Menselijk lichaam: verschil tussen versies
(Ik ga jullie iets vertellen over het menselijk lichaam, Als je heel veel over wilt lezen lees dan deze pagina helemaal uit.) |
k (Wijzigingen door Essie Esmée (Overleg) hersteld tot de laatste versie door De Wikischim) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | {{auteur}} |
||
| − | Het menselijk lichaam (Latijn: corpus humanum) is het fysieke geheel van de mens, al wordt ook de geest wel gezien als onderdeel van het lichaam. Van belang hierbij is de bouw van het lichaam, de anatomie, de functies daarvan, de fysiologie, en de processen daarbinnen, metabolisme of stofwisseling. |
||
| + | '''Het menselijk lichaam''' bestaat uit allerlei [[orgaan|organen]], zoals het [[hart]], de [[lever]] en de [[longen]] die gegroepeerd worden in [[orgaanstelsel]]s. Het lichaam wordt bijeen gehouden door [[spier]]en en het [[skelet]]. |
||
| + | == Bouw == |
||
| − | Het menselijk lichaam bestaat uit de lichaamsdelen als het hoofd, de romp, de armen met handen en vingers en de benen met voeten en tenen en organen als de huid, de hersenen en de maag. Organen vormen samen orgaansystemen met een specifieke functies, zoals het spijsverteringsstelsel en het voortplantingssysteem. Het geheel is een organisme. |
||
| + | Een mens heeft super veel [[Bot|botten]]. Je zou denken dat een volwassen iemand meer botten zou hebben dan een baby. Maar dat is niet waar: een baby heeft er namelijk 270, een volwassen persoon nog maar 206. Als je ouder wordt groeien sommige botten aan elkaar vast. Je hand bestaat uit 27 botjes en je voet 26 botten. Het kleinste botje zit in je [[oor]]. Die heet de stijgbeugel en is maar 2 mm lang. Ook heeft ene mens heel veel [[spieren]], wel 650. Als je lacht gebruik je 17 spieren, en als je met je wenkbrauwen fronst gebruik je 40 spieren. Als je een stap zet gebruik je wel 200 spieren. Je spieren wegen in totaal 40% van je lichaamsgewicht. Je kleinste spier is de Stapedius. Deze spier zit aan het kleinste botje in je lijf, in je binnenoor. Je sterkste spier is je [[tong]]. |
||
| − | Organen zijn dan weer opgebouwd uit vier soorten weefsels, dekweefsel, bindweefsel, spierweefsel en zenuwweefsel. Weefsel bestaat weer uit cellen. |
||
| + | == Botten == |
||
| − | Buiten de lichaamseigen cellen zijn ook micro-organismen een essentieel onderdeel van het menselijk lichaam. Hoewel deze microbiota, en dan vooral de darmflora, in gewicht een relatief klein deel vormen, overtreffen zij in aantal de lichaamseigen cellen met een factor tien.In het vijf-compartimentenmodel wordt de samenstelling van het menselijk lichaam weergegeven op vijf niveaus: atomair, moleculair, cellulair, functioneel (weefsels en organen) en het gehele lichaam. |
||
| + | === Het menselijk skelet === |
||
| − | Voor de referentieman die het International Commission on Radiological Protection (ICRP) in 1975 had vastgesteld, geldt onderstaande indeling. |
||
| + | [[Bestand:Human skeleton front en.svg|miniatuur|Skelet van het menselijk lichaam (vrouwelijk)]] |
||
| + | Net als alle gewervelde dieren, heeft ook het menselijk [[skelet]] een endoskelet (een skelet met een [[ruggengraat]]/wervelkolom). Het volwassen menselijk skelet heeft 206 botten. Sommige van deze botten vormen samen een onderdeel van het menselijk lichaam. De ruggengraat/wervelkolom bestaat uit: de halswervels, de borstwervels, de lendenwervels, het heiligbeen en het stuitbeen. De [[borstgordel]] bestaat uit de borstwervels, de ribben en het borstbeen. De heupbotten en het heiligbeen vormen samen de bekkengordel. De armen en de benen zijn samen de [[ledematen]]. Een arm bestaat uit een opperarmbeen, een spaakbeen, een ellepijp en de handbonen (bestaat uit handwortelbenen, middenhandsbenen en vingerkootjes). Een been bestaat uit, dijbeen, knieschijf, scheenbeen, kuitbeen en de voetbonen (bestaat uit voetwortelbenen, middenvoetsbenen en teenkootjes). De schedel bestaat uit het wandbeen, het slaapbeen, het achterhoofdsbeen, het voorhoofdsbeen, het sphenoide bot, het neusbot, het jukbeen, de bovenkaak en de onderkaak. |
||
| + | === De functie van het skelet === |
||
| − | Hippocrates (ca. 460 v.Chr.–370 v.Chr.) meende dat het menselijk lichaam was samengesteld uit slijm, bloed, gele gal en zwarte gal. Hij was ervan overtuigd dat gezondheid bij de mens afhing van de balans tussen lichaamssappen; onbalans zou ziekte veroorzaken. Dit wordt de leer der humores genoemd. De fysieke en psychische toestand (het temperament) en ziekteverschijnselen werden verklaard uit het bestaande gehalte aan de verschillende sappen. Een teveel aan slijm (flegma) zou een flegmatisch of kalm temperament tot gevolg hebben; een teveel aan bloed een sanguinisch of optimistisch, gepassioneerd temperament; een teveel aan gele gal een cholerisch of prikkelbaar, opvliegend temperament; en een teveel aan zwarte gal een melancholisch, depressief temperament. Een onbalans zou behandeld moeten worden met een dieet. |
||
| + | Botten hebben als functie het ondersteunen van lichaamsstructuren, het beschermen van interne [[Orgaan|organen]] en om (samen met spieren) beweging mogelijk te maken. Botten zijn betrokken bij de vorming van nieuwe bloedcellen. Die worden gemaakt in het beenmerg dat zich in de botten bevindt. Ook spelen ze een rol bij het calcium metabolisme en ze dienen als mineraalopslag. |
||
| + | Het deel van de voet waar dieren op lopen verschilt. Er zijn ook [[zoolgangers]], zoals de beer, die lopen op de hele voet. Katten zijn [[teengangers]], die lopen op hun tenen. Topgangers lopen op de toppen van hun tenen zoals paarden. |
||
| − | Later werden deze ideeën, die lange tijd grote invloed op de medische wetenschap zouden houden, overgenomen door de invloedrijke Grieks/ Romeinse arts Galenus (131-201/216). Deze zou de theorie verbinden met die van de vier elementen: het flegmatische verbond hij met water, het sanguine met lucht, het cholerische met vuur en het melancholische met aarde. |
||
| + | === De opbouw van het bot / de botten === |
||
| − | Vroegmoderne Tijd |
||
| + | Er zijn hebt twee soorten botten: platte botten, zoals de borstgordel en de schouderbladen en lange botten zoals de ribben en het dijbeen. |
||
| − | Opmerkelijk lang bleven verdere inzichten in het menselijk lichaam uit. De grote verandering kwam met Vesalius (1514-1564). Deze legde zich niet neer bij de boekenwijsheid van Galenus en had al vroeg belangstelling voor ontleding. Dit leidde tot veel nieuwe inzichten die hij publiceerde in Fabrica (1543), daarmee de grondslag leggende voor de moderne studie van de anatomie. Hij ondervond echter grote weerstand van aanhangers van Galenus en het zou nog lang duren voordat de nieuwe inzichten algemeen werden gedeeld. |
||
| + | Het bot bestaat uit twee stoffen: [[calciumfosfaat]] en [[collageen]]. Collageen zorgt ervoor dat een bot flexibel is. Een baby heeft meer collageen, dus als hij valt breekt hij minder makkelijk iets. Calciumfosfaat zorgt voor de stevigheid in het bot. Hoe ouder iemand wordt, hoe meer diegene hiervan krijgt. Hierdoor breken oudere mensen makkelijker een bot. Met de juiste verhouding tussen collageen en calciumfosfaat is er een bot dat niet te makkelijk breekt, maar dat wel stevig genoeg is. |
||
| − | Op fysiologisch gebied was het werk van Bernard (1813-1878) van groot belang. Hij stelde dat het niet de physis was, het sturend levensbeginsel van Hippocrates, dat het evenwicht bewaarde, maar kwam met het idee van het milieu intérieur, tegenwoordig homeostase genoemd, dat weefsel en organen een stabiele beschermde omgeving biedt. Bernard stelde dat ziekte te wijten was aan verstoring van het milieu intérieur en net als bij Hippocrates moest de balans hersteld worden. |
||
| + | === Gewrichten === |
||
| − | Dat idee hield geen stand meer toen Pasteur (1822-1895) met zijn microbentheorie aantoonde dat een aantal infectieziektes veroorzaakt wordt door bacteriën. Virchow (1821-1902) ontdekte dat cellulaire afwijkingen ook ziektes konden veroorzaken. Het waren niet afwijkingen van het systeem die ziekte tot gevolg hadden, zoals gedacht werd tot Bernard, maar ziekte had een disfunctie van het systeem tot gevolg. Nu kon worden gezocht naar de aard en locatie van de verwekker van de ziekte en gepoogd worden deze te elimineren. |
||
| + | Er zijn drie soorten gewrichten en dan nog drie onder soorten. Er zijn hebt een gefuseerde verbinding, dat is als het eerst twee of meerdere aparte botten waren en later bij elkaar gegroeid zijn, er is dan geen beweging mogelijk. De tweede is het hechtgewricht, dit komt alleen voor in de schedel, hierbij zijn de botten onregelmatig samen gekomen. De derde is het synoviale gewricht, hierbij is beweging mogelijk, het is al altijd tussen twee botten. Het synoviale gewricht heeft drie onder categorieën: het kogelgewricht, het draaigewricht en het scharniergewricht. Het kogelgewricht kan alle kanten op bewegen, zoals in het schoudergewricht en de heup. Met het draaigewricht kunnen twee botten langs elkaar heen bewegen, dit komt alleen voor in de arm bij de radius en ulna, als een arm word gedraaid met de handpalm naar boven draaien de radius en ulna om elkaar heen. Het scharniergewricht is als er maar één richting op gedraaid kan worden, bijvoorbeeld: de middenvoetsbenen en teenkootjes kunnen alleen maar één kant op buigen. |
||
| + | === Speciale skeletten === |
||
| − | Een periode volgde van reductionisme en mechanisme waarmee grote vooruitgang geboekt werd, niet alleen in de geneeskunde, maar ook bij een beter begrip van de anatomie en fysiologie van een gezond menselijk lichaam. |
||
| + | Een mens heeft een intern skelet dat in ons lichaam zit, maar er zijn ook dieren met een extern skelet, zoals een mossel. [[Insect|Insecten]] en [[krabben]] hebben bijvoorbeeld ook een extern skelet om zichzelf te beschermen. Dan zijn er ook nog dieren zoals de [[zeester]] met een intern skelet, maar zonder echte botten, er zit dan wel versteviging in het lichaam. Sommige dieren zoals [[kwallen]] en [[Wormen (dieren)|wormen]] hebben helemaal geen skelet. |
||
| − | #DOORVERWIJZING [[ |
||
| + | |||
| − | #DOORVERWIJZING [[Doelpagina]] |
||
| + | == Spieren == |
||
| − | '''''Vetgedrukte tekst''''Cursief gedrukte tekst''''']] |
||
| + | [[Bestand:Bougle, Human muscular system, anterior-ca.svg|miniatuur|spierstelsel]] |
||
| + | Alle spieren samen heten het spierstelsel. Bij elkaar zijn er ongeveer 650 spieren, die vastzitten aan de botten. Ze worden vastgehouden door pezen. |
||
| + | |||
| + | De meeste spieren werken samen in groepjes van twee. Als een spier beweegt, bewegen de botten ook. |
||
| + | [[Categorie:Menselijk lichaam]] |
||
Versie van 26 feb 2019 20:44
 |
Het menselijk lichaam bestaat uit allerlei organen, zoals het hart, de lever en de longen die gegroepeerd worden in orgaanstelsels. Het lichaam wordt bijeen gehouden door spieren en het skelet.
Bouw
Een mens heeft super veel botten. Je zou denken dat een volwassen iemand meer botten zou hebben dan een baby. Maar dat is niet waar: een baby heeft er namelijk 270, een volwassen persoon nog maar 206. Als je ouder wordt groeien sommige botten aan elkaar vast. Je hand bestaat uit 27 botjes en je voet 26 botten. Het kleinste botje zit in je oor. Die heet de stijgbeugel en is maar 2 mm lang. Ook heeft ene mens heel veel spieren, wel 650. Als je lacht gebruik je 17 spieren, en als je met je wenkbrauwen fronst gebruik je 40 spieren. Als je een stap zet gebruik je wel 200 spieren. Je spieren wegen in totaal 40% van je lichaamsgewicht. Je kleinste spier is de Stapedius. Deze spier zit aan het kleinste botje in je lijf, in je binnenoor. Je sterkste spier is je tong.
Botten
Het menselijk skelet
Net als alle gewervelde dieren, heeft ook het menselijk skelet een endoskelet (een skelet met een ruggengraat/wervelkolom). Het volwassen menselijk skelet heeft 206 botten. Sommige van deze botten vormen samen een onderdeel van het menselijk lichaam. De ruggengraat/wervelkolom bestaat uit: de halswervels, de borstwervels, de lendenwervels, het heiligbeen en het stuitbeen. De borstgordel bestaat uit de borstwervels, de ribben en het borstbeen. De heupbotten en het heiligbeen vormen samen de bekkengordel. De armen en de benen zijn samen de ledematen. Een arm bestaat uit een opperarmbeen, een spaakbeen, een ellepijp en de handbonen (bestaat uit handwortelbenen, middenhandsbenen en vingerkootjes). Een been bestaat uit, dijbeen, knieschijf, scheenbeen, kuitbeen en de voetbonen (bestaat uit voetwortelbenen, middenvoetsbenen en teenkootjes). De schedel bestaat uit het wandbeen, het slaapbeen, het achterhoofdsbeen, het voorhoofdsbeen, het sphenoide bot, het neusbot, het jukbeen, de bovenkaak en de onderkaak.
De functie van het skelet
Botten hebben als functie het ondersteunen van lichaamsstructuren, het beschermen van interne organen en om (samen met spieren) beweging mogelijk te maken. Botten zijn betrokken bij de vorming van nieuwe bloedcellen. Die worden gemaakt in het beenmerg dat zich in de botten bevindt. Ook spelen ze een rol bij het calcium metabolisme en ze dienen als mineraalopslag.
Het deel van de voet waar dieren op lopen verschilt. Er zijn ook zoolgangers, zoals de beer, die lopen op de hele voet. Katten zijn teengangers, die lopen op hun tenen. Topgangers lopen op de toppen van hun tenen zoals paarden.
De opbouw van het bot / de botten
Er zijn hebt twee soorten botten: platte botten, zoals de borstgordel en de schouderbladen en lange botten zoals de ribben en het dijbeen.
Het bot bestaat uit twee stoffen: calciumfosfaat en collageen. Collageen zorgt ervoor dat een bot flexibel is. Een baby heeft meer collageen, dus als hij valt breekt hij minder makkelijk iets. Calciumfosfaat zorgt voor de stevigheid in het bot. Hoe ouder iemand wordt, hoe meer diegene hiervan krijgt. Hierdoor breken oudere mensen makkelijker een bot. Met de juiste verhouding tussen collageen en calciumfosfaat is er een bot dat niet te makkelijk breekt, maar dat wel stevig genoeg is.
Gewrichten
Er zijn drie soorten gewrichten en dan nog drie onder soorten. Er zijn hebt een gefuseerde verbinding, dat is als het eerst twee of meerdere aparte botten waren en later bij elkaar gegroeid zijn, er is dan geen beweging mogelijk. De tweede is het hechtgewricht, dit komt alleen voor in de schedel, hierbij zijn de botten onregelmatig samen gekomen. De derde is het synoviale gewricht, hierbij is beweging mogelijk, het is al altijd tussen twee botten. Het synoviale gewricht heeft drie onder categorieën: het kogelgewricht, het draaigewricht en het scharniergewricht. Het kogelgewricht kan alle kanten op bewegen, zoals in het schoudergewricht en de heup. Met het draaigewricht kunnen twee botten langs elkaar heen bewegen, dit komt alleen voor in de arm bij de radius en ulna, als een arm word gedraaid met de handpalm naar boven draaien de radius en ulna om elkaar heen. Het scharniergewricht is als er maar één richting op gedraaid kan worden, bijvoorbeeld: de middenvoetsbenen en teenkootjes kunnen alleen maar één kant op buigen.
Speciale skeletten
Een mens heeft een intern skelet dat in ons lichaam zit, maar er zijn ook dieren met een extern skelet, zoals een mossel. Insecten en krabben hebben bijvoorbeeld ook een extern skelet om zichzelf te beschermen. Dan zijn er ook nog dieren zoals de zeester met een intern skelet, maar zonder echte botten, er zit dan wel versteviging in het lichaam. Sommige dieren zoals kwallen en wormen hebben helemaal geen skelet.
Spieren
Alle spieren samen heten het spierstelsel. Bij elkaar zijn er ongeveer 650 spieren, die vastzitten aan de botten. Ze worden vastgehouden door pezen.
De meeste spieren werken samen in groepjes van twee. Als een spier beweegt, bewegen de botten ook.