Uitgestorven dieren: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (typos fixed: Noord Amerika → Noord-Amerika)
 
Regel 1: Regel 1:
 
Volgens schattingen van wetenschappers zijn er in de loop van de [[evolutie]] tussen de 5 en 50 miljard soorten '''dieren uitgestorven''', wat overeenkomt met meer dan 99,9 procent van alle soorten die ooit hebben bestaan. De huidige [[biodiversiteit]] wordt geschat op 10-14 miljoen soorten.
 
Volgens schattingen van wetenschappers zijn er in de loop van de [[evolutie]] tussen de 5 en 50 miljard soorten '''dieren uitgestorven''', wat overeenkomt met meer dan 99,9 procent van alle soorten die ooit hebben bestaan. De huidige [[biodiversiteit]] wordt geschat op 10-14 miljoen soorten.
   
Eerder al stierven de [[Dinosauriërs|dinosaurussen]] uit. Later ook de [[Mammoet|mammoeten]]. Dit was vooral het gevolg van [[klimaatverandering]] en men denkt dat er ook [[meteoren]] op de aarde zijn ingeslagen die de klimaatverandering plotseling veroorzaakte. In de historische tijden, zeg maar vanaf het verschijnen van de mens, zijn de meeste dieren direct (jacht, overbevissing) of indirect (vernietiging van leef plekken, import of introductie van uitheemse soorten) door mensen uitgeroeid. Dat wil zegen dat er dan geen enkel mannetje en/of vrouwtje meer van die soort bestaat, waaruit nageslacht kan komen.
+
Eerder al stierven de [[Dinosauriërs|dinosaurussen]] uit. Later ook de [[mammoet]]en. Dit was vooral het gevolg van [[klimaatverandering]] en men denkt dat er ook [[meteoren]] op de aarde zijn ingeslagen die de klimaatverandering plotseling veroorzaakte. In de historische tijden, zeg maar vanaf het verschijnen van de mens, zijn de meeste dieren direct (jacht, overbevissing) of indirect (vernietiging van leef plekken, import of introductie van uitheemse soorten) door mensen uitgeroeid. Dat wil zegen dat er dan geen enkel mannetje en/of vrouwtje meer van die soort bestaat, waaruit nageslacht kan komen.
   
 
Een soort kan bij veranderingen in de leefomstandigheden zich nog aanpassen. De sterkste exemplaren overleven het dan. Ook kunnen er zich ziektes voordoen, die een bepaalde soort niet overleeft en de ander wel. Is de omgevingsverandering plotseling en grootschalig, dan noemen we het een [[catastrofe]]. Een andere factor is [[inteelt]]. Hierbij paren familieleden (bijvoorbeeld neef en nicht) met elkaar, waardoor er zwakke dieren ontstaan. Dit is iets wat ook bij de mens voorkomt. Dit was onder andere het geval bij bepaalde koningshuizen.
 
Een soort kan bij veranderingen in de leefomstandigheden zich nog aanpassen. De sterkste exemplaren overleven het dan. Ook kunnen er zich ziektes voordoen, die een bepaalde soort niet overleeft en de ander wel. Is de omgevingsverandering plotseling en grootschalig, dan noemen we het een [[catastrofe]]. Een andere factor is [[inteelt]]. Hierbij paren familieleden (bijvoorbeeld neef en nicht) met elkaar, waardoor er zwakke dieren ontstaan. Dit is iets wat ook bij de mens voorkomt. Dit was onder andere het geval bij bepaalde koningshuizen.
Regel 9: Regel 9:
 
== Populaire voorbeelden van uitgestorven soorten sinds het einde van het [[Pleistoceen]] ==
 
== Populaire voorbeelden van uitgestorven soorten sinds het einde van het [[Pleistoceen]] ==
 
; Europa
 
; Europa
*[[Bestand:202003 Woolly mammoth.svg|miniatuur|Wolharige mammoet]][[Mammoet|Mammoeten]] : grote, zwaarharige naaste verwanten van de olifant. Ze werden gevonden in Europa, Azië, Afrika en Noord-Amerika.
+
*[[Bestand:202003 Woolly mammoth.svg|miniatuur|Wolharige mammoet]][[Mammoet]]en : grote, zwaarharige naaste verwanten van de olifant. Ze werden gevonden in Europa, Azië, Afrika en Noord-Amerika.
* [[Sabeltandkat|Sabeltandkatten]] van het geslacht ''Homotherium'' stierven ongeveer 30.000 jaar geleden uit in het toen nog droge Noordzeegebied en 10.000 jaar geleden in Noord-Amerika
+
* [[Sabeltandkat]]ten van het geslacht ''Homotherium'' stierven ongeveer 30.000 jaar geleden uit in het toen nog droge Noordzeegebied en 10.000 jaar geleden in Noord-Amerika
* [[Neanderthaler|Neanderthalers]] stierven ongeveer 30.000 jaar geleden uit
+
* [[Neanderthaler]]s stierven ongeveer 30.000 jaar geleden uit
 
* [[Oeros]], de wilde voorouder van [[Domesticatie|gedomesticeerd]] vee , stierf in 1627 uit
 
* [[Oeros]], de wilde voorouder van [[Domesticatie|gedomesticeerd]] vee , stierf in 1627 uit
* [[Wolharige neushoorn|Wolharige neushoorns]] stierven ongeveer 12.000 jaar geleden uit
+
* [[Wolharige neushoorn]]s stierven ongeveer 12.000 jaar geleden uit
 
* [[Holenleeuw]] ( ''Panthera spelaea'' ) en Mosbacher-leeuw ( ''Panthera fossilis'' ): beide zijn grote wilde katten en verwanten van de gemiddeld kleinere leeuw die in Afrika en Azië leeft
 
* [[Holenleeuw]] ( ''Panthera spelaea'' ) en Mosbacher-leeuw ( ''Panthera fossilis'' ): beide zijn grote wilde katten en verwanten van de gemiddeld kleinere leeuw die in Afrika en Azië leeft
 
* [[Holenbeer]] ( ''Ursus spelaeus'' ): de kop-lichaamslengte was tot 3,5 meter, de schouderhoogte was ongeveer 1,70 meter
 
* [[Holenbeer]] ( ''Ursus spelaeus'' ): de kop-lichaamslengte was tot 3,5 meter, de schouderhoogte was ongeveer 1,70 meter
Regel 20: Regel 20:
 
* [[Tarpan]] : Europese ondersoort van het wilde paard
 
* [[Tarpan]] : Europese ondersoort van het wilde paard
 
; Azië
 
; Azië
* [[Sabeltandkat|Sabeltandkatten]] van het geslacht ''Megantereon'' stierven ongeveer 500.000 jaar geleden uit
+
* [[Sabeltandkat]]ten van het geslacht ''Megantereon'' stierven ongeveer 500.000 jaar geleden uit
 
; Australië
 
; Australië
 
* [[Gigantisch buideldier]] (Diprotodon): een geslacht van buideldieren dat lijkt op een gehoornde neushoorn. Ze bereikten een schouderhoogte van 2 meter, een lengte van 3 meter en een gewicht van ongeveer 2,8 ton.
 
* [[Gigantisch buideldier]] (Diprotodon): een geslacht van buideldieren dat lijkt op een gehoornde neushoorn. Ze bereikten een schouderhoogte van 2 meter, een lengte van 3 meter en een gewicht van ongeveer 2,8 ton.
Regel 29: Regel 29:
 
* [[Moas]] (Dinornithidae): een familie van loopvogels vergelijkbaar met de huidige [[struisvogel]]
 
* [[Moas]] (Dinornithidae): een familie van loopvogels vergelijkbaar met de huidige [[struisvogel]]
 
* [[Haasts adelaar]] ( ''Harpagornis moorei'' ): een roofvogel van 10-14 kilogram met een spanwijdte van maximaal 3 meter. Er wordt aangenomen dat hij het natuurlijke roofdier van de moa's was.
 
* [[Haasts adelaar]] ( ''Harpagornis moorei'' ): een roofvogel van 10-14 kilogram met een spanwijdte van maximaal 3 meter. Er wordt aangenomen dat hij het natuurlijke roofdier van de moa's was.
; Noord Amerika
+
; Noord-Amerika
*[[Bestand:Saber toothed tiger illustration.png|miniatuur|Sabeltandtijger]][[Sabeltandkat|Sabeltandkatten]] van de geslachten ''[[Smilodon]]'' en ''Homotherium'' stierven ongeveer 10.000 jaar geleden uit
+
*[[Bestand:Saber toothed tiger illustration.png|miniatuur|Sabeltandtijger]][[Sabeltandkat]]ten van de geslachten ''[[Smilodon]]'' en ''Homotherium'' stierven ongeveer 10.000 jaar geleden uit
 
* [[Passagiersduif]] ( ''Ectopistes migratorius'' ): een overvloedige en pas recentelijk uitgeroeide duif
 
* [[Passagiersduif]] ( ''Ectopistes migratorius'' ): een overvloedige en pas recentelijk uitgeroeide duif
 
* [[Caroline Parkiet]] ( ''Conuropsis carolinensis'' ): vergelijkbaar met de trekduif, pas onlangs uitgeroeid door de jacht
 
* [[Caroline Parkiet]] ( ''Conuropsis carolinensis'' ): vergelijkbaar met de trekduif, pas onlangs uitgeroeid door de jacht

Huidige versie van 10 okt 2023 om 18:43

Volgens schattingen van wetenschappers zijn er in de loop van de evolutie tussen de 5 en 50 miljard soorten dieren uitgestorven, wat overeenkomt met meer dan 99,9 procent van alle soorten die ooit hebben bestaan. De huidige biodiversiteit wordt geschat op 10-14 miljoen soorten.

Eerder al stierven de dinosaurussen uit. Later ook de mammoeten. Dit was vooral het gevolg van klimaatverandering en men denkt dat er ook meteoren op de aarde zijn ingeslagen die de klimaatverandering plotseling veroorzaakte. In de historische tijden, zeg maar vanaf het verschijnen van de mens, zijn de meeste dieren direct (jacht, overbevissing) of indirect (vernietiging van leef plekken, import of introductie van uitheemse soorten) door mensen uitgeroeid. Dat wil zegen dat er dan geen enkel mannetje en/of vrouwtje meer van die soort bestaat, waaruit nageslacht kan komen.

Een soort kan bij veranderingen in de leefomstandigheden zich nog aanpassen. De sterkste exemplaren overleven het dan. Ook kunnen er zich ziektes voordoen, die een bepaalde soort niet overleeft en de ander wel. Is de omgevingsverandering plotseling en grootschalig, dan noemen we het een catastrofe. Een andere factor is inteelt. Hierbij paren familieleden (bijvoorbeeld neef en nicht) met elkaar, waardoor er zwakke dieren ontstaan. Dit is iets wat ook bij de mens voorkomt. Dit was onder andere het geval bij bepaalde koningshuizen.

Ook kan een verstoring in de voedselketen ervoor zorgen dat dier- en plantensoorten uitsterven. Dat kan ook voor de mens een bedreiging zijn. Als bijen massaal sterven, dan komt de bevruchting van onze voedselgewassen in gevaar en dan zitten we zonder eten.

Populaire voorbeelden van uitgestorven soorten sinds het einde van het Pleistoceen

Europa
  • Wolharige mammoet
    Mammoeten : grote, zwaarharige naaste verwanten van de olifant. Ze werden gevonden in Europa, Azië, Afrika en Noord-Amerika.
  • Sabeltandkatten van het geslacht Homotherium stierven ongeveer 30.000 jaar geleden uit in het toen nog droge Noordzeegebied en 10.000 jaar geleden in Noord-Amerika
  • Neanderthalers stierven ongeveer 30.000 jaar geleden uit
  • Oeros, de wilde voorouder van gedomesticeerd vee , stierf in 1627 uit
  • Wolharige neushoorns stierven ongeveer 12.000 jaar geleden uit
  • Holenleeuw ( Panthera spelaea ) en Mosbacher-leeuw ( Panthera fossilis ): beide zijn grote wilde katten en verwanten van de gemiddeld kleinere leeuw die in Afrika en Azië leeft
  • Holenbeer ( Ursus spelaeus ): de kop-lichaamslengte was tot 3,5 meter, de schouderhoogte was ongeveer 1,70 meter
  • Reuzenalk ( Alca impennis , voorheen Pinguinus impennis ): de "pinguïn" van het noordelijk halfrond, een niet-vliegende zeevogel waarop in de 18e eeuw met uitsterven werd gejaagd
  • Reuzenhert ( Megaloceros ): een geslacht van herten dat een schouderhoogte van twee meter bereikte en een gewei droeg met een spanwijdte van 3,6 meter
  • Tarpan : Europese ondersoort van het wilde paard
Azië
  • Sabeltandkatten van het geslacht Megantereon stierven ongeveer 500.000 jaar geleden uit
Australië
  • Gigantisch buideldier (Diprotodon): een geslacht van buideldieren dat lijkt op een gehoornde neushoorn. Ze bereikten een schouderhoogte van 2 meter, een lengte van 3 meter en een gewicht van ongeveer 2,8 ton.
  • Buideldier (Thylacoleonidae): een hele familie van buideldieren
  • Zwarte emoe ( Dromaius ater ): een loopvogelsoort die tot 1805 wild was op King Island . Het laatste exemplaar stierf in 1822 in de dierentuin van Parijs.
  • Thunderbirds (Dromornithidae): looploze grote vogels, die eerder aan de eenden worden toegewezen. Ze werden tot 3 meter hoog en wogen een halve ton.
Nieuw-Zeeland
  • Moas (Dinornithidae): een familie van loopvogels vergelijkbaar met de huidige struisvogel
  • Haasts adelaar ( Harpagornis moorei ): een roofvogel van 10-14 kilogram met een spanwijdte van maximaal 3 meter. Er wordt aangenomen dat hij het natuurlijke roofdier van de moa's was.
Noord-Amerika
  • Sabeltandtijger
    Sabeltandkatten van de geslachten Smilodon en Homotherium stierven ongeveer 10.000 jaar geleden uit
  • Passagiersduif ( Ectopistes migratorius ): een overvloedige en pas recentelijk uitgeroeide duif
  • Caroline Parkiet ( Conuropsis carolinensis ): vergelijkbaar met de trekduif, pas onlangs uitgeroeid door de jacht
  • Cervalces scotti : vergelijkbaar met het Europese reuzenhert
Zuid- en Midden-Amerika
  • Jamaicaanse aap ( Xenothrix mcgregori ): endemische apensoort, leefde waarschijnlijk tot in de 18e eeuw
  • Caribische monniksrob ( Monachus tropicalis ): tropische en subtropische zeehondensoorten. Waarschijnlijk meer recent weggevaagd door bevoorrading.
  • Hulpdieren zoals de grote grondluiaards (" reuzeluiaards "), zoals Megatherium , of de hele groep Glyptodontidae , nauwere verwanten van de gordeldieren, verdwijnen aan het einde van het Pleistoceen
Dodo
Madagascar
  • Olifantenvogels (Aepyornithidae): een hele familie van grote loopvogels die een kophoogte van 3,5 meter bereikten en 500 kilogram wogen. De laatste soort van deze familie zou tot in de 17e eeuw hebben geleefd.
  • Reuzenmaki's : drie soorten primaten maar uit twee verschillende families, de koala-maki's en de luiaard-maki's. Ze leefden waarschijnlijk tot de 15e eeuw
Mauritius
  • Dodo of Dronte ( Raphus cucullatus ): een loopvogel die rond 1690 uitstierf.
Arctische Oceaan
  • Steller's zeekoe of ook Steller's zeekoe , reuzenzeekoe , schorsdier ( Hydrodamalis gigas ): een soort zeekoe die werd gevangen voor zijn vlees en binnen een paar jaar na zijn ontdekking werd uitgeroeid.
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Uitgestorven_dieren&oldid=819924"