Natuursteen: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(10 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
'''Natuursteen''' is een natuurlijke [[grondstof]] of [[natuurproduct]]. Het zijn verharde materialen die je in de natuur vindt. Je hebt verschillende soorten natuursteen die eigen [[mineralen]] bevatten, die op hun beurt bestaan uit verschillende [[Chemisch element|chemische elementen]].
 +
'''Natuursteen''' is een natuurlijke [[grondstof]] of [[natuurproduct]]. Het zijn verharde materialen die je in de natuur vindt. Je hebt verschillende soorten natuursteen die eigen [[mineralen]] bevatten, die op hun beurt bestaan uit verschillende [[Chemisch element|chemische elementen]]. Van oudsher wordt natuursteen gebruikt als bouwmateriaal of verharding (b.v. de kinderkopjes, al gebruikt door de Romeinen). Ook worden er [[Edelsteen|edelstenen]] en halfedelstenen gewonnen en tot sieraad verwerkt en worden natuurstenen gebruikt als sierelementen of verharding in [[Tuin|tuinen]]. Natuursteen wordt ook gebruikt om in te [[beeldhouwen]].
  +
==Soorten natuursteen==
−  
 
Natuursteen kan ook worden ingedeeld naar de plaats van herkomst en/of de manier waarop het ontstaan is in en op de aarde.
  
Natuursteen kan ook worden ingedeeld naar de plaats van herkomst en/of de manier waarop het ontstaan is in en op de aarde.
   
 
Zo heb je:
  
Zo heb je:
−
*'''stollingsgesteente''': onder andere [[graniet]]en, [[trachiet]]en en [[basalt]]lava's. Dit wordt gevormd in het binnenste van de aarde ([[magma]]), wat soms aan de oppervlake komt bij [[vulkaan]]uitbarstingen en wat we dan kennen als [[lava]] (wat dan nog [[vloeibaar]] is). Dan wordt het ook wel uitvloeingsgesteente genoemd. Soms zijn deze natuurstenen glasachtig. Stollingsgesteenten kunnen [[kristal]]len bevatten.
 +
*'''stollingsgesteente''': onder andere [[graniet]]en, [[trachiet]]en en [[basalt]]lava's. Dit wordt gevormd in het binnenste van de aarde ([[magma]]), wat soms aan de oppervlake komt bij [[vulkaan]]uitbarstingen en wat we dan kennen als [[lava]] (wat dan nog [[vloeibaar]] is). Dan wordt het ook wel ''uitvloeingsgesteente'' genoemd. Soms zijn deze natuurstenen glasachtig. Stollingsgesteenten kunnen [[kristal]]len bevatten. Stenen die in de pijp van een vulkaan zijn gevormd en naar buiten zijn geslingerd bij een uitbarsting, wordt ''ganggesteente'' genoemd.
−
*'''afzettingsgesteente''' of '''Sedimentair gesteente''': onder andere [[kalksteen]] zoals [[mergel]], [[zandsteen]] en [[tufsteen]]. Sediment is afkomstig van elders. Daar kwam het als steengruis of poeder los als gevolg van verwering en erosie (afslijting door wind of water), om daarna door [[water]], [[wind]], massabeweging of [[IJs (materie)|ijs]] naar de plek van sedimentatie te zijn getransporteerd. Sedimentatie is dan het neerslaan of neerdwarrelen van het steengruis of poeder, dat vervolgens aan elkaar gekit raakt ondermeer door druk (gewicht van bovenliggende lagen). Dit soort stenen hebben dan ook vaak laagjes. Soms worden ze dan ook [[flagstone]]s genoemd. Ook [[leisteen]] is er een voorbeeld van.
 +
*'''afzettingsgesteente''' of '''Sedimentair gesteente''': onder andere [[kalksteen]] zoals [[mergel]], [[zandsteen]] en [[tufsteen]]. Sediment is afkomstig van elders. Daar kwam het als steengruis of poeder los als gevolg van verwering en erosie (afslijting door wind of water), om daarna door [[water]], [[wind]], massabeweging of [[IJs (materie)|ijs]] naar de plek van sedimentatie te zijn getransporteerd. Sedimentatie is dan het neerslaan of neerdwarrelen van het steengruis of poeder, dat vervolgens aan elkaar gekit raakt onder meer door druk (gewicht van bovenliggende lagen). Dit soort stenen hebben dan ook vaak laagjes. Soms worden ze dan ook [[flagstone]]s genoemd. Ook [[leisteen]] is er een voorbeeld van.
−
*'''metamorf gesteente''': zoals gneis en [[marmer]]. Dit zijn natuurstenen die door druk- en temperatuurwisselingen ontstaan. Het is als het ware een mix van stollingsgesteente en sedimentgesteente. Op sommige plekken in de aardkorst verdwijnen beide soorten de diepte in en worden zeg maar door elkaar geroerd. Het heeft dan ook wat weg van yoghurt of ijs waar siroop door is geroerd, maar dan in een harde vorm. Je vindt dit soort natuursteen waar ooit bergen zijn gevormd.
 +
*'''metamorf gesteente''': zoals gneis en [[marmer]]. Dit zijn natuurstenen die door druk- en temperatuurwisselingen zijn ontstaan. Het is als het ware een mix van stollingsgesteente en sedimentgesteente. Op sommige plekken in de aardkorst verdwijnen beide soorten de diepte in en worden zeg maar door elkaar geroerd. Het heeft dan ook wat weg van yoghurt of ijs waar siroop door is geroerd, maar dan in een harde vorm. Je vindt dit soort natuursteen waar ooit bergen zijn gevormd.
  +
  +
== Zwerfstenen ==
  +
Losse natuurstenen die van elders komen en tijdens de [[IJstijd|ijstijd]] vanuit Noorwegen, Zweden en Denemarken naar Nederland zijn gekomen door opstuwend ijs, worden zwerfstenen genoemd. Voorbeelden daarvan zijn de grote stenen waar de [[Hunebed|hunebedden]] in [[Drenthe]] van zijn gemaakt. Ook stenen die met rivieren zijn meegevoerd vanuit Frankrijk en Duitsland worden tot de zwerfstenen gerekend. Rivierstenen zijn veelal afgebrokkelde stukken bergsteen die door het rollen in de rivier rond zijn gesleten. Ook [[grind]] is zo gevomd. Losse stenen kunnen ook door de wind vervormd en afgesleten zijn. Dit worden windkanters genoemd.
   
 
== Enkele voorbeelden ==
  
== Enkele voorbeelden ==
Regel 15: Regel 18:
 
Bestand:Texture de Granites sous le pont d'Athiémé 02.jpg|Graniet
  
Bestand:Texture de Granites sous le pont d'Athiémé 02.jpg|Graniet
 
Bestand:Sanidine in trachyte NHMLA.png|Trachiet
  
Bestand:Sanidine in trachyte NHMLA.png|Trachiet
  +
Bestand:Quarz, Var. Bergkristal. Brasilien...2H1A6784ОВ.jpg|Bergkristal
 
</gallery>
  
</gallery>
   
Regel 23: Regel 27:
 
Bestand:Painted Cliffs.jpg|Zandsteen
  
Bestand:Painted Cliffs.jpg|Zandsteen
 
Bestand:Nature carved rock Cappadocia 01.jpg|Tufsteen
  
Bestand:Nature carved rock Cappadocia 01.jpg|Tufsteen
  +
Bestand:SlateUSGOV.jpg|Leisteen
  +
Bestand:Arizona flagstone.jpg|Arizona flagstone
 
</gallery>
  
</gallery>
   
Regel 30: Regel 36:
 
Bestand:Gneis mit kleinräumigen Verformungen, Westküste von Great Bernera II.jpg|gneis
  
Bestand:Gneis mit kleinräumigen Verformungen, Westküste von Great Bernera II.jpg|gneis
 
</gallery>
  
</gallery>
  +
  +
=== Zwerfstenen ===
  +
<gallery>
  +
Bestand:Zwerfsteen, Winschoten (2017) 01.jpg|Zwerfsteen in Winschoten
  +
Bestand:Hunebed D27 2020.jpg|Hunebed D27
  +
Bestand:Stones River McFaddenFord P8160137 Stones River McFaddenFord.JPG|Rivier stenen
  +
Bestand:VentifactMojaveDesert031511.jpg|Windkanter, een door de wind afgesleten steen
  +
Bestand:Blackstone Edge Roman Road - geograph.org.uk - 3608712.jpg|Romeinse weg van.platte stenen
  +
Bestand:Belgian block, Elgin Street, Highland Park, Pittsburgh, 2022-03-30.webp|Weg in België met kinderkopjes of kasseien
  +
</gallery>
  +
  +
== Links ==
  +
  +
* [https://geologischmuseumhofland.nl/ Geologisch museum Hofland, Laren]
  +
 
[[Categorie:Geologie]]
  
[[Categorie:Geologie]]

Versie van 29 jul 2024 10:32

Natuursteen is een natuurlijke grondstof of natuurproduct. Het zijn verharde materialen die je in de natuur vindt. Je hebt verschillende soorten natuursteen die eigen mineralen bevatten, die op hun beurt bestaan uit verschillende chemische elementen. Van oudsher wordt natuursteen gebruikt als bouwmateriaal of verharding (b.v. de kinderkopjes, al gebruikt door de Romeinen). Ook worden er edelstenen en halfedelstenen gewonnen en tot sieraad verwerkt en worden natuurstenen gebruikt als sierelementen of verharding in tuinen. Natuursteen wordt ook gebruikt om in te beeldhouwen.

Soorten natuursteen

Natuursteen kan ook worden ingedeeld naar de plaats van herkomst en/of de manier waarop het ontstaan is in en op de aarde.

Zo heb je:

  • stollingsgesteente: onder andere granieten, trachieten en basaltlava's. Dit wordt gevormd in het binnenste van de aarde (magma), wat soms aan de oppervlake komt bij vulkaanuitbarstingen en wat we dan kennen als lava (wat dan nog vloeibaar is). Dan wordt het ook wel uitvloeingsgesteente genoemd. Soms zijn deze natuurstenen glasachtig. Stollingsgesteenten kunnen kristallen bevatten. Stenen die in de pijp van een vulkaan zijn gevormd en naar buiten zijn geslingerd bij een uitbarsting, wordt ganggesteente genoemd.
  • afzettingsgesteente of Sedimentair gesteente: onder andere kalksteen zoals mergel, zandsteen en tufsteen. Sediment is afkomstig van elders. Daar kwam het als steengruis of poeder los als gevolg van verwering en erosie (afslijting door wind of water), om daarna door water, wind, massabeweging of ijs naar de plek van sedimentatie te zijn getransporteerd. Sedimentatie is dan het neerslaan of neerdwarrelen van het steengruis of poeder, dat vervolgens aan elkaar gekit raakt onder meer door druk (gewicht van bovenliggende lagen). Dit soort stenen hebben dan ook vaak laagjes. Soms worden ze dan ook flagstones genoemd. Ook leisteen is er een voorbeeld van.
  • metamorf gesteente: zoals gneis en marmer. Dit zijn natuurstenen die door druk- en temperatuurwisselingen zijn ontstaan. Het is als het ware een mix van stollingsgesteente en sedimentgesteente. Op sommige plekken in de aardkorst verdwijnen beide soorten de diepte in en worden zeg maar door elkaar geroerd. Het heeft dan ook wat weg van yoghurt of ijs waar siroop door is geroerd, maar dan in een harde vorm. Je vindt dit soort natuursteen waar ooit bergen zijn gevormd.

Zwerfstenen

Losse natuurstenen die van elders komen en tijdens de ijstijd vanuit Noorwegen, Zweden en Denemarken naar Nederland zijn gekomen door opstuwend ijs, worden zwerfstenen genoemd. Voorbeelden daarvan zijn de grote stenen waar de hunebedden in Drenthe van zijn gemaakt. Ook stenen die met rivieren zijn meegevoerd vanuit Frankrijk en Duitsland worden tot de zwerfstenen gerekend. Rivierstenen zijn veelal afgebrokkelde stukken bergsteen die door het rollen in de rivier rond zijn gesleten. Ook grind is zo gevomd. Losse stenen kunnen ook door de wind vervormd en afgesleten zijn. Dit worden windkanters genoemd.

Enkele voorbeelden

Stollingsgesteente

  • basalt

  • Graniet

  • Trachiet

  • Bergkristal

Afzettingsgesteente

  • kalksteen

  • mergel

  • Zandsteen

  • Tufsteen

  • Leisteen

  • Arizona flagstone

Metamorf gesteente

  • Marmer

  • gneis

Zwerfstenen

  • Zwerfsteen in Winschoten

  • Hunebed D27

  • Rivier stenen

  • Windkanter, een door de wind afgesleten steen

  • Romeinse weg van.platte stenen

  • Weg in België met kinderkopjes of kasseien

Links

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Natuursteen&oldid=877559"