Sprookje: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(30 tussenliggende versies door 11 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Zie ook|Zie ook [[Portaal:Sprookjes en volksverhalen]]}}
{{Pabo}}
 
  +
[[Bestand: Giambattista_Basile.jpg |thumb|right|200px|Giambattista Basile was een Italiaans dichter en verzamelde als eerste een aantal sprookjes.]]
  +
[[Bestand: Charles_Perrault04.jpg|thumb|right|200px|De Franse sprookjesschrijver Charles Perrault werd vooral bekend door zijn ‘Sprookjes van Moeder de Gans’.]]
  +
[[Bestand: HCA_by_Thora_Hallager_1869.jpg |thumb|right|200px|De Deense sprookjesschrijver Hans Christian Andersen.]]
  +
[[Bestand: Grimm.jpg |thumb|right|200px|De Duitse broers Wilhelm en Jacob Grimm verzamelden sprookjes en andere volksverhalen.]]
   
Sprookjes is een [[genre]] waarin fantasie een belangrijke rol speelt. Het woord '''sprookje''' is afgeleid van het [[Middeleeuwen|middeleeuwse]] woord 'sproke', dat verhaal of vertelling betekent.
+
'''Sprookjes''' behoren tot een literair [[genre]] waarin fantasie een belangrijke rol speelt. Het woord '''sprookje''' is afgeleid van het [[Middeleeuwen|middeleeuwse]] woord 'sproke', dat verhaal of vertelling betekent. Er zijn verschillende soorten sprookjes, bijvoorbeeld dierensprookjes (bijvoorbeeld [[de wolf en de zeven geitjes]]) en raadsel- en leugensprookjes. Verreweg de bekendste zijn echter de zogenaamde toversprookjes, dit zijn verhalen vol avonturen en magie.
  +
  +
Daarnaast heb je ook nog tal van [[mythes]], [[sagen]] en [[legenden]] die tot de volksvertellingen horen en ook vaak een sprookjesachtig karakter hebben.
   
 
==Sprookjes in het kort==
 
==Sprookjes in het kort==
Sprookjes zijn fantasieverhalen, ze zijn verzonnen. Vaak gaat het verhaal over mensen die in de tijd van het sprookje echt hadden kunnen bestaan. Meestal komt er magie in voor en eindigen sprookjes goed.
+
Sprookjes zijn fantasieverhalen, en dus niet echt. Maar vaak gaat het wel over mensen die in de tijd van het sprookje echt hadden kunnen bestaan. Toch komt er altijd wel iets van bijvoorbeeld [[magie]] in voor, en meestal zorgt dat er ook voor dat het sprookje zo mooi eindigt. Dat was vroeger trouwens wel anders. Toen eindigden de meeste sprookjes op een gruwelijke wijze. Tegenwoordig is het einde van een sprookje vaak zo aangepast dat het eindigt met ... en ze leefden nog lang en gelukkig.
   
  +
Kijk op [[:Categorie:Sprookje|Categorie:Sprookje]], welke sprookjes op Wikikids beschreven staan.
==Soorten sprookjes:==
 
- '''Volkssprookjes'''
 
Anonieme volksverhalen die van generatie op generatie zijn overgeleverd.
 
Kenmerken: irreële elementen; vast verhaalpatroon; beeldend taalgebruik; steeds terugkerende thema’s en personages
 
- '''Cultuursprookjes'''
 
Verhalen van literaire auteurs die gebruik maken van thema’s, personages of verhaalpatronen uit het volkssprookje
 
- '''Schreckmärchen'''
 
Waarschuwingssprookjes met een moraal (Grimm)
 
Het woord ‘sprookje’ is afgeleid van het middeleeuwse woord ‘sproke’, dat komt van spreken, het mondeling overdragen of letterlijker: ‘het gesprokene’. 
 
   
 
==Volkssprookjes==
 
==Volkssprookjes==
  +
De toversprookjes behoren tot de volkssprookjes. Ze bestaan al honderden jaren en zijn ontstaan doordat de mensen de sprookjes aan elkaar doorvertelden. Bijvoorbeeld tijdens het spinnen van wol of manden vlechten maar ook in de vrije tijd op de markt. Niemand weet dan ook wie de sprookjes ooit verzonnen heeft. Van sommige sprookjes zijn veel verschillende versies geschreven. Zo werden er in de vorige eeuw alleen al in Frankrijk bijna honderd versies van het sprookjes '[[Klein Duimpje]]' verteld. De hoofdfiguren die in de sprookjes voorkomen zijn bijna altijd arme mensen, vooral vrouwen en kinderen die aan hun lot zijn overgelaten en jongste zonen zonder een rijke vader. Een goed einde van de sprookjes betekent meestal dat de meisjes gaan trouwen met een knappe prins ([[assepoester]], [[sneeuwwitje]] en [[de kikkerkoning]]) en dat de kinderen en jonge mannen heel rijk worden (klein duimpje en [[de gelaarsde kat]]).
Lang geleden werden sprookjes mondeling doorverteld. Dit werden volkssprookjes genoemd. Niemand weet wie de sprookjes verzonnen heeft. Het verhaal kon nog niet opgeschreven worden. De armste mensen droomden over een gelukkiger leven, sprookjes gaven de mensen hoop. Alleen in een sprookje was een beter leven denkbaar.
 
Vroeger was het leven hard en de dood (door bijvoorbeeld hongersnood of ziekte) lag altijd op de loer. Soms werden de ouders gedwongen om hun kinderen tijdens een hongersnood ergens alleen achter te laten. Een voorbeeld hiervan is het sprookje van [[Hans en Grietje]], want zij werden door hun ouders alleen in het bos achtergelaten, omdat hun ouders niet genoeg eten hadden voor het hele gezin.
 
   
  +
==Het verhaal achter de volkssprookjes==
Doordat de sprookjes door werden verteld veranderden de sprookjes langzaam, iedere verteller vertelde het verhaal op zijn eigen manier. Hierdoor ontstonden er meerdere versies van een verhaal. Sprookjes werden tijdens het werk verteld om het werk minder saai te maken. Bijvoorbeeld tijdens het spinnen van wol of vlechten van manden,maar ook in de vrije tijd op de markt.
 
 
Wat een volkssprookje vertelt komt ons nu onwerkelijk over. Vroeger was het leven hard en de dood (door bijvoorbeeld hongersnood of ziekte) lag altijd op de loer. Soms werden de ouders gedwongen om hun kinderen tijdens een hongersnood ergens alleen achter te laten. Een voorbeeld hiervan is het sprookje van [[Hans en Grietje]], want ook zij werden door hun ouders alleen in het bos achtergelaten omdat hun ouders niet genoeg eten hadden voor het hele gezin. Figuren die in sprookjes voorkomen, waar we nu niet meer in geloven, zoals heksen, duivels en geesten, waren voor mensen uit de vorige eeuw wel iets waar ze in geloofden. Zij wisten niet beter dan dat die wezens bestonden. En wolven waren in die tijd nog in heel Europa aanwezig!
   
 
==Voor wie?==
De hoofdfiguren die in de sprookjes voorkomen zijn bijna altijd arme mensen, vooral vrouwen en kinderen die aan hun lot zijn overgelaten en jongste zonen zonder een rijke vader. Figuren die in sprookjes voorkomen, zoals heksen, duivels en geesten, waren voor mensen uit de vorige eeuw iets waar zij in geloofden. Zij wisten niet beter dan dat die wezens bestonden. Wolven waren in die tijd nog in heel Europa aanwezig! Bijfiguren zijn vaak magisch en hebben geen namen, bijvoorbeeld stiefzus en de grote boze wolf.
 
 
Vroeger waren de sprookjes niet speciaal voor kinderen bedoeld, maar voor grote mensen, volwassenen. Sprookjes waren meer bedoeld om kinderen ‘op het juiste pad’ te houden, te leren gehoorzaam te zijn en als waarschuwingsverhalen die kinderen bang moesten maken voor wolven en weerwolven. “Pas op als je niet luistert, want dan ….. !” '[[Roodkapje]]' is zo’n verhaal. In de oorspronkelijke versie van dit sprookje overleeft Roodkapje het niet. Maar in deze tijd zijn sprookjes eigenlijk iets voor kinderen en dus niet meer voor volwassenen. Een sprookje loopt vrijwel altijd goed af.
Een goed einde van de sprookjes betekent meestal dat de meisjes gaan trouwen met een knappe prins ([[assepoester]], [[sneeuwwitje]] en [[de kikkerkoning]]) en dat de kinderen en jonge mannen heel rijk worden (klein duimpje en [[de gelaarsde kat]]).
 
   
  +
== Belangrijke thema's in sprookjes ==
In de sprookjes komen vaak dezelfde onderwerpen voor:
 
  +
Sprookjes hadden vroeger het doel om mensen iets belangrijks te leren. Soms ging het om waarschuwen om goed op te letten, soms was het om arme mensen te helpen, soms ging het erom dat echte schoonheid van binnen zit en niet van buiten. Dat wordt vaak ook wel de moraal van een sprookje genoemd. Elk sprookje heeft een moraal, en soms wel meerdere. Tegenwoordig zijn sprookjes vaak herschreven om kinderen te vermaken. De moraal zit er echter nog steeds wel in. Lees jouw favoriete sprookje nog maar eens terug.
[[Arm en rijk]], [[helden en heldinnen]] (hoofdpersonen zijn goed, hier leren kinderen van) en [[echte liefde]]. De sprookjes werden door de mensen geloofd. Er werd gedacht dat sprookjes echt gebeurd waren.
 
   
  +
==Sprookjesschrijvers en verzamelaars==
== Acht soorten sprookjes binnen de volkssprookjes. ==
 
  +
===Giambattista Basile===
'''[[Diersprookje]]''' (of fabel): dieren spelen de hoofdrol.
 
  +
Giambattista Basile was een [[Italië|Italiaanse]] [[dichter]] en verzamelde als eerste een aantal sprookjes.
'''[[Toversprookje (of wondersprookje)]]:''' kern van de sprookjes, deze sprookjes kennen we nog steeds. Verhalen met magische of wonderbaarlijke elementen. Bijvoorbeeld [[roodkapje,]] zij komt levend uit de buik van een wolf.
 
  +
===Charles Perrault===
'''[[Religieuze sprookjes:]]''' sprookjes met een christelijke moraal. In dit soort sprookjes komen bijvoorbeeld Jezus en Petrus voor die de mensen belonen en waarin God iemand straft.
 
  +
Charles Perrault was een [[Frankrijk|Frans]] [[schrijver]]. Hij is vooral bekend geworden om een aantal van zijn sprookjes die bekend zijn geworden als de “Sprookjes van Moeder de Gans”. Bekende sprookjes van Perrault zijn onder andere Assepoester, Roodkapje, Klein Duimpje, De gelaarsde kat, Blauwbaard en De Schone Slaapster in het bos.
'''[[Realistische sprookjes (of novellesprookjes):]]''' lijken op de toversprookjes, zonder magie of wonder. Het zijn vooral verhalen over avonturen, slimme listen en problematische relaties.
 
  +
<div style="text-align: center;"><gallery perrow="6">
'''[[Sprookjes over de domme reus of duivel:]]''' een vertelling over iemand die wordt geconfronteerd met een domme reus, menseneters en/of duivels. Door trucjes zijn de mensen hun sterke, maar domme tegenstanders te slim af.
 
  +
Afbeelding: Little_Red_Riding_Hood_-_Project_Gutenberg_etext_19993.jpg | In het sprookje van Perrault loopt het heel slecht af met Roodkapje
'''[[Humoristische sprookjes]]''' (in het Duits [[Schwankmärchen]] geheten): grappige vertelling. Heet ook wel [[Boerde]] of [[klucht]]. Voorloper van de mop.
 
  +
Afbeelding: %C3%89pinal_-_Cendrillon_11.jpg | Assepoester verliest haar muiltje
'''[[Kettingsprookjes:]]''' een sprookje met herhalingselementen. Het einde van het verhaal is ook weer het beginpunt is. Een [[Cirkelverhaal.]]
 
  +
Afbeelding: Winterefteling.JPG | Klein Duimje en de reus met de Zevenmijlslaarzen in het Sprookjesbos in de Efteling
'''[[Schriksprookjes:]]''' een spannend verhaal met een onverwacht slot.
 
  +
Afbeelding: Walter_Crane-Cat02.jpg | De kat vraagt om de laarzen aan de molenaarszoon, die hij "De markies van Carabas" noemt.
  +
Afbeelding: Walter_Crane03.jpg | Het meisje smeekt Blauwbaard om vergiffenis
  +
Afbeelding: The_Rose_Bower_Buscot_Park.jpg | De Schone Slaapster
  +
</gallery></div>
   
  +
===De gebroeders Grimm===
==Voor wie?==
 
  +
Jacob en Wilhelm [[Grimm]] waren twee [[Duitsland|Duitse]] broers. Ze verzamelden een enorme hoeveelheid sprookjes en volksverhalen. Er wordt wel eens verteld dat ze samen lange reizen maakten en overal naar sprookjes luisterden en die dan opschreven. Maar dat is niet waar. De verhalen (teksten) werden naar ze opgestuurd, meestal door deftige dames. Bekende sprookjes van Grimm zijn bijvoorbeeld: Sneeuwwitje, Hans en Grietje, De wolf en de zeven geitjes, Raponsje, Het dappere snijdertje (kleermakertje), De Bremer Stadsmuzikanten, De Kikkerkoning en nog héél veel meer!
Vroeger werden de sprookjes door volwassen aan volwassenen verteld. De sprookjes waren niet voor kinderen bedoeld. De verhalen waren bedoeld als waarschuwingsverhalen die mensen bang moesten maken voor wolven en weerwolven. '[[Roodkapje]]' is zo'n verhaal, in de oorspronkelijke versie van dit sprookje overleeft zij het niet. Nu de sprookjes meer voor kinderen zijn, loopt een sprookje loopt vrijwel altijd goed af.
 
  +
<div style="text-align: center;"><gallery perrow="6">
  +
Afbeelding: Franz_J%C3%BCttner_Schneewittchen_7.jpg| Sneeuwwitje wordt wakker
  +
Afbeelding: Hansel-and-gretel-rackham.jpg | Hans en Grietje en de heks
  +
Afbeelding: Wolf_und_sieben_Geisslein_(2).jpg| De wolf komt het huis van de zeven geitjes binnen
  +
Afbeelding: Johnny_Gruelle_illustration_-_Rapunzel_-_Project_Gutenberg_etext_11027.jpg| De prins vraagt aan Raponsje om haar haar te laten zakken
  +
Afbeelding: Das_tapfere_Schneiderlein.jpg| Het dappere snijdertje en de reuzen
  +
Afbeelding: HB_2016-0607_photo30_Bremer_Stadtmusikanten.jpg | Het beeld van de vier muzikanten staat in Bremen op het marktplein naast het Stadhuis van Bremen
  +
</gallery></div>
   
  +
===Hans Christian Andersen===
==Bekende sprookjesschrijvers==
 
  +
[[Hans Christian Andersen|Hans Christan Andersen]] was een bekende [[Denemarken|Deense]] dichter en schrijver, geboren in Odense. Net als Perrault was hij het meest bekend om zijn sprookjes. Hans wilde graag [[acteur]] worden, maar hij werd niet aangenomen op de theaterschool. Hij ging eerst naar een armenschool en later pas naar een goede school. Daar werd hij veel gepest, want Hans was een verlegen en stille jongen. Maar later werd hij toch een beroemd schrijver. Zijn leven gaat dus net zo als één van zijn beroemdste sprookjes: Het lelijke jonge eendje. Andere bekende sprookjes van Andersen zijn: De kleine zeemeermin, De prinses op de erwt, De Chinese nachtegaal, De rode schoentjes, Duimelijntje, De nieuwe kleren van de keizer, Het meisje met de zwavelstokjes.
'''[[Charles Perrault (1628-1703):]]'''Er kwam een periode dat de mensen minder vaak sprookjes gingen vertellen. Men was bang dat de sprookjes zouden worden vergeten. Op dat moment werden sprookjes voor het eerst opgeschreven. Mensen trokken het land in om te luisteren naar de volksverhalen en deze verhalen werden opgeschreven. Zij werden verzamelaars genoemd. Charles Perrault was de eerste die dit deed. Charles leefde in Parijs, hij schreef hier gedichten en werkte aan het hof van Lodewijk XIV. Hij was hierdoor al erg bekend bij de mensen. Hij schreef de oude verhalen kort en sierlijk op. Zijn versies van de sprookjes waren minder eng dan het origineel. Hij liet deze scénes gewoon weg en wilde juist dat je iets van sprookjes kon leren. Hij heeft deze verhalen ook geschreven in een chiquere taal die bedoeld waren voor de rijkere mensen van toen. Hier werden de sprookjes vervolgens weer aan elkaar verteld. Op deze manier ontstonden de eerste geschreven versies van onder anderen Doornroosje, Blauwbaard, de gelaarsde kat, Roodkapje en Assepoester. In 1697 kwam zijn eerste boek uit, deze heette ‘verhalen, of vertellingen uit vervlogen tijden’ maar is beter bekend onder de naam ‘sprookjes van moedergans.’ Hij vermelde niet waar de verhalen vandaan kwamen.
 
  +
<div style="text-align: center;"><gallery perrow="4">
'''[[Gebroeders Grimm (1785- 1859):]]''' Na Charles Perrault kwamen er nog meer sprookjesverzamelaars. Twee bekenden zijn de broers Grimm. De gebroeders Grimm deden onderzoek naar de geschiedenis van taal in Duitsland. Zij vonden de volkssprookjes uit hun omgeving erg interessant. Zij vonden net als Perrault dat de sprookjes bewaard moesten blijven en gingen ook opzoek naar de verhalen. De gebroeders Grimm gingen niet alleen op zoek naar vertelde sprookjes, maar ook naar geschreven verhalen. De broers trokken zelf het land in, maar hadden ook tientallen mensen die dit voor hen deden. Dit waren meestal vrouwen. Hun eerste boek ‘Sprookjes voor kind en gezin’ werd uitgegeven in 1812-1815, daarin stonden wel 201 bekende en minder bekende sprookjes! Maar rond het jaar 1800 gingen de mensen twijfelen of sprookjes wel goed waren voor kinderen. Aan de ene kant vonden ouders en geleerden dat je kinderen moest beschermen tegen alles wat lelijk, onlogisch, gewelddadig of angstaanjagend is (want dat waren sprookjes in die tijd vooral). Ze zagen sprookjes als iets dat niet echt was en kinderen zouden daardoor bang worden. Aan de andere kant vonden de mensen sprookjes wel geschikt, zo leerden ze meer over het plezier en verdriet van andere mensen. De eerste verhalen die de broers opschreven waren meer bedoeld voor kinderen. Er kwam veel geweld in voor. De gewelddadige sprookjes kregen niet veel aandacht en er werd besloten de sprookjes minder eng te maken. Eén van de broers paste de sprookjes aan. Bij deze nieuwe verhalen werden de zinnen bedacht die iedereen nu nog steeds kent: ‘Er was eens…’ en ‘Ze leefden nog lang en gelukkig’. De verhalen werden steeds weer veranderd. De sprookjes werden zo door steeds meer kinderen gelezen.
 
  +
Afbeelding: Het_leelijke_jonge_eendje.jpg| Het lelijke eendje wordt een mooie zwaan
'''[[ Hans Christian Andersen (1805 -1875): ]]''' Hans Christian Andersen was de eerste schrijver die zelf nieuwe sprookjes bedacht.
 
  +
Afbeelding: Little_Mermaid_Statue.jpg| Het echte beeld van de Kleine Zeemeermin staat in de haven van Kopenhagen. Dit is een ‘body-paint’.
Als je wist wie de verhalen had geschreven, werden de sprookjes cultuursprookjes genoemd. Hans Christian Andersen reisde door Europa om verhalen op de zoeken. Deze verhalen gebruikte hij dan als inspiratie voor zijn eigen verhalen. Bekende verhalen van hem zijn: Het lelijke eendje, Prinses op de erwt en Nieuwe kleren van de keizer. Zijn nieuwe verhalen vertelde hij op veel verschillende plekken in Europa, zo verspreiden zijn verhalen heel snel over de wereld. In zijn verhalen kwam veel fantasie voor, maar ook gewone dingen die in het dagelijks leven gebeurden. Het ging vaak over de armere mensen in het land. Dieren en voorwerpen konden in zijn verhalen gewoon praten en zagen er een beetje uit als mensen. Zijn verhalen werden hierdoor vaak grappig. Zijn verhalen gingen vaak over 2 mensen die verliefd op elkaar waren. Deze mensen waren vaak heel erg verschillend of woonden heel ver van elkaar, waardoor ze bijna niet bij elkaar konden zijn. Als laatste komt de dood in de verhalen van Hans Christian Andersen vaak voor. Hij vond dat het belangrijk was dat kinderen leerden dat minder leuke dingen ook konden gebeuren.
 
  +
Afbeelding: Jesperhus,_dk,_20050820,_16_ubt.jpeg| De prinses op de erwt
  +
Afbeelding: De_Chinese_Nachtegaal.JPG| De Chinese nachtegaal in het sprookjesbos in de Efteling
  +
Afbeelding: Rode_schoentjes.jpg| De rode schoentjes in het sprookjesbos in de Efteling
  +
Afbeelding: Calineczka_VP_ubt.jpeg | Duimelijntje
  +
Afbeelding: Hca11.jpg | De nieuwe kleren van de keizer
  +
Afbeelding: Bertall_ill_La_Petite_Fille_et_les_allumettes.png| Het meisje met de zwavelstokjes
  +
</gallery></div>
   
 
==Sprookjesachtige verhalen==
 
==Sprookjesachtige verhalen==
 
Tegenwoordig worden er nog steeds heel wat sprookjesachtige boeken geschreven. Ze lijken niet meer op de sprookjes van vroeger.
 
Tegenwoordig worden er nog steeds heel wat sprookjesachtige boeken geschreven. Ze lijken niet meer op de sprookjes van vroeger.
Ze zijn lang niet zo griezelig meer en juist de reuzen, heksen en monsters in deze boeken zijn aardig. Sprookjesachtige boeken zijn er voor kinderen van alle leeftijden. Enkele beroemde schrijvers van sprookjesachtige boeken zijn: Astrid Lindgren, Annie M.G Schmidt, Paul Biegel en J.K. Rowling. Ook zijn sommige sprookjes aangepast en vaak verkort en is er een mooi boek van gemaakt. In het boek van [[Roald Dahl]]: ''[[Gruwelijke Rijmen]]'', komt bijvoorbeeld het sprookje Roodkapje voor, maar op een leuke, grappige, rijmende manier is het aangepast en modern gemaakt. Tegenwoordig worden sprookjes steeds meer gezien als vermaak, denk maar eens aan alle films, speelgoed en attractieparken zoals de Efteling en Disneyland. Ook worden de sprookjes nu vaak gebruikt om reclame te maken. De sprookjes blijven hierdoor nog steeds erg populair!
+
Ze zijn lang niet zo griezelig meer en juist de reuzen, heksen en monsters in deze boeken zijn aardig. Sprookjesachtige boeken zijn er voor kinderen van alle leeftijden. Enkele beroemde schrijvers van sprookjesachtige boeken zijn: Astrid Lindgren, Annie M.G Schmidt en Paul Biegel. Ook zijn sommige sprookjes aangepast en vaak verkort en is er een mooi boek van gemaakt. In het boek van [[Roald Dahl]]: ''[[Gruwelijke Rijmen]]'', komt bijvoorbeeld het sprookje Roodkapje voor. Maar op een leuke, grappige, rijmende manier is het aangepast en modern gemaakt. Ook de illustraties in de boeken verschillen heel erg van de platen van vroeger.
  +
==Films==
  +
Van heel veel beroemde sprookjes zijn films gemaakt. Vooral de [[The Walt Disney Company|Disney]]-studio’s hebben mooie tekenfilms gemaakt, zoals [[Sneeuwwitje en de zeven dwergen|Sneeuwwitje]], Bambi, 101 Dalmatiërs, Jungleboek, De Aristokatten, De Leeuwenkoning, Tarzan, Mulan, Frozen en nog veel meer.
  +
==Clips van Schooltv==
  +
* [https://schooltv.nl/video/het-klokhuis-sprookjesillustratie/#autoplay Sprookjesillustraties van Charlotte Dematons (Klokhuis)]
   
==Externe links==
+
==Test je kennis==
* [http://webje-sprookjes.yurls.net/ Webje Sprookje]
+
* [https://quizzen.yurls.net/nl/page/1039697 Doe de quiz over sprookjes]
  +
[[Categorie:Sprookje| ]]
* [http://webpad-sprookjes.yurls.net/ Webpad sprookjes]
 
 
[[Categorie:Mythen, sagen en legenden]]
 
[[Categorie:Mythen, sagen en legenden]]
  +
[[Categorie:Sprookjes en volksverhalen]]
  +
  +
==Externe links==
 
*[https://webpad-sprookjes.yurls.net/ Webpad Sprookjes]
  +
*[https://combo-sprookjes.yurls.net/ Combo Sprookjes]

Huidige versie van 16 aug 2024 om 07:28

Zie ook Portaal:Sprookjes en volksverhalen
Giambattista Basile was een Italiaans dichter en verzamelde als eerste een aantal sprookjes.
De Franse sprookjesschrijver Charles Perrault werd vooral bekend door zijn ‘Sprookjes van Moeder de Gans’.
De Deense sprookjesschrijver Hans Christian Andersen.
De Duitse broers Wilhelm en Jacob Grimm verzamelden sprookjes en andere volksverhalen.

Sprookjes behoren tot een literair genre waarin fantasie een belangrijke rol speelt. Het woord sprookje is afgeleid van het middeleeuwse woord 'sproke', dat verhaal of vertelling betekent. Er zijn verschillende soorten sprookjes, bijvoorbeeld dierensprookjes (bijvoorbeeld de wolf en de zeven geitjes) en raadsel- en leugensprookjes. Verreweg de bekendste zijn echter de zogenaamde toversprookjes, dit zijn verhalen vol avonturen en magie.

Daarnaast heb je ook nog tal van mythes, sagen en legenden die tot de volksvertellingen horen en ook vaak een sprookjesachtig karakter hebben.

Sprookjes in het kort

Sprookjes zijn fantasieverhalen, en dus niet echt. Maar vaak gaat het wel over mensen die in de tijd van het sprookje echt hadden kunnen bestaan. Toch komt er altijd wel iets van bijvoorbeeld magie in voor, en meestal zorgt dat er ook voor dat het sprookje zo mooi eindigt. Dat was vroeger trouwens wel anders. Toen eindigden de meeste sprookjes op een gruwelijke wijze. Tegenwoordig is het einde van een sprookje vaak zo aangepast dat het eindigt met ... en ze leefden nog lang en gelukkig.

Kijk op Categorie:Sprookje, welke sprookjes op Wikikids beschreven staan.

Volkssprookjes

De toversprookjes behoren tot de volkssprookjes. Ze bestaan al honderden jaren en zijn ontstaan doordat de mensen de sprookjes aan elkaar doorvertelden. Bijvoorbeeld tijdens het spinnen van wol of manden vlechten maar ook in de vrije tijd op de markt. Niemand weet dan ook wie de sprookjes ooit verzonnen heeft. Van sommige sprookjes zijn veel verschillende versies geschreven. Zo werden er in de vorige eeuw alleen al in Frankrijk bijna honderd versies van het sprookjes 'Klein Duimpje' verteld. De hoofdfiguren die in de sprookjes voorkomen zijn bijna altijd arme mensen, vooral vrouwen en kinderen die aan hun lot zijn overgelaten en jongste zonen zonder een rijke vader. Een goed einde van de sprookjes betekent meestal dat de meisjes gaan trouwen met een knappe prins (assepoester, sneeuwwitje en de kikkerkoning) en dat de kinderen en jonge mannen heel rijk worden (klein duimpje en de gelaarsde kat).

Het verhaal achter de volkssprookjes

Wat een volkssprookje vertelt komt ons nu onwerkelijk over. Vroeger was het leven hard en de dood (door bijvoorbeeld hongersnood of ziekte) lag altijd op de loer. Soms werden de ouders gedwongen om hun kinderen tijdens een hongersnood ergens alleen achter te laten. Een voorbeeld hiervan is het sprookje van Hans en Grietje, want ook zij werden door hun ouders alleen in het bos achtergelaten omdat hun ouders niet genoeg eten hadden voor het hele gezin. Figuren die in sprookjes voorkomen, waar we nu niet meer in geloven, zoals heksen, duivels en geesten, waren voor mensen uit de vorige eeuw wel iets waar ze in geloofden. Zij wisten niet beter dan dat die wezens bestonden. En wolven waren in die tijd nog in heel Europa aanwezig!

Voor wie?

Vroeger waren de sprookjes niet speciaal voor kinderen bedoeld, maar voor grote mensen, volwassenen. Sprookjes waren meer bedoeld om kinderen ‘op het juiste pad’ te houden, te leren gehoorzaam te zijn en als waarschuwingsverhalen die kinderen bang moesten maken voor wolven en weerwolven. “Pas op als je niet luistert, want dan ….. !” 'Roodkapje' is zo’n verhaal. In de oorspronkelijke versie van dit sprookje overleeft Roodkapje het niet. Maar in deze tijd zijn sprookjes eigenlijk iets voor kinderen en dus niet meer voor volwassenen. Een sprookje loopt vrijwel altijd goed af.

Belangrijke thema's in sprookjes

Sprookjes hadden vroeger het doel om mensen iets belangrijks te leren. Soms ging het om waarschuwen om goed op te letten, soms was het om arme mensen te helpen, soms ging het erom dat echte schoonheid van binnen zit en niet van buiten. Dat wordt vaak ook wel de moraal van een sprookje genoemd. Elk sprookje heeft een moraal, en soms wel meerdere. Tegenwoordig zijn sprookjes vaak herschreven om kinderen te vermaken. De moraal zit er echter nog steeds wel in. Lees jouw favoriete sprookje nog maar eens terug.

Sprookjesschrijvers en verzamelaars

Giambattista Basile

Giambattista Basile was een Italiaanse dichter en verzamelde als eerste een aantal sprookjes.

Charles Perrault

Charles Perrault was een Frans schrijver. Hij is vooral bekend geworden om een aantal van zijn sprookjes die bekend zijn geworden als de “Sprookjes van Moeder de Gans”. Bekende sprookjes van Perrault zijn onder andere Assepoester, Roodkapje, Klein Duimpje, De gelaarsde kat, Blauwbaard en De Schone Slaapster in het bos.

De gebroeders Grimm

Jacob en Wilhelm Grimm waren twee Duitse broers. Ze verzamelden een enorme hoeveelheid sprookjes en volksverhalen. Er wordt wel eens verteld dat ze samen lange reizen maakten en overal naar sprookjes luisterden en die dan opschreven. Maar dat is niet waar. De verhalen (teksten) werden naar ze opgestuurd, meestal door deftige dames. Bekende sprookjes van Grimm zijn bijvoorbeeld: Sneeuwwitje, Hans en Grietje, De wolf en de zeven geitjes, Raponsje, Het dappere snijdertje (kleermakertje), De Bremer Stadsmuzikanten, De Kikkerkoning en nog héél veel meer!

Hans Christian Andersen

Hans Christan Andersen was een bekende Deense dichter en schrijver, geboren in Odense. Net als Perrault was hij het meest bekend om zijn sprookjes. Hans wilde graag acteur worden, maar hij werd niet aangenomen op de theaterschool. Hij ging eerst naar een armenschool en later pas naar een goede school. Daar werd hij veel gepest, want Hans was een verlegen en stille jongen. Maar later werd hij toch een beroemd schrijver. Zijn leven gaat dus net zo als één van zijn beroemdste sprookjes: Het lelijke jonge eendje. Andere bekende sprookjes van Andersen zijn: De kleine zeemeermin, De prinses op de erwt, De Chinese nachtegaal, De rode schoentjes, Duimelijntje, De nieuwe kleren van de keizer, Het meisje met de zwavelstokjes.

Sprookjesachtige verhalen

Tegenwoordig worden er nog steeds heel wat sprookjesachtige boeken geschreven. Ze lijken niet meer op de sprookjes van vroeger. Ze zijn lang niet zo griezelig meer en juist de reuzen, heksen en monsters in deze boeken zijn aardig. Sprookjesachtige boeken zijn er voor kinderen van alle leeftijden. Enkele beroemde schrijvers van sprookjesachtige boeken zijn: Astrid Lindgren, Annie M.G Schmidt en Paul Biegel. Ook zijn sommige sprookjes aangepast en vaak verkort en is er een mooi boek van gemaakt. In het boek van Roald Dahl: Gruwelijke Rijmen, komt bijvoorbeeld het sprookje Roodkapje voor. Maar op een leuke, grappige, rijmende manier is het aangepast en modern gemaakt. Ook de illustraties in de boeken verschillen heel erg van de platen van vroeger.

Films

Van heel veel beroemde sprookjes zijn films gemaakt. Vooral de Disney-studio’s hebben mooie tekenfilms gemaakt, zoals Sneeuwwitje, Bambi, 101 Dalmatiërs, Jungleboek, De Aristokatten, De Leeuwenkoning, Tarzan, Mulan, Frozen en nog veel meer.

Clips van Schooltv

Test je kennis

Externe links

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Sprookje&oldid=880014"