Haaien
Een haai is een roofzuchtige vis met een gespierd en gestroomlijnd lichaam. De meeste haaien zijn ongevaarlijk voor de mens. Elke haai behoort tot de klasse van de kraakbeenvissen. Dit wil zeggen dat het skelet volledig uit kraakbeen bestaat. Haaien leven voornamelijk in de open zee, enkele soorten kunnen ook voorkomen in de binnenwateren. De haai is familie van de rog.
Er zijn haaien die eieren leggen, maar veel haaien baren levende jongen.
Aanvallen op mensen
De meeste haaien zijn volkomen ongevaarlijk en laten de mensen met rust. De vier gevaarlijkste soorten zijn de zoetwaterhaai (zie verderop in het artikel), de Tijgerhaai, de Witte Haai en de Witpunthaai. In de hele wereld komen jaarlijks zo'n 50 tot 75 aanvallen voor op mensen, en maar 5 tot 10 aanvallen hebben een dodelijke afloop.
De kans op een verkeersongeluk of verdrinking in zee is dus vele malen groter dan sterven door toedoen van een haai. Water ingaan waar haaien zwemmen is natuurlijk altijd gevaarlijk, zeker als het water troebel is, of als je een wond hebt! Haaien ruiken een drubbel bloed in een zwembad! Zwem dus nooit alleen of s'nachts tussen een troep haaien.
Statistieken per jaar (Australische kust)
- +/- 92 mensen sterven de verdrinkingsdood
- +/- 8 mensen sterven door ongelukken bij het duiken
- Minder dan één persoon sterft door een aanval van een haai
Soorten
Er zijn +/- 375 soorten, die opgedeeld worden in acht groepen. De verdeling gebeurt volgens de bouw van een haai, zoals zijn vinnen, stekels, vorm van de darmkleppen enz...
De grootte van al deze soorten variëren van 20 cm (de zwarte doornhaai) tot de 12 meter-lange-walvishaai maar meer dan de helft is kleiner dan één meter.
Tanden
Haaien zijn nooit tandloos. Als de voorste rij tanden afbreekt of verslijt wordt deze tand gewoon vervangen door een andere tand die zich in de volgende rij bevindt. Sommige haaien verliezen telkens één of twee tanden, terwijl soorten zoals de doornhaaien een hele rij tanden tegelijk verwisselen. Tijdens de groei worden de tanden steeds groter dan de voorlopers. In de loop van een haai zijn leven verslijt deze vis meer dan duizend tanden!
Oeroude haaien
De eerste haaien verschenen ong. 400 miljoen jaar geleden in de wereldzeeën. (ter vergelijking: Dinosauriërs ontstonden 200 miljoen jaar later!)
In die tijd waren er nog geen reptielen, vogels of zoogdieren. Resten van zulke haaien zijn als fossielen teruggevonden. De harde delen van een haai, zoals een tand of een ruggewervel, raken bedolven onder lagen zand en verstenen beter dan zachte delen, die meestal vergaan. Soms is er enkel een afdruk van een haai over in een steen.
Fossielen van haaien worden meestal ontdekt in gesteente op land, dat in de prehistorie nog onder de zee lag. Wetenschappers kunnen aan de hand van het gesteente bepalen hoe oud het fossiel was. De oudste haaiengroepen zijn al lang uitgestorven, maar afstammelingen van enkele groepen van 200 miljoen jaar terug - bijvoorbeeld de stierkophaaien, kathaaien en koehaaien - leven nog steeds.
Bedreigd!
Veel haaisoorten zijn met uitsterven bedreigd! Haaien worden namelijk gedood om hun vlees, vinnen, gewoon voor de sport of de huid en de olie in hun lever. De grootste doodsoorzaak is echter de overbevissing. Veel gevangen haaien worden gewoon terug in zee gegooid omdat ze ongewild opgevist worden met andere vissen.
Er sterven ook veel haaien door de netten die badgasten moeten beschermen. Vergeleken bij beenvissen hebben haaien een veel trager voortplantings-en groei-tempo. Als er teveel haaien sterven, loopt een haaiensoort groot risico om uit te sterven.
Intussen worden er gelukkig wel pogingen ondernomen om de haaien te beschermen, doormiddel van het oprichten van reservaten waar de haaien veilig zijn, of door vangstbeperkingen in te voeren, of zelfs gewoon het vissen op haaien te verbieden.
Zoetwaterhaai
De zoetwaterhaai leeft in de warmere wateren van de oceanen. Het is één van de weinige haaiensoorten die zich ook thuis voelt in zoet water (rivieren bv). Hij trekt grote rivieren op, zoals de Zuid-Amerikaanse Amazone en de Afrikaanse Zambezi. Hij zwemt zelfs in meren! Met zijn drie meter is hij groot genoeg om een mens aan te vallen, en jammer voor ons is hij geen kieskeurige eter...
Megalodon
De Megalodon (Grieks: mega = groot, lodon = tand, of Grote Tand) is een uitgestorven haai, die enorme afmetingen kon bereiken. Deze dieren waren zowat de grootste dieren ooit onder water! Enkele soorten, zoals de walvishaai zijn nog groter, maar wel volledig ongevaarlijk.
Hij domineerde de gematigde zeeën van de wereld vrijwel zonder vijanden; hij kon een lengte bereiken van 15 meter. Hij is nauw verwant aan de huidige witte haai. De Megalodon kon zijn bek twee meter openen.
Megalodon joeg voornamelijk op walvisachtigen. Zijn prooi was vele malen groter dan die van tegenwoordig levende haaien, dus hij moest wel zo groot worden. Zijn jachttechniek was vermoedelijk, zoals nu bij de huidige witte haai, met grote kracht van onder aan te vallen.
Tot vandaag de dag worden er regelmatig fossiele tanden gevonden van de Megalodon; de rest van het kraakbeenskelet is meestal vergaan. Zijn vrij grote tanden zijn zeer kenmerkend.
Leefperiode
De Megalodon verscheen circa 18 miljoen jaar geleden en stierf uit rond 1,5 miljoen jaar geleden uit. Al zijn er wetenschappers die zeggen dat de Megalodon zelf of andere enorme witte haaien 11.000 jaar geleden nog bestonden! Dit lijkt veel, maar eigenlijk is dit niks in vergelijking met de geschiedenis van de Aarde! Onze voorouders kunnen die giganten nog hebben gezien.
Omdat er een aantal uitzonderlijk grote Carcharocles-tanden zijn gevonden op 4000 meter diepte in het zuidelijk deel van de Grote Oceaan, denken onderzoekers dat sommige Megalodons hebben kunnen overleven tot kort geleden (24.000-11.000 jaar geleden), toen er al mensen waren. Desondanks zullen onze voorouders het uitsterven van deze reuzenhaaien niet hebben opgemerkt, omdat ze er nooit mee te maken hadden.
In boeken en films
Haaien komen regelmatig voor als onderwerp in boeken en films. Vaak worden ze dan als agressieve, bloeddorstige monsters afgebeeld, zoals in de film Jaws die in 1975 een enorm succes was in de bioscopen. Hetzelfde gebeurde in de film Shark Attack uit 1999. Een bekende boekenserie over haaien is de MEG-serie, geschreven door Steve Alten. Dit boek gaat over Megalodons, en hun terugkeer. Het verhaal vertelt over enkele Megalodons die weten te overleven hebben in de Marianentrog, het diepste punt op aarde, door een warme onderstroming.
Bronnen
Informatie uit dit artikel werd ook gehaald uit het boek 'Haaien' van de boekenserie Ooggetuigen en Wikipedia.