De leeuw van Vlaanderen
| De leeuw van Vlaanderen | |
| |
| Informatie | |
| Alternatieve titel | De Slag der Gulden Sporen |
| Schrijver | Hendrik Conscience |
| Taal (origineel) | Nederlands |
| Land | .svg){kind=small} België
|
| Genre | Historische roman |
| Datum | 1838 |
Portaal  Literatuur
| |
De leeuw van Vlaanderen of De Slag der Gulden Sporen is een historische roman van de Belgische schrijver Hendrik Conscience. Het boek vertelt de Guldensporenslag uit 1302, waarin het Vlaamse leger won van het Franse leger. Conscience werd geïnspireerd door het gelijknamige schilderij van Nicaise De Keyser.
Het boek wordt vaak genoemd als het belangrijkste boek uit de Vlaamse literatuur. Conscience wilde de Vlaamse bevolking bewust maken van hun geschiedenis en cultuur. Conscience werd beroemd in Vlaanderen door zijn boek en kreeg de bijnaam de man die zijn volk leerde lezen.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
In 1302 staat het graafschap Vlaanderen onder de controle van de Fransen. Toch heeft Vlaanderen nog altijd een eigen graaf, Gwijde, die al erg oud is. De Fransen hebben zijn dochter, Phillippa, gevangengenomen. Gwijde besluit daarom met 50 Vlaamse edelen naar de Franse koning, Filips de Schone, te gaan om zijn dochter terug te krijgen. Filips de Schone is getrouwd met de kwaadaardige Johanna van Navarra. Als Johanna hoort dat Filips de dochter wil vrijlaten, besluit zij de edelen gevangen te nemen. Onder de edelen valt ook de zoon van Gwijde, Robert van Bethune (ook wel bekend als de Leeuw van Vlaanderen). Diederik de Vos weet als enige te ontsnappen. Johanna van Navarra besluit het zelfbestuur van Vlaanderen in te beperken en stelt haar oom als landvoogd aan.
Robert van Bethune heeft weer een dochter, Machteld, die verblijft bij Adolf van Nieuwland. Machteld en Adolf worden verliefd op elkaar, maar Machteld moet bij onderduiken bij Breydel en De Coninck om niet opgepakt te worden. Johanna van Navarra besluit om naar Brugge te gaan, waar een groot feest gehouden wordt. Het feest moet betaald worden door een extra belasting, waardoor er verzet ontstaat. Adolf en Diederik de Vos komen in contact het elkaar. Machteld wordt door de Fransen opgepakt. Breydel en De Coninck besluiten die avond hun woede te uiten door iedere Fransman in een café te vermoorden (die ze herkennen door het onvermogen om "Schild en Vriend" uit te spreken zonder accent). Ondertussen worden de mogelijkheden om een algemene opstand tegen de Franse overheersing besproken.
In Brugge ontstaan protesten als de Fransen Vlamingen proberen op te hangen. De gehele stad komt in opstand tegen de Fransen, maar het Franse leger plundert de stad. De moeder, broer en zus van Breydel worden vermoord door Franse soldaten. De Coninck en Breydel besluiten die avond de Fransen uit Brugge te verdrijven, waarin ze slagen.
Hierna volgt een grote veldslag (de Guldensporenslag) waarbij het Franse leger (van 62.000 man) tegenover het Vlaamse leger (van 32.000 man) staat. Het Franse leger is daarnaast ook professioneler, terwijl het Vlaamse leger juist uit veel gewone arbeiders uit Brugge, Gent en Kortrijk bestaat. Robert van Berthune is ondertussen ontsnapt en vecht mee in de veldslag, waardoor de Vlamingen tegen alle verwachting in winnen. Robert van Berthune kreeg hulp van Adolf en Diederik. Adolf wordt beloond en mag met zijn dochter, Machteld, trouwen. Door de slag wist Vlaanderen zijn zelfbestuur te houden. Gwijde en alle edelen mogen terugkeren.
Personages
- Robert van Bethune (ook wel bekend als "de leeuw van Vlaanderen"): Hij is de oudste zoon van de graaf van Vlaanderen en zal uiteindelijk zijn vader opvolgen. Hij heeft zijn bijnaam te danken aan zijn dapperheid. Hij is een goede ridder en het boek wordt grotendeels vanuit zijn perspectief beschreven. Tijdens de Guldensporenslag winnen de Vlamingen mede dankzij hem en schijnt hij zelfs bovennatuurlijk goed te zijn.
- Pieter Deconinck: Hij is het hoofd van de wolwevers uit Brugge. Voor de Guldensporenslag wordt hij tot ridder geslagen. Hij staat bekend om zijn moed en goed verstand.
- Jan Breydel: Hij is het hoofd van de beenhouders uit Brugge. Breydel en Deconinck vormen samen een team, maar Breydel is gevoeliger.
- Machteld van Bethune: Zij is de zestienjarige dochter van Robert van Bethune. Ze is verliefd op Adolf van Nieuwland en traint ook valken. Machteld heeft de rol van helper.
- Adolf van Nieuwland: Hij is een ridder en vriend van Robert van Bethune. Adolf is verliefd op Machteld en helpt Robert om te ontsnappen. Uit dank hiervoor mag hij met Machteld trouwen.
- Gwijde: Hij is de graaf van Vlaanderen en is al erg oud. Tijdens het grootste gedeelte van het verhaal zit hij gevangen.
- Filips de Schone: Hij is de koning van Frankrijk. Hoewel de Fransen de vijand in het boek zijn, wordt Filips de Schone niet als slechte man gezien. Hij staat onder de invloed van zijn vrouw die juist kwaadaardig is.
- Johanna van Navarra: De kwaadaardige vrouw van Filips de Schone. Zij wordt gezien als de grote vijand in het boek.
- Robert d'Artois: Hij is de opperbevelhebber van het Franse leger.
- Jacques de Châtillon: Hij is de landvoogd van Vlaanderen die door Johanna van Navarra wordt aangesteld.
- Diederik de Vos: Hij is een ridder uit het Vlaamse leger.
Historisch correct?
Een van de doelen van Conscience was om de Vlamingen meer over hun eigen geschiedenis te leren. De leeuw van Vlaanderen is hierdoor grotendeels historisch correct. De meeste personages en gebeurtenissen in het boek hebben echt bestaan of plaatsgevonden.
Toch is Conscience geen historicus, maar eerder een romanticus. Met andere woorden, hij bedacht soms zelf dingen erbij. In het boek is Robert van Bethune aanwezig bij de Guldensporenslag, maar in werkelijkheid zat hij gevangen in Frankrijk tijdens de slag. Ook wordt de rol van Jan Breydel en Pieter Deconinck tijdens de opstand overdreven.
Achtergrondinformatie
Inspiratie
Conscience haalde zijn inspiratie uit verschillende bronnen. Hij kwam op het idee om het boek te schrijven nadat hij het schilderij "De slag der Gulden Sporen" (1836) van Nicaise De Keyser in Kortrijk had gezien. Het schilderij maakte een diepe indruk op Conscience. Het schilderij liet hem inspireren hoe hij onder andere gevechten en veldslagen moest beschrijven.
Twee andere bronnen van inspiratie waren Van Duyse's dichtstuk over Gwij van Dampierre en in de Histoire de Belgique van J. Delin.
Motivatie
Conscience schreef "De leeuw van Vlaanderen" in een tijd waarin België vooral Franstalig was. Het Frans was tussen 1830 en 1898 de enige officiële taal van het land. Toch sprak hadden de meeste Belgen (voornamelijk in het noorden) het Nederlands als moedertaal. Tijdens de 19e eeuw ontstond de Vlaamse beweging die van België een tweetalig land wilde maken, waarin het Frans en Nederlands gelijk aan elkaar waren. Daarnaast wilde de Vlaamse beweging ook de Vlamingen bewust maken van hun geschiedenis, cultuur en identiteit.
In het voorwoord van het boek schrijft Conscience bijvoorbeeld dat Vlaanderen een gemeenschappelijke geschiedenis heeft, terwijl de Waalse geschiedenis slechts die van enkele individuele steden is. Hij roept Vlamingen op om op te komen voor hun rechten, geschiedenis en cultuur. Toch wilde Conscience niet dat Vlaanderen zich afscheidde van België, maar eerder dat Vlamingen en Walen gelijk waren. Daardoor steunde hij zowel de Vlaamse als Belgische identiteit.
Conscience schreef over de Guldensporenslag die echt heeft plaatsgevonden. Volgens Conscience moest Vlaanderen zijn grootsheid weer terugvinden. Het graafschap Vlaanderen was bijvoorbeeld een van de rijkste regio's van Europa, terwijl het 19e eeuwse Vlaanderen erg arm was. Ook was de Guldensporenslag een slag waarin de Vlamingen de Franse bezetter versloegen. In de 19e eeuw hadden de Franstalige Belgen ook veel invloed in België, aangezien politiek, onderwijs, gezondheidszorg en politiek ook in Vlaanderen Franstalig was.
Ontvangst
De leeuw van Vlaanderen was een groot succes. Het betekende de doorbraak van Conscience. Vóór "De leeuw in Vlaanderen" had Conscience een ander boek geschreven (In ‘t Wonderjaer) wat vrij slecht ontvangen werd. Na de publicatie van "De leeuw van Vlaanderen" werd Conscience een van de bekendste schrijvers van België. Zijn boek werd vertaald in verschillende talen, waaronder het Frans en Engels. Ook huurde koning Leopold I (die zelf geen Nederlands sprak) Conscience in om zijn zoon (de latere koning Leopold II) Nederlands bij te brengen. Ook kreeg hij steun van de regering en vorst om meer boeken over de vaderlandse geschiedenis te schrijven, waaronder "Geschiedenis van België" (1845).
Ook in de Vlaamse literatuurgeschiedenis is "De leeuw van Vlaanderen" een zeer belangrijk boek. Conscience zou later de titel de man die zijn volk leerde lezen krijgen. Hij wordt dan ook vanwege het boek gezien als de vader van de Vlaamse literatuur. Nog altijd is "De leeuw van Vlaanderen" het beroemdste en meest verspreidde boek van Conscience.
Toch kreeg het boek ook (later) enige mate van negatieve kritiek. Zo klopt het Nederlands taalgebruik van Conscience niet altijd. Hoewel Conscience het Nederlands als moedertaal had, merk je veel Franse invloeden. Een ander punt van kritiek is dat Conscience veel clichés gebruikt. Zo is de relatie tussen Adolf en Machteld volgens August Vermeylen erg zoetsappig.
Film
In 1984 werd het boek verfilmd onder de naam De Leeuw van Vlaanderen door Hugo Claus, Dominique Deruddere en Stijn Coninx. De film was een co-productie tussen de Vlaamse omroep BRT (tegenwoordig VRT) en de Nederlandse KRO (tegenwoordig KRO-NCRV). De film ging in 1984 in première in Vlaanderen en in 1985 in Nederland.
Daarnaast werd de film ook als televisieserie op de Vlaamse en Nederlandse televisie getoond. De film werd vrij slecht ontvangen, vanwege de historische onjuistheden en de kunstmatige dialogen.
Bronnen en links
Links
- "De leeuw van Vlaanderen" van Hendrik Conscience via www.dbnl.org.
Bronnen
- Boschvogel, F.R. De betekenis van de Leeuw van Vlaanderen uit West-Vlaanderen, jaargang 1, 1952 via www.dbnl.org.
- De Leeuw van Vlaanderen via www.consciencebibliotheek.be.
- Vermeylen, A. De literaire waarde van "De leeuw van Vlaanderen" uit De Vlaamsche Gids, Jaargang 26, 1937-1938 via www.dbnl.org.