Aardbeving
Een aardbeving is een vrij veel voorkomende natuurramp.
De aarde
De aarde is een soort toverbal, opgebouwd uit verschillende lagen. De buitenkant is afgekoeld, terwijl het binnenste deel, de kern, nog flink heet en vloeibaar is. Op sommige plekken op aarde komt dit vloeibare materiaal(lava) naar buiten zetten (vulkanen). De buitenste veertig kilometer van de aardbol noemen we de aardkorst. Daaronder ligt de aardmantel tot een diepte van 3000 kilometer.
De grond is stevig. De huizen staan erop. Bomen houden zich er met hun wortels aan vast. Iedereen weet dat net zo zeker als dat water nat is en vuur heet. Daar hoef je niet over na te denken. Misschien kun je je daarom voorstellen dat iedereen vreselijk schrikt als die grond in eens gaat bewegen. Alles om je heen blijkt plotseling nergens meer aan vast te zitten. Zoiets gebeurt bij een aardbeving.
Wat is een aardbeving?
Een aardbeving is over de hele wereld een veel voorkomende natuurramp, waarbij er trillende of schokkende bewegingen van de aardkorst waar te nemen zijn en er veel energie vrijkomt.
Hoe ontstaan aardbevingen?
In de meeste gevallen ontstaan aardbevingen door het verschuiven van plaatdelen van de aarde. Deze platen zijn continu in beweging en kunnen langs elkaar, tegen elkaar of over elkaar schuiven. Wanneer platen verschuiven gebeurd dat vaak plotseling, er is dan al jaren spanning tussen de platen opgebouwd. Een aardbeving begint ondergronds in het hypocentrum met schokgolven die doordringen tot de aardkorst. De schok is het grootst in het epicentrum, dit is de plaats aan het aardoppervlak loodrecht boven het hypocentrum.
Op de grenzen (breuklijnen) van deze plaatdelen komen aardbevingen en vulkanen voor. De platen in de aardkorst verschuiven ieder jaar 2 tot 12 centimeter. 90% van de aardbevingen komt voor op de grens van twee platen. Wanneer er twee platen tegen elkaar aan bewegen wordt dit, met een moeilijk woord, convergentie genoemd. Er zijn drie verschillende mogelijkheden. Er kunnen twee aardplaten, twee oceanische platen of een oceanische- en een aardplaat naar elkaar toe bewegen. Hierdoor ontstaan er gebergtes, vulkanische eilanden of troggen.
Wanneer er twee platen langs elkaar schuiven kunnen er delen van de aarde naar boven worden geduwd of juist naar beneden zakken. Zakkende delen worden slenken genoemd en de hogere gebieden noemt men horsten. Wanneer er twee platen van elkaar af bewegen worden dit divergente platen genoemd. Deze beweging wordt veroorzaakt door opstijgend magma, dit magma breekt dan door de aardkorst waardoor er een scheur ontstaat. Wanneer het magma het water van de oceaan raakt koelt het snel af en stolt het. Hierdoor ontstaat er een nieuwe oceanische korst.
Voorspellen en meten van aardbevingen
Men is nog niet in staat een aardbeving te voorspellen, wel zijn er al veel landen bezig om voor elkaar te krijgen dat ze het kunnen voorspellen wanneer er een aardbeving komt, zodat er minder schade is. De landen die dit proberen zijn landen waar veel aardbevingen voorkomen, onder andere Canada.
Om aardbevingen te kunnen meten (hoe erg en zwaar ze zijn) hebben ze een seismograaf die kan meten welke kracht de aardbeving heeft. Je hebt ook de schaal van Richter, aardbevingen liggen tussen de 1 en 9. Negen is het zwaarst wat er bestaat + veel huizen storten dan in. Bij 1 voel je alleen de trilling van een vrachtauto die door de straat rijdt.
Tegenwoordig zijn wetenschappers aan het zoeken naar nieuwe manieren om aardbevingen te detecteren. Niet elk land of elk gebied heeft namelijk geld voor genoeg en goede seismograven. Wetenschappers hebben een manier uitgevonden om smartphones te gebruiken bij het meten van aardbevingen. Elke smartphone heeft namelijk een zogenaamde accelerometer. Dat is een klein onderdeel in je smartphone waardoor hij bijvoorbeeld je stappen kan bijhouden, of kan meten of je de telefoon kantelt bij het kijken naar een video of het spelen van een game. Deze accelerometers kunnen dus bewegingen meten. Op die manier kunnen ze tegenwoordig ook gebruikt worden bij het meten van aardbevingen. Telefoons kunnen kleinere trillingen meten dan dat wij als mens kunnen voelen. Doordat tegenwoordig heel veel mensen een smartphone hebben, kunnen gegevens van heel veel telefoons samen worden gevoegd om zo nieuwe aardbevingen te kunnen meten. Als er dan blijkt dat er binnen een gebied heel veel meldingen van een aardbeving komen, kan er zelfs een waarschuwing worden gestuurd naar gebieden in de buurt. Zo krijgen mensen in omliggende gebieden de kans om een veilige plek te zoeken. Op die manier vallen er hopelijk steeds minder slachtoffers bij aardbevingen.
Als er een aardbeving is geweest moet je kijken of er ergens in de buurt gewonden zijn moet je ze verzorgen tot er hulp komt je moet er natuurlijk wel voor zorgen dat je veilig zit soms praten mensen over het epicentrum als men het heeft over het epicentrum dan hebben ze het over het middelpunt van de aard beving daar mee bedoel ik waar de aardbeving begonnen is daar is dan de grootste schade en moet de meeste hulp naartoe gestuurd worden meestal zijn ze te laat door al het puin dat op de weg ligt Nederland ligt op de Euraziatische plaat niet bang zijn we liggen in het midden van een plaat er kan dus weinig gebeuren
Geschiedenis
Hieronder staat een lijst met jaartallen. Als je op een jaartal klikt zie je een aantal aardbevingen van dat jaar.
Waar komen aardbevingen vooral voor en waarom daar?
In sommige landen is de kans op een aardbeving veel groter dan in andere landen. Dit heeft te maken met de breuklijnen tussen de aardplaten. Landen die in de buurt liggen van een breuklijn hebben een grotere kans om getroffen te worden door een aardbeving. Op de afbeelding is te zien hoe de aardplaten over de wereld verdeeld zijn.
De groene lijnen op de afbeelding zijn de breuklijnen. De meeste aardbevingen komen voor rond de grote oceaan, waar landen als Japan, Australië en China aan grenzen. Ook landen rondom de middellandse zee worden regelmatig getroffen. Veel aardbevingen vinden plaats in de oceanen. Als de beving krachtig genoeg is, dan kan hierdoor een grote vloedgolf ontstaan, waardoor grote delen land verwoest kunnen worden.
Welke factoren hebben invloed op de schade van een aardbeving?
De schade van een aardbeving is niet overal het zelfde. Er zijn namelijk bepaalde factoren die de schade beïnvloeden. Enkele factoren die invloed hebben op de schade zijn: Diepte van de beving, soort ondergrond, aantal huizen en mensen in het gebied, kwaliteit van de huizen.
Voorbeeld: Stel je voor dat er op 2 plekken op wereld een aardbeving heeft plaatsgevonden met een kracht van 7. Plek 1: Heeft 1000 inwoners en aardbeving bestendige, stevige huizen. Plek 2: Heeft 50 inwoners en geen aardbeving bestendige, stevige huizen. Waar zal volgens jouw de meeste schade plaatsvinden? Natuurlijk plek 1 toch? Want die heeft namelijk de meeste inwoners en huizen. Nee natuurlijk niet! Ondanks dat plek 1 meer inwoners en meer huizen heeft, zal plek 2 meer schade hebben omdat de factor van ‘’stevige huizen’’ een grote rol heeft gespeeld tijdens de aardbeving.
Welke maatregelen kun je nemen om schade te beperken?
Telkens weer bedenken architecten en bouwkundigen manieren om nieuwe gebouwen nog meer bestand tegen aardbevingen te maken en oude gebouwen te verstevigen. Maar deze technieken zijn duur en daarom kosten aardbevingen in armere delen van de wereld regelmatig veel mensenlevens en veroorzaken grote schade
Enkele voorbeelden van bouwtechnieken:
Een ‘tuned mass damper’ : dit is een groot gewicht boven op een hoog gebouw. Het is bedoeld om in tegengestelde richting te bewegen en het gebouw zo recht te houden in sterke wind en bij aardbevingen.
Sterkere pilaren: Betonnen pilaren met spiraalsgewijs gewonden betonijzer kunnen het schudden en schuiven van een aardbeving goed doorstaan.
In sommige landen zitten aardbevingsoefeningen in het lespakket. Bij een aardbeving zit je het veiligst onder een tafeltje.
Aardbevingen in Nederland
In Nederland komen er twee verschillende soorten aardbevingen voor. In het zuiden van Nederland zijn dit natuurlijke bevingen en in het noorden van Nederland komen er aardbevingen voor als gevolg van gaswinning. Dit noemen ze ook wel geïnduceerde aardbevingen.
De natuurlijke aardbevingen in het zuiden van Nederland worden veroorzaakt door verschuivingen van de aardplaten in de Alpen. De natuurlijke aardbevingen in Nederland hebben meestal een sterkte van twee tot vier op de schaal van Richter.
Naast natuurlijke aardbevingen komen er in het noorden van Nederland sinds 1986 regelmatig aardbevingen voor die veroorzaakt worden door gaswinning. Het gas wordt gewonnen uit een laag zandsteen, dit zit op zo’n drie kilometer diepte in de aarde. Door de gaswinning zakt de zandsteenlaag in, dit wordt ook wel inklinken genoemd. Wanneer er aardgas uit de laag zandsteen wordt gehaald kunnen er kleine scheuren ontstaan in de bodem. Het zandsteen kan hierdoor een klein stukje bewegen. De bodem zal dan opnieuw zijn plek moeten vinden waardoor er een aardschok of aardbeving te voelen is.
Aardbevingen in Groningen door gaswinning
In 1959 ontdekt de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij) een gasbel, die zich bevindt onder de provincie Groningen.
Wanneer de NAM de eerste boringen in het plaatsje Kolham doet en een jaar later 25 kilometer noordoostelijk van Kolham ook in de zandsteenlaag boort.
Komt de NAM erachter dat het om één grote gasbel gaat. De Boortorens worden neergezet en het boren naar gas kan beginnen.
Groningen zelf profiteert economisch nauwelijks van de gasbel. Het rijk daarin tegen wel. Dit komt door de mijnwet die Napoleon in 1810 in heeft gevoerd.
Hierin werd vastgelegd dat delfstoffen in de grond niet toebehoren aan de grondeigenaar maar aan de staat.
Sinds 1986 (27 na de eerste boringen) zijn er 12 schokken geweest die zwaarder waren dan 3 op de schaal van richter.
De zwaarste aardbeving in de provincie Groningen was in augustus 2012 bij Loppersum. De aardbeving had een kracht 3,6 op schaal van richter.
Op zich is de 3,6 op schaal van richter niet heel veel. Waarom is er dan zoveel schade aan huizen etc.?
Dit komt doordat het gasveld onder Groningen zo ondiep ligt, zo'n 3 kilometer onder de grond.
Hierdoor voel je lichte aardbevingen al snel aan de oppervlakte en ontstaat er al snel schade aan de huizen.
Bij elke aardschok raken er huizen beschadigd, maar ook kunnen er buizen en hoogspanningskabels knappen.
Veel bewoners van Groningen voelen zich onveilig in hun huis en hebben last van de schade die de aardbeving aan hun huis toebrengt.
Andere gevolgen door de gaswinning in Groningen:
Door de gaswinning klinkt de bodem in. Hierdoor daalt de bodem, dit heeft ook gevolgen voor de waterstand in sloten en vaarten. Er worden sluizen en gemalen geplaatst maar dit helpt niet genoeg.
Maatregelen tegen aardbevingen in Groningen
Je zou zeggen waarom stoppen ze niet met de gaswinning in Groningen, dit is helaas niet mogelijk. In Nederland alleen al maken er 7 miljoen huishoudens gebruik van het Groningse gas. Daarnaast ook nog miljoenen huishoudens in België, Frankrijk en Duitsland.
Het kabinet neemt maatregelen om de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk te verminderen. Ze bouwen een nieuwe installatie in Groningen die er voor zorgt dat vanaf 2020 ook gas uit het buitenland gebruikt kan worden in Nederland . Dit soort installaties bouwen ze ook in België, Frankrijk en Duitsland. Het is ook erg belangrijk om te denken aan energiebesparing, want dan wordt er minder gas gebruikt. In de toekomst worden huizen en bedrijven worden door duurzame energie verwarmt. Naast de genoemde maatregelen worden de huizen in de gebieden waar aardbevingen plaatsvinden gerepareerd en verbeterd zodat ze beter tegen aardbevingen kunnen.