Waterschap

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Een kaart met de 21 waterschappen van Nederland. Je ziet dus dat de waterschappen andere grenzen hebben dan de provincies van Nederland. Dit komt doordat waterschappen verdeeld worden naar stroomgebied. Provincies liggen vaak in meerdere stroomgebieden, terwijl waterschappen grotendeels één stroomgebied hebben.

Een waterschap is de bestuurslaag van de overheid, wat zich enkel bezighoudt met water. Je kunt een waterschap dus eigenlijk een beetje vergelijken met een provincie. Denk hierbij aan de waterkwaliteit, onderhoud aan dijken en de juiste hoeveelheid water. Verschillende landen zijn verdeeld in waterschappen.

In Nederland zijn de waterschappen erg belangrijk, aangezien het land veel water heeft. Men kan daardoor iedere vier jaar voor de waterschappen stemmen tijdens speciale waterschapsverkiezingen. Deze verkiezingen vinden plaats op dezelfde dag als de Provinciale Statenverkiezingen. Nederland is onderverdeeld in 21 waterschappen. Vijf waterschappen noemen zich een hoogheemraadschap, maar dit is meer een historische titel. Waterschappen hebben hun eigen bestuur. Ze worden geleid door een dijkgraaf (een soort van burgemeester). Hij of zij wordt geholpen door een dagelijks bestuur. Daarnaast is er ook een algemeen bestuur (een soort van gemeenteraad). Dit bestuur wordt direct door de inwoners van het waterschap gekozen.

Het waterschapsbestuur moet allerlei keuzes maken voor het waterbeheer. Droge voeten en schoon water blijven belangrijk. Maar ook de belangen van milieu, natuur, landschap, recreatie, stedenbouw, ruimtelijke ordening en drinkwatervoorziening gaan steeds meer meetellen. Om dat allemaal te kunnen afwegen, moet er een organisatie zijn die het geheel kan overzien. Die al het water kan benaderen als één watersysteem. Zo wordt bijvoorbeeld waterschap Regge en Dinkel steeds meer als de belangrijkste beheerder van het watersysteem in de regio Twente erkend. Als beheerder verlangt het waterschap van gemeenten, provincie, waterleidingmaatschappij enzovoort, dat zij rekening houden met het water. Het waterschap wil vroeg bij de plannen worden betrokken.

Hoe werkt een waterschap?

Waterschap of hoogheemraadschap?

Sommige Nederlandse waterschap heten geen waterschap maar hoogheemraadschap. Nederland heeft vijf waterschappen die zich zo noemen. Deze liggen allemaal in de provincies Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland. De naam "hoogheemraadschap" werd vroeger gebruikt voor waterschappen die het land beschermden tegen de zee. Deze waterschappen waren meestal groter en complexer, aangezien er veel polders en dijken waren.

Tegenwoordig is er geen verschil meer tussen een hoogheemraadschap en een waterschap. De hoogheemraadschappen gebruiken deze naam alleen nog als traditie. Je kunt het zien als een stukje geschiedenis.

Wat doet een waterschap?

Een waterschap houdt zich bezig met de "waterstaatszorg". Dit betekent dat het waterschap zich uitsluitend met water bezighoudt. Hierdoor werken waterschappen ook veel samen met gemeenten en (vooral) provincies. Je kunt de waterstaatszorg in de volgende taken verdelen:

Bijvoorbeeld deze watermeter werd geplaatst door het waterschap Westerkwartier. Het is bedoeld om het waterpeil in de gaten te houden.

• Bescherming tegen water: Waterschappen helpen bij het beschermen van het land tegen het water. Ze werken hiervoor samen met het Rijk. De Nederlandse overheid is verantwoordelijk voor de kustlijn en grote waterwerken (zoals de Deltawerken). Waterschappen bouwen en onderhouden kleinere waterwegen (zoals kanalen, rivieren en sloten), dijken, sluizen en dammen. Ook zorgen waterschappen voor het onderhoud aan de duinen.
• Hoeveelheid water: Waterschappen regelen de hoeveelheid water in een gebied. Het water mag niet te hoog staan, want anders zijn er overstromingen. Ook mag het niet te laag staan, want dit is slecht voor de natuur, landbouw en huizen. Waterschappen zorgen dat waterpeil op de goede hoogte blijft. Dit regelen ze per gebied, zoals een klein meer of een polder. De Nederlandse overheid is nog steeds verantwoordelijk voor grote gebieden, zoals het IJsselmeer.
• Waterkwaliteit: Waterschappen zorgen ervoor dat de waterkwaliteit goed is. Ze zorgen dat het water in sloten, vijvers en meren veilig is. Dit betekent ook veilig om te zwemmen, te vissen en voor het waterleven. Hierdoor controleren ze ook regelmatig de kwaliteit en ruimen vuil water op. Ook zijn ze verantwoordelijk voor het zuiveren van rioolwater. Waterschappen zijn weer niet verantwoordelijk voor het onderhoud aan rioleringsbuizen. Dit wordt door gemeenten gedaan. Ook zijn waterschappen niet verantwoordelijk voor kraanwater. Hier zijn speciale drinkwaterbedrijven voor, maar deze werken wel samen met waterschappen. Qua grondwater werken waterschappen samen met gemeenten en provincies.
• Onderhoud aan waterwegen: Waterschappen zorgen ook dat waterwegen toegankelijk blijven voor boten. Ze zorgen voor het uitbaggeren van sloten en dat de oevers toegankelijk en begroeid blijven. Ook zorgen ze ervoor dat bruggen en sluizen bediend en onderhouden worden. Op deze manier kunnen schepen en boten alles bereiken.

Hoe wordt een waterschap bestuurd?

Een waterschap wordt ongeveer hetzelfde bestuurd als een gemeente of provincie. Net als bij een gemeente zijn er twee besturen; het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur.

Algemeen bestuur

Het algemeen bestuur is een soort van parlement of gemeenteraad. Het aantal leden van het bestuur verschilt per waterschap. Dit is namelijk afhankelijk van het aantal inwoners. Grotere waterschappen hebben meer leden dan kleinere waterschappen. Een waterschap heeft minimaal 18 en maximaal 30 leden. De meeste leden van het algemeen bestuur worden rechtstreeks door de inwoners van het waterschap gekozen. Dit gebeurt tijdens speciale waterschapsverkiezingen (zie volgend kopje). De inwoners van een waterschap hebben namelijk een zogeheten "algemeen belang".

Toch hebben twee groepen "speciale belangen" bij een waterschap, namelijk natuurorganisaties en boeren. Zij zijn erg afhankelijk van water. Hierdoor krijgen boeren en natuurorganisaties altijd allebei twee vaste zetels. In het verleden hadden ook bedrijven vaste zetels, maar sinds 2023 is dit niet meer het geval. Deze vaste zetels worden door een groot samenwerkingsverband gekozen, die opkomt voor de belangen van deze groepen. Voor de boeren is dit de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) en voor de natuurorganisaties is dit de Vereniging van Bos- en Natuureigenaren (VBNE).

Het algemeen bestuur kiest het dagelijks bestuur en controleert dit. Ook bepaalt het algemeen bestuur wat er gaat gebeuren in het waterschap.

Dagelijks bestuur

Het dagelijks bestuur kun je vergelijken met een soort van regering. Het dagelijks bestuur bestaat vaak uit 5 leden en wordt door het algemeen bestuur gekozen. De leden van het dagelijks bestuur heten heemraden en zitten vaak ook in het algemeen bestuur. Hierdoor hebben ze dus ook stemrecht en invloed op de wetten. Het dagelijks bestuur zorgt ervoor dat alles in het waterschap goed verloopt. Ook voeren zij de besluiten van het algemeen bestuur uit.

De voorzitter van het dagelijks bestuur is de dijkgraaf. De dijkgraaf wordt niet door het algemeen bestuur gekozen. Ook zit de dijkgraaf nooit in het algemeen bestuur. Een dijkgraaf wordt aangewezen door de Nederlandse regering (zoals een burgemeester) voor een periode van 6 jaar. De dijkgraaf is ook de woordvoerder voor het waterschap.

Hoe worden verkiezingen gehouden?

Iedere vier jaar worden er waterschapsverkiezingen gehouden in Nederland. De inwoners van een waterschap mogen dan in hun eigen waterschap stemmen. Men stemt dan voor de leden van het algemeen bestuur. Om te kunnen stemmen gelden de volgende voorwaarden:

• Men moet minstens 18 jaar oud zijn.
• Men moet niet uitgesloten zijn van het stemrecht.
• Men moet minstens 44 dagen vóór de verkiezingen in het waterschap wonen.

Om te kunnen stemmen hoef je niet de Nederlandse nationaliteit te hebben. Ook buitenlandse inwoners van het waterschap kunnen dus stemmen. Bij andere verkiezingen (zoals de provincies) is dit (vaak) niet het geval.

De verkiezingen werken precies hetzelfde als andere verkiezingen. Ook aan de waterschapsverkiezingen doen allerlei partijen mee. Dit zijn zowel landelijke partijen als speciale "waterschapspartijen". Het verschilt per waterschap welke partijen er precies meedoen. De grootste "waterschapspartijen" zijn Water Natuurlijk en de Algemene Waterschapspartij.

Bronnen

• Het waterschap via Podemos.nl
• Uitleg over vaste zetels via www.unievanwaterschappen.nl
• Stemmen bij de waterschapsverkiezingen via www.rijksoverheid.nl
• De site van de Unie van Waterschappen (alle waterschappen in Nederland)
• De gezamenlijk site van waterschappen over water voor kinderen