Heart of Darkness

Heart of Darkness Hart der duisternis
Informatie
Alternatieve titel
Schrijver	Joseph Conrad
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigd Koninkrijk
Genre	Novelle
Datum
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Heart of Darkness (Engels voor Hart der duisternis) is een roman van de Britse schrijver Joseph Conrad uit 1899. Het is nu een van zijn bekendste werken. De roman werd uitgegeven in 1899 in drie delen in het tijdschrift Blackwood's Magazine. In 1902 werd Heart of Darkness ook uitgegeven als boek. Later werd Orwells verhaal verschillende keren gebruikt voor films en televisieseries. Ook komt Heart of Darkness voor op de lijst van 100 beste Engelstalige boeken uit 20e eeuw.

Het verhaal gaat over kapitein Charles Marlow die terugvaart naar Londen. Terwijl de boot over de Theems vaart, vertelt hij zijn belevenissen in Belgisch-Congo. Marlow bevoer namelijk de rivier de Congo en maakte onderweg allerlei verschrikkelijke dingen mee. Het boek is daarom ook erg kritisch op kolonialisme en imperialisme. Toen het werd uitgebracht hadden veel Europese landen koloniën in Afrika. Het idee hierachter was om "beschaving" naar deze plaatsen te brengen, terwijl de lokale bevolking werd uitgebuit. Het verhaal is gebaseerd op Conrads eigen belevenissen in Belgisch-Congo, wat toen het privédomein van de Belgische koning Leopold II was.

Tijdens Conrads leven was de roman geen groot succes, maar tegenwoordig is het waarschijnlijk het bekendste werk van Conrad. Het is ook een vroeg voorbeeld van het modernisme. Dit was een periode in de literatuur aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw. Hoewel het boek als kritiek op kolonialisme en racisme is, zijn er ook wetenschappers en schrijvers die het racistisch hebben genoemd. Dit komt o.a. door de manier waarop Afrikaanse volkeren erin worden beschreven.

Verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Op de Theems in Londen vaart een schip genaamd de Nellie. Aan boord zijn enkele scheeplieden en gasten, waaronder Charlie Marlow. Marlow besluit op een avond een verhaal te vertellen aan zijn scheepsmaat. Ondertussen wachten ze totdat het getij keert en ze weer verder kunnen varen.

Marlow besluit een verhaal te vertellen over zijn avonturen in de Vrijstaat Congo, een Belgische kolonie onder koning Leopold II. Marlow droomde als kind om het onbekende Afrikaanse continent te ontdekken. Tegen de tijd dat hij naar Afrika vertrok was het grootste gedeelte al ontdekt. Hij besluit kapitein voor een stoomboot te worden voor een bedrijf uit Brussel. Dit bedrijf stuurt hem naar de Vrijstaat Congo om daar de Congorivier te bevaren. Eenmaal in Afrika maakt Marlow steeds heftigere dingen mee naar mate het schip verder de Congo opvaart. Zo vertelt hij over de lokale bevolking die tot slaaf gemaakt wordt en uitgehongerd sterft. Volgens Marlow gaat alles alleen maar om zoveel mogelijk ivoor binnen te halen.

Het stoomschip vaart daardoor naar een station in de binnenlanden. Dit station wordt gerund door een handelaar genaamd Kurtz. Onderweg verveelt Marlow zich heel erg en hoort hierdoor veel verhalen over Kurtz. Volgens de geruchten zou Kurtz een goed man, maar schijnt hij ook dingen te doen die niet deugen. Men had al enkele maanden niets van Kurtz gehoord. Marlow krijgt daarom de opdracht om Kurtz te zoeken. Onderweg wordt hun boot steeds voortgeduwd door een groep kannibalen, doordat de rivier erg ondiep is. Marlow komt uiteindelijk aan bij het station in de binnenlanden. Hier ontmoet hij uiteindelijk Kurtz, maar Kurtz blijkt niet te zijn hoe hij hem had voorgesteld. Kurtz was ooit beschaafd, maar door zijn tijd in de jungle is hij doorgedraaid. Hierdoor is hij erg ziek geworden en enkele dagen later overleed hij. Zijn laatste woorden waren "The Horror! The Horror!".

Marlow besluit uiteindelijk terug te keren naar Londen om daar zijn weduwe op te zoeken. Zijn weduwe is nog steeds in de rouw en ziet hem als een goed man. Marlow is eerst erg kritisch op de weduwe, maar heeft uiteindelijk medelijden met haar. Wanneer de weduwe aan Marlow vraagt wat Kurtz's laatste woorden waren, antwoord hij dat het haar naam was. Volgens Marlow moest hij wel liegen.

Nadat het verhaal vertelt is, vaart het schip op de Theems verder. De Theems begint echter wel verdacht veel op de Congo te lijken.

Analyse

Titelverklaring

De titel Heart of Darkness verwijst naar het binnenste gedeelte van Afrika. Tijdens de 19e eeuw waren grote delen van Afrika onbekend. Marlow legt in het boek uit dat hij als kind vaak in atlassen keek naar kaarten van Afrika. Hij legde zijn vinger op de witte vlekken op de kaart. Deze vlekken waren de onbekende binnenlanden van Afrika, waar geen Europeanen nog geweest waren. Tijdens de 19e eeuw werden deze binnenlanden ontdekt en in kaart gebracht. Tegen de tijd dat het boek uitkwam waren deze gebieden wel in kaart gebracht. Marlow vertelt dan ook dat deze witte vlekken niet meer op de kaart voorkomen. Heart (hart) kan dan ook als het binnenste gezien worden van het Afrikaanse continent.

Darkness (duisternis) verwijst naar een bijnaam voor Afrika. Afrika werd in de 19e eeuw ook wel het duistere continent genoemd. Dit had niets te maken van de huidskleur van de inwoners, maar met de mysteries over het continent. Toentertijd wist men weinig over het continent. Er waren hierdoor alle verhalen in de ronde over welke rijkdommen het continent had. Het woord heeft nog een tweede betekenis. De Europese kolonisten vonden dat Afrika onderontwikkeld was. Zij wilden door middel van kolonialisme beschaving en verlichting brengen naar dit continent. De duisternis van Afrika staat hierdoor tegenover de verlichting van de Europese kolonialisten. Deze titel is daardoor ironisch bedoeld, aangezien Conrad juist wilde aangeven dat de Europese kolonisten alleen maar ellende naar het continent brachten.

Vertelstructuur

Heart of Darkness is een voorbeeld van een raamvertelling. Dit is een verhaal in een verhaal. Het verhaal start in Londen op de Theems, waar Marlow begint met het vertellen van een verhaal. Het boek schakelt vervolgens over naar het verhaal in Congo. Aan het einde van het verhaal schakelt het boek weer terug naar het schip op de Theems. Raamvertellingen waren niet nieuw, maar Conrad gebruikt dit wel op een nieuwe manier. Zo wordt het verhaal van Marlow vaak onderbroken door de verteller, doordat Marlow stilvalt of een poosje wacht. Hierdoor wordt niet alleen geschreven wat Marlow vertelt, maar ook hoe hij dit vertelt.

Doordat het verhaal dus eigenlijk uit twee verhalen bestaat, zijn er ook twee verteller. In het verhaal van Marlow is Marlow zelf de verteller (personele verteller). Bij het andere verhaal wordt door een scheepsmaat van Marlow vertelt, aan wie Marlow het verhaal vertelt. Het verhaal van Marlow wordt ook wel een seaman's yarn genoemd. Dit zijn de sterke verhalen die vaak door zeelieden verteld worden en gaan vaak over de reizen die ze gemaakt hebben.

In de cultuur

Heart of Darkness is verschillende keren verfilmd. Orson Welles wilde als eerst het boek verfilmen, maar deze film is er nooit gekomen. In 1958 werd het boek verwerkt als aflevering van de Amerikaanse televisieserie Playhouse 90. In 1993 werd het boek uiteindelijk verfilmd met in de hoofdrollen Tim Roth en John Malkovich. Ook maakt de BBC een televisieserie over het boek.

Overigens diende Heart of Darkness ook voor veel inspiratie. Zo is de film Apocalypse Now uit 1979 gebaseerd op het boek. Deze film gaat daarentegen over de Vietnamoorlog. Een van de personages heet ook generaal Kurtz.

Heart of Darkness is ook de naam van een van de uitbreidingen van het strategiespel Victoria II. In het spel bestuurt de speler tussen 1836 en 1936 een land op de wereld. In de uitbreiding werd onder andere nieuw kolonisatiesysteem ingevoerd in het spel. De naam Heart of Darkness verwijst hiernaar.

Bronnen

• (en) Conrad, J. Heart of Darkness uit "Heart of Darkness and Other Tales" (2002), editie 2008, samengesteld door Cedric Watts. Oxford University Press.
• (en) Macwan, J.H. Justification of the Title – Heart of Darkness (januari 2014) uit "The International Journal of Humanities & Social Studies" (2:1)