Xylofoon
.png)
Een xylofoon is een muziekinstrument, om precies te zijn een slaginstrument. Het is een rij houten staven die zijn opgehangen aan een op een frame gespannen touw. De toets met de laagste klank is langer dan de hoogste. Het instrument wordt bespeeld met stokken die een vrij harde kop hebben die vaak gemaakt zijn van rubber, hout of kunststof.
De xylofoon (van het Griekse xylon = hout en foon = geluid, stem), betekent letterlijk "geluid van hout". Het is een muziekinstrument dat bestaat uit houten staven geslagen door hamers. Net als het Glockenspiel bestaat de xylofoon in wezen uit een set gestemde toetsen die zijn gerangschikt op de manier van het klavier (toetsenbord) van een piano. Elke toon is een zogeheten idiofoon die is afgestemd op een toonhoogte van een toonladder. De onderste rij zeg maar de witte toetsen en de bovenste rij de zwarte toetsen.
De term xylofoon kan in het algemeen worden gebruikt en soms wordt er ook de marimba mee bedoeld. In het orkest wordt er met de term xylofoon specifiek het instrument bedoeld dat een iets hoger toonhoogtebereik en een 'drogere' klank heeft dan de marimba, en deze twee instrumenten mogen dan ook niet worden verward. Een persoon die de xylofoon speelt, staat bekend als een xylofonist of gewoon een xylofoonspeler.
In Cambodja kent men een vergelijkbaar instrument, de Roneat.
De term wordt ook in de volksmond gebruikt om te verwijzen naar soortgelijke instrumenten als de metallofoon. Denk hierbij aan de kleurige speelgoedinstrumenten dat door de makers wordt beschreven als xylofoons, maar ze hebben meestal staven van metaal in plaats van van hout, en lijken daarmee meer op een glockenspiel in plaats van een xylofoon.
Bouw
De moderne westerse xylofoon heeft staven van de houtsoort palissander of padauk. Soms wordt er ook gebruik gemaakt van verschillende synthetische materialen zoals glasvezel of met glasvezel versterkt plastic die een luider geluid mogelijk maken. De staven zijn iets uitgehold aan de onderkant. De xylofoon die in een orkest wordt gebruikt heeft net als de marimba klankbuizen of resonatoren onder de staven.
Hoe het begon
Het instrument heeft een geheimzinnige oude oorsprong. Onderzoekers zijn van mening dat het zijn oorsprong vond in Zuidoost-Azië en naar Afrika kwam c. 500 na Chr. De xylofoon heeft dan ook wel wat weg van de instrumenten die gebruikt worden bij de Javaanse en Balinese gamelan muziek.
Gebruik
Veel muziekleraren gebruiken xylofoons als hulpmiddel in de klas om de muzikale ontwikkeling van kinderen te ondersteunen. Een methode die bekend staat om het gebruik van xylofoons is het Orff-Schulwerk, dat het gebruik van instrumenten, beweging, zang en spraak combineert om de muzikale vaardigheden van kinderen te ontwikkelen.
Ook in het circus word de xylofoon nog wel eens in het orkest gebruikt. Het nummer "Circus Renz" is daar een goed voorbeeld van.
De xylofoon speelt ook een rol in "Dance de Macabre" van Camille Saint-Saëns, zoals dat te horen is in het spookslot van de Efteling. Het geluid doet dan aan de botten van de skeletten denken.