Musical: verschil tussen versies

Huidige versie van 30 sep 2024 om 14:25

Zie ook Lijst van musicals

Een theatervoorstelling

Een musical is een muziektheaterstuk waarin toneelspel, zang, muziek en dans en technische zaken als belichting samen als één geheel worden gebruikt. Het is een vorm van kunst. Het verhaal en de emotionele inhoud van een musical bevatten humor, liefde en woede. Hoewel de musical een overlap heeft met andere theatervormen zoals opera en dans, is de muziek net zo belangrijk als de dialoog (het gesproken woord), beweging en andere elementen. Sinds het begin van de 20e eeuw worden toneelstukken voor muziektheater over het algemeen simpelweg musicals genoemd. In de opera wordt vaak klassieke muziek gebruikt. In de musical kan dat ook populaire popmuziek zijn. Bij de musical wordt er vaak gezongen in de taal van het toekijkende publiek. Verder wordt er vaak gebruik gemaakt van microfoon versterking voor de zang (die vaak op kunstige wijze zijn weggewerkt in bijvoorbeeld de pruik of het kostuum).

Hoe het begon

Decor van de musical "Cats" in de New London Theatre (1999)

Hoewel muziek al sinds de oudheid deel uitmaakt van presentaties op het toneel (bijvoorbeeld de middeleeuwse wagenspelen), ontstond het moderne westerse muziektheater in de 19e eeuw. Dit werd tot stand gebracht door de werken van Gilbert en Sullivan in Groot-Brittannië en die van Harrigan en Hart in Amerika. Deze werden gevolgd door de talrijke muzikale komedies en de muziektheaterwerken van Amerikaanse makers zoals George M. Cohan aan het begin van de 20e eeuw. De Princess Theatre-musicals (1915-1918) en andere shows zoals "Of Thee I Sing" (1931) waren verbeteringen en leidde tot succesvolle werken als "Show Boat" (1927) en "Oklahoma!"(1943). Enkele van de beroemdste musicals die volgden zijn onder meer "West Side Story" (1957), "The Sound of Music" (1959), "The Fantasticks" (1960), Hair (1967), "A Chorus Line" (1975), "Chicago" (1975), "Evita" (1978), "Cats" (1981), "Les Misérables" (1985), "The Phantom of the Opera" (1986) ), "Rent" (1996), "The Lion King" (1997), "The Producers" (2001), "Wicked" (2003) en "Hamilton" (2015).

De eerste musicals werden rond 1890 in New York gemaakt. Musical lijkt erg op opera en operette. Vaak is het verschil tussen opera, operette en musical moeilijk te zien. Daarom zijn veel mensen er niet over eens, wat de eerste musical precies is. Sommigen zeggen dat "The Black Crook" uit 1866 de eerste musical in de geschiedenis is. Maar anderen zeggen dat de veel grotere "Show Boat" uit 1927 de eerste echte musical is.

Musicals worden over de hele wereld opgevoerd. Ze kunnen worden gepresenteerd op grote locaties, zoals grote Broadway producties in New York City of of West End in Londen. Als alternatief kunnen musicals worden opgevoerd op kleinere locaties, zoals regionaal theater, of op tournee (rondgang van een theatergezelschap langs diverse theaters). Musicals worden vaak gepresenteerd door amateur- en schoolgroepen in kerken, scholen en andere speelruimtes.

Wat er bij komt kijken

Lichttafel met schuifdimmers

Hoe een musical er uit moet komen te zien is de verantwoordelijkheid van het creatieve team, dat bestaat uit een producent die de zakelijke leiding over het hele project heeft. Verder een regisseur, een muzikaal leider, meestal een choreograaf die de dansen in elkaar zet en soms een orkestratiedeskundige of arrangeur die de aanpassingen in de muziek verzorgd. Bij de productie van een musical komen ook een hoop technische zaken aan de orde, zoals decorontwerp, kostuums, zogeheten 'props' of rekwisieten (gebruiksvoorwerpen), verlichting en geluid (waaronder de microfoon versterking). Het creatieve team, ontwerpen en interpretaties (de manier van uitvoeren) wijken vaak af van de oorspronkelijke productie als de show ergens anders heen gaat. Dit komt bijvoorbeeld omdat de toneelruimtes en theaters niet overal hetzelfde zijn. ook de technische mogelijkheden van de theaters kunnen verschillen. Mocht het stuk voor TV of film worden bewerkt, dan komen er weer andere moeilijkheden kijken, zoals cameraposities, andere belichting enzovoorts.

Bij musicals gebeurt er ook heel veel achter de schermen. Met een zogeheten lichtorgel, lichttafel of lichtcomputer kunnen de verschillende (groepen) schijnwerpers (lichten) worden aan en uit gedaan of gedimd. Ook moet een eventuele rookmachines worden bedient. Voor de verschillende scenes moet het decor worden verwisseld. De acteurs moeten zich heel snel omkleden en snel naar een andere plek toe. Soms moeten de acteurs halsbrekende toeren uithalen. Bij de musical "Tarzan" moeten sommige acteurs van 13 meter hoog aan touw van een speciale stellage springen, door de zaal zwieren en zingen tegelijk. Achter de schermen wordt er ook aan de make-up ofwel schmink en haarstukken en pruiken gewerkt. Verder is er een verkleed- en maskerafdeling. Achter in de zaal zit iemand die de musical bekijkt en op het juiste moment op een knopje drukt. Elk knopje geeft een ander berichtje door. Die persoon heet de voorstellingsleider en die zegt eigenlijk wanneer alles gedaan moet worden. Meestal zit er onder het podium een orkest en dat orkest zit onder het hele podium verspreid. Omdat ze daardoor niet allemaal de dirigent kunnen zien, kijken ze naar de dirigent op een beeldscherm. Soms wordt er ook met geluidsbanden gewerkt. Het geluid (muziek en microfoons) wordt net als het licht vaak van achter uit de zaal geregeld, maar dan met een geluidstafel of mengpaneel. Onder het podium zit meestal ook een lift. Daarmee kan decor van het podium af en er weer op gehaald worden. Ook kunnen de acteurs er spectaculair mee opkomen.

Musical in Nederland

Annie de musical

In de jaren '50 worden in Nederland de eerste musicals uit Amerika geïmporteerd zoals "Porgy and Bess" (1957, eigenlijk een opera) en "Free and Easy" (1959). In de jaren zestig kwamen "Kiss Me Kate", "My Fair Lady", "Oliver Twist" en Anatevka als eerste Nederlandse producties op de planken. Harry Bannink en Annie M.G. Schmidt schreven de eerste origineel musicals in het Nederlands, zoals "Heerlijk duurt het langst" (1965) en "En nu naar bed" (1971). In de jaren zeventig waren Jos Brink en Frank Sanders met hun groep Tekstpierement de drijvende kracht achter de Nederlandse musical. Hun eerste musical, "Maskerade", was meteen een succes.

In de jaren '80 vierde theater Carré in Amsterdam zijn honderdjarig bestaan met de musical "Cats". Mede door het succes hiervan begon producent Joop van den Ende grote en populaire musicals naar Amerikaans voorbeeld te maken. Zoals "Les Misérables", "The Phantom of the Opera" en "Cabaret". Er kwamen meer musicaltheaters zoals het Circustheater in Scheveningen en het Beatrix Theater in Utrecht. In 2010 ging in Amsterdam het derde theater open: het nieuwe DeLaMar theater.

Tegenwoordig zijn er zo'n acht producenten, waarvan Stage Entertainment (opgericht door Joop van den Ende) de grootste is. Enkele andere producenten zijn BOS Theaterproducties (met onder andere Plien en Bianca), Theateralliantie (met productie als "Annie de musical"), Studio 100 (opgericht door Gert Verhulst en producties als K3 en Kabouter Plop) en MediaLane (opgericht door Iris van den Ende, met productie als "Hello Dolly").

Sinds 2000 worden er jaarlijks de Musical Awards uitgereikt aan de beste producties, acteurs en creatives (schrijvers).

Indeling

Een musical bestaat net als een boek meestal uit een paar delen (inleiding, kern en afronding). Die delen bestaan dan weer uit een aantal scenes (hoofdstukken). En die scenes bestaan weer uit een stik van het verhaal en één of meerdere liedjes.

Schoolmusical

Op scholen is het vaak een traditie dat de kinderen van groep 8 (en eventueel groep 7) aan het einde van het schooljaar - als ze dus weg gaan van school - een musical oefenen, voorbereiden en dan opvoeren voor de hele school en voor hun familie.

Enkele voorbeelden van schoolmusicals:

Voor een volledig overzicht van (recente) schoolmusical-titels en producenten kun je kijken op Musicalopschool.nl

Hoe kun je meedoen?

Om mee te mogen doen aan een musical, moet je vaak eerst auditie (een proefoptreden) doen. Bij schoolmusicals worden meestal geen audities gehouden. Auditie doen betekent dat je aan een soort jury laat zien dat je geschikt bent voor een bepaalde rol. Als de jury je de beste vindt, krijg je de rol. Bij audities moet iedereen die meedoet een opdracht uitvoeren (die te maken heeft met dansen en zingen). Soms mogen de deelnemers ook zelf iets verzinnen en dan kiest de jury daar wat uit. je kunt een auditie goed vergelijken met een talentenjacht.

Musical en de popmuziek

Zoals gezegd wordt in de musical ook gebruik gemaakt van popmuziek. Sommige van die nummers komen ook wel eens in de hitlijsten. Ook zijn er musicals die gemaakt zijn rond bekende popgroepen of popartiesten. Denk aan "Mamma Mia!", een lied van ABBA of "Zij gelooft in mij" over het leven van André Hazes Sr.

Links