Tekenen

Tekenen is het zetten van een handtekening ("Wilt u hier even tekenen?"). Ook betekent het sporen achterlaten ("Hij was getekend door de strijd").

Tekenen als beeldende vorm

Zelfportret van Albrecht Dürer op zijn 13e

Tekenen is vooral een vorm van beeldende kunst waarbij een kunstenaar tekengereedschap gebruikt om op papier of een ander tweedimensionaal oppervlak een afbeelding te maken. Tekeninstrumenten en tekenmaterialen zijn grafietpotloden, pen en inkt, verschillende soorten verven, penselen, potloden, kleurpotloden, houtskool, krijt, pastelkrijt, gummen, stiften, stylussen (pennen) en metalen stiften (zoals zilverstift). Digitaal tekenen is tekenen met grafische software op een computer. Veelgebruikte methoden voor digitaal tekenen zijn onder meer een digitale pen of vinger op een touchscreen, digibord of tekenbord, of in sommige gevallen met een muis. Er zijn veel digitale tekenprogramma's.

Een gewoon tekeninstrument laat een kleine hoeveelheid materiaal los op een oppervlak en laat een zichtbare punt of streep achter. Je tekent meestal op papier, hoewel ook andere materialen zijn gebruikt, zoals karton, hout, plastic, leer, canvas. Tijdelijke tekeningen kunnen gemaakt worden op een schoolbord of whiteboard. Tekenen is in de hele menselijke geschiedenis een populaire manier geweest om zich uit te drukken. Het is een van de eenvoudigste en meest efficiënte manieren om ideeën over te brengen. Door de ruime beschikbaarheid van tekeninstrumenten is tekenen een van de meest voorkomende artistieke activiteiten.

Naast de meer artistieke vormen, wordt tekenen vaak gebruikt in illustraties, animaties, architectuur, ontwerpen en technisch tekenen. Een snelle, uit de vrije hand gemaakte tekening, meestal niet bedoeld als een voltooid werk maar om een idee te laten zien, wordt een schets of een studie genoemd. Voordat een schilderij wordt gemaakt wordt meestal eerst een ondertekening gemaakt. Hiermee wordt de compositie bepaald (wat waar moet komen). Toen de fotografie nog niet bestond, was tekenen dé manier om aan te geven hoe de situatie was. Schilders als Rembrandt van Rijn tekende buiten een landschap met pen en papier en werkte dat in zijn atelier uit in een schilderij. Op sommige schilderijen uit zijn tijd zijn situaties nog wel herkenbaar, maar het klopte lang niet altijd met de werkelijkheid. De door Rembrandt gemaakte gezichten op zijn schilderijen zijn soms haast fotografisch, maar er waren schilders en tekenaars die lelijke plekjes in het gezicht wegwerkte.

Tekenaars die kaarten maakten, werkte over het algemeen veel preciezer. Een landkaart moest immers kloppen.

Nog altijd wordt het maken van een situatieschets gebruikt op een schadeformulier na bijvoorbeeld een aanrijding.

De modernere tekeningen zijn vaak vrijer en kunnen de fantasie uitbeelden.

Iemand die het tekenen als vak beoefent, kan een tekenaar, technisch tekenaar of illustrator worden genoemd.

Een tekening maken

Zo lang als er mensen bestaan tekenen we. Het begon als grottekeningen die nog steeds bestaan. Heel langzaamaan is het uitgegroeid tot kunst en een hobby voor veel mensen. Zodra kinderen een pen of potlood kunnen vasthouden kleuren en krassen ze. Later kunnen ze meer vormen tekenen als cirkels, vierkantjes en hartjes en ontstaan de eerste mensfiguren ('koppoters'). Weer later kunnen ze hele tekeningen maken met huizen, banken, mensen, planten en dieren.

Wat je vaak ziet is dat men als kind veel bezig is met tekenen maar dat de mens, als hij of zij ouder is geworden, niet zo actief meer bezig is met tekenen. Vaak speelt ook mee dat men streng over zichzelf is en het idee geeft dat je niet goed (genoeg) meer kan tekenen. Dit is eigenlijk heel jammer. Want tekenen is heel erg leuk. Je kunt je gevoel aan anderen laten zien of/en je eigen wereld op papier neerzetten.

Uitgewerkte tekening

Het tekenmateriaal en de ondergrond waarop getekend wordt is medebepalend voor het eindresultaat. Inkten geven harde lijnen en zacht potlood en krijt kun je iets uitvegen waardoor je vage lijnen krijgt. Dit heeft effect op de manier waarmee je bijvoorbeeld een schaduw wilt aangeven. Met harde lijnen zul je moeten arceren (veel lijntjes naast elkaar, net als bij inkleuren). Bij zachte materialen kun je overgangstinten maken, door met je vinger of een gum te wrijven. Met inkten kun je eventueel water toevoegen en het met een penseel uitstrijken, maar dan wordt het meer schilderen. Potloden zijn in verschillende hardheden verkrijgbaar. H6 is héél hard en B6 héél zacht. HB zit er precies tussenin en is een standaard potlood. Het nummer staat op het potlood aangegeven.

Straattekenen

Een bijzondere vorm van tekenen is het met krijt een afbeelding maken op straat. Er worden vaak perspectief trucjes uitgehaald waardoor het lijkt alsof je in de tekening kunt stappen.

• 

  Haast fotografisch portret van schilder Samuel van Hoogstraten (1627-1678) door Rembrandt

• 

  Uitgewerkt portret in potlood met schaduweffecten

• 

  Straattekening

Handtekening

Een handtekening (ook: ondertekening, autogram, signatuur of informeel poot of krabbel) is een met de hand geschreven naam die iemand schrijft onderaan een brief of document.

Een korte handtekening heet paraaf. En soms is dat wel genoeg.

Met een handtekening wordt iemands identiteit getoont. De handtekening zegt als het ware; "Hier ben ik, en hier ben ik het mee eens".

Bij sommige brieven is het dan ook verplicht dat niet alleen de handtekening maar ook de slotregel (met de afscheidsgroet bijvoorbeeld: met vriendelijke groeten van (naam) met de hand geschreven zijn. Dit doen we echt al heel lang De apostel Paulus dicteerde zijn brieven meestal aan een ander (omdat hij er zelf geen ervaring mee had), maar schreef wel zelf de slottekst. Karel de Grote heeft een heel uitgebreide handtekening, maar zelf zet hij maar één driehoekje, omdat hij niet kan schrijven.