Verdrag van Verdun

Een tekening van de verdeling van het Frankische Rijk in drie delen

Het verdrag van Verdun was een belangrijk verdrag dat in augustus 843 werd gesloten. Het werd getekend in het plaatsje Verdun, wat tegenwoordig in het noorden van Frankrijk ligt. In het verdrag van Verdun werd besloten om het Frankische Rijk in drie stukken te verdelen. De drie zonen van Lodewijk de Vrome kregen hierdoor alle drie één stuk.

Door het verdrag werd ontstonden het West-Frankische Rijk (voorloper van het huidige Frankrijk), het Oost-Frankische Rijk (voorloper van het huidige Duitsland) en het Midden-Frankische Rijk (bestaande uit onder andere de Nederlanden en Noord-Italië). Het verdrag zorgde daardoor voor het ontstaan van het moderne Europa, waarin de rivaliteit tussen Frankrijk en Duitsland een grote rol speelde.

Voorgeschiedenis

Tijdens de vroege middeleeuwen was het westen van Europa grotendeels verenigd onder het Frankische Rijk. Onder Karel de Grote bereikte dit rijk zijn hoogtepunt. Het bestond uit onder andere Frankrijk, Duitsland, de Nederlanden, het noorden van Italië, Zwitserland, Oostenrijk en enkele randgebieden. Karel de Grote overleed in 814, waarna zijn zoon (Lodewijk de Vrome) koning werd. Lodewijk de Vrome had vier zonen:

• Lotharius I
• Pepijn
• Lodewijk de Duitser
• Karel de Kale

Zijn twee zoon, Pepijn, stierf voor de dood van zijn vader in 838.

Toen Lodewijk de Vrome in 840 overleed, probeerde Lotharius I de nieuwe koning van het Frankische Rijk te worden. Het was toentertijd een gewoonte om grondgebied aan de eerstgeboren zoon over te dragen (de Salische wet). Zijn andere twee broers waren het hier niet mee eens en voerden een strijd tegen Lotharius. Tijdens de slag bij Fontenoy werd Lotharius door hen verslagen. Hierdoor besloot Lotharius met hen te onderhandelen.

Verdeling van het Frankische Rijk

De verdeling van het Frankische Rijk onder de drie broers

De onderhandelingen leidden uiteindelijk tot het verdrag van Verdun. In het verdrag werd besloten om het reusachtige Frankische Rijk in drie stukken te verdelen, waarbij elke zoon één stuk kreeg:

• Het westelijke stuk van het rijk ging naar Karel de Kale. Dit werd het West-Frankische Rijk, wat later het koninkrijk Frankrijk werd. Dit stuk grond valt min of meer samen met het huidige Frankrijk.
• Het oostelijke stuk van het rijk ging naar Lodewijk de Duitser. Dit werd het Oost-Frankische Rijk, wat later het Heilige Roomse Rijk werd. Dit stuk grond valt min of meer samen met het huidige Duitsland,
• Het middelste stuk van het rijk ging naar Lotharius I. Dit werd het Midden-Frankische Rijk en bestond uit de Nederlanden, Bourgondië, Zwitserland en het noorden van Italië.

De grenzen tussen de drie delen werden gevormd door grote rivieren, zoals de Maas, de Rijn, de Schelde en de Rhône.

Midden-Frankische Rijk

Het Oost- en West-Frankische Rijk zouden nog eeuwen na het verdrag bestaan en zich verder ontwikkelen tot nieuwe staten (Duitsland en Frankrijk). Voor het Midden-Frankische Rijk was dit niet het geval. In 855 (slechts 12 jaar na het verdrag) overleed Lotharius I. Ook hij had drie zonen en besloot het Midden-Frankische Rijk onder hen te verdelen:

• Lodewijk kreeg het noorden van Italië
• Lotharius kreeg de Nederlanden en Elzas-Lotharingen.
• Karel de Jonge kreeg het koninkrijk Bourgondië.

In 870 werden de Nederlanden en Elzas-Lotharingen in het verdrag van Meerssen verdeeld tussen het West- en Oost-Frankische Rijk. Noord-Italië en Bourgondië vormden een buffer tussen het West- en Oost-Frankische Rijk. Beide rijken zouden nog eeuwenlang conflicten hebben over het voormalige Midden-Frankische Rijk.

Gevolgen

Het verdrag van Verdun legde de basis voor het moderne West-Europa. Niet langer was West-Europa grotendeels verenigd in één land. Het West-Frankische Rijk zou zich uiteindelijk ontwikkelen tot het moderne Frankrijk, terwijl het Oost-Frankische Rijk de voorloper van het huidige Duitsland is. Frankrijk en Duitsland hebben sinds het verdrag van Verdun een soort van rivaliteit over wie de sterkste in (West-)Europa was. Deze rivaliteit leidde eeuwenlang tot een aantal oorlogen. Hoewel beide landen tegenwoordig vrij goed bevriend zijn, is er op economisch, cultureel en politiek niveau nog altijd een soort van rivaliteit.

Uit het Midden-Frankische Rijk ontstonden verschillende kleinere West-Europese landen, waaronder Nederland, België, Luxemburg, Zwitserland en (voor een deel) Italië. Frankrijk en Duitsland probeerden tijdens deze geschiedenis deze landen te beïnvloeden of bondgenoten met ze te worden. Deze bondgenootschappen wisselden ook weer tijdens de geschiedenis. Ook ontstond het gebied Elzas-Lotharingen uit het Midden-Frankische Rijk, wat eeuwenlang heen en weer tussen Frankrijk en Duitsland ging.

Bronnen

• Het artikel op de Nederlandstalige Wikipedia