Dertigjarige Oorlog: verschil tussen versies
k |
|||
| Regel 8: | Regel 8: | ||
=== 1618 - 1622 === | === 1618 - 1622 === | ||
[[File:Gerard van Honthorst 006.jpg|right|thumb|200px|Frederik V van de Palts]] | [[File:Gerard van Honthorst 006.jpg|right|thumb|200px|Frederik V van de Palts]] | ||
| − | + | Op 23 mei 1618 was de [[Tweede Praagse Defenestratie|opstand in Praag]]. Daarna begonnen de veldslagen. De [[Tsjechië|Tsjechen]] wonnen bij [[Pilsen]] en bij [[Lomnice nad Lužnicí]], maar verloren het beleg van [[Wenen]]. Maar na dat hun alweer een [[veldslag]] hadden gewonnen, hebben ze de nieuwe, calvinistische [[paltsgraaf]] [[Frederik V]] gekozen als koning van Bohemen. Samen met die gebeurtenissen viel Bethlen Gabor (vorst van Transsylvanië) Slowakije binnen en veroverde Bratislava. Daarna ging Bethlen Gabor door naar Wenen. Maar Ferdinand II gaf het nog niet op. Hij sloot een verbond met [[Beieren]] en [[Saksen]]. Bethlen Gabor gaf het beleg van Wenen op, omdat hij door [[Polen-Litouwen]] werd aangevallen in Slowakije. Daarna versloeg Beieren de Bohemen in de [[Slag op de Witte Berg]]. Daarmee werden de Tsjechen verslagen. Beieren kon Praag veroveren. Uiteindelijk werd op mei 1621 Bratislava herovert van Bethlen Gabor. Daarna sloot hij vrede met Ferdinand II. Vele Tsjechen werden in dit gedeelte van de oorlog vermoord. | |
In 1621 liep het [[Twaalfjarig Bestand]] af. Daardoor werd de [[Tachtigjarige Oorlog]] hervat. Nog voor de Tachtigjarige Oorlog werd hervat, had Spanje een gedeelte van [[Italië|Noord-Italië]] en [[Zwitserland]] veroverd. Daardoor had [[Spanje]] toegang tot Oostenrijk. Dat kwam Spanje goed uit, want als de Tachtigjarige Oorlog weer begon, kon hij de Zuidelijke Nederlanden (grootste deel van [[België]] en [[Luxemburg]]) bereiken. Want [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden|Nederland]] vormde een blokkade van schepen voor de kust van de Zuidelijke Nederlanden. En Spanje was niet sterk genoeg om die blokkade te doorbreken. Daardoor bleek dat Spanje zwak was. Ook stierf koning Filips III en werd Filips IV koning. Maar Filips IV was meer van oorlogvoeren. Daardoor kon Ferdinand II altijd de hulp van Filips IV inroepen. | In 1621 liep het [[Twaalfjarig Bestand]] af. Daardoor werd de [[Tachtigjarige Oorlog]] hervat. Nog voor de Tachtigjarige Oorlog werd hervat, had Spanje een gedeelte van [[Italië|Noord-Italië]] en [[Zwitserland]] veroverd. Daardoor had [[Spanje]] toegang tot Oostenrijk. Dat kwam Spanje goed uit, want als de Tachtigjarige Oorlog weer begon, kon hij de Zuidelijke Nederlanden (grootste deel van [[België]] en [[Luxemburg]]) bereiken. Want [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden|Nederland]] vormde een blokkade van schepen voor de kust van de Zuidelijke Nederlanden. En Spanje was niet sterk genoeg om die blokkade te doorbreken. Daardoor bleek dat Spanje zwak was. Ook stierf koning Filips III en werd Filips IV koning. Maar Filips IV was meer van oorlogvoeren. Daardoor kon Ferdinand II altijd de hulp van Filips IV inroepen. | ||
Versie van 10 mei 2015 10:59
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. |
|
Dit artikel is nog niet af. |
De Dertigjarige oorlog was een grote oorlog dat voornamelijk kwam door de vijandigheid van de katholieke en gereformeerde landen. De oorlog eindigde in de vrede van Westfalen. De dertigjarige oorlog eindigde ook samen met de tachtigjarige oorlog. Dat kwam doordat de vrede van Münster deel was van de vrede van Westfalen. Het Heilige Roomse Rijk had de grootste verliezen tijdens de oorlog. Een groot deel van de bevolking stierf door gevechten. Dat kwam deels doordat de oorlog grotendeels op het grondgebied afspeelde van het Heilige Roomse Rijk.
Aanleiding
De aanleiding van deze oorlog was vooral het geloof. Noord-Duitsland was in de loop van de 16e eeuw luthers geworden. En dat bleef niet beperkt tot alleen Noord-Duitsland. Ook Zuid-Duitsland en Oostenrijk werden beetje bij beetje luthers. Maar daar werd het sterk bestreden. Ook werd er een Protestantse Unie (Noord-Duitsland en de Palts) gevormd en een jaartje erna de Katholieke Liga (Zuid-Duitsland). Uiteindelijk werd in Bohemen opeens door keizer Ferdinand II geprobeerd om de mensen daar te bekeren tot de Katholieke Kerk. Dat leidde tot opstanden in Praag. Dat was het startschot van de oorlog.
Oorlog
1618 - 1622
Op 23 mei 1618 was de opstand in Praag. Daarna begonnen de veldslagen. De Tsjechen wonnen bij Pilsen en bij Lomnice nad Lužnicí, maar verloren het beleg van Wenen. Maar na dat hun alweer een veldslag hadden gewonnen, hebben ze de nieuwe, calvinistische paltsgraaf Frederik V gekozen als koning van Bohemen. Samen met die gebeurtenissen viel Bethlen Gabor (vorst van Transsylvanië) Slowakije binnen en veroverde Bratislava. Daarna ging Bethlen Gabor door naar Wenen. Maar Ferdinand II gaf het nog niet op. Hij sloot een verbond met Beieren en Saksen. Bethlen Gabor gaf het beleg van Wenen op, omdat hij door Polen-Litouwen werd aangevallen in Slowakije. Daarna versloeg Beieren de Bohemen in de Slag op de Witte Berg. Daarmee werden de Tsjechen verslagen. Beieren kon Praag veroveren. Uiteindelijk werd op mei 1621 Bratislava herovert van Bethlen Gabor. Daarna sloot hij vrede met Ferdinand II. Vele Tsjechen werden in dit gedeelte van de oorlog vermoord.
In 1621 liep het Twaalfjarig Bestand af. Daardoor werd de Tachtigjarige Oorlog hervat. Nog voor de Tachtigjarige Oorlog werd hervat, had Spanje een gedeelte van Noord-Italië en Zwitserland veroverd. Daardoor had Spanje toegang tot Oostenrijk. Dat kwam Spanje goed uit, want als de Tachtigjarige Oorlog weer begon, kon hij de Zuidelijke Nederlanden (grootste deel van België en Luxemburg) bereiken. Want Nederland vormde een blokkade van schepen voor de kust van de Zuidelijke Nederlanden. En Spanje was niet sterk genoeg om die blokkade te doorbreken. Daardoor bleek dat Spanje zwak was. Ook stierf koning Filips III en werd Filips IV koning. Maar Filips IV was meer van oorlogvoeren. Daardoor kon Ferdinand II altijd de hulp van Filips IV inroepen.
Terwijl Ferdinand II Bohemen probeerde te veroveren, viel Spanje aan in de Palts. Frederik V werd toen aangevallen in Bohemen en in de Palts. De Noord-Duitse lutheranen hielpen calvinistische Frederik niet. Daardoor was de Nederland niet snel geneigd om de lutheranen te helpen, omdat in die tijd de Nederland voornamelijk calvinistisch was. Pas toen de troepen van Beieren en de Keizerlijken er waren, kwamen de lutheranen in actie. De lutheranen hielden ze tegen in Wiesloch, maar verloren bij Bad Wimpfen doordat de Keizerlijken aansluiting vonden met de Spaanse troepen in de Zuidelijke Nederlanden. Na Bad Wimpfen hielden de Keizerlijken de lutheranen tegen die bij Frankfurt de Main wilden oversteken.