Land van Cuijk (gemeente)

Land van Cuijk
Provincie	Noord-Brabant
Talen
Inwoners	89.561 (255 inw/km²)
Oppervlakte	351,87 km²
Hoofdplaats(en)	Boxmeer en Cuijk
Hoofdstad
Burgemeester	Marieke Moorman (PvdA)
Gezaghebber
Bestuur
Religie
Munteenheid
Postcode(s)	5360-5364, 5430-5441, 5443, 5445-5447, 5449, 5450-5455, 5820-5836, 5840-5846
Netnummer(s)	0478, 0485, 0486
Volkslied
Nationale feestdag
Website	www.gemeentelandvancuijk.nl/
Portaal Nederland

Land van Cuijk is een Nederlandse gemeente in de provincie Noord-Brabant. De gemeente heeft 89.561 inwoners bestaat uit 33 plaatsen, waarvan Cuijk, Boxmeer en Grave de grootste zijn. Sinds 1 februari 2023 is Marieke Moorman van de PvdA de burgemeester van de gemeente.

Het Land van Cuijk is met een oppervlakte van 351,87 km² de grootste gemeente van Noord-Brabant. Het grenst dan ook aan veel andere gemeenten, namelijk Oss, Wijchen, Heumen, Mook en Middelaar, Maashorst, Gennep, Boekel, Gemert-Bakel, Venray en Bergen. Daarnaast ligt de gemeente in de buurt van Eindhoven.

De stadhuizen in de plaatsen Boxmeer en Cuijk worden gezamenlijk gebruikt als gemeentehuis. Een andere belangrijke plaats is Beugen, omdat daar het Maasziekenhuis Pantein is.

Geschiedenis

De geschiedenis van het Land van Cuijk begint aan het einde van de 11e eeuw, toen er voor het eerst een heer van Cuijk aan de macht kwam. Deze heer was een leenman van de hertog van Gelre. In 1133 werd hij verantwoordelijk gehouden voor de moord op Floris de Zwarte en werd vanwege die moord verbannen. Uiteindelijk stichtte hij op een andere plek de stad Grave. Deze stad zou later uitgroeien tot de hoofdstad van het Land van Cuijk. De heerlijkheid werd langzamerhand groter en besloeg op haar hoogtepunt het hele gebied tussen de rivieren de Maas en de Peel. Tussen het gebied in lag de heerlijkheid Boxmeer, die het Land van Cuijk in tweeën deelde.

In 1288 werd de heerlijkheid onderdeel van het hertogdom Brabant, omdat de heer van Gelre toen een leenman van de hertog van Brabant werd. Dit gebeurde nadat de heer van Cuijk in 1288 tegen Gelre vocht aan de kant van de hertog van Brabant.

In tegenstelling tot de leenheren en -mannen, had de bevolking van de heerlijkheid het niet zo goed. De mensen waren er arm, omdat de land er niet zo vruchtbaar was. Zij woonden op gebied dat bestond uit zandruggen en heide. Ook waren er turfwinningsgebieden in de moerassen. In de winter overstroomde de Maas, waardoor de grond vaak onder een laag ijs kwam te staan. Door de overstromingen ontstond de Beerse Overlaat, die vanuit Cuijk richting 's-Hertogenbosch liep. Pas in 1850 werd er echt wat gedaan aan de slechte grond in het Land van Cuijk. Het land werd ontgonnen en veranderde in een gebied van weiland en bossen, waardoorheen verharde wegen werden aangelegd. Langs die wegen werden ook nieuwe dorpen gesticht. Om overstromingen te voorkomen, werden er in het gebied afwateringskanalen gegraven.

Herindeling

De gemeente is tot stand gekomen na een samenvoeging van Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis tot het Land van Cuijk.

Geografie

Het Land van Cuijk ligt grofweg tussen de rivieren de Peel en de Maas. Dat gebied wordt ook wel de Venloslenk genoemd en wordt omgeven door waterplassen. Tussen de rivieren en vooral langs de Maas liggen veel weilanden, omgeven door meidoornhagen die in mei in bloei staan (de zogeheten maasheggen). Ook zijn er veel bos- en heidegebieden. Door het laaggelegen broekgebied, beter bekend als het Maasdal, stroomt tegenwoordig de Lange Raam.

Infrastructuur

Door het Land van Cuijk lopen de snelwegen A73 en A77, en de provinciale wegen N321, N324, N264, N272 en N277. Ook kent de gemeente de treinstations in Cuijk, Boxmeer en Vierlingsbeek, die langs de Spoorlijn Nijmegen - Venlo liggen. Daarnaast rijden er door de gemeente de buslijnen 238 (Grave - Boxmeer), 255 (Boxmeer - Venray) en 292 (Sint Anthonis - Boxmeer). Ten slotte vertrekken er vanaf de eerdergenoemde treinstations ook bussen naar andere gemeenten.

Cultuur

In het Land van Cuijk spreken veel mensen een dialect dat tussen het Gelders en Brabants ligt, namelijk het Kleverlands. In de volksmond wordt dit dialect vaak het 'Land-van-Cuijks' genoemd.

Buiten de taal om heeft de gemeente heeft ook cultureel erfgoed, zoals de Maasheggen (een Unesco-biosfeergebied). Ook kent de gemeente veel kerken en kloosters, die ontstonden nadat veel kloosterlingen vanwege kloosterverboden in andere gebieden naar het Land van Cuijk trokken. Voorbeelden hiervan zijn de Sint-Petrusbasiliek in Boxmeer, de Sint-Martinuskerk in Cuijk, de Sint-Elisabethkerk in Grave, het Emmausklooster in Velp en het Kruisherenklooster in Sint Agatha. Ten slotte staat de gemeente ook bekend om de Boxmeerse Vaart, een bloedprocessie die sinds de 15e eeuw wordt gehouden.

Politiek

In het Land van Cuijk zijn er voor het laatst gemeentelijke verkiezingen gehouden in 2021. Deze verkiezingen werden gehouden vanwege de samenvoeging van Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis tot het Land van Cuijk.

De zetelverdeling in de Land-van-Cuijkse gemeenteraad ziet er als volgt uit:

Partij			Zetels
	Christen-Democratisch Appèl	CDA	13
	Team Lokaal Land van Cuijk		8
	Liberaal Land van Cuijk		5
	GroenLinks–Partij van de Arbeid	GL-PvdA	3
	Socialistische Partij	SP	2
	Volkspartij voor Vrijheid en Democratie	VVD	2
	Democraten 66	D66	2
	Forum voor Democratie	FvD	1
	Lokale Partij Grave	LPG	1
totaal			37

Het gemeentebestuur wordt gevormd door het CDA, Team Lokaal, Liberaal LVC en GroenLinks-PvdA. Het college van burgemeester en wethouders (college van B&W) ziet er als volgt uit:

Collegelid		Partij
	drs. M.A.H. (Marieke) Moorman burgemeester	PvdA
	B.A.M. (Bouke) de Bruin wethouder wonen, energie- en warmtetransitie	CDA
	W. (Willy) Hendriks-van Haren wethouder welzijn en participatie	Team Lokaal
	bc. J.M.F. (Joost) Hendriks wethouder jeugd, onderwijs en cultuur	CDA
	drs. M.F.R.A. (Maarten) Jilisen wethouder financiën en economie	Liberaal LVC
	bc. D.A.C. (David) Sölez wethouder openbare ruimte	Team Lokaal
	drs. M. (Mark) Janssen wethouder ruimtelijke ontwikkeling en landbouw	CDA
	bc. M.J.A. (Antoinette) Maas wethouder duurzaamheid, natuur en mobiliteit	GL-PvdA

	Plaatsen in de gemeente Land van Cuijk
Dorpen: Beers ·Beugen · Boxmeer · Cuijk · Escharen · Gassel · Grave · Groeningen · Haps · Holthees · Katwijk · Landhorst · Langenboom · Ledeacker · Linden · Maashees · Mill · Oeffelt · Oploo · Overloon · Rijkevoort · Sambeek · Sint Agatha · Sint Anthonis · Sint Hubert · Stevensbeek · Velp · Vianen · Vierlingsbeek · Vortum-Mullem · Wanroij · Westerbeek · Wilbertoord Buurtschappen: De Berg · Blauwenhoek · De Boer · Broekkant · Bruggen · De Dellen · Dommelsvoort · Driehoek · Ewinkel · De Gagel · Haart · Ham · Hank · Haring · Heeswijk · Heihoek · Heikant (Overloon) · Heikant (Sambeek) · Heikant (Sint Anthonis) · Helbroek · 't Herselt · De Hoef · Den Hoek · Hoeven · Hoogeind (Oeffelt) · Hoogeind (Rijkevoort) · Huij · Hulsbeek · Klein-Vortum · Krolhoek · Laageind · Meeren · Molengat · 't Muurke · Lamperen · Nieuw-Gassel · Noord · Noordkant · Op den Bosch · Oude Waranda · Papenvoort · Park · Peelkant · Peelstraat · De Plaats · Putselaar · Rijkevoort-De Walsert · De Rijtjes · Rondveld · Schafferden · Spekklef · Toven · Tuuthees · Ullingen · Verlorenhoek · Vlagberg · Werveld · Zandkant · Zevenhutten · Zuid Carolina Noord-Brabant: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten