Platte aarde
De theorie over de platte aarde stelt dat de aarde plat is. Lang werd gedacht dat de Europeanen in de middeleeuwen allemaal dachten dat de aarde plat was. Vooral de kerk zou dit idee verspreid en aangehangen hebben. Tegenwoordig is bekend dat de christelijke theologie in de vroege middeleeuwen al uitging van een bolvormige aarde. Wel is het zo dat er aantal mensen uit de kerk is verstoten, omdat die mensen zeiden dat de aarde niet plat was.
Achtergrond
De Mesopotamiërs leefden ongeveer rond 5000 voor Christus en stelden zich voor dat de aarde een platte schijf was. Die platte scheef dreef volgens hen in de oceaan. De filosofen Anaximander en Hekataios van Milete gingen ook uit van een platte aarde. Geschiedkundigen en theologen denken dat de schrijvers van de Bijbel ook dachten dat de aarde plat was. Sommige mensen weerspreken dat en zeggen dat metaforen uit de Hebreeuwse kosmologie te letterlijk zijn overgenomen.
De Grieken in de Oudheid toonden aan dat de aarde een bolvorm had. Onder andere de wiskundige Pythagoras en de filosoof Aristoteles namen de aarde waar als een bol. Aristoteles beredeneerde aan de hand van de sterren en de horizon dat de aarde wel bolvormig moest zijn.
In de middeleeuwen nam men, naast het Christendom, veel over van de Grieken. Er was daarom weinig discussie over de bolvorm van de aarde. Er waren slechts enkele geschriften waarin uitgegaan werd van een platte aarde. De bekende denkers uit de Middeleeuwen, zoals Augustinus, Thomas van Aquino of Albertus Magnus, gingen in hun geschriften uit van een bolle vorm van de aarde. Binnen de kerk was er wel een minderheid die vasthield aan de platte aarde. Soms was die ook machtig, waardoor mensen die beweerden dat de aarde rond was, werden verstoten uit de kerk.
Ook de Arabieren hadden de beschikking over de Griekse geschriften. Ook zij gingen uit van een bolle aarde. In China lag het anders. Daar werd tot de 17e eeuw uitgegaan van de platte aarde, totdat de Italiaanse jezuïet Matteo Ricci en de Chinese astronoom Xu Guangqi uitlegden dat de aarde wel rond moest zijn. In de 11e eeuw stelde de Chinese wetenschapper Shen Kuo al dat hemellichamen rond moesten zijn, maar het is onbekend of hij ervan uitging dat de aarde daarom ook rond moest zijn. Shen bouwde verder op een theorie van Jing Fang, die in de eerste eeuw na Christus stelde dat de zon en de maan rond waren.
Oorsprong
Tijdens de Reformatie en later de Verlichting werd het verhaal verteld dat men in de Middeleeuwen dom was. Vaak wordt er dan aan toegevoegd dat de Rooms-Katholieke Kerk dit zo ook wilde en de wetenschap tegenhield. Het verhaal van het geloof in een platte aarde tijdens de Middeleeuwen is afkomstig van W. Irving uit 1828. Hij schreef toen een biografie over Columbus. De biografie staat echter vol met verzonnen verhalen, maar ze werden vaak voor waar aangenomen. Men vond het verhaal te mooi om waar te zijn om kritisch bronnenonderzoek te doen en het werd daarom overal overgenomen. De werkelijkheid was anders. Columbus wilde langs de andere kant naar Azië om handel te drijven. Omdat dit als te gevaarlijk werd gezien, duurde het lang voordat Columbus geld kreeg voor zijn reis. Niemand wist dat er een continent tussen Europa en Azië zou liggen.