Peter en Wendy

Peter en Wendy
Informatie
Alternatieve titel	Peter Pan; (or, the Boy Who Wouldn't Grow Up)
Schrijver	J.M. Barrie
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigd Koninkrijk
Genre	Fantasyboek Kinderboek
Datum	27 december 1904 (als toneelstuk) 1911 (als boek)
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Peter en Wendy, beter bekend als Peter Pan, is een kinderboek van de Schotse schrijver J.M. Barrie. Het verhaal werd als toneelstuk opgevoerd in 1904. In 1911 maakte Barrie van het verhaal ook een kinderboek. Beide versies hebben vrijwel hetzelfde verhaal. Het boek had oorspronkelijk de titel "Peter en Wendy". Later werd het boek ook uitgegeven met de titel "Peter Pan; or, the Boy Who Wouldn't Grow Up" (Peter Pan; of de jongen die niet wilde opgroeien). De meeste mensen noemen het boek daarom ook Peter Pan.

Het boek gaat over de familie Darling die in Londen wordt. Op een avond worden hun kinderen (Wendy, Michaël en John) bezocht door Peter Pan en zijn elfje Tinkerbell. Samen vliegen ze naar een magisch eiland genaamd Nooitgedachtland (Neverland), waar elfjes en zeemeerminnen wonen. Peter Pan woont samen met de Verloren Jongens op dit eiland. Ook woont zijn grote vijand op het eiland; Kapitein Haak.

Dit is overigens niet het eerste verhaal waarin Peter Pan de hoofdrol speelt. Barrie schreef in 1906 het kortverhaal Toen Peter Pan nog bij de elfjes woonde (Peter Pan in Kensington Gardens). Toch is dit verhaal volledig anders. Zo is Peter Pan slechts een baby van een paar jaar oud. Ook vindt het verhaal alleen in de echte wereld plaats. Peter en Wendy is géén vervolg op het boek, maar eerder een andere versie van het verhaal.

Verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Peter Pan komt het huis van de familie Darling binnen.

In de wijk Bloomsbury in Londen woont de familie Darling. Het gezin heeft drie kinderen; Wendy, John en Michaël. Iedere avond leest hun moeder hen een verhaaltje voor het slapengaan voor. Peter Pan komt iedere avond bij het raam om te luisteren naar de verhalen. Hoewel de moeder denkt dat er iemand in de kamer is geweest, weet ze niet wie. Op een avond wordt Peter Pan betrapt. Tijdens de vluchtpoging verliest hij zijn schaduw, waardoor hij terugkomt om deze te halen. Wendy ontmoet Peter Pan en helpt hem zijn schaduw terug te krijgen. Wendy, John en Michaël gaan mee naar Nooitgedachtland, aangezien Wendy een hoop verhalen kent. Peter ziet haar als een soort van moeder voor de Verloren Jongens.

Nooitgedachtland is een magisch eiland, waar de kinderen naartoe vliegen. Het eiland is enkel te bereiken door een ster aan de hemel te volgen. In tegenstelling tot de echte wereld staat de tijd in Nooitgedachtland stil. Het wordt er wel dag en nacht, maar mensen worden niet ouder. Peter Pan en de Verloren Jongens blijven hierdoor voor altijd kind.

Wendy stelt Nooitgedachtland als een paradijs voor. Hoewel het eiland magisch is, is het er ook erg gevaarlijk. Bij aankomst wordt ze door de Verloren Jongens bijna uit de lucht geschoten. Wendy overleed dit en besluit voor de jongens te zorgen. Voorheen deed Peter Pan dit, maar Peter Pan vergeet nog al vaak dingen. De Verloren Jongens bouwen vervolgens een huisje voor Wendy. Wendy wordt echter jaloers op Tijgerlelie en Tinkerbel. De kinderen beleven allerlei avonturen op het eiland, onder andere met de zeemeerminnen en de strijd tegen kapitein Haak.

Het gevecht met Kapitein Haak

Michaël en John willen na verloop van tijd terug naar huis. Ook Wendy wil haar moeder weer zien. De Verloren Jongens willen ook terug naar hun huis, maar dit is onmogelijk (hun ouders zijn immers al dood). Wendy, John en Michaël worden echter gevangen genomen door kapitein Haak. Peter Pan weet hen te bevrijden en kapitein Haak te verslaan. Kapitein Haak wordt in de bek van de krokodil gegooid en overlijdt. Hij neemt vervolgens op het schip van kapitein Haak alle kinderen mee naar het huis van de familie van Darling in Londen.

Peter Pan wil eerst tralies op de ramen van het huis zetten. Op deze manier wil hij net doen alsof Wendy's ouders al over hun verdriet heen zijn. Peter Pan is dit namelijk zelf ook overkomen met zijn moeder. Als baby vloog hij naar de Kensington Gardens, waar hij te lang bleef. Toen hij terug wilde naar zijn moeder, zaten er tralies op de ramen (en zijn moeder had een nieuwe baby gekregen). Toch besluit Peter Pan dit niet te doen, aangezien hij ziet hoeveel verdriet de ouders van Wendy hebben. De kinderen worden herenigd met hun ouders. Ook besluiten hun ouders om de Verloren Jongens te adopteren. Wendy vraagt Peter Pan om ook te blijven, maar Peter Pan wil niet opgroeien. In plaats daarvan besluit hij ieder jaar Wendy op te zoeken en haar mee te nemen naar Nooitgedachtland voor de voorjaarschoonmaak.

Na verloop van tijd vergeten alle kinderen hun avonturen in Nooitgedachtland. Wendy blijft de avonturen echter herinneren, maar denkt er niet constant meer aan. Na een jaar wordt ze nog één keer door Peter Pan opgehaald. Het tweede keer komt Peter Pan niet opdagen en uiteindelijk verliest ze de hoop dat hij ooit nog komt. Wendy is inmiddels een volwassen vrouw geworden en heeft een dochter. Op een avond komt Peter Pan haar dan toch ophalen, maar schrikt als hij ziet dat ze volwassen is geworden. In plaats daarvan neemt hij haar dochter mee naar Nooitgedachtland en levert haar een paar dagen later weer terug. In het verhaal wordt gehint dat Wendy's eigen moeder ook in Nooitgedachtland is geweest. Later wordt Wendy's kleindochter ook door Peter Pan opgehaald.

Personages

Peter Pan in Nooitgedachtland

In het boek komen veel personages voor:

• Peter Pan, het hoofdpersonage
• Wendy Darling, het andere hoofdpersonage
• John Darling, broertje van Wendy
• Michael Darling, broertje van Wendy
• Meneer en mevrouw Darling, vader en moeder van Wendy
• Nana, de hond van Wendy
• Liza, de huishoudelijke hulp van het gezin
• De Verloren Jongens:
  • Tootles
  • Nibs
  • Slightly
  • Curly
  • The Twins
• Tiger Lily
• Tinker Bell
• Kapitein Haak
• Mr. Smee
• De elfjes
• De zeemeerminnen
• De krokodil

Analyse

Inspiratie

Barrie doet Kapitein Haak na, terwijl hij met Peter Davies speelt.

Een poster voor het toneelstuk

J.M. Barrie baseerde het boek op de familie Davies. Barrie was een vriend van deze familie. De familie Davies kreeg veel dingen te voorduren, zo overleden de moeder en de vader. Ook hun zoontje, genaamd David, stierf. Barrie speelde vaak met de jongens van het gezin in hun tuin. Hier bedachten ze allerlei verhalen. Barrie gebruikte deze verhalen voor zijn boek Peter en Wendy. De kinderen in het boek zijn ook vernoemd naar de kinderen van de familie Davies. Peter was een van deze kinderen.

Een andere bron van inspiratie was het overlijden van Barrie's eigen broer. Zijn broer overleed tijdens een ongeluk en was toen slechts 14 jaar oud. Barrie's moeder vond het mooi dat haar kind naar nooit zou opgroeien. Barrie vond kinderen ook beter dan volwassenen.

Opvoering van het toneelstuk

Het toneelstuk en het boek zijn vrijwel gelijk aan elkaar. Er zijn geen grote verschillen tussen het toneelstuk en het boek. Toch gebeuren er in het toneelstuk wel een aantal interessante dingen. Kapitein Haak en Wendy's vader worden namelijk door dezelfde acteur gespeeld (een dubbelrol). Psycholoog Dan Kiley deed onderzoek naar het zogeheten syndroom van Peter Pan; een woord wat gebruikt wordt voor mannen die niet willen opgroeien. Volgens Kiley heeft deze dubbelrol een speciale betekenis. Kapitein Haak is soort van vaderfiguur voor Peter Pan. Kapitein Haak en Peter Pan vechten vaak met elkaar. Dit komt doordat Peter Pan los wil breken van zijn vader.

De hond Nana wordt in het toneelstuk gespeeld door een echte acteur verkleed als hond. Nana kan hierdoor ook menselijke handelingen uitvoeren. In het boek wordt Nana beschreven als een echte hond. Toch kan Nana ook menselijke dingen doen, zoals water inschenken en medicijnen geven.

Thema's

In Peter en Wendy komen verschillende thema's aan bod:

• Opgroeien: Dit is het belangrijkste thema van het boek. Het boek begint ook met de beroemde zin "All Children, except one, grow up." (Alle kinderen, behalve eentje, groeien op.). Peter Pan en de Verloren Jongens leven in Nooitgedachtland, waar ze altijd kind blijven. Peter Pan wil ook niet opgroeien en heeft een hekel aan volwassenen. De Verloren Jongens kiezen ervoor om bij Peter Pan te wonen. Hierdoor blijven ze jong, terwijl hun ouders steeds ouder worden en sterven. Zowel de Verloren Jongens als Peter Pan hebben hierdoor geen ouders meer. Aan het einde van het boek wordt ook duidelijk dat de tijd doorgaat. Wendy is inmiddels een oude vrouw, terwijl Peter Pan nog steeds even oud is.
• Moederschap: Een ander belangrijk thema is moederschap. Zowel Peter Pan als de Verloren Jongens missen een moeder. Peter Pan zorgt voor de Verloren Jongens, maar dit gaat mis. Vaak is er geen eten en moeten de kinderen zich inbeelden dat er eten is. Wendy is hierdoor een moederfiguur voor Peter Pan en de Verloren Jongens. Ze wordt ook vaak een moeder genoemd in het boek.
• Fantasie en werkelijkheid: Het verschil tussen fantasie (verbeelding) en werkelijkheid (wat echt is) speelt een rol. In het boek komen twee plaatsen voor: Londen (wat de werkelijkheid voorstelt) en Nooitgedachtland (wat de fantasie voorstelt). In Nooitgedachtland komen daardoor ook veel fantasiefiguren voor, zoals zeemeerminnen. Als kinderen ouder worden moeten ze het verschil tussen fantasie en werkelijkheid leren. Volwassenen zijn meer bezig met de werkelijkheid dan fantasie. Hierdoor lukt het niet om ouder te worden in Nooitgedachtland. De Verloren Jongens worden pas ouder als ze in Londen zijn, terwijl Peter Pans ontwikkeling stil blijft staan.
• Vergeten: Ook komt het vergeten vaak voor in het boek. Peter Pan heeft geen besef van tijd. Hierdoor vergeet onder andere de Verloren Jongens eten te geven. Aan het einde van het boek vergeet hij ook Wendy te komen ophalen. De Verloren Jongens, Michaël en John vergeten hun avonturen in Nooitgedachtland. Enkel Wendy blijft zich de verhalen herinneren, maar denkt hier niet vaak aan. Wanneer Peter Pan Wendy weer herinnert is zij inmiddels opgegroeid.

In de populaire cultuur

Vervolgboeken

Een standbeeld van Peter Pan in Dunedin, Nieuw-Zeeland

Peter en Wendy was zelf een vervolg op Toen Peter Pan nog bij de elfjes woonde (Peter Pan in Kensington Gardens). Toch is het niet een direct vervolg. In het eerste boek is Peter Pan namelijk een baby van één week oud. Het verhaal vindt ook geheel in de echte wereld plaats; namelijk in Kensington Gardens in Londen. In Peter en Wendy is Peter Pan een stuk ouder. Hij is namelijk een jongetje tussen de 8 en 10 jaar oud. Het gaat echter niet om een oudere Peter Pan. In het eerste boek wordt namelijk gezegd dat Peter Pan niet op zal groeien. Hierdoor zal hij voor altijd een baby blijven. In Peter en Wendy hebben we dus te maken met een andere versie van Peter Pan dan in het eerste deel. Deze versie van Peter Pan maakt wel veel verwijzingen naar het eerste deel. Zo zegt hij dat hij vroeger in Kensington Gardens woonde. Het is echter niet duidelijk wat er tussen de twee boeken gebeurde.

J.M. Barrie schreef zelf nooit een vervolg op het tweede deel. Na zijn dood schonk Barrie de rechten van het boek aan een kinderziekenhuis in Londen; Great Ormond Street Hospital. Hierdoor gingen de inkomsten van het boek naar het ziekenhuis toe. Inmiddels staat het boek in het publiek domein. Verschillende schrijvers hebben daarom hun eigen vervolgen geschreven.

In 2006 schreef Geraldine McCaughreen het officiële vervolg; Peter Pan in Scarlet. In 2004 werd ook de succesvolle Starcatcher-serie begonnen. Dit zijn ook vervolgboeken, die door Disney worden uitgegeven. De serie is geschreven door Dave Barry en Ridley Pearson. Deze bestaan uit de volgende delen:

• Peter and the Starcatchers uit 2004
• Peter and the Shadow Thieves uit 2006
• Peter and the Secret of Rundoon uit 2007
• Peter and the Sword of Mercy uit 2009
• The Bridge to Never Land uit 2011

Daarnaast zijn er nog korte verhalen uitgegeven onder de naam Never Land Books. Al deze boeken zijn niet naar het Nederlands vertaald.

Film, televisie en theater

De bekendste verfilming van Peter en Wendy is waarschijnlijk de Disneyfilm Peter Pan uit 1953. De Disneyfilm heeft ongeveer hetzelfde verhaal als het boek met een paar kleine aanpassingen. Het einde van het boek komt in de film namelijk niet voor. Dit einde is later gebruikt voor de film Terug naar Nooitgedachtland uit 2002; het vervolg op de Disneyfilm. In deze film neemt Peter Pan de dochter van Wendy mee naar Nooitgedachtland, maar denkt dat het Wendy zelf is. Disney werkt ook aan een speelfilm met echte acteurs.

In 1924 werd het boek voor het eerst verfilmd. Later werd het ook verfilmd in 1988 en 2003. De film Hook uit 1991 is een ook bekende verfilming van het boek. Deze film maakt gebruik van echte acteurs en werd geprezen om de effecten.

In het theater wordt de toneelversie van het boek nog soms opgevoerd. Ook is het toneelstuk verwerkt in musicals. De musical Finding Neverland gaat over het verhaal achter het boek. De musical volgt J.M. Barrie en de familie Davies. Deze familie vormde de inspiratie voor het boek.