Herman Willem Daendels
Herman Willem Daendels, geboren te Hattem op 21 oktober 1762 en gestorven te Elmina in Ghana op 2 mei 1818, was een Nederlandse patriot.
Leven
Patriot
Daendels was afgestudeerd als advocaat. Zijn vader was in Hattem stadssecretaris, een belangrijke ambtenaar. Toen Daendels' vader overleed ging Daendels ervan uit dat hij de nieuwe stadssecretaris zou worden. Die functie werd meestal doorgegeven van vader op zoon. De toenmalige stadhouder, Willem V, koos echter voor een orangist (iemand die voor de familie Van Oranje is). Daendels was boos en er braken rellen uit in Hattem. Dat kwam ook omdat Willem V plekken in het stadsbestuur onbezet liet. Hierdoor had het bestuur minder macht. Ook had de Zwolse patriottische baron Joan van der Capellen tot den Pol een opruiend pamflet gepubliceerd: Aan het Volk van Nederland. Zijn pamflet werd behoorlijk populair in Hattem, dat dicht bij Van der Capellens stad Zwolle lag. Daendels' militie, het St. Anna's Gilde, kwam in opstand. De patriotten kregen de overhand en Daendels besloot het stadje te gaan verstevigen. Willem was woedend en stuurde het leger naar Hattem. Daar aangekomen ging het leger vreselijk tekeer. Het was ongekend en ongehoord, het Nederlandse leger dat tegen Nederlandse burgers vocht. Uiteindelijk won Willems leger en Daendels vluchtte naar Zwolle. Het jaar erop berechtten Gelderse rechters Daendels. Hij werd uit Gelderland verbannen. Als hij er ooit nog terug kwam zou hij worden gedood. Hij vluchtte via een omweg naar Parijs, waar na de Franse revolutie van 1789 de patriotten de baas waren. De Fransen waren bezig een leger op te richten van patriottische Nederlanders voor de verovering van Nederland, het Bataafs Legioen. Daendels hielp daarbij. De Fransen vonden het handig dat hij een goed netwerk had van patriotten in Nederland. Zo konden ze makkelijker het land veroveren. In 1793 was het dan zover, de patriotten vielen Nederland aan. Na een oorlog van twee jaar werd in 1795 de Bataafse Republiek uitgeroepen. Daendels was luitenant-kolonel in dienst van de nieuwe Franse vazalstaat. In 1798 pleegde hij twee staatsgrepen. Hij wilde namelijk van de Bataafse republiek een eenheid maken. Iemand die een eenheid van een land wil maken noem je een unitariër. Op 22 januari dat jaar zette hij het federalistische bestuur af en op 12 juni pleegde hij een staatsgreep tegen de radicalere unitariërs. De gematigdere patriotten namen de macht over; die noem je Moderaten. Door verschillende foute militaire beslissingen en opstandigheid tegen medepatriotten viel Daendels in ongenade. Hij kreeg een stuk land toegewezen en hij begon een landbouwbedrijf. Een paar jaar later, in 1806, gaf de nieuwe Nederlandse koning (de Bataafse Republiek was vervangen door het Koninkrijk Holland) Lodewijk Napoleon Daendels zijn functies terug. Hij veroverde de Duitse streek Oost-Friesland.
Nederlands-Indië
Het jaar erop, in 1807, werd hij benoemd tot gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. De Engelsen, die de macht op sommige plekken hadden overgenomen, werden door Daendels verdreven en hij begon met de bouw van militaire infrastructuur, ziekenhuizen en scholen. Ook liet hij een nieuw huis voor zichzelf bouwen, het Paleis van Daendels. Ook bestreed hij corruptie en zorgde hij voor vrijheid van godsdienst. Ook zorgde hij ervoor dat de lokale vorsten minder te zeggen kregen en het centrale koloniale bestuur van Daendels meer macht kreeg. Dat noem je centralisatie. Daendels vertegenwoordigde, anders dan zijn voorgangers, een land. Eerst werd Nederlands-Indië namelijk bestuurd door de VOC, een bedrijf. Daar moesten de plaatselijke vorsten behoorlijk aan wennen. Ze hadden bijna niets meer te zeggen. Daendels ging echter wel veel verder dan hij mocht gaan van de Nederlandse koning. Hij pakte namelijk landgoederen af om zelf te besturen en hij zorgde ervoor dat hij een monopolie kreeg op winstgevende handelsproducten.
Daendels zorgde ook voor de aanleg van de Grote Postweg. Dat was een weg die het ene eind van Java met het andere verbond. Hierdoor werden alle delen van Java een stuk beter bereikbaar. Er stierven 12.000 dwangarbeiders tijdens de bouw.
Laatste jaren
In 1810, toen het Koninkrijk Holland ten einde kwam en Nederland deel ging uitmaken van het Keizerrijk Frankrijk, werd Daendels teruggehaald uit Nederlands-Indië. In 1812 ging hij mee op de veldtocht naar Rusland. Na de val van Napoleon vroeg Daendels de nieuwe koning Willem I om een nieuwe functie. Willem I benoemde hem daarop tot Gouverneur-Generaal van de Nederlandse bezittingen aan de Afrikaanse Goudkust. Hij wilde een weg aanleggen van de kust van Ghana naar het Koninkrijk Ashanti, hij wilde het bestuur reorganiseren en hij wilde geld verdienen met de plantages, maar dat lukte allemaal niet. Hij stierf op 2 mei 1818. Hij is 55 jaar geworden.
Galerij
Daendels' sabel.
