitgeroepen tot 'Dictator voor het Leven'. Dit was nog nooit eerder gebeurd. Hij had geen tegenstanders meer en keerde terug naar Rome. Daar werden er gigantische feesten gehouden ter ere van hem, en voornamelijk zijn overwinningen over Gallië, Egypte, Pontus, en Mauretanië. Zijn overwinningen over andere Romeinen werden niet gevierd. |
||
| − | (de) J. Malitz, Caesars Partherkrieg, in Historia 33 (1984), pp. 21–59. |
||
| + | |||
| − | Bronnen, noten en/of referenties |
||
| + | Caesar kreeg veel macht en ging zich steeds meer als een koning gedragen. Dit is een van de redenen dat een grote groep senatoren en oud-senatoren (optimates die waren afgezet door Caesar) en ze pikken het niet dat hij zijn veteranen van het leger tot senator benoemde. Ze maakten plannen om Caesar te vermoorden, onder leiding van Brutus en Cassius. Op de Ides van Maart, 44 voor Christus, ging Caesar 's ochtends naar een vergadering van de Senaat. Op de trappen van de ingang werd hij aangesproken door een van de samenzweerders, Casca. Casca riep de rest erbij, en Caesar werd omsingeld door een groep van 60 mannen. Ze begonnen op hem in te steken, en Caesar overleed. De gewone mensen van Rome waren woedend dat een groepje rijke mensen Caesar had vermoord. |
||
| − | Antieke bronnen |
||
| + | |||
| − | Caesar, Commentarii de bello Gallico. |
||
| + | Volgens Caesar's testament was zijn achterneef Octavianus (die later [[Augustus (keizer)|keizer Augustus]] werd) zijn erfgenaam en opvolger. Caesar's goede vriend Marcus Antonius was hier niet tevreden mee. Hij had gehoopt dat hij de macht kreeg. Ondertussen waren de samenzweerders die Caesar hadden vermoord legers aan het stichten in Griekenland. Dit alles leidde tot een Tweede Triumviraat en een serie van vijf burgeroorlogen, waarin Marcus Antonius uiteindelijk verslagen werd en Octavianus keizer werd. |
||
| − | Caesar, Commentarii de bello civili. |
||
| + | |||
| − | Cassius Dio, ῾Ρομαικη Ἱστορια. |
||
| + | ==Caesar's Politiek== |
||
| − | Plutarchus, Caesar. |
||
| + | In het jaar dat Caesar dictator was in Rome liet hij veel veranderingen doorvoeren. Ten eerste liet hij de Senaat grotendeels vervangen door zijn voorstanders, en gaf hij het land dat van aanhangers van Pompeius was geweest aan de soldaten die voor hem hadden gevochten. Zo verstevigde hij zijn macht. Ter ere van hem werd ook de maand Quintilius hernoemd naar Juli. |
||
| − | Suetonius, Caesar. |
||
| + | |||
| − | Nederlandse vertaling |
||
| + | [[Bestand:RSC 0022 - transparent background.png|miniatuur|right|Munten met Caesar's afbeelding]]Hij maakte nog een aantal wijzigingen: hij veranderde regels over graan en rechters, liet de steden [[Carthago]], [[Korinthe]], en een deel van [[Alexandrië]] herbouwen, en zorgde ervoor dat ook mensen buiten Italië volledige burgerrechten van het Romeinse Rijk konden krijgen. Hij liet het Forum van Caesar bouwen, een gigantisch plein met veel mooie gebouwen. Hij deed ook dingen waardoor hij niet zo populair werd. Hij liet zijn afbeelding op munten zetten, liet een standbeeld van hem bouwen, en kreeg een gouden stoel in de senaat. Dit alles leek op het gedrag van de koningen die de Romeinen honderden jaren geleden had afgezet. |
||
| − | Plutarchus Biografieën, trad G.W.J. Janssen, 11 delen. Deel I: Demosthenes, Cicero, Alexander de Grote, Caesar, Leeuwarden, 2006. |
||
| + | |||
| − | Verwijzingen zijn naar (gedeeltelijke) Nederlandse vertalingen van deze werken. |
||
| + | Het beroemdst werd Caesar om het invoeren van de Juliaanse Kalender, die bijna identiek is aan de kalender die wij vandaag hebben. Een jaar had nu twaalf maanden en 365 dagen, en elk vierde jaar had de maand februari een extra dag: een schrikkeldag. |
||
| − | Noten |
||
| + | |||
| − | ↑ Suet., Caes. 45.1. |
||
| + | Caesar had nog andere plannen die door zijn dood niet doorgingen: hij wilde het Romeinse Rijk uitbreiden met Parthië, Dacië, en Scythië, landen in het Midden-Oosten en Oost-Europa. Ook had hij plannen voor de bouw van een gigantische tempel voor de god [[Mars (god)|Mars]], een groot theater, en een gigantische bibliotheek, zo groot als de Bibliotheek van Alexandrië. |
||
| − | ↑ Voorzichtigheid rond buste van Caesar NRC, 16 mei 2008 |
||
| + | |||
| − | ↑ Buste van Caesar gevonden NRC, 14 mei 2008 |
||
| + | [[Categorie:Romeins persoon]] |
||
| − | ↑ Tac., Dialogus de oratoribus 28.6. |
||
| + | [[Categorie:Stripfiguur]] |
||
| − | ↑ Suet., Caes. 56.7. |
||
| − | ↑ Suet., Caes. 49. |
||
| − | ↑ Suet., Caes. 21; Plut., Caes. 14, Pomp. 47, Cat. min. 33; Appian., Bell. Civ. II 14; Caes., Bell. Gall. I 12. |
||
| − | ↑ Lacus Curtius |
||
| − | ↑ Het had Caesars aartsrivaal Pompeius namelijk langer geduurd om diens vader uit te schakelen, een feit dat Caesar wou onderstrepen. |
||
| − | ↑ Dit is een Latijnse vertaling van het Griekse citaat bij Suetonius (cf. infra.) door William Shakespeare in zijn Engelstalige toneelstuk Julius Caesar III 1.84. |
||
| − | ↑ a b Suet., Caes. 82.2. |
||
| − | ↑ Zie F. Carotta, Was Jezus Caesar? Een onderzoek, Soesterberg, 2004. ISBN 9059110692 |
||
| − | ↑ Anton van Hooff, Atheïstisch bijgeloof - Caesar aan het kruis in Buitenhof |
||
| − | Referenties |
||
| − | E. Van 't Dack, De 'andere' Caesar, Leuven, 2002. |
||
| − | H. Oppermann, Julius Caesar, Roeselare, 2005. ISBN 9054668903 |
||
| − | J. Meidenbauer, Lexicon van historische misverstanden: vooroordelen en misverstanden van Alexander tot Zeus, Amsterdam, 2005. ISBN 9035128338 |
||
| − | Wikibooks heeft een studieboek over dit onderwerp: Ab Urbe Condita. Een geschiedenis van Rome. |
||
| − | Meer bronnen die bij deze auteur horen, kan men vinden op de pagina Julius Caesar op de Nederlandstalige Wikisource. |
||
| − | Categorieën: Romeins dictatorRomeins historicusRomeins militairRomeins politicusRomeins redenaarRomeins schrijverVermoord politicusOntvoeringsslachtofferGens IuliaGallische oudheid |
||
Huidige versie van 13 dec 2024 om 15:56
| Julius Caesar | |
|---|---|
| |
| Naam voluit | Gaius Julius Caesar |
| Geboren | 12/13 Juli 100 v.Chr. |
| Geboren te | Rome |
| Overleden | 15 Maart 44 v.Chr. |
| Overleden te | Rome |
| Gehuwd met | Cornelia Cinna Minor, Pompeia Sulla, Calpurnia Pisonis |
| Partij | Populares |
| Religie | Oud-Romeinse Geloof |
| Functie | Dictator (46-44 v.Chr), Consul (59, 48, 46, 45, 44 v.Chr) |
| Opvolger | Augustus |
Portaal  Politiek
| |
Gaius Julius Caesar, beter bekend als Julius Caesar of Caesar, was een Romeinse politicus en generaal die officieel een einde maakte aan de Romeinse Republiek (de tijd waarin consuls de baas waren). Hij werd geboren in Rome op 12 juli 100 v.Chr en werd daar ook op 15 maart 44 v.Chr met 23 messteken vermoord. Caesar was toen 55 jaar oud.
Julius Caesar werd vooral bekend doordat hij in een reeks oorlogen zijn tegenstander Pompeius versloeg en zo dictator van het Romeinse Rijk werd. Na zijn dood ontstond een burgeroorlog tussen zijn vriend Marcus Antonius en zijn neef Octavianus, die de eerste keizer werd onder de naam Augustus.
Familie
Caesar kwam uit een bekende en machtige familie. In de afgelopen jaren waren zes leden uit zijn familie consul geweest, de belangrijkste man van het Romeinse Rijk. Zijn oom was de bekende Gaius Marius, die geliefd was bij het volk en een oorlog had gevoerd tegen Lucius Cornelius Sulla, die hij jammer genoeg had verloren. Caesar's familie beweerde af te stammen van Aeneas, die de zoon was van een godin. Ze zeiden dus dat ze afstamden van de goden!
Leven
Vroege leven
Caesar werd geboren in 100 voor Christus, in Rome. Hij genoot een goede opleiding en zijn moeder is zelfs de geschiedenis ingegaan als hardwerkende vrouw. Caesar had een liefde voor de redenaarskunst (het spreken in het openbaar over de politiek), en poëzie. Hij had dus een goede jeugd. Op zijn 15e kreeg Caesar van zijn vader de toga van volwassenheid, een typisch Romeins gebruik.
Caesar's vader overleed korte tijd later, plotseling, toen Caesar nog maar 15 jaar oud was, en Caesar werd de belangrijkste man van het gezin. Hij moest de taken van zijn vader in het huishouden overnemen en kreeg de zogenaamde patria potestas oftewel vaderlijke macht, waarmee hij volgens de wet de baas was over het gezin.
De jonge Caesar werd genoemd als iemand die de volgende Flamen Dialis zou kunnen worden, de priester van Jupiter. Dit liep echter anders. Julius Caesar trouwde met de dochter van een politiek leider, Cinna. Cinna was de leider van de populares, die meer macht voor het volk wilden. Daartegenover stonden de optimates, die meer macht voor de Senaat wilden (de groep van enkele honderden mannen die de consuls hielpen met het besturen van Rome). Dit waren de twee politieke partijen van Rome, om het zo te zeggen, alleen was er veel geweld tussen de twee partijen.
De dictator, Sulla, was een optimates en vond dit huwelijk maar niks, omdat de manier van denken van Cinna hem niet aanstond. Caesar weigerde te scheiden en moest uiteindelijk de stad vluchten voor boze aanhangers van Sulla.
Legertijd
Caesar ging op zijn achttiende, in 82 voor Christus, het leger in. Hij werd naar de provincie Asia gestuurd, wat nu Turkije is. Daar hoorde hij bij het personeel van de baas van de provincie. Bij de belegering van de stad Mytilini was hij erg dapper en redde hij het leven van een mede-soldaat. Hiervoor kreeg hij de corona civica, oftewel burgerkroon. Het was de op één na belangrijkste onderscheiding voor soldaten in het Romeinse Rijk. Dit betekende ook dat Caesar, als hij ouder dan 30 was, een plekje in de Senaat mocht. In 78 v.Chr. stierf Sulla, maar zijn aanhangers bleven de macht hebben in Rome.
Een beroemd verhaal over Caesar is dat hij een keer op expeditie was in de Egeïsche Zee en daar gevangen werd genomen door piraten. De piraten eisten twintig talenten aan geld voor Caesar's vrijheid. Caesar vond dit echter te weinig voor een belangrijk iemand als hij, en eiste dat ze de losprijs zouden verhogen naar vijtig talenten. En dat deden ze. Nadat Caesar vrij was gekocht zette hij een expeditie op gang. Hij ving de piraten en vermoordde ze allemaal.
Politieke carrière
In 69 voor Christus, na twaalf jaar in het leger te hebben gediend, was Caesar oud genoeg voor de politiek. Hij had zich bewezen in de strijd en was mateloos populair onder de populares (zie kopje Vroege Leven). Daarom kreeg hij een hoop belangrijke functies. In de komende 9 jaar had hij de volgende posities:
- Quaestor (belangrijk persoon in een provincie) 69 v.chr
- Curator (toezichthouder van de wegen en tol) 67 v.chr
- Aedilis Curilis (organisateur van spelen en markten) 65v.chr
- Iudex Quaestorius (rechter)63v.chr
- Ponv.chrtifex Maximus (hogepriester)63.
- Praetor (baas van een provincie)62.v.chr
- Propraetor (naam van iemand die voor de tweede keer Praetor is) 61v.chr
Caesar was nu immens populair. Zowel onder het volk, hij was immer een populares, als onder de rijkeren, omdat Caesar uit een belangrijke familie kwam. Maar Caesar wilde meer: hij wilde de belangrijkste positie in het Romeinse Rijk hebben: consul.
Eerste triumviraat
De machtigste mannen in Rome in die tijd waren Crassus en Pompeius. Crassus was een schatrijke man die de gladiatorenopstand onder Spartacus had neergeslagen, en Pompeius was een generaal die het koninkrijk Pontus had verslagen en de Middellandse Zee binnen drie maanden vrij van piraten had gemaakt. Ze waren allebei aanhanger van Sulla, wat later nog tot problemen zou leiden.
Onder aandringen van Caesar sloten Caesar, Crassus, en Pompeius in 60 v.Chr. een officieel vijfjarig bondgenootschap, bekend als het Eerste Triumviraat (Van het Latijnse Tri: Drie en Vir: Man). Om het bondgenootschap officieel te maken liet Caesar zijn dochter Julia trouwen met Pompeius.
De Gallische Oorlog
In 59 v.Chr. werd Caesar tot consul verkozen. Consul was je echter maar voor één jaar. Daarna werd hij de baas van de provincies Gallië en Illyrië, vandaag Zuid-Frankrijk en de Balkan. Hij kreeg de macht over vier legioenen, dus ongeveer 20,000 soldaten. Deze waren erg trouw aan Caesar, want veel soldaten kende hij al uit de tijd dat hij in leger zat, of dat hij de baas was van een provincie. Tussen 58 v.Chr. en 50 v.Chr. voerde Caesar de Gallische Oorlog. Rome was alleen nog maar de baas over Zuid-Frankrijk. De rest van Frankrijk (of Gallië, zoals het toen werd genoemd) werd bevolkt door tientallen stammen, Kelten, waarvan de grootsten ongeveer 200,000 mensen telden. Binnen vier jaar wist hij bijna heel Gallië in te nemen, en verplaatste hij de grens van het Romeinse Rijk naar de Rijn (de Limes). Hij veroverde dus zelfs een stuk van Nederland!
In 55 v. Chr viel hij Groot-Brittannië aan, maar zonder succes. In 54 v. Chr keert hij terug naar Gallië, waar een opstand begon die twee jaar duurde. Eerst waren de Galliërs verdeeld, maar ze realiseerden zich dat ze alleen konden winnen als ze samenwerkten. Ze kozen Vercingetorix als de leider van al hun soldaten. In 52 v.Chr. vond de Slag bij Alesia plaats. De laatste opstandige Gallische stammen, onder leiding van Vercingetorix hadden zich opgesloten in de stad Alesia in het midden van Gallië. Caesar bouwde gigantische muren om de stad heen waardoor er geen hulp van buitenaf kon komen. Het voedsel in de stad raakte op, en ze konden geen nieuw voedsel halen. Na enkele maanden viel de neef van Vercingetorix, Vercasivellaunos, de Romeinen aan met 60,000 man. Caesar maakte toen een gewaagde actie: Hij liet 6,000 mannen vechten tegen 60,000. De Romeinen maakten goed gebruik van hun stellingen die ze hadden gebouwd om de stad heen en de Galliërs vonden het verdacht en intimiderend dat Caesar zo weinig mannen liet vechten. Vercasivellaunos trok zich terug. De stad Alesia gaf zich over, omdat ze niet dachten dat er nog hulp zou komen. Caesar was nu de baas over heel Gallië. De Senaat kondigde twintig dagen van feest af in de stad, maar liet Caesar geen mooie intocht houden in de stad om zijn overwinning te vieren. Dit vond Caesar een grote belediging.
Caesar schreef later een beroemd boek over zijn ervaringen tijdens deze oorlog: Commentarii de Bello Gallico, oftewel 'Commentaar op de Gallische Oorlog'.
Ondertussen was het Eerste Triumviraat uit elkaar gevallen. Crassus was in 53 v.Chr. omgekomen tijdens een oorlog in het Midden-Oosten, tegen de Parthen. De spanningen tussen Pompeius en Caesar liepen hoog op. Ten eerste was Caesar populares en Pompeius een optimates. Ten tweede was Caesar een stuk populairder onder de bevolking dan Pompeius. Ten derde had Caesar een veel groter leger dan Pompeius dat ontzettend trouw was aan Caesar. Dit was de oorzaak van de Romeinse burgeroorlog, tussen Pompeius en Caesar. Hij zou vier jaar duren en de politiek van Rome voorgoed veranderen.
_Pompey_the_Great,_Museo_Archeologico_Nazionale.jpg)
De burgeroorlog met Pompeius
In 50 voor Christus liep Caesar's termijn als baas van Gallië en Illyrië af. De Senaat beveelde hem de heerschappij over zijn legioenen over te dragen aan de volgende baas, en zonder legers naar Italië terug te keren. Caesar vertrouwde dit echter niet. Hij dacht dat, omdat de Senaat bang was voor zijn populariteit en macht, hij opgepakt zou worden. Caesar trok dus met het 13e legioen (ongeveer 5000 soldaten) richting Rome. De rivier de Rubicon was de grens tussen Caesar's land en dat van Pompeius. Toen hij de Rubicon met zijn leger overstak begon de burgeroorlog officieel. Caesar werd uitgeroepen tot vijand van de staat en Pompeius werd dictator van Rome, om Rome te beschermen.
Terwijl Caesar naar Rome marcheerde stapten veel Italiaanse steden over naar zijn kant. Pompeius werd bang en vluchtte samen met de Senaat naar Griekenland. Binnen twee maanden (januari-maart) had Caesar Italië veroverd. Hij stelde zijn vrienden Lepidus en Marcus Antonius aan als leiders van Rome en ging hij op 49 v.Chr met zijn leger naar Spanje, waar Pompeius regeerde en veel van zijn soldaten waren.
In Spanje wist Caesar in één veldslag vijf legioenen te verslaan, en nog twee legioenen gaven zich vrijwillig over. Alleen het beleg van de stad Massilia duurde lang. Zij gaven zich pas in oktober over. Ondertussen had Caeser's vriend Cato Sicilië veroverd, waarna hij door was gegaan in Noord-Afrika, waar hij na twee veldslagen om het leven kwam.
Daarna ging Caesar terug naar Italië en stak hij de Adriatische Zee over richting Pompeius in Griekenland, met zeven legioenen. Zijn vloot werd op de terugweg echter veroverd en in de brand gestoken, waardoor Caesar geen voorraden of nieuwe manschappen kon laten komen. In Griekenland vonden twee belangrijke slagen plaats: de Slag bij Dyrrachium, die Pompeius verrassend won, en op 48. V.chr vond de plaatse de Slag bij Pharsalus waarbij Caesar een gigantische overwinning behaalde. Pompeius vluchtte naar Egypte, achtervolgd door Caesar.
.JPG)
In Egypte regeerde de jonge koning Ptolemaus XIII. Hij hoopte bevriend te raken met Caesar, en toen Pompeius aankwam in Alexandrië liet hij Pompeius onthoofden. Caesar kwam in Egypte aan, en ontmoette daar Cleopatra. Cleopatra was de zus van Ptolemaus XIII, en ook nog eens de vrouw. Ze hadden alleen ruzie omdat Cleopatra te veel macht had. Ptolemaus was boos dat Cleopatra en Caesar bevriend waren, en Caesar was ook niet blij dat Ptolemaus zich bemoeide met zijn oorlog. Er begon een oorlog tussen Ptolemaus en Caesar, waarbij Caesar uiteindelijk won door versterkingen uit Syrië. Daarna ging Caesar naar Pontus (nu in Turkije) waar hij de opstandige koning Pharnaces in één slag versloeg. Over deze slag sprak hij later de beroemde woorden: Veni, Vidi, Vici, oftewel Ik kwam, Ik zag, Ik overwon.
Het jaar 47v.chr werd Ptolemaeus XIII gedood en zo had Cleopatra meer macht met een haar andere broer Ptolemaeus XIV . En Cleopatra kreeg een relatie met caesar. Dat zelfde jaar kregen ze een zoon dat caesarion genoemd werd, de later Ptolemaeus XV. Maar de burgeroorlog was nog niet voorbij en ging verder Cato Voorde nieuwe oorlog op 46 v.Chr. De zoons en legeraanvoerders van Pompeius waren ondertussen in Noord-Afrika. Zij hadden een leger van wel 45.000 mensen, waarvan ongeveer de helft versterkingen van koning Juba van Mauretanië. Caesar had veel minder mannen, maar wist de Slag bij Thapsus toch beslissend te winnen. De troepen uit Mauretanië vertrokken halverwege de strijd, en de rest van het leger gaf zich over. De legerleiders en zoons van Pompeius wisten echter te vluchten naar Spanje.
De laatste plek waar aanhangers van Pompeius nog de macht hadden was dus in Spanje. Caesar trok daarheen en wist de beslissende Slag bij Munda, tussen de complete troepensterkte van de twee kanten, op een erg onhandige manier te winnen. Caesar wilde met zijn ruiters een aanval plaatsen. De ruiters van Pompeius waren echter aan de andere kant en reden weg om tegen Caesars ruiters te vechten. Pompeius' soldaten dachten echter dat de ruiters op de vlucht sloegen en er brak paniek uit. Caesar's leger wist ze toen gemakkelijk te verslaan. Veel legerleiders kwamen om, inclusief een zoon van Pompeius. In maart 45 v.chr was de burgeroorlog voorbij, na vier jaar.
Dictatorschap en moord
Caesar werd uitgeroepen tot 'Dictator voor het Leven'. Dit was nog nooit eerder gebeurd. Hij had geen tegenstanders meer en keerde terug naar Rome. Daar werden er gigantische feesten gehouden ter ere van hem, en voornamelijk zijn overwinningen over Gallië, Egypte, Pontus, en Mauretanië. Zijn overwinningen over andere Romeinen werden niet gevierd.
Caesar kreeg veel macht en ging zich steeds meer als een koning gedragen. Dit is een van de redenen dat een grote groep senatoren en oud-senatoren (optimates die waren afgezet door Caesar) en ze pikken het niet dat hij zijn veteranen van het leger tot senator benoemde. Ze maakten plannen om Caesar te vermoorden, onder leiding van Brutus en Cassius. Op de Ides van Maart, 44 voor Christus, ging Caesar 's ochtends naar een vergadering van de Senaat. Op de trappen van de ingang werd hij aangesproken door een van de samenzweerders, Casca. Casca riep de rest erbij, en Caesar werd omsingeld door een groep van 60 mannen. Ze begonnen op hem in te steken, en Caesar overleed. De gewone mensen van Rome waren woedend dat een groepje rijke mensen Caesar had vermoord.
Volgens Caesar's testament was zijn achterneef Octavianus (die later keizer Augustus werd) zijn erfgenaam en opvolger. Caesar's goede vriend Marcus Antonius was hier niet tevreden mee. Hij had gehoopt dat hij de macht kreeg. Ondertussen waren de samenzweerders die Caesar hadden vermoord legers aan het stichten in Griekenland. Dit alles leidde tot een Tweede Triumviraat en een serie van vijf burgeroorlogen, waarin Marcus Antonius uiteindelijk verslagen werd en Octavianus keizer werd.
Caesar's Politiek
In het jaar dat Caesar dictator was in Rome liet hij veel veranderingen doorvoeren. Ten eerste liet hij de Senaat grotendeels vervangen door zijn voorstanders, en gaf hij het land dat van aanhangers van Pompeius was geweest aan de soldaten die voor hem hadden gevochten. Zo verstevigde hij zijn macht. Ter ere van hem werd ook de maand Quintilius hernoemd naar Juli.
Hij maakte nog een aantal wijzigingen: hij veranderde regels over graan en rechters, liet de steden Carthago, Korinthe, en een deel van Alexandrië herbouwen, en zorgde ervoor dat ook mensen buiten Italië volledige burgerrechten van het Romeinse Rijk konden krijgen. Hij liet het Forum van Caesar bouwen, een gigantisch plein met veel mooie gebouwen. Hij deed ook dingen waardoor hij niet zo populair werd. Hij liet zijn afbeelding op munten zetten, liet een standbeeld van hem bouwen, en kreeg een gouden stoel in de senaat. Dit alles leek op het gedrag van de koningen die de Romeinen honderden jaren geleden had afgezet.
Het beroemdst werd Caesar om het invoeren van de Juliaanse Kalender, die bijna identiek is aan de kalender die wij vandaag hebben. Een jaar had nu twaalf maanden en 365 dagen, en elk vierde jaar had de maand februari een extra dag: een schrikkeldag.
Caesar had nog andere plannen die door zijn dood niet doorgingen: hij wilde het Romeinse Rijk uitbreiden met Parthië, Dacië, en Scythië, landen in het Midden-Oosten en Oost-Europa. Ook had hij plannen voor de bouw van een gigantische tempel voor de god Mars, een groot theater, en een gigantische bibliotheek, zo groot als de Bibliotheek van Alexandrië.