Kurt Gödel
| Wetenschapper | |||
| |||
| Kurt Gödel | |||
| Persoonlijke info | |||
|---|---|---|---|
| Volledige naam | Kurt Friedrich Gödel | ||
| Bijnaam | Herr Warum | ||
| Geboren | 28 april 1906 | ||
| Geboorteplaats | Brünn, Oostenrijk-Hongarije | ||
| Geboorteland |  Oostenrijk, later | ||
| Overleden | 14 januari 1978 (71 jaar) | ||
| Overleden te | Princeton, New Jersey | ||
| Gehuwd met / relatie |
Adele Nimbursky (geh. 1938) | ||
| Bekend van | |||
| Vakgebied | Wiskunde, wiskundige logica , analytische filosofie, natuurkunde | ||
| Actief | ca. 1930-1978 | ||
| Bekend van | Logica | ||
| |||
Kurt Friedrich Gödel werd geboren op 28 april 1906 in Brünn (nu Brno in Tsjechië) en overleed op 14 januari 1978 in Princeton, New Jersey in de Verenigde Staten. Hij was een logicus, wiskundige en filosoof. Samen met Aristoteles en Gottlob Frege wordt hij gezien als een van de belangrijkste logici in de geschiedenis. Gödel had een enorm effect op het wetenschappelijk en filosofisch denken in de 20e eeuw.
Zijn werk is echter zo ingewikkeld, dat je zelf wiskundige moet zijn om het te begrijpen.
Gödel publiceerde zijn zogeheten eerste onvolledigheidsstelling in 1931 toen hij 25 jaar oud was. Het komt er ongeveer op neer dat bijvoorbeeld praktische natuurkundige verschijnselen nooit helemaal precies in theoretische wiskundige formules te vatten zijn. Iets wat je ook terug ziet in hedendaagse computer algoritmes (rekenmodellen), die in de praktijk toch niet helemaal blijken te kloppen.
Levensloop
Gödel groeide op in de Duitstalige familie van Rudolf Gödel (1874-1929), de directeur en mede-eigenaar van een groot textielbedrijf, en Marianne Gödel ( geboren Handschuh, 1879-1966). Zijn hele leven zou Gödel dicht bij zijn moeder blijven; zij schreven veel met elkaar. Op het moment van zijn geboorte had de stad een Duitstalige meerderheid, waaronder zijn ouders. Zijn vader was katholiek en zijn moeder was protestant en de kinderen werden protestants opgevoed.
Gödel werd op 12-jarige leeftijd automatisch staatsburger van Tsjechoslowakije toen het Oostenrijks-Hongaarse rijk instortte na zijn nederlaag in de Eerste Wereldoorlog. Volgens zijn klasgenoot Klepetař, beschouwde Gödel zichzelf altijd als Oostenrijker en een balling in Tsjecho-Slowakije. In februari 1929 werd hij vrijgelaten uit zijn Tsjechoslowaakse staatsburgerschap en in april kreeg hij het Oostenrijkse staatsburgerschap. Toen Duitsland in 1938 Oostenrijk annexeerde (inpikte), werd Gödel op 32-jarige leeftijd automatisch Duits staatsburger. In 1948, na de Tweede Wereldoorlog, op 42-jarige leeftijd werd hij Amerikaans staatsburger.
In zijn familie kreeg de jonge Gödel de bijnaam Herr Warum ("Mr. Waarom") vanwege zijn onverzadigbare nieuwsgierigheid. Volgens zijn broer Rudolf leed Kurt op zes- of zevenjarige leeftijd aan reumatische koorts; hij herstelde volledig, maar bleef de rest van zijn leven ervan overtuigd dat zijn hart blijvende schade had opgelopen. Vanaf de leeftijd van vier, leed Gödel aan veelvuldige perioden van slechte gezondheid, die zijn hele leven zouden voortduren.
Gödel ging van 1912 tot 1916 naar de Evangelische Volksschule, een lutherse school in Brünn, en was van 1916 tot 1924 ingeschreven bij het Deutsches Staats-Realgymnasium, waar hij met onderscheiding uitblonk in al zijn vakken, met name in wiskunde, talen en religie. Hoewel Gödel eerst uitblonk in talen, raakte hij later meer geïnteresseerd in geschiedenis en wiskunde. Zijn interesse in wiskunde nam toe toen in 1920 zijn oudere broer Rudolf (geboren in 1902) naar Wenen vertrok, waar hij geneeskunde studeerde aan de Universiteit van Wenen. Tijdens zijn tienerjaren studeerde Gödel Gabelsberger steno, Goethe 's Theory of Colors en kritiek op Isaac Newton en de geschriften van Immanuel Kant.
Wenen
Op 18-jarige leeftijd voegde Gödel zich bij zijn broer aan de Universiteit van Wenen. Tegen die tijd had hij de wiskunde op universitair niveau al onder de knie. Hoewel hij aanvankelijk van plan was theoretische natuurkunde te studeren, volgde hij ook cursussen wiskunde en filosofie. Gedurende deze tijd nam hij ideeën van wiskundig realisme over. Gödel studeerde vervolgens getaltheorie, maar toen hij deelnam aan een seminar van Moritz Schlick dat Bertrand Russell 's boek Inleiding tot Mathematical Philosophy bestudeerde, raakte hij geïnteresseerd in wiskundige logica.
Volgens Gödel was wiskundige logica 'een wetenschap die vóór alle andere was, die de ideeën en principes bevat die ten grondslag liggen aan alle wetenschappen'.
Het bijwonen van een lezing van David Hilbert in Bologna over de volledigheid in wiskundige systemen kan Gödels levensloop hebben bepaald. Ook Hilbert vroeg zich al af of wiskundige systemen (rekenformules) de spreekwoordelijke lading wel dekte?
Dit probleem werd het onderwerp dat Gödel koos voor zijn promotiewerk. In 1929, op 23-jarige leeftijd, voltooide hij zijn proefschrift onder leiding van Hans Hahn. Daarin vestigde hij zijn aandacht op de gelijknamige volledigheidsstelling. Hij promoveerde in 1930 en zijn proefschrift (vergezeld van wat extra werk) werd gepubliceerd door de Weense Academie van Wetenschappen.
Toen in 1933 Adolf Hitler aan de macht kwam in Duitsland, kregen de daaropvolgende jaren de nazi's ook meer invloed in Oostenrijk en onder de wiskundigen van Wenen. In juni 1936 werd Moritz Schlick, wiens lezing Gödels interesse in logica had gewekt, vermoord door een van zijn voormalige studenten, Johann Nelböck. Dit veroorzaakte een ernstige zenuwcrisis bij Gödel. Hij ontwikkelde paranoïde symptomen, waaronder een angst om vergiftigd te worden, en bracht enkele maanden door in een sanatorium (ziekenhuis) voor zenuwziekten.
In 1933 reisde Gödel voor het eerst naar de Verenigde Staten, waar hij Albert Einstein ontmoette, en die een goede vriend werd. Hij hield een toespraak op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Mathematical Society. Gedurende dit jaar ontwikkelde Gödel ook de ideeën over berekenbare functies (zeg maar algoritmes) tot het punt waarop hij een lezing kon geven het concept van waarheid. Dit werk is ontwikkeld in de zogeheten getaltheorie, met behulp van zijn Gödel-nummering.
In 1934 en 1935 gaf Gödel een reeks lezingen aan het Institute for Advanced Study (IAS) in Princeton, New Jersey. Het reizen en het harde werken hadden hem uitgeput en het jaar daarop nam hij een pauze om te herstellen van een depressieve episode. In 1937 keerde hij terug naar het onderwijs.
Hij trouwde op 20 september 1938 met Adele Nimbursky, die hij al meer dan 10 jaar kende. Gödels ouders hadden zich tegen hun relatie verzet omdat ze een gescheiden danseres was, zes jaar ouder dan hij.
Vervolgens vertrok hij voor een volgend bezoek aan de Verenigde Staten, waar hij de herfst van 1938 doorbracht bij de IAS. Daar scheef hij het zogeheten construeerbare universum.
Gödel bracht de lente van 1939 door aan de Universiteit van Notre Dame in Indiana, VS.
Voorgoed naar Amerika
De Tweede Wereldoorlog begon in september 1939. Voordat het jaar om was, vertrokken Gödel en zijn vrouw vanuit Wenen naar Princeton, VS. Daar kreeg Gödel een baan aan het Institute for Advanced Study (IAS). In 1947 kreeg Gödel het Amerikaanse Staatsburgerschap. Hij werd hoogleraar aan het IAS in 1953 en emeritus hoogleraar in 1976. Tijdens zijn tijd aan het instituut gingen Gödels interesses uit naar filosofie en natuurkunde. Hij kreeg verschillende onderscheidingen, waaronder de eerste Albert Einstein Award in 1951.
Toen zijn vrouw Adèle eind 1977 in het ziekenhuis kwam te liggen weigerde Gödel te eten, vanwege zijn angst voor vergiftiging (hij vertrouwde alleen zijn vrouw). Hij overleed door ondervoeding in januari 1978. Adèle overleed in 1981.
Nalatenschap
Zijn werk is van belang geweest voor zaken als leren leren en kunstmatige intelligentie. Zo is een zichzelf verbeterend computerprogramma dat problemen optimaal oplost naar hem vernoemd.